장음표시 사용
161쪽
occupatio supra naturalem, non supra medicum declaratio enim illius extrahit ad artem aliam. Ponit insuper idem Avicenna aliud capitulum do mutationibus aeris ex rebus oelestibus et aliud de mutationibus natura contrariis inquit quidem nunc autem intentionem compIere debemus de mutationibus aeris non contrariis naturae, quia secundum res coelestes et ros terrestres eveniunt. Et alibi mulationes naturam egredientes sunt aut propter eonversionem aeris in substantia , aut in qualitatibus ipsius. Quod vero in eius existit substantia est ut eius substantia ad malitiam eonvertatur, et haec est pestilentia, et est uir factio, quae accidit auri, similis putresaetioni quas foetidas remolientis. Haec Avicenna quae si multum diuque pensaverimus, intelligemus facile quidditatem pestilentiae et omnium circa ipsam occurrentium dubiorum solutionem. Quemadmodum namque calor extraneus indisponit humiditatem aquae, ut priori formae prorsus reddatur disconveniens, nec tamen, quod Aristoteles his proprium tribuit in aliud convertit elementum, remaneat ergo nece88s est sub forma putrefactionis, quae est verbi gratia laetor, et liane consequitur, ut Passio propria, remolitioi. e. insectio vel pernicis sive replignantia virtutis propter inplicationem rei substantialiter repugnantis complexioni cordis et spiritus, scilicet insest odoris: sic pariformiter, ut vult Avicenna, aer mutatus substantialiter, scilicet in temperamento suo secundum Galenum, vel In caliditate et humiditate, ut volunt alii, neque conversus in aliud elementum, nee sariis stabit sub
forma aeris putridi sive deformati et morbidi, quae est pesti-Ientia, ad quam sequitur multitudinis insectio, neque unicum scilicet effugere illam malitiam necessitate respirationis, immo trahentium ad se veluti deliterium aliquod immediat et sine particulari agente. Nec est possibiIe aerem in aliditate et humiditate, quibus circumloquimur substantiam aeris, mutari sino ipsius Putrefactione, quamvis possit sine ipsa seeundum aliad qualitates alterari, neque Enim omnis alteratio putrefactio est: et ideo ad calidus et humidus non est in Omporibus anni, sed in onstitutionibus pestilentialibus primo libro complexionum capite quarto. Quapropter mirabilissimias Hippocrates pestile tiam Atheniensium Thucydad et uersito oel rutam mullo alio
antidoto quam rectificatione Fris curavit, relarmando sive, plasmando aurem, ne eius malignitas per respirationem altraetaso b Cooste
162쪽
eo et spiritum corrumperet. Ilane denique aeris conversionem Avicenna non refert ad radicem superiorem neque ad aliquam constellationem coelestem, ut tu fingis, immo reducit ad inferiorem causam et terrestrem, sciIicet Profundationem loci, et ad vapores
vel putridos sumos, qui vel loci putridi vicinitate, vel statu veniorum pelluntur ad aerem ipsique permiscendo imbibuntur, putridum reddentes atque pestilentem Nam, ut inquit Avicenna, noucorrumpitur aer e se, sed ratione partium admixtarum commixtum namque, quod Graeci loimos vocant, in quo sunt quodam modo omnia elementa, licet praedominetur are, corrumpitur putrescendo, cuius corruptionis tamquam non naturalis sorma est pestilentia, a qua morbi sunt pestilentiales. Radix superior vero, cum data sit insevioribus in conservationem, non in do-
structionem, nisi remote valde et, quasi dicas, per accidens ad huiuscemodi cooperatur putrefactionem. Nam aer inclusus in loco prolando secundum dispositionem et situm terrae putrescit, in quibuscunque signis fuerint astra, Praecipuu sol, qui est maxima pars coeli. Verum tamen est, quod motus et communia influentia coeli, scilicet eius concursus, praesupponitur inferiorum actionibus, prout oportet in quolibet naturali essectu, quinimmo etiam
tempora anni non servant suas naturas nisi per communes coeli
formas quod Avicenna, ubi supra, Post pestilentiales dispositiones notanter subdit meliora, inquiens, sunt tempora, quae servant naturam suam; et horum omnium pestilentialium scilicet et temporalium constitutionum, ausae sunt sormae coeli sa- cientes neeessarium illud, cuius adventus ignoratur, licet siniquidam, qui dixerunt aliquid non proportionatum ad causam praedictorum effectuum, scilicet astrologi ad certas onstellationes reserentes. Sunt autem sormae coelestes, eodem auctore, quae stellarum causa accidunt, Praecipuo solis Propinquitas, remotio, obliquitas et rectitudo et aliae relationes coelestes sive, ut alii, accessus et recessus et Ormae eiTestres sunt longitudines et terrarum Prosunditas atque regionum. Primae quidem sunt ii modo agentes, alterae omnino pallentes regiones enim, super qua continue eadunt radii solares, cilius patiuntur putrefactionem aeris et morbidi intem atque pestilentiam. Quemadmodum generosus dominus Boliuslaus de Hassensiain alter Germanorum Picus, refert in libello suo, quem nuper de miseria
humana edidit, quod, dum esset in Aegypto apud Memphin,
163쪽
sama erat, pauci nni annis intra triuin mensium spati rim si inter et vicies centena millia hominum in ea urbe tali lue extincta esse. at haec de pestilentia ad praesens sulficiant. Correlarium primum conclusionis tertiae. VII. C. a. Non probe claudii haec conditionalis tua licet namque coelum sit catina sitfficiens noctis, prout philosophi inde loquuntur, tamen in omnibus locis simul et aequaliter non videmus noctem: nec contra etiam, esto, quod in omnibus locis simul et aequa- Iiter uno einpore videremus operationem, sequeretur coclum sufficero ad talium morborum productionem, non quod communem coeli inlluentiam aliquod inferiorum impediat, prout nec motum ipsius, sed quod nulla causarum Praeter primam sibi ipsi sufficiens est, cum quaelibet necessario praesupponat influxum Primae, a qua virtutem causandi accommodat. Et non parum est
mirandum prosecto de lillosopho homine, qui sufficientiam causalitatis in coelo in morbis pestilentialibus nititur Perquirere, cum ii causam potius requirant descientem, quia sunt veluti
naturae noxae et Ommensuratae ani latis privationes. Univem salitas praeterea coeli cooperatione inferiorum non est argiliarentum eius iustissicientiae, sed magis sussicientiae, si non aliud obsiet; cum praesertim supposito influxu primo causae potest nonnunquam coelum vices supplere partiarii agentis et ita prope, licet non ita proprie ut illud agere quod maxime in generatis
ex putrefactione, quorum sol paler et terra male est, constare
potest, secus autetia de generatione perfectorum atque iis, quae poscentibus et ordine naturae et lege statula requirunt particularia agentia propter perpetuitatem speciei, qua gentia generantibus assimilentur, quamvis, ui Aristoteli placet, comiti linis coeli influentia eis concurrat homo siquidem generat hominem et sol. Verumenimvero haec ipsa partiarii geniis assimilatio non semper requirit causalitatem in coelo et adaeqitate respondentem, immo communis sufficit qua tamen cessante cessabunt et reliquae ab ea dependentes. Sed alibi de his, philosophorum uini
sunt. Redeo ad correlarium, in quod meo iudicio praeceps omnino et fortuitu incideras. Nam etsi salsum in se sit, verum nihilo minus et contra te et reliquos mathematicos ex eo sequi videtur, quod acii coeli, scilicet in ista inferiora, non sit absoluta, sed duntaxat conditionalis, ita, quod haec conditio actionem
164쪽
coeli saliona subterfugial: quod si locum mathematici concesseis rint, quomodo ergo tribuent dominium lanetis super aegritudinibus vel eventibus inferiorum, quando praecipue lola inseriorum potestas penes Plaiieias non est, et qua udo materia indisposita, non capace linia ellicaces sunt planetae, et quando deniquo nullum liabent essectum, nisi secus inferiora concordent Quae istaec ergo domini ratio, cum fundala non sit in potentia activa coercendi subditos, sed in superesse tantum Nescitis itaque huic rei ponere modum, sed nunc Pliiseulum, quam decet, coelo tribuitis nuncque detrahitis nimium et creaturae tam nobili, nobis suspiciendae et celebrandae ascribitis insumetentiam occasione vilium rertim, quae suapte natura quandoque sunt, neque fortassis causam in coelo habent ullam. Hoc tamen coelum, quod dicitur agri sua in lemperie facultatem habet causandi id malum, quod vocant morbum gallicum, sine ei iam, ut ostendimus, quovis partiario gente universalitas namque essectus dependet ex universalitate suae causae. Et per consequens nihil vel parum roboris habet tua conditionalis. Correlarium secundum. VII. . . Urges nos hic hercule argumento, quod, ut ipse putas, refellere omnino nequeamus; sic enim arguero contendis morbus gallicus ex quadam in aere occulta proprietate homines laedit, ergo non solum ex aeris in caliditate et humiditate mutatione. Erravimus itaque cum domino Leonicen in eius descriptione. Mirabilis profecto doctrina sortisque argumentalio, quae nec bimal insanii, ut ille inquit, persuaderet Dicisophista, ubinam legitur, quod morbus, qui essentialiter laesio est, laedat mediante sua causa iugitne te ratio morbi, qua dicitur, morbus est dispositio non naturalis in corpore humano, ex qua in oPeratione Provenit nociimentum proventu primo Quae denique istaec cohaerentia si morbus gallicus laedit ex occulta proprietate in Bere, ergo non solum provenit ex mutatione eius in caliditato et humiditate Nonne et haec ipsa occulta qualitas, quae est Pestilentia, ut saepius repetivimus, consistit in aeris mutatione secundiim caliditatem et humiditatem, quae est praeter substantiam aeris et naturam An ignoras proprietatem semper inesse et ah eo, cuius est, nunquam separari Et ita aer semperesset pestilentialis et res conira naturam Scisne praeterea in
165쪽
simplicibus clementis praeter eorum naturas nullas inesse proprie ates occultas an nescis rursus, quod dispositio propria ad occultam proprietatem complexio est, quae qualitas mixti num dicitur Et per consequens ommixti ipsius, ex aere Puta praedominante et vaporosis partibus igneis, aqueis, terreis, Pr Prietas occulta est morhiditas sive pestilentia, a qua dicuntur morbi pestilentiales plurimumque interficientes, unde Lucretius: Et perturbarunt coelum sit morbidus agri Quis iam te omnia magis praecipiti quam propenso iudicio examinasse dubitabit Vel duo, vel nemo cum tribus tantum
conclusionibus et correlariis paucis in non paucos errores incidisti. Quod si diligenie scripta domini Leonicen perlegisses, procul dubio persuasisses tib ipsi, nil frustra nihilqii tomero a
tantae doctrina viro scriptum, sed omnia et matura ratione et
gravissima auctoritate esse ab ipso postia. Et haec de principali.
Sed ne sub specie litterarii certaminis et in causa litteraria ad nimia vilia divertisso dicerer, latui velle conclusionem impertinentem neque videre neque legere quando praesertim ex XII libris, quos adversus astrologos Iob. Picus Mirandula scripsit, lianc consulandi tot simul acervata argumenta passim sese Grant, ut amplius illi restet, quod de astrologia sperari possit. Quodlibet enim ipsius particulare dogma efficacissimis rationibus
destruxit, quae adeo sibi cohaerent et connexae sunt, ut, si quis resPondere vellet, quod certe nemo poterit, etsi lacterare quisque Poterit, nec una solvi posset, nisi omnes solverentur. Sed Puto nec doctus, nec bonus christianus id unquam attentabit. Verum cum te considerem ex notitia epito meridum loli de Monte regi huiuscemodi astrologica superstitionis nimio amore allucinatum, neque potentem aequo animo suppressionem astrologici studii perferre et ob id persuadere niti, astrologiam, quae in consessa damnatione est omnium acullatum, utilem esse et necesSariam medicis, quasi sit utile et noeessarium ipsos involvi errore impietatis, cum nihil magis a christiani mediet ossicio sit alienum, ego communi scholarium medicina praesertim utilitati assectus, in nuper disputata conclusione ad tollendam hanc siispicionem inεerui pauca contra astrologiam, quae fuere: si vera sunt, i Cooste
166쪽
proiit existimantur, quae Avicenna tribuit suo canoni, necessa est vane gloriari Petrum de Abano, quod astrologia perficiat habitum medietnae. Primum namque est, quod necessaria medico continat, alterum, quod, si quid illi stiperaddatur, incomprehensibile est. Conatat autem, quod in toto suo canone de Praeceptis astrologorum ne verbum quidem hiscit. Rursus si astrologia per se a medico non intenditur, quia pars eius non est,
neque ad manifestationem eorum, quae Per se intenduntur, conducit, sed plus impedimonii assert, sequitur inutilem esse medico. Ad speculativa namque manifestationem nilii conseri, quando medicus de hac loquatur plerumque ut philos
phus, non ut medicus minus etiam valet praeticae, nam quidquid in ea oecultum fuerit, debet per demonstrationem ex Propriis dividendo, numerando et complendo medicus investigare. Et revera si astrologia est utilis medico et necessaria, qualis artifex medieus, qui utile et arti suae necessarium non assumit partemque eius iacit, eum quod necessarium est alicui, id ei abesse non possit, ita ut non solum pars rei dicatur, sed potius essentia caputque totius. Aut si astrologia medicinae pars non est, quomodo igitur ei utilis est neeessariaque Ratio enim humana non comprehendit, id partem rei non esse, quod de eius necessitate est sed dicere necesse erit, aut astrologiam non 88 medie utilem ne necessariam, aut ipsam esse medicinae partem; nam iuncta ita esse utraque, quemadmodum tu balbutis, nec ratione comprehendi potest, nec patitur natura. Quo pacto a bitror congruentius ita ponendum, quod astrologia utilis est eum gratia dixerim ad necessaria medicorum praeticae uim, quas de anno in annum iaciunt, Plus valent ad latrinas quam medicorum seliolas. Nam si divo Augustino credimus, multa Proveniunt inde mala, nedum in re mediis, sed tota christiana religione, quae minime evenirent non pronosticata, inimico homine suggerente i. e. ministrante ea atque non nunquam disponente. Adhuc christiani religiosi divinoque amore inflammati εese mercuriales saturninosque appellari et scribi quotannis alidiunt, legunt et paliuntur, quasi credamus, creatorem et re demptorem nostrum Mercurio Saturnoque inclinatum, ii nos de diaboli servitute eriperet, se ui hostiam viventem et acceptabilem patri oblulisse in ara crueis atque diligentibiis se totiens repromisisse, qua oculus non vidit, nee aiiris audivit, nec in eor
167쪽
hominis ascendit, prophetante sata et docent Corinthios apostolo. Sed quantam in iis fidem honus christianus do onciliator sibi sacere debeat, qui errorem hunc nedum in medietna, sed tota religione introduxerit, ex eo palere potest, quod is Persaepe in aliis etiam minimis a veritate descivit. Dum enim problema Aristotelis interpretari vellet, quo erat quaesitum, propter quod rosae habentes strictum umbilicum suavius oleant, nescio quo infelici sidere auspicatus astrologicas rationes adduxit, quare homines habentes strictum umbilicum non possint odorare rosas. Quod non alio evenisse puto, quam ductu magistri astrologiae divinatorum, omnium allacissimi spiritus erroris, cui
semper cum veritate bellum est. Is enim sectatores suos et
quibus astrologiam suggesserit, adeo involvere circumagereque solet, ut nedum adversus veritatem pugnent, sed etiam sibipsis contradicant et propria dogmata destruant. Plura oucepi adversus hominem vaniglorium; sed ne violati sepulchri criminis insimuler, cuncta verbo complector quotiens enim dos excelsa praedicat, vulgallina illud menti insideat parturiunt
Correlarium unicunt et sinate, ophistae. VII. D. a. Quid iterum mussitas, ophista Medici possunt exaellano laesa, qualitate mulata et exeuntibus, veluti propriis et substantialiter inhaerentibus signis et in ro pariteulari et determinata causa, super aegris sutura Praedicere ergo astrologus potest idem, scilicet ex causa universali, aequivoca, iudeterminata et quae per se particularia non intendit, suturos contingentes et particulares eventus et qui prorsus causam in eoelo niillam habent, prognosticare. Debilis, inquam, ac tenuissima argilliola est et, quae non altero tantum pede claudicat, similitudo. Noverunt, inquam, medici prudentes in arte super aegritudinibus sutura prognosticare, sed astrologi nisi sani theologi nuuquam possunt bene praedicare. Mitto ridicula et meliora capram Iob. Pleus Mirandula in admirando opere suo nunquam Pro eius dignitate satis laudato, quod adversus astrologos conscripsit, similiter in libro contra septem hostes ecclesiae, in quo tot γε teria fidei continentur, quot Verba, monstravit ea, quae sola sus- sciunt ad consutandam explodendamque astrologicam Pseudo i Cooste
168쪽
graphiam inulti tamen ob Mellentem eloquentiam praepediuntur a fructu, item inde eruerent. Quapropter institui nonnullas adducere rationes impolito et sicco stilo et modo arguendi schola licis familiariori, ut minus doctis saltem ostenderem, ab hac damnata vanitate prorsus abstinendum esse. Et argumentum imprimis inde sumo, quod omnis scientia humanitus adinventa habere dicitur radicem, a qua procedit, quam Graeci vocant scopo i. e. propositum; nam eius possibilitato cognita credebant se labem propositum, ii labores circa inventionem a tis et passa periclita minus perderent e contra vero existente ipsa impossibili desistebant a conatu et maiori animi propensione aestimabantqite, impossibile fore artem super ea landari. Compli tres vero Chaldaei et alii ingenio et arte valentes per militos millenarios annorum, Cicerone teste, laboraverunt pro inventione radicis iudiciorum de contingentibus futuris, sed post murutos labores passos nullam invenire Poterant concluserantque ne se, quod, si qua daretur, necesse sit armoniam eoeli esse, quae, cuia ex omnibus radiis commixtis, ut aiunt, constet, plerumque captu humano impossibilis est, prout et eidem ilia possibile est omnes radios coelestes combinare. Erit ergo homini coimpossibile, da sutiiris contingentibus determinate iudicare. Hoc attendentes catholici doctores et propugnacula dei nostrae sati nomen, quod partim traxisse originein inde credebant, valde horruerunt, quetriadnaodum eatus Gregorius et diutis Augustinus in de doctrina christiana, ad quos relego studiosos omnesque avidos veritatis christianae noscendae. Praeterea coeli ai monia nunqualia legitur suisse eadem, se quasi naturae navis continue fluelitans seinper varieque diversificatur, tum ropternioturam varietatem, tum etiam propter diversam coelestium applicationem radioriiniquo proiectionem, quae varietas miti noeX8MPerat humanam cognitionem, quar nulla ortitudo iudicii
poterit super ipsa fundari. Verumtamen hoc observatione dignun libentiori animo annotaverim, ito huius varietatis multiiugae vulgo aliquid notum est, quemadmodum solstitia et aeqMinoclia, et inde, neglecta tamen coelestium supputationuipsis impossibili, duntaxat temporibus definitis super rebus suis proinde iudicant, sicii agricola et nitiae et ab huius varietatis Praevisione Hesiodus Plinio auctore astrologus vocatus est. Est etiam nonnihil praelatae varietatis philosophia duntaxat cogui-
169쪽
tii in puto motus Planetarum, directiones, stationes et retrogradationes ceteraque ullismodi, quibus pro capacitate humani ingenii subtiliter cognitis certe iudicare possis suturas luminarium coniunctiones, oppositiones et eclipses aliaque motum per se comitantia. Et profecto in hoc deberet esse suis et rucius astronomicae supputationis in illo namque maxima dei bonitas insinita que sapientia dignoscitur, qua nedum coelum stellasquae astra creaverat, sed etiam eoncreavit ipsis hominem, qui omnia ista intelligeret atquo cognosceret provideretque, quid inibi suturum sit, non tamen attingendo, quid inde foret Laudarem itaque, si nostri temporis astrologi quotannis supputarent almanach eoniunctionum et oppositionum lunarium atque e rum elisses, omittendo sceleratas divinatorias atque diabolicas Praeticas, quas nonnunquam sub titulo almae universitatis nostrae emittunt, quasi ipsa conscia sit huiusce damnatae salsitatis, quam multis annis docente experientia comperit salsam, vanam et superstitiosam. Est similiter diciae varietatis pars tertia, quantum scilicet ad particuIarea rerum eventus, a mullis quidem propter praerogativam in donis intellectus quaesita, sed a nemine hactemis reperta, veluti impossibilis homini vel impertinens eius ultimae presectioni. Quodsi pudor me non revocaret, referrem unum saltem de iis, quae in currentis anni XCIX praesagio
vidi, o Praecipue capite, quo de his, qui Saturno agi dicuntur, tractatur in quo Osrendi, quod fratres religiosi lugubri et
nigro habitu vestiti anno currente debeant ducere uxores et nuptias celebrare. Quod ut legi, laniam vehementer sum demiratus audaciam, qua etiam divina astris subiiciunt et, quasi dia vini amoris ignis radiis stellarum coalescat, dei consilia in coelestia reserunt: miserandum quippe, quod ediim bonae artes, sed etiam Christi religio uilisee involueris diaboli et avaritiae commentis ita debent prostitui. Sed quod pollicitus sum prosequar. Non enim dici potest, quod motus sint radices horuiuiudiciorum; nam molibus sero iisdem existentibus Ionge variari videmus iudicia, et quod sol existens in aliquo signo operatur in una regione, idem saei sero sub opposito signo in alia terra, quemadmodum in Syria colliguntur uvas sub geminis, quas vix colligimus sit virgine, libra aut scorpione Accedit, quod sacra scriptura, quae divina veritas est et in ordine veristatum prima, cum veluti omnium domina et regina intellectus- i Cooste
170쪽
que nostri vera perseetio et sponsa, reliquas scientias tamquam ancillas sibi subditas ad arcem vocat, quasi ad colendum deum conducere possint, solam astrologiam lamquam adulterinam et stippositiciam sibique prorsus contrariam et rebellem ubiquo damnat, in eam disputat et, ne quovis pacto eliain a Iudaeis discatur, publico cavet edicto. Non, inquit, augurabimini, et anima, quae deliquerit ad magos et ariolos et cum eis fornicata fuerit, ponam aciem meam eonira illam. Item: quando ingressus su ris terram, quam dominus deus dedit tibi, ave ne imitari velis vel hominationes illarum gentium, nec inveniatur in te, qui ariolos sciscitetur, aut qui observet somnia atque auguria nec sit maleficus, neque incantator, neque philones consulat, nec dia
vinos, e quaerat a mortuis veritatem omnia enim haec abomin
bitur dominus et propter istiusmodi seelera delebit eos in introitu tuo. mentes istae, quarum possidebitis terram, augures et divinos audiunt, tu autem in domino deo tuo aliter institutus es. a s divinam prohibitionem et eius prohibitionis causam, ne scilicet malo nostro discamus astrologiam Amplius Aristoteles, in quo secisse omnem conatum natura dicitur, negat do suturis contingentibus esse determinatam veritatem. Sed evangelici sacramenti veritas illam et consimiles mortui resilrgent, non obstante futurorum contingenii omnino determinat.
Talis ergo determinatio altior Iumine sit, quam sit illud, itod
circumfert lucerna intellectus nostri. Erit itaque hoc lumen fidei, quoad omnes christianos, vel lumen prophetiae specialiter, quoad eos, quibus fit revelatio, et Per consequens magna videtur Praesumptio, velle determinate de suturis contingentibus iudicare. Praeterea omnis scriptura venit eo lumine intelligenda, quo videlicet scripta est a suo auctore, quod in barbaro illo servo christiano Iiquet, qui triduanis precibus plenam notitiam sacrorum eloquiorum impetravit sed suturi contingenies essectus, si qui sunt in stellis, ut aiunt, non nisi divini intellectus lumine,
qtio coelum et terra et omnia, quae in eis creata sunt, scripta creduntur solo ergo divino lumine praecognosci possunt determinate, sui Prophetante. Annunciate, inquit, quae Ven-lura sunt in laturum et sciemus, quoniam dii estis vos. Videtur itaque divinatrix astrologia mulium detrahere divinae sapientiae, quae, ut se dominam et elementorum et elementatoriimostenderet, non nunquam aquas siccis pedibus transivit et aiu-