장음표시 사용
31쪽
Oratio L a nam , quam Italicam dictionem foedissime
At fatalis hujus di librorum pestis ex eo mihi
perniciosis esse videtur, quod homines meorum studio perinde ac Circaeo poculo imbuti, a fani ori judicio tam longe abeant, ut limatiissimos quosque scriptores parVipendant, ac purilsimae latin talis sucum omnino fastidiant. Quapropter ab ip-1is Romanae eloquentiae princeps M. Tullius nimis verbosus nimiaeque loquentiae reprehendi inr :imus ac pedester Virgilius: Florus siccus ac jejunus, asper multisque in locis censoria virgula notandus Quintilianus: In qua quidem judicandi
Tatione, aut mentiS Omnino impotes, aut iis aegris Iamillimi eue videntur, quibus sapore ex aegritudine corrupto, optimus quisque cibus fallidro solet elle ac uomacho. Desipit nimirum insanis fucosa latinitatis amatoribus nativa & inaffectata latina linguae Iamplicitas . Desipit aequabile dicendi sienus ., gravitatem spirans Sc elegantiam . Desipit demum quicquid ampullis Sc sermonis granditate non resonat. Ac proinde Chaeritos suos & Codros manu & ore fovent, iis impensissime oblectantur; qua possunt, laudibus esserunt & ubique praedicant . Quin etiam si quid virium ad scribendum, aut dicendum habeant , teterrimam illam sermonis corruptelam tam studiose minuteque allectant, ut nisi iisdem magistris suis
amentiores, eorundem tamen amentiam haud parum 1eliciter aequasse Videantur .
Quae cum ita sint, Auditores, quis vestrum satis ruperque non intelligit supremum datino se dom. I. B
32쪽
13 Paulini a L Jos somoni excidium ex depravatae latinitatis lectionepotissimum derivari; ejusque furfuris libros tantopere perniciosos, ultra Sauromatas & glacialem
Oceanum explodendos omnino elle, atque aman- candos' Utinam ipsi eadem poenarum severitate extiteraria Republica proscriberentur , qua expungi, exterminarique solent ex Catholico Orbe nequissima Novatorum volumina . Utinam iidem tam
obvio ac facili publicae lucis aditu intercluderentur . Nisi enim huic malo tandem tempestive occurratur , labentibus in diem & ad interitum vergentibus literis, si quae adhuc ex latina lingua superest umbra, brevi ex hac Urbe, prorsus' totaque Italia evanescet.
Opem itaque vestram, Adolescentes optimi , implorat imminens literarum calamitas & ultimum Romanae linguae discrimen . UOS veteris earundem gloriae vindices assertoresque ereptae dignitatis estote. Vestrum sit studio ac labore efficere, ut exoticarum dictionum pulsa barbarie ,
suus Romanae linguae splendor & politioribus disciplinis dignitas restituatur. Quod quidem nullo negotio perficietis, si ineptissimis rejectis. libris ,
industriam omnem studiumque in evolvendis antiquis incorruptaeque latinitatis auctoribus conferatis . Hos diligenter ac saepissime legite : hos perpetuo manibus atque oculis pervolutate, Sc ad verbum, si fieri possiit, ediscite . In horum Vim , gravitatem & aculeos intueri maxime fructuosum . Homm sedula imitatione stylum elimatum, elegaatiae plenum atque omnino latinum
brevi comparaitis . In quo quidem imitandum
33쪽
Vobis ob oculos ponite praeclarissimum Urbis Scorbis exemplum, Pontificem Maximum Clementem XI., cujus summa latini sermonis integritas Sc eloquentia plane Romana non alios certe re dolet fontes, nisi veteres ac politissimos Romanae linguae scriptores . Ex diuturna horum lectione maturaque imitatione conciliavit sibi sapientissimus Princeps venustum illud , grave ac sententiolum dicendi genus, quod in eo & nos tantopere demiramur, & quandiu eloquentiae honestisque artibus honor erit ac nomen , posteritas omnis immortalitati commendabit. Ego vero pro hoc publico eloquentiae munere, quod mihi nuper ex singulari sua erga me beneficentia idem sanctissimus Pater demandavit, nonnisi purissimum quemque latini sermonis auctorem publicis lectionibus interpretandum suscipiam ; & quantum in me erit, operam dabo , ut ingenui Adolescentes, qui huc literarum humaniorum studio conveniunt, ex assidua veterum optimorum librorum familiaritate atque usu, latini sermonis integritatem ament, eamque sedulo imitari studeant, ut quantum fieri potest, veteri splendori Romana lingua restituatur.
34쪽
Cogitanti mihi , PRINCEps EMINENTISSIME,
cuius si icrem patrocinio hanc , raon ta noratiouem meam, quam caussam bonarum artium honestiomam , occurrit statim Romanus Pontifex patruus tuus ἰ cui cum multis aliis nominibus , tum illo potis, mum a me debebatur , quod cum ipse per onimem es tatem tam litUra-rorxm, quam literarum'fuorix oe stamamrissimus Pater , iccirco huiusmodi argumento vim auctoritatemque maximam conciliass)t. Sed quidam non inanis timor consilium Uicu ac πο- tum meum . Timui , ne ingratas illi ac =nol
sus se; em , drem maxime gratus oe tisiciosi s
35쪽
esse eonte/rdorem . C:Mn metim a udiosis boni rum artium patronis tota res esset, ac nemi=ri non esset exploratissimum , omnem illius vitam,f rtunas ac dignitatem cum earundem bonari martium studio ac tutela fuisse coniunctissimam , haud potui citra quandam communis exsim tionis labem de eodem in hac re omnino flore quod tamen pro singulari sua inUictaque mode- .stia iniucundum illi ac permolestum foro certo scio . Nam ipse , ut de M. Catone ait Sallustius , cum bonlis esse malit, quam videri , audes omnes aversatur suas , iisque omnem , qua potest, aditum intercludit . Verum cum diu cognitum mihi perspectumque esset, liberalium artium patrocinium ad isbanam domum aυito qwddam oe haereditario iure pertiuere , non tam diocile fore duxi alium quemquam ex ipsa domo humanissmum studiorum fautorem reperire, quam quis prae ceteris seligendus esset, saxuere. Vuandoquidem omnes , quotquot tu es si ut, viros dodios oe eruditos complecti ac fo
etere i pensissime solent , oe ut de L. Lueullo
Issimus, literatorum familiaritate magnoperσdelectantur . At quamobrem te aliis omnibus
ex tam praeclara familia praeferendum esse nou putarem , Cardinatis amplissime, qui ut digni- rate atque auctoritate, se Iiteris ρο sapientia
longe ceteris antecellis P Te itaque unum ora-rio haec mea , seu posius optimae artes , quarηm
caussa .nstituta Gi , te , inquam, unum impio ranc; tuoque faustissimo nomine ornari cupiunt π proptanari. Est Iane earum caussam deforere
36쪽
non potes , nisi volis o tuam deserere ς ensquippe omnes ita tu te uno complecteris , ut cum ipsarum fortuna, qualiscunque illa st ,
necessario tibi con/ἰinctio quaedam ac focrotas intercedere videatur . Imo nis id , quod revera
est, dissimulare velis , splendidissimam illam ,
qua refulges, Purpurae dignitatem disciplinarum earundem beneficio praecipue referre debes acceptam : cum nemini ob curum si, eam fuisse tibi propositam , non , ut alias , ex Pontificis amore , aut ipsius meritis impertiendam , sed tuis. Quibus vero, nisi optimarum artium pra sedio inseructus, illam tibi iudicii maturitatem oe in rebus gerendis industriam comparasses , qua in D men Φaborum ac Pontificiae solicitudinis partem opportune vcnire posscs , atque iuFocle in Ebυangelio laborare cum cleme te P Nemini ergo mirum esse videatur , si diem, in quo tibi tandem ex Orbis totius suffragiis fummaque Urbis laetitia , constitutus fuit amplissimus honor, sugulari aliquo erga literas
beneficio distinctum ac notatum maxime voluc-νis . Cum enim tunc forte a transalpina Legatione Urbini commorareris, accepto vix Purpurae delatae nuncio, confessim te annuo censu
Abbatiae, quam Sanctae Mariae de Citria dicunt, ad annos aliquot abicasti, ut eiusmodi liberalitatis sub dio ad nostrum Urbinaxense Coli gium , paterna iam tum recens Clementis XL. beneficentia excitatum, ampliores scholarum s des accederent. sua quidem re illud aperte I
satum esse volitasti , clarisona dignitatis a
37쪽
ctisonem te liberalibus disciplims acceptam in ximo profiteri, ac xuae propterea voluntatis Cr-ga illas tam ill irem dedisse praerogatiUam . In quo id primo commendatione dignum elso putaverim, quod scilicet part m de annuo cE,I-su tibi detrahere eo ipso tempore non dubita-Ceris, quo intelligebas ad illud te eme Ium esse fastigium, quod quo magis a priυati hominis fortuna recedit , eo graυiores in rem familia- rem ac ferGitium domesticum fumptus exient necesse est . Eodem accedit, quod ea aetate hos ipsum feceris, qua nihil est, quod luculentioris colesue patrimonio magis obstare posse videa-rur, quam ipsa cum Pontifice cognatio ac necessitudo . Iam enim Ecclesiastica bona , quae ceteris quam lati me patent, iis, qui sanguine cum Pontifice coniuncti sunt, mediocritatis cuiusdam lege ac terminis definiuntur. Vuamo sem saud vulgare amoris tui indicium erga Iiterarum studia tum plane exhibuisti, cum amplificandis Urbinatenses Collegii scholis aureo-xum aliquot m ilia liberalissime contuliqi. Cujus quidem munificentiae memorem anim&m noumodo optimae artes Collegii illius incolae perpetuo habiturae sunt, sed universus quoque no-ser Scholarum Piarum ordo huiusce liberalitiris memoriam tui nominis immortalitati commendabit . Ego interim, ut tibi pro his alii que praeclaris erga nos meritis , eiusdem ordinis totius nomine gratias agerem, exiguum hoc pertenuis ingenii mei munus ostierre siniui. dramen s ea , qua praeditus es , humanitatσ em B 4 CG
38쪽
teperis , id mihi beneficii cuiusdam noυἱ iustis: erat; quo illud etiam incies , ut maius ali
quando gratae e=Xa te voluntatis meae proferam arXumentum.
Habita xv. Kalen. Novembris , anno MDCCXIII. SI quis vestrum fortasse putet, Patres amplis simi, me hodierno die ad dicendum iccirco accessiile, ut intermissum jam pridem ac diuturna cessatione torpentem bonarum artium amorem in adolescentium animis excitare eosque ad studiorum cursiim alacrius instaurandum cohortari atque inflammare contenderem, is certe fallitur , & ab instituti mei ratione longissime aberrat . Satis enim intelligo , quae ac quanta sit eorundem erga optimas disciplinas alacritas, quanta ingeniorum contentio ac doctrinae cupiditas; cujus adipiscendae studio partim patriam, qua nihil sb-let elie jucundius, partim fratres, aut parentes charissimos, partim ampla paternae domus commoda, omnes prosecto vacuae dulcissimaeque vitae otium fortiter devoveruat . Quid igitur a me tam sapienter excogitari, aut pro scientiarum amplitudine tam diserte dici valeat, quod ipsos in
39쪽
oratio It 2s , anniversaria hac studiorum instauratione ad hisejusmodi laudem magis incitare possit, & calcaria , ut ajunt sponte currentibus addere ρ Id mecum cum ipse diu reputarem , illud tandem sese obtulit animo, me nihil ad rem opportunius , quodque magis bonarum artium dignitatem augeret, posse suscipere, quam sit perantiqua illa disciplinarum laudatione praetermissa, perniciosis quorundam hominum opinionibus occurrerem , quibus haud raro juvenes ab incoepto studiorum cursu deduci solent, aut saltem maxime retardari . Percrebuit enim non modo Romae , sed Scapud exteras nationes , literatorum quorundam sermo, i cientias hac nostra tempestate eam ob cauiIam nequaquam, ut olim , pristina dignitate ac gloria vigere, quod nunc veteres illi optimarum artium Mecaraates minime reperiantur I ac proinde quod illae plerunque intra mediocritatem consistant, quod multis in locis aut misere ja- ceant, aut in dies collabi videantur ; id neque senescenti earundem artiunt aetati, neque est,tis ingeniorum viribus , sed rei literariae faventium paucitati omnino esse tribuendum . Quae quidem opinio cum non solum fautores ipsos literarum beneficentissimos , qui revera nunc sunt , haud mediocri injuria assicere, sed etiam in scienti rum existimationem infamiam quandam ac labem inducere videatur: rem totam diligentius examunare constitui, Sc quoquomodo oculis consilioque
vestro subiicere ἰ ut illud tandem de re gravissima judicium feratis, quod contumelia propugnatoribus bonarum artium illata , quod ingenuis
40쪽
26 Paulisti a S. Iosepho inusta disciplinis infamiae nota, quod denique sapientia vestra postulare videbitur . Illud itaque primo mature accurateque video mihi eue inquirendum , an revera patrocinii penuriae debeat aequo jure tribui vulgaris ea studiorum ratio doctrinaeque mediocritas, quam in multis nostrorum hominum esse conspicimus; cum tamen ipsit ea ingenii facultate sint praediti, ut primum eruditionis locum sibi vindicare potuissent. Deinde Omnes industriae vires eo conferam, ut planum faciam, unumquemque literatorum posse, si velit , sibi studiitque suis amplam conciliare fortunam . Quod quidem argumentum cum sit hujus. modi, ut non modo ad amplificandam bonarum
artium dignitatem accomodatum esse Videatur , Verum etiam commodum maximeque idoneum
incitandis juvenum animis praemiorum spe ad e, rundem bonarum artium studia diligentius repetenda : profecto dubitari non potest, quin & illud clarissimis istis disciplinarum magistris summopere probetur; tum etiam vobis futurum sit jucundiltimum, amplissimi Patres, qui ad sustinendam Romani hujusce Archigymnasi existim, tionem: & nos per omnia humanitatis ossicia prosequi consuevistis, Sc quantum in vobis est , in id enixe incumbitis, ut in dies bonarum artium
Acerba quidem ac permolesta semper fuit eorum querela, qui in Mecaenatum paucitatem mediocritatem bonarum artium Omnino rejiciunt . Quorum inveterata opinio ne Videatur, quasi indicta caulia, a nobis velle damnari, eam vobis