Die ältesten Schriftsteller über die Lustseuche in Deutschland, von 1495 bis 1510 nebst mehreren Anecdotis späterer Zeit, gesammelt und mit literarhistorischen Notizen und einer kurzen Darstellung der epidemischen Syphilis in Deutschland

발행: 1843년

분량: 473페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

261쪽

utrique nostrum intulisse gestiebat, diluere maculam, iacula ac missilia utcunque advolantia vel herculeo excipere lipeo vel exculere omnino et adeo, ut siquid humani in illo esset, actum de se pronunciaret. Verum aliter ac opinatus sum cecidit non enim modo ab ineptiis illis ot vitiis non destitit, sed ea cum erroribus duplicavit vitiumque vilio addidit. In quem si more solito veritali et ingeniis favens quid edidero, vereor, ne levitalis et invidiae suspicionem incurram. Sed invidere ei qui possum,

qui misericordia quam invidia plura digna scripsit Quid enim

speciositatis, quid sublimitalis, quid utilitatis haec sua recentior prae se serat editio Omnia confusa, inulta sibi repugnantia, cohaerentia nulla, adeo ut nec quid loquatur, nec quibus a gumentis velit probare, quod loquitur, perspici lane possit, et intelligendi quam vincendi errata minor sit facultas. Nemo mihi non facillimum persuadebit, eum quicquid habuerit somniorum,

hic penitus effudisse, ut suo quaeque Ioeo manifestissimum Ostendam. Interea epistolae suae procacissimae discutiendae operam impendam, cuius principium rei noscendae gratia subieci:

Quis ignorat doctissimi Ar etc. - XI, p. 22 l). O linguam vesanam et repentina sideratione dignam quana est inseri superique dissimilis ratio Consere illum cum viris

his divinis non est, nisi aes cum corvo ignum, solem cum sace conseras. Quae impudentia, quod dedecus Cum enim maioribus minora coaequantur, inferioris comparatio nonne maioris iniuria est Addit arrogantiae huic homines leviores sibi, viro in re Iiteraria studiose certanti, adversa moliri. Proh sermonem puditum quamvis eum certasse confiteri me oporteat, quod utinam humano magis quam beluino more ac ritu, veris argumentis quain somnorinis delirationibus

id egisset Quae sit, quam mihi obiicit, levitas, auribus incumbite Si qui pro veritatis luce pugnat, manus cum hoste

conserit, levitatis nomine censeri debet, ego quoque levis sum. Eo instituto hic hestius per omnem aetatem et semper vitait, ut ipse lapidibus et muscis natus communi saluti et humanae εο- cietati consulentes insectetur et insestet. mae summa vitae. Tria adhuc in epistola magis angentia diluenda restanti ii rum durissimum et extremum primum est, quod draco hic ignivomus me celeratum adeo latrat, ut nulla virtut redimendus sim peetus livore secundum, revibus gyaris et carcere di-

262쪽

gnum Dicat, quaeso, et obiiciat, si libet, vel sacrilegium, homicidium, furta, rapinas vel his tetrius Addo etiam detraelionis vitimi , quo insantiam, adolescentiam, iuventutem omnem egit et reliquum aetatis acturus est, nulla vel coeli vel terrae reverentia habita. Nonne Persidae linguae magna turpitudine sui poenas aliquando dedit Haec qui me fingere seu incendio invidiae dicere putat, actorum codices, quos dicunt, vestros revolvat. Ego profecto quamvis laudibus vehero me videar quibus vix apud vos moribus, quibus incommodo, quibus molestiae

et damno praeter aequum sui, vestrum sit serre sententiam. Ad seeundum venio, ubi inconstantiae accusari meritissimum potest. In meorum robur non aliorum quam medicorum et non nisi illorum, qui astrologiam oleant, sententias et testimonia admittere et cupere velle videtur nec sane absurdum sed ea desiderata sua si assero, non secus ac vespam . caput infestantem

repellit ac abigit, modo illos sua expositiove vel invertendo vel Perperam allegando. ertio, quo in me abutitur, Deus bone, quid vanius Errores plures, quam a se proeesserint, consi Xi88s me garrit et ut aliis eius sceleris fidem incutiat, callidus dicit, se consulto praeterire illos, non aliud praeter diverticula et fugae viam quaerens. Quod si is invidiae et mendacii suspicionem vitare voluisset, iique singulos errores, quos sibi salso a mea scribi putavit, nominatim appellasset. Ideo maneum hoc utini commenticii velamentum et sine virtute est. Quae omnia si animadvertere volueritis, facile, quo vos erga illum oportet esse animo iudicabitis. Animadvertetis auiein facile, si in me sutilia eius scripta grandi quidem et censorio calamo nostras vero resPOn siones minuta quadam insertas perlegeritis. Intelligetis quippe a me nihil perperam aut captiose, sed pro de sensione bonoris mei omnia oppido quam opportune scripta. Valete. Ad superadditos igitur et duplatos errores SiΜONI PIST Ris in medicina, quos circa conclusionem primam adversus LEONacENUM de novo peccaverit, a prioribus ordientes, strictimilli respondebimus. Sed prius titulum et ρraefationem discutie

Confutatio etc. - Quasi ex hoc statim animum tuum demonstras, qui veritatis semper fueris odiosissimus et consutator

263쪽

Uatorum etc. - Quorum soli ventilabro crabrones v ritale, quam defendimus, irretitos non verebimur. Circa Ositionem extraneam etc. - Ex contemptu oqueris quasi me reprehendens, cum de huiuscemodi positione tot uerunt excellentissimorum medicorum totius Europae dissensiones et adhuc sub iudice lis est. n uerilem eic. - Mirum est illam repuera8cere, cum antehac pro sustinenda ipsa et veteres et recentiores medicos serme omne citaveris. Obtrectam meus te. - Quam pollicitus es, conviciorum abstinentiam et modestiam non servas, sed ut opinor, more quorundam medicorum facis, quorum promissiones remedia

habent pyxides internicionem; nam hic o ubique postea suriis agitatus modestiam transgrederis et id agis, quod lymphalici agere

Ad scribendum concisari et Posteaquam errata tua Paene in totum orbem terrarum impressis voluminibus sparsa in Publicum Processerint, praeter meam culpam est minus tamen Indoleo), si IovΑΝΝΕ ΜΕix RDus vel alius nostri amantissimus et rei literariae studiosissimus, quos pro libidine animi taxasti et indigne vexasti, vana tua deliramenta sabulamentaque diluerit. Non ο ictator, imo orator etc. - Magna est vis veritatis, quae etiam adversarium te hoc loco verum dicere cogit, quam quam in multis locis maledicere in publicum misisti, ut commentum tuum inani fiat. Confidis fortasso conviciis tuis posse Persuadere, quod cupisῖ

Circa conclusionem primam. XI, p. 222.)

Morbum epidemialem etc. - Defendendo nuper LEONICENUM Feribentem et eleganter et medico do morbo gallico ostendimus Protrita medicorum eonsuetudine doctrinam, qua epidemiorum HIPPOCRATis volumina do advenientibus morbis inscribuntur, omnino esse novam nec antea posteaque cogitatam, Prout ratιο ne et Plurimae auctoritales et suadent et concludunt. Reputasta tres illos qui unum sunt et in medicina paris auctoritatis)IOHANNE IANUENfEM in suo calliolicone, HAEUM SILVATICUM et IOHANNEM ALEXANDRisu eo quod epidemiam superadvenientem morbum diffiniverunt riuo errori adstipulari miser

264쪽

omnis ei rerum et nominum scientiae verba non pensitas, lenesque rem minus. Nescis duo laec advenire puta et superad

venire, quasi dixerim metaphysicam et physicam, sibi inviceni non parum distare. Quo si quempiam, ut tibi in hoc fidem mancipet, perduxeris, aequitatem sali appellabo. Sed hoc naoneo studiosos quod L Aunxxvi sus scribit praelati doctores partim insantia, partim aevi sui vitio, partitiaque inscitia non solum epidemiae, sed aliorum muliorum nomina etiam inepte sordideque inverterunt, oceasione, qua iam pridem ex innumeris adnotavimus, male legi B liter apud Arabes rimo technicirca ilisfinitionem medicinae anathema in commenlationibus GALENI super sententias irrocnAvis et item luce cavillani in iisdem hoc namque novissimo errore quidam tuae factionis medietis hallucinatus credidit, se vidisse divum LucAM evangelistam super aphorismos HierocnATis, quo me illo diutius eoia tendente ad sardonium risum sermo provocasset. Sic multis accidit, quibus genuina quidditas et propria epidemiae ratio quae

nominis significantia est non susDagatur ad communes quosdamo eius et externum epidemiae significatum, scilicet superadvenire, sese contulerunt. Superadveniunt namque morbi, quos tempora per naturam admittunt superadvenit ephimerinus . . se-hris diei ex aere ob continuos soles superadveniunt deniquo si astrologis credimus noxae omnes, praesertim mala qualitate coeli sese subscribente. Nemo lamen nisi mento viduus omnes

epidemicos nuncupabit. Quo fit, D alii velint epidemiam debere morbum peregrinum intelligi, quod, nisi quis vel exulando vitia loquar oberret vel fugae veloci late succurrat, animi an extorquet. Nonnulli vero, cum adventus eius humanam rationem superat et illius ansam ut aiunt punctualiter perspicere

minus queunt physici nostri, sed quod probe dixerim supplicationibus volis, expiationibus duntaxat locus est, divinum et occultum, quasi supra scientiam demiam enim scientiam sicut daemonem scientem interpretantur appellant. Quidam praeterea ob coeli et adris clementiam et ad vola sibi propitiam demiam

veIuli numen venerantes, ob horarum apparatuin externum et

illegitimum ac praeter naturalem temperationem opidem iam dicebant proventro. Sed cum hi ut nuper monuimus in nominis pidemias exquisita et propria elymologia ac re ipsa praesertim defecere plurimum, novi illi Italiae Germaniaeque ac

265쪽

totius habitati orbis radii, seculum nostrum omnisariam illustrantes, THEODOR GAZA, illustres Ic ex Principibus inΛNDuLAE, HERMOLAus patriarcha Aquileiensis, PANDu . COLLENumus, Lauin

plures graecae et latinae linguarum studiosi, qui non solum medicinam, sed cuneias bonas artes pristinae integritati et romanae gravitati postliminio restituentes epidemiam vulgarium et universalem morbum scriptis suis prodidero eo, quod statis duntaxat temporibus multos subito et primo agrestes et servitia, mox se hes ac castra invadit impletque demo nempe a quo etiam demodocos vulgatum dicunt, in hoc praesertim ut aliis pleri

quem T. IcERONEM, PLINIUΜ, CELSUM VARRONEM MULEGIUM, SENEc4M cet. AuRENT A teste imitati. Non ergo morbus adveniens ut tu , sed universitatis et vulgarius ut latini homines et a graecis duci ratio expostulant debet epidemia intelligi.

Praxagoram ad Nicandrum etc. - Prosecto non ideo Praxagorae ad NicΑNDR. de advenientibus morbis volumen nihil arguit, quia nullus ex his, quos legis, de hoc scripserit. Maximam auctoritatem ei GALEsus qui tit post divum HirrocnATEM

secundus inter medicos principes, ita te maior dedi in suis libris. Et profecto quae impudentia, quae pervicacia, quae frontis durities, nihil iis voluminibus argvi posse, quae tibi invisa sunt,

et quia nullum ea allegantem vidisti Cum IOHANNEM n-NuxssEM in suo catholicone et cartarios dumtaxat legis, ideo GALENO, qui auctoritatem illis affirmat, credendum non est. Immo et rinceps me ei. In principis Avicaessa prima quarto citatione mentitum te esse intelliget, quicunque aequus rerum existimator animo advertet, vicENNAM inibi advenientium morborum summam uspiam scripsisse; verum capite variolaruin

quod perperam subiicuisti ait ipsas et morbillos de summa advenientium simpliciter, non ex alteratione aeris, aut verbum Disiligo by Ooste

266쪽

epidemicos, prout illi salse imponis, adiiciendo quin immo verbsimile non est, vicENNA in tam manifestis et insantilibus I psum, ut ex aeire morbos et advenientes prout somniaveris epi-demia verbo confundat qui enim hoc caput ad finem usque perlegerit, ossendet ideo ab Avicgxs variolas et morbillos advenientes dici, quoniam casu febris nonnunquam accidunt. Sed ista tua publica mendacia persequi operae Pretium fortasse non est ad reliqua Pergamus. I e pestilente febre ei. Cum tuae ignorationis vitio et prorsus, qua nescio, ficta similitudine deceptus nuper febrem pestilentem a non pestifera, nec colicam epidemiaIem, bubonem, bollior et id genus non habere distinetum capitulum scriptis temere insinuaveras, veritato victus ac ductus Poenitentia perpalinodiam ut deineeps pleraque recantas quod extremam esse inscitiam vel duo, vel nemo ignorat. Insum colicam et. Colicam, quia casu febris pestilentis et qua via risi permutationis simili atque habentibus telanum accidit, pestilentem dici, et AvacENNA verba et ratio physica suadet. Tibi tamen, ut hunc AvicxsNA Passum altius rimeris, scribendi locus relictus sit. Hoc dicas, si ut inquis , quam adduximus, similitudo ad id probandum audicat, quaenam ratio diversitatis sit, quod olim quam hydrops et qua

tana casu pestis proveniens potius dicitur pestilentialis, cum praesertim et colica ipsa etiamsi gratis tibi concessero, quantum in semel ipsam agitur, pestilentem dici interdum saltem, stetit et hydrops et quartana morbus est diversitatis Magna dubio Pr eu hebetudo est do aeuia labri mihi replicari, quae non solum multitudinis seu universitatis, sed et aeutissimi morbi genus extra omnem controversiam sibi vindicat. Quodsi febris tertiana interpolata saepiusculo in consequio est suae proportionalis in temperatione si a Praesertim prima quarto, nihil minus quartana parisormi consecutione erit ad suam proportionalem, maxime tam anni constitutione quam virtute coeli sese subscribente. Habes prosecto adversus te lio Ioco, quam nuper professus es, totam satidicam astrologiam quemadmodum nempe tabifica vis meli ut illorum verbis uiar de atra bili in vasis continuam et inseparabilem excitat febrem, ita et extra potest conficere interpolatam cum quicquid potest in maius, in minus quoque osse ambigit nemo. Dei sicut ex genitali horoscopo SATunso, nescio

267쪽

quam pariem mel perambulante, in quasve partes si iaculetur, radios vel vires malas pravi sideris acceperit, vitium hydropis et quartanae coalescit, ita consimiliter omnino potest ex directione vel revolutione ipsius id malum provenire, maximo si adstipuIetur thema natale. Possem per astrologorum lacita, quamvis vana, longius hic divagari sed cum in patrocinio veritatis cui conflationis nomen insuisti nefas sit quaecunque mendacia advocare, mulla huiuscemodi astrologica in medio, linquimus. Ineptiendum tamen fuit, ut cognosceres, te nillil adeo horrendum dolendumque in scriptis nostris ossendisse, quo aras veluti tua inscitiae propitias adversum nos provocares. Quum re satis extraneae t. Colligendo nuper salis inepte similitudinem de colica, do pestilente febri, bubone, bothor et malosrancico innuebas per conclusionem primam adversus LEONIcxwΜ, malum id pustulis, exanthematis et alliumeris nihil addere denominationem opidemialis praeter Verum castigationibus nostris certior factus, qua ratione de ebri pestilente ut salsus et errorum interpres convictus sis perlissime, totam conclusionem ipsam velut erroneam prorsus destituisti sed quo tuae inscitiae scrobem operias, neqiii ignorasse in medietna videaris, non nihil respondere voluisti, quorum primum est, X-traneum esse in medicinis rerum essentias et quidditates arguere. Ridicula certe propositio, sed nec unquam satis irrisa probatio, quia

medicus dicitur artifex sensitivus, ideo accidentia quam quidditates magis debet attendere. Sed quae illa sive arrogantia, sive indiligentia, quae te ut C Toxis verbis utar transversum trusit pQui olim omnibus dialeelices studium ob graviores disciplinas negligentibus disputationis hellum indixisti, tanquam medicinae canones ad opus et curam nisi quis vehemens dispulator sit)deducere nemo possit, idque dicere consuevisti nescit curare, qui ignorat disputare nune puerili ut ais disputatione conclusus, ligatus, ad metam uetus labyrinthum, quem stultus tibi

struxeras, egredi non potens ex oppugnatore salsitatis Propugnator essectus es. O tumultuantem invidiam, o excoecalam rati nem, qua ista lacteramenta in rationales medicos pergunturi

Audias quantum desipias. Nam in communi et universitatis ratione scientiae, qua habitus intellectualis dicitur, oportet cum reliquis medicina convcnire huius vero obiectum ut recentiores appellant), sub cuius obtutu in omnia sertur, est quidditas rei,

268쪽

sub qua et per quam discurrendo omni uni scientiarum artisees disputant et argumentantur. Praeterea ex medicinae exordiis hoc est ipsa humani corporis specie, ex venis, arteriis, ossicialibus membris, item humoribus et id genus medicus argumentatur nemo autem unas has substantias esse non norit, nisi

quis ut blasphemia Ariana sertur sensisse corpus humanum

posuerit tantasticum. Dixit etiam AnisTOTELLA medicum sanare aut CALLIAM aut SocRATEM, non autem album vel nigrum. Quinimmo cuiusvis rei essentiam, quid ditatem, naturam nosse medicum oportere, clara est HierocaΑT1 sententia, ita quod lactucam, nisi definitam, ΑΕΕxus edere vetuit. Tanto igitur a ticularius et exemplicatius ut ita dixerim noscere medicum oportet quiddilate et essentias, quanto magis suae mentis oculos si sapit ad sensibilia et tantasmata in opus Promoventia circa nobilissimam substantiam ceteris artificibus medicus --quenlius convertit. Age dicas 1Μos, quando ista incidimus, quaenam scientia humanitus inventa sensibilium tantasmatum et accidentium ministerio oppido quam opportuno non PromoVeturi sui obiecti cognitionem Cum quod id humanae sortis est, ut quiddilate et essentias per accidentia et proprietates speculetur, tum quod formalis rati, ut ipsi dicunt euiuslibet obieci ex

Parte cognoscentis modum rei importet. Quod si iuvat, in singulis videamus. In metaphysica quidem ens in quantum ens in naturali philosophia ens mobile in medicina ut reliquas omittamus brevitatis amore eorpus sanabile. Sed non minus quam motus mobili et sanitas corpori accidit creaturis esse nemo tamen dicet scientias illas sensuales Multa quoque considerat naturalis philosophiis, quae ut inter sanum et aegrum sensus discernunt. Videmus coelum moveri, quiescere terram nec ob id philosophus dicitur sensitivus. Restringas ergo, non amplies catholicones illos pistorios medicus accidentia quam quidditates magis considerat medicus est artifex sensitivus, et similes; ne putetur aliquando medicos fuisse ut lapides inanimes Pergamus. Hinc est ad niens ab extra ole. - Aliud ex praedictis, sed

qua cohaerentia, quove ligamina hi, quibus mentis cymbula allius ducta, iudicent, sic colligis hinc est inquis , adveniens

ab extra, ut aeris qualitas venenosa, colicae, ebris, leO8, botho et malifranci, aliorum etiam morborum diversitatem facit. tristem ignorantiam, qua a medico, dum causam aegrotatiODjsiligo by Ooste

269쪽

nis ignorat, quam morbo plus periculi exspectandum Quomodo, o superi, a causa universitatis et communi eadem numero utpote circumflui aeris venenosa qualitate quamlibebit morbi materiam indisserenter inficiente poterit in morbis fieri diversita. Quomodo etiam ab recondita, occulta et ignota, dicis ut ais proprietate, cuiusmodi asseris qualitatem aeris venenosam, medicus artifex sensitivus, accidentia sensibilia versans, inorborum accipiet distinctionem 7 Oblitus es ne aut non didia cisii, medicum per materias, quae singulis aegrotationibus propriae sunt et quibus coalescunt, interstinguere morbos Ecce, quomodo inscitiam, cuius merito iure te diximus principem, ad Plana deduxisti. Hoc etenim me semper intendisse mulio ete. - Sed quid salsius, quid iniquius potuisti dicere, quam te diversilalem materiae in morbo gallie semper intendisse Cum quod hoc nus-Piam expresseris, tum quod per conclusionem secundam quae habet, quod eius materia sit solum atra bilis oppositum illius

affirmaveras, tum tertio quod sustinueras morbum gallicum nihil addere pustulis, exanthematis, alliumeris denominationem epi-demialis praeter Pustula vero nomen generis est exanthemata emoritiones sunt, cum scilicet tument accenso rubore corpora, ALExANDER BENEDIcTUA Veronensis, CE r imitator, morbillos, nos vulgo mafer vocamus alliumeram autem et de his et variolis aliquid esse AHcENNA perhibuit omnia vero illa posse de eadem materia increscere in omni consesso est. Quod profecto pra sentaneum argumentum est tuae ignorationis, qua maxima hebetudine deceptus diu contendisti adversus EosIcEsuri, virum in medicina consummatum, morbum gallicum exanthemata esse sed utinam non perfricuisses frontem et tibipsi de eadem materia totiens non contradicerest

Medicorum, non Oratorum sentensiste ecfo etc. CELSUS ergo,

qui medicinam elegantissime scripsit, medicus non fuit Habeas itaque praelatas vel medicorum, vel oratorum mavis sententias, quas audire gestiebas, et intelliges te nugis onustatum, erroribus involutum et lotum sine megmate, ut tandem abeas in

Reliquum qu i robare conaris elα - Priscae Posterioresque medicorum scholae, quod aeris circumfusi substantia tabefacta in febri pestileni materiam quas de genere putridae si

270쪽

veneno participare, scriptis tradiderunt. Hanc illustriunt medicorum doctrinam, qua es mentis hebetudine a Pessimitate, male accipiens credebas, posse calori labris venenosam addi qualitatem et per eam pestilentem febrem ab aliis putridis interstingui. Quod licet rationibus et his quidem, quas rationalis quisque medicus in promptu habet, falsum ostenderimus, quo tamen inisseitiae tuae operimenta haberes, salao detrahendi occasionem quaerens nobis coniraniteris cavillare et, quod cachinno maximo dignissimum, diiunitionein labris positam a GA No super qua AVERROIs cum eodem et tota eius familia pro varia vitae opinione et cuiuslibet animo hodie digladiantur, Per VEnnois tertium colliget conaris exponere. Opinionem quoque eius ita dissone, ita perverse in medium assere, ut ex omni ipsius familia nominem tibi consentaneum invenies; et, licet AvEnnoisTIs possem non nihil contradieere, quia calorem calori, item contrarias complexiones ac si plicem calorem et compositum in eodem subisiecto non addo, ut tamen in re, de qua disputatio est, conveniamus opinantium altercatione Posthabita, quid per hanc extraneitatem caloris cum naturali intelligas, scire percupio. Angeilicet ipsummet calorem additum vel sm aliam et ab eo diaversam S rem aliam, iam labris non erit per se calor extraneus, sed rei alterius ratione quod AVIcΕΝΝΑΕ aeque a naturae febris repugnat si ipsummet calorem externum, is nihil addit putredini, cum in istius subiecto in cuius unitate omnis formarum et qualitatum accipienda est additio nequaquam esse P sit in putrida namque materia omnis putredo est, in quam si

externum sive calorem additum naturali collocaveris, iam te minos medicinae transgrederis et ab omnibus medicis, rationali-biis praesertim, veluti adulterinus degenerabis. Et profecto, quicquid hanc extraneitatem intellexeris, non ideo tamen, quia externo calori vel addito naturali ab extra advenerit, febrem

pestilentem aest, quod in phimerino liquidissime constat, que semper ut in eodem et synocho aliquid addit putredini.

Quod si praeter medicorum consuetudinem et protritum loquendi modum volueris illam extraneilatem intelligere qualitatem Venenosam, quae ut anto diximus addit putredini in materia putrida, quam insormat, in consecutione est, omnem febrem pestilentialem esse, quia omnis ebria per se et ex sua natura St

ealor extraneus.

SEARCH

MENU NAVIGATION