장음표시 사용
131쪽
Epigramma. Tanquam pauca forent volucris diserimina vitae, ta nova iam toto serpit in orbe luest Membra tument sanie tumet atro pustuta viro, Foedaque tabescens ulcera corpus arant: Sed bene, quod Chiron nostroque pidaurius aevo, AtiuIit optatam BARTHOLOMAEx vem. Diyitia i Cooste
132쪽
BARTHOLOMAEUS STEBER, Viennensis Pannoniae, artium et medicinae doctor, BRICCIO, praeposito iliaco, artium sacraeque heologiae professori, incliti gymnasii Viennensis Rectori magnifico,
f ogaliis a quibusdam me amantissimis, Rector magnisca, de
morbo, quem gallicum dicunt, meam assere sententiam, novitate rei ac magnitudine perterritus, divini enim aliquid non immerito liuic aetati nostrae inaudito inesse pulabam supra vires ingenii mei de illo aliquid audere existimans, virosque Iarissimos rerum causas, quantum homini de superis scire datum sit, ad unguem percallentes neque mussitare aliquid do ea a videns et, si aliquando Parum sentire coepissem, Pedem reserens, Potius prudenter tacere, quam temeritate quadam me ridiculo-εum Xponere, magis consultum putabam, nisi perditissimorum quorundam, vilium abiectorumque hominum audacia, ut ad coeptum redirem, mihi occasionem dedisset. Qui nodum philosophiae prima rudimenta ignorantes, Verum Primorum, quae praerequisita sunt, elementorum experies, non hominum salutis, sed aeris congerendi explendique ventris gratia, miseris hoc morbo gallico amiciis unico antidoto de medicis sorte alicubi surtim acquisito mederi praesumunt, vano iactantes, se quid secreti habere ad hanc propulsandam laedam aegritudinem, medicis, quoad causam, Prorsus incognitam. Nec ullam nos opem hac aegritudine laborantibus ferro posse, audacter nequissimi clamant. Tantam medicae ariis professoribus ex spurcissimis hominibus tam iniquam seri infamiam, ut par erat plurimum dolens, in re coepta
pergere statui. Tua aulem magnificentiae innumera in me beneficia singularemquo benivolentiam, qua me semper humani33ime Prosecutus es, tuam denique amplissimam dignitatem animoeomplectens, has meas primilias tibi, moderatori nostro, dedi-
133쪽
care certum erat. Rem tibi ossero parvam, magna enim humeris meis minime aequa sunt cuius plurimum rogo iudex et censor esse velis, male erratorum castigator Penes te sit, in publicum prodeat aut privatim delitescat quo mihi, tu BARTHOLOMAEO, O Parum gratiscaberis, donec vixero, tuae magnificentiae officiosissimo. Vale, nostri gymnasii decus. Probatio non esse lepram. ARISTOTELi consuetudinem imitari volens, prius quaedam consulare constitui, tandem, quod rectius visum fuerit, dicturus. Longe hunc morbum a lepra esse alienum facile probatur, cum nedum cutem, verum quae penitiora sunt, hepar cerebrum, Prae sertim cordis radicalem humiditatem, laedus hic morbus complectitur, adeo, ut in fine hominis membra dissolvi videanturo sermo incinerari humidi, quod instar glutinis erat Priv
ione. Testem recipiamus AvicΕΝΝΑ tertia quarti tractatu tertio in haec verba scribentem: Iepra est infrinitas mala proveniens ex sparsione colerae nigrae in corpore toto, quare corrumPitur complexio membrorum et forma et gura ipsorum et fortasse corrumpitur in fine eius ipsorum continuitas, ita, ut eorrodantur membra et cadant casu, qui fit ab udieratione. Item AvEnnois tertio colliget dicit, primam leprae insectionem esse in corde, ideo genitus ab eo est leprosus, quia passiones cordis, quae sunt in generantis corde activae vel passivae, tandem sunt in generalo. Si alia signa ab auctoribus scripta observaverimus, manifestum erit, horum nullam esse communicationem cum hoc morbo gallico.
Quod non mor Phaea. Facile quorundam sententia propulsatur, hunc morbum modiphaeam aut aras esse concertantium. Osseratur nobis senseptima quarti canonis tractatu secundo nostri ABoΑLx, inquientis, Orphaeae causam esse debilitatem operationis alterativae, quando non assimilat assimilatione integra, quod intelligendum,morphaeam esse ex mala complexione totius cutis interioris ob
sparsum Phlegma aut nigram coleram, quas principio quidem Ob imbecillitatem hepatis ad cutem expulsa, tandem longiore mora
cutem sere alienam a radicata sua omplexione Reerunt: Sue dentem tandem sanguinem, ut nutrimentum, inficiunt et Peregri-Dj9jlias by Cooste
134쪽
num reddunt. Longe aliter patentibus oculis cernimus, hunc morbum exteriorem Occupare cutem sine forti impressione, ali quantulum quidem ieerantem, sed complexionem non corrum- Pentem, eumque Punctatum, non totam cutem comprehendere
Quod non Phlegmon. Nec laboriosum est convincere, has in corporibus nunc pustulas neutiquam de horum postematum esse natura, de quibus AvicENNA distinctionem fecit tertia quarti tractatu primo,
partim calidis, ut phlegmonibus, herisipilis partim frigidis, ut glandulis undimiis, ephiris. Non phlegmonem quis dicet, quia
paruva saltem physice Poterit ratiocinari eius inseparabilia accidentia, tertio decimo therapeutica colligens instammationem vi delicet fortem, nedum in Ioco postematis, verum in toto corpore, ut tangens calorem sere igneum manu ferro non possit, cum febre quadam continua, cum tensione quadam dolorosa, ruborem videbit abundantem, tumorem eum quadam duritie et ut plurimum tendere ad saniem quae omnia in morbo isto abesse
Herisipilam eas nemo astruet, quam postem dicimus colericum ex colera naturali separata a sanguine, cuius gratia eo- Iera plus effrenis ad membrum aliquod expulsa ruborem asseret cum quadam claritale et intensa inflammatione. Nec locus excessive tumet, sed modica elevatio cum quadam duritie et ruboro apparet nec labris deest Nihil horum hic comperies. Quod non ignis Persicus. Ignem persicum, quem et sacrum ignem, carbonem, PrUnam medicorum coetus nominat, nemo, nisi temere, hunc morbum esse dicet, si perilissimorum saltem medicorum signa pedispexerit. Non enim comestivus est, non ebulliens, nec virus in eo ad nigrorem accedit. Iguis enim perfici natura est, carnis immergere, in quam se abscondens carnem perinde, ut cauterium, consumit, unde locus redditur niger, plumbeus. Nec mora est, qui subito in membrum imprimat. Cuius causa est, teste GALIENO de postematibus et RABI MOYs vigesima tertia
135쪽
Ρarticula, ex sanguine, cui accidit ebullitio, adeo, quod eu-lem comburit subtili enim sanguine colerico inflammato et putrido, sublito transit in coleram quod supersit, in melancholiam quibus aggregatis et in singulare membrum proiectis, stlii carbo vel persicus ignis. Ex hoc disserentiam a cancro accipimus, qui solo cinere meIancholiae vel colerae relicto, prius resoluto subtiliori parte, vix curandum vel apostema vel ulcus assere solet. Horum neque ignis perfici, nequo cancri saeviatio hunc morbum inferre, certum St.
Quis erit, nisi mentis inops, qui hunc morbum gangraenam aut sthiomenum esse contenderet Non enim accidi gangraena, nisi ad eam ebullitionem sanguis perveniat, ut portio tandem melancholiae minus grossa putrefat. Quae cum sit in fieri, gangraena in promptu adest si perrexerit ad Putrefactum esse, est hiomenus dicitur, membrum perdens et Ortificans. Quod non anthra X. Ex iam firmato sequela est, nequo hunc morbum anthracem sive althoin ex aliquo nominari posse, cum anthrax apostema site sanguine ebulliente, euius grossior Portio melancholiae est putrida, non adusta qua putredine materia melancholica quandam est nacta venenositatem, unde vapores subtiliati per arterias regionem cordis attingentes citam mortem inducunt. Quod non glandulae. Undimias glandulas, nodos, quis crediderat cum sint dogenere materie durae, melancliolicae, non ulcerantis, secus hic videmus. Nihil denique est, quod saphati hunc morbum nos cogeret appellare, cum volentibus una sententia omnibus medicis, tantum aciem et caput saphati occupare nec ipsum impetiaginem dices, quae sicca est, non virulenta. Non vulgarem cabiem nuncupabis, quae verum sit, tu propatuIo est si accidentia contemplari velis. Propria hic dicitur sententia. Post Priorum consulationem nunc restat, quid de gallico sentiam morbo ei hoc sit iudicium meum, pustulas, quibiis i Cooste
136쪽
homines nime male torquentur, sordidas et Icerantes ex Plurium humorum, non unius corruptione emergere, comitant quadam adustione et nitrositate. Sed materia diversitas ex accidentium varietate dinoscitur. Pustulas plures sanguini, has Phlegmati, alteras melancholiae propiores esse non dubitandum est illa tamen varia humorum genera ob infusam quandam incinerationem se adustionem aliquantulam consecula sunt acuitatem igneam.
Hinc est, quod humores hi exspoliati sunt ab ea Potentia, qua in reintegrationem essent incessantis resolutionis humidi nutrimentalis et radicatis, acta a calore nostro, qui compositus, partim coelestis et suavis, partim igneus est inutiles ita ius illos humores natura praesentiens nititur eos expellere a membris dignioribus ad loca ignobilia, ne intus latentes nocui hominem perdant. Sagax autem natura convenientem expulsioni regionem cutem ordinavit, probante illud HAL ABBATE secundo theoricae in hae verba hominis cutis ceteris animalium coriis debilior est, quum simul cum his, quae Proposita sunt in ea, Proposuit, ut receptiva esset superfluitatum ad ipsam defluentium, quas repellunt illa vicina membra.
Sed grandis videtur in his pustulis diversitas, in figura,
mollitio, duritie virulentia, colore, ardore, dolore et ulceratione, hie plus, alibi minus imprimente.
Varietatis causam sic contemplemur. Si fortasse sanguinis naturam pustulas Plus accesserint, videntur rubescere cum quadam obfuscatione et subnigredine aliquantula, mediocri grossiti et tumore Causam hic dico sanguinem, humore quodam melancholico modicum adusto insectum, ea tamen adustione non ducente, lancholiam extra suae natura latitudinem, unde terreum mixtum humido terminat ipsum. Qui sanguis ac immutatione soras propulsus, etsi intus calore sit subtiliatus, Per poros exclusus ob naturam terream cum humido frigore circumstantis a riscongelatur, idque frigore constans a succedenti umore trusum
subsequitur. Succedit item alter, donec promineat aliquid magni, quod tuberosum sermo videatur in modum papilla mamillaris, ulcerantis circa radicem vel basim eius. Ulcerationis ratio in promptu est ob vestigium adustionis, sua iecitato subtili timcaliditate solventis humidum glutinans indo sit dolor. Omnis
autem dolor, dicent Gaiaxso, exacuit rheuina, id est, dolor est eausa concursus umorum, quibus in repleto corpore corruptis Diyitia i Corale
137쪽
abundantissime advenientibus fit quaedam virulentia foetida ob negligentem calorem, quasi desperantem de hac digerenda
Quomodo ex melancholia. Si autem plus fuerit de melancholico humore, quam sanis guinis, pustulae papulares sunt duriores, plus comestivae et rodentes, nisi viscosus quidam humor phlegmaticus sit immixtus, qui prohiberet tam validam impressionis saevitiem. Maior vero sit ulceratio, quanto adustio sit sortior. Quomodo ex Phlegmate. Fit ut Phlegmati aquoso, admodum tenui, quod indigestum natura despicit, aliquid adustae colerae aut melancholiae, non quidem in ultimo adustionis, Permisceatur, cuius gratia exsurgit Phlegma nitrosum aut salsum, quod sanguini commixtum ipsum sanguinem naturae odiosum reddit, quem, tanquam perniciosum, natura segregat per eam, ut prius, regionem, videlicet cutis soramina. Hic humor, fluido Phlegmate liquidio laetus, non iacit duritiem, neque prominentiam magnam propter humidum, quod
terminatur alieno, non proprio termin, sed escaras aut crustas
modo loquendi medicorum confici amplas, ulcerosas cum virum lentia quadam foeda, corrosivas magis vel minus secundum intensiorem vel remissiorem adustae colerae commixtionem. Exsurgunt de hoc gener pustulae rubentes, tendentes ad albedinem, si Phlegma sanguinem superaverit: si nihil sanguinis adsit, vides crustas albas cum quadam citrinitate, si colerae sit ustio, aut subnigrescunt, si melancholiae adustio sit immixta. De causis antecedentibus. Causarum antecedentium ratio habetur ex longa temporis habitudine plurimum humida, cuius gratia, aclis Paucis resolutionibus, plures humores mali sunt congesti, praesertim neglecta debita diaeta, dicenio HippocRATE tertio aphorismorum: constitutiones anni omnino quidem siceas pluvialibus sunt saniores consonante ad hoc GALiguo in commento eiusdem hac sententia in siceis temporibus humiditates desiccant, in pluvialibus adunantur, et putredines augentur, si non quibuslibet diebus orpora mundiscentur; halneis enim non consumuntur, nisi
138쪽
quae uti vicinantur. Accessit ad hoe Plurimum dierum suce dentium crebra in qualitatibus varietas, iam ad calidum, iam ad Digidum subita quadam mutatione. Hinc humorum vari ta necessario exsurgebat cum debilitate caloris relaxati, humores regulare non potentis. Ad hoc est testimonium venerabilis senis IIureoc Tis iterum texti aphorismorum in horis quando eadem dio aliquando aestus, aliquando vero frigus, autumnales aegritudines exspectare oportet, id est, morbum de materia adusta, ob incinarationem versa in melancholiam. Hi ergo coadunatis humoribus superfluis, ex quadam universali causa coelesti concurrente crudioribus actis, tandem adustis, variarum pustularum Exuberantiam venire necesse erat,
quae minus vel magis corpus humanum affligentes intensiori vel remissiori adustione ut so infigunt, quae varietas in aperto est, si discretionem aetatis, sexus, regionis, complexionis etc. advertere volueximus. Visum est denique in calidioribus regionibus hoc morbo prius laborassa homines, tandem frigidioribus, ob varietatem passibilitatis corporum merito regionis contractam. Superest dicere de quibusdam aecidentibus et causis eorundem, quare primum circa pudenda pustulae appareant natio est viarum largitas ire seminaria vasa a venis emulgentibus et arteria adorti immodiato ramificata. Per quorum amplitudinem vel props ob caliditatem magnam, non obstant illorum revOlutione varia, quod malum est, propellitur, non quidem ibidem stans, sed longius usque ad veretrum vel Pudenda, tanquam Iocum spongiosum, alias urinae, tanquam superfluitalis, capacem. Similis ratio, cur fauces occupentur ob illarum a tium raritalem spongiosam humorum lacile susceptivam, id evenire, certum St.
Doloris articulorum causam asseris non est dissiciis quae quidem non aequo singulos afficit, sed ob grossitiei et subtilitatis humoris varietatem musculos seu nervos Plus vel minus laedens, solutionem ferino continui laetendo, saeviorem vel magis remissum infert dolorem. De causa universali super coelesti. Causam universalem indagar libet, quae a superiorum est infliixu Omno enim, quod in hocmiindo oritur, causam Or- 8Pondentem et praesignantem habet in coelo. . Vultus enim
139쪽
huius seculi subieci sunt vultibus coelI, festante summo ARISTOTELE primo me aurorum his verbis necesse est mundum inseriorem contiguum esse attonibus superiorum, ut tota virtus inde gubernetur. Variatis ergo configurationibus stellarum erraticarum alterantur inferiora, dura et terrea, actioni alterantia
reniti potentia, quanto magis lacilius corporis humani aquosi humores fluidi, impressionis superiorum capacissimi, qui ob
quinque coelestes configurationes, et quidem magnas, eam, quam nunc habent, nocendi promtitudinem receperunt. Prima erat ex duorum superiorum, SATURN et laris, coniunctione in XXIII. gradu scorpionis, Manis existente in octava
domo, quae domus est mortis, et in XXVII. arietis, in summo testimonio Facta haec coniunctio anno Animi 1484. Simile da universali sere solis eclipsi in anno domini 1485, Μ Ret item in medio coeli, in signo humano, coniunctione vero Iuminarium in quinto arietis. Successit statim eclipsis aliquot quidem punctorum in anno domini 1487 XX. Iulii, coniunctione uminarium in leone acta, MARTE in medio coeli, in virgine, signo humano, qui dominus erat signi ascendentis scorpionis, AmnNofere in ascendente. Accidit anno domini 149 XXIII. Februarii duorum superiorum, Io Is et 8Huor, oppositio, Momo in Piscibus, signo aquatico existente, domum Iovis inficiente, cuius tempore priorum pictarum configurationum essectus apparuit Iongius quidem durans videlicet pestis tandem reliquiae adustae, non quidem putrefactae, ex vatio humorum genere hunc, quem gallicum morbum dicimus, asserentes, quae apparere inceperant
circiter decennalem revolutionem SATun Ni in ariete, quae in ter, centum annis suam periodum explens semper mutationem mirabilem toti infert mundo. Unde sit humorum grossorum melancholicorum generatio et Phlegmatis cruditas ob SATURNI Daturam cum MARTrs dominio adurentis quibus duobus, tanquam naturae humanae summis hostibus, simul complexis, sua invalescente homini adversa natura, calorem naturalem et spiritiis deiiciunt, virtutem regitivam prosternunt, non potentem dirigere humores, ut essent convertendi in substantiam aliti pro maioro
parte sui, sed potius mala qualitate ameti crudi et adusti exeluduntur, si ulla sit naturae vis relicta quod iudem in hoc morbo lactii est ex praevalente benignissimo sidere, humanae naturae amico, ovg, vitam humanam quantum esset e se se sol Cooste
140쪽
peluante. Fit expulsio eorum, quae naturae sunt nocua, cum sortitudine natura expellentis ad Ionginqua, videlicet cutem, quae secundum expulsi naturam ulceratur, postematur, Variis
deniquo doloribus assicitur, signo quidem bono quia praevale-
Ex his inserendum est, non unius generis materiae has e88B Pustulas et ulcera, nec certo Posse Iocari capitulo sed varietato materiae, ex qua et adustionis, non quidem nimis multum adurentis, saevioris tamen, quam in scabie vulgari aut Pruritia,
imprimentis diversitate sit nominum de quibus nihil ad modicum , etiam cura variatio. Praeterea ob materiae multitudinem in toto corpore et omnibus membris, tertia digestion tanquam minus aptam a natura derelictam, si per omnia membra pustularum expulsio secundum variam materiae naturam, semper quidem adustae. De medica appIieatione seu antidotis. Post causarum morbi contemplationem aetiva passivis debito applicare intentio est, primo, ne malum superveniat, Praemunire, secundo, si humanum corpus hoc minam inciderit, re- Parare. Quoad praeservationem ocuIus habeatur ad sex res non naturales, quae sunt aer, cibus et Potus, somnus et vigilia, motus et quies, inanitio et repletio et accidentia animae, id est, passiones animae, ira, tristitia, timor etc. Dimisso aere quem pauci admodum advertunt, vel qualitatem eius subters gere nequeunt de cibo dicimus, qui non sit sessus, non amarus, non unctuosus, nec excessive dulcis, non acutus, neque nimis grossus ex his enim umores eveniunt, hoc tempore hunc morbum minantes. Horum rationem dicere Iongum esset. Vigiliae modum excedentes humores exacuunt, ut adustioni P
ratiores fiant. Exercilium quidem bonum et salubre, sed in corpore cacochymico, hoc est, leno malis humoribus, nisi prius mundatum uerit, plura mala educit et excitat, quod quiete Iatuisset, movens et non educens. Simile de balneo in corpora immundo sed summum in hoc morbo studium, quod malum e8 in comore, Vacuare, Praemissa contemplatione compleritonis, aetatis, exus, quorum diversitale materiae eecaniis varietatem habere possumus, si ulla sit humoris malitia. Cousicere enim oportet, si aliquis in orpore ad ianc aegritudinem Pro-