Joannis Devoti ... Institutionum canonicarum libri 4. Tomus primusquartus

131쪽

socii Compurgatoros , Contui citores , et Sacramenta' stdicebuntur; quorum ci chru mentio est in Capiti inluribus Regum Francoriam, praesertim in Capit ii lar. Dagoberti ti/. t n. 6 et tit. 9 num. 4 in Capito lavibus Caroli M. lib. 5 c. 9 apud Balogi timeo m. i co'. 68 84 5Ο9. et in Leg. Salica tit. 5o ib. co . Primum illo, cuius orat a gocium , do quo quaerebatur, super sancta Evangelia ibrabat,d inde compurgatores iurabant similiter su poesano in Evangelia , cum vere, ut ipsi credebant, iuraqsct cari. 17 cap. 2 quασye. 5. Sed nunc piar κου-tio cuia ni ea sere, tibiqtio desuevit, neque amplius in eunsis criminalibus in iurandum emittitiar. Con

ss. 8 4. pag. 735. Memmi at etiam Grutiarius can. 25 c ιρ. 2 qua'se. 5. , ex Concilio WOrma ciensi purgatio noui per faciam dom ut suom quae hoc modo sisebat. Ciam aliquis accrisatus omno in ub se rem vore on pie hut suspicionum criminis, quod vel non poterKt demonstrari, vel non sutis eviderit r ex oudi, is ante ulla re, et sanctissimam Eucharistiam ducebatur. Ante irini a vero ChrIsti corpus acciperet animum Suiam ullis Praesentibi. dqHlura buthi et, aut simili hos' verbis. Co ptis Domini' sit mihi ad ptirgaei nem hodies. Plii ro' liiij nsmodi praegnii 3- titi consuevisso te8tu tur Mututorius An ε)q. I a 'ic.

di, sole. 38, qui illud etiam unimadvertit, quod quamquam haec Purgatio Parum diffisrros ut, es, quae Por inramcntum fiebat, lamen pristoriori vo- tuto legitima, et canonica Purgulio iuramentum ha hi tum est . Alias quoquo purgationisq do scribit Murrenius des Antiq, Eccles. rit. ἰι b. 5 cap. 7 β.

3 et 4. g. XXVII. In Probationum ordinem resereri da est etiam inspectio rei, i une a iudico adhi-hetur, ut oculis subiicini, quae non satis cerin, et explorata sunt, atqu' itre oculorum testim nio controversiam expediat. Hanc inspμcti nem

Pragmatici accessum vocant, quia iudex ad rem inspiciendam accedit, eique locus est In ita rebus

132쪽

hns 'Iuno sub oenicis cadunt; veluti in jndidio

finium regundorum , ac servitutum, in novi ope ris nunciatio no, in aetate ex habitu corporis dρ fini ρnda, in canκ is matrimonialibus, in quibus quaeritur , nnm alii suis aptus ad matrim nium sit , num unquam venerem exerPuerit.

Verum in his causis judex non solum rem iysam inspicit, sed viros adhibet peritos rei, do 'u' agitur, aut ipsis judicium committit. Quinin causis matrimonialibus ubi quaeritur, num qui liberis operam dare possit, viri a medicis, et e hirnrgis , mulierea ab honestia matronis, et obstetrici hos inspiciuntur i). i) Cas. 4 ee 14 ds Piobae. , cap. 6 ve s q. dN

g. XXVIII. Donique vim probationis habent praesumptiones I), qu ne sunt coniect*r'n ex ali ino verisimili ad probandum sum 'ine a), eaeqno vel juris, vel hominis sunt. Prae-βRmptio jaris, a lege procedit, hoc est certa I ge, vel canone eomprehenditur, neque a judi- eis arbitrio pendet, ereque duplex est, pro di-yersa ration , qua proponitur, alia iuris tantum , alia stiris et de jure prae, umptio juris. ηt de jure est, quam non modo ius probret, sed etiam ita certam; atquQ exploro in m habet, ut 0mnem contrariam probaticinem excludat It xjuro Decrμ talium si quis concubuit cuin muliere, cum qian priuη spon-ntia contraxerat , indu ritur matrimonii pmesumptio, quan Iahe notari B0n potest, et qui en Premitur, aliam uxorem

decipere prohibetur 3).

133쪽

veritatem re ratiar, riμquo do fulsis argumentum accipias; in eo suo differt a fi notione, quae fit dero; quod non est, ripo fili f. voluti solio legis Cornelia G, quae postliminio eo vorsos in Civitute sona per fuisse fingit, ninn stitem praesumit. Ruo etiam spes lat Publio lana antio, et fiola traditio, cuius in iure civili frequoris usus est. Ita si quis sibi rei donata Θ, et non fradituo tigrim D Ctum re tineat , ut in Log. 28. e 55. g. S d ι qu d m Codds Douat. , vel conducat . iii in L g 76. st de Re vindic , vel Precario piassidere eo stitu ut , ut uLeg 18. '. des Acqtiir. ro Soss., traditio corporulis rei donatue pro nota habetur quamquam revera in tauon fuerit, quia fingitur, qDod dcinans donatario, ren

κατα συντ μι αν brevi manu i radiderit. Ris ro ius Oa n incum has sol iones admittit; neqtie ego usqyntior Cu- iacio qui observat. lib. I9. Cay. 18. OPP. eom. 5. col. 5lo. , fiotan traditionis argumentiam stimit a cap, 2. des

Consu e , ubi glebae traditio non fictionem continet, sed signum est datae possessionis, ut quo ei res veritatem ostendit . Qua o traditi O fit saepe perglebam, per herbam, Per sestucam, Per cultet tum, per ostium, in formulis antiquis , per panem per librum . Atque ita annulus signum est foed ris conii galis, et veri matrimonii, vitia conjuncti Ouis can. 7. c. ID. qu. 5 Est autom Prnesumptio diligenter a fictione uisti tignenda

g. XXIX. Praesumptio juris tantum eSteR , quam Jus probat tamquam verisimiles m ,

non tanquam certum , et Veram, udeo ut Pontraria prohatione Infirmari non possit. ita haeres , qui inventarium non confecit, haereditaria hona distraxisse censetur; gQd haec Praesumptio contraria demonstratione tolli potest .

Hujusmodi sunt pleraeque praesumptiones , de

134쪽

ptionibus; et harum omni Dm propriae sunt scit mulae seideri, existimariunte ligi, haberi. Praegumpti I uris et dejure omnem rest uil rontrarium Pro- .hationem i); prnesumptio juris tantum non Bam anne respuit, sed probandi onus tu illum transfert, qui habet contra ae praesumptionem se).

g. XXX. Praesumptio hominis psi conjectora ab Indiciis nata , qua δε nulla certa leg continetur, eaque vel Pst levis. et temeraria vel probabilis, vel violenta. Levis, et temo Turin PrRusumptio est, quae Ρx incertis oritur, levibusque argumentis, et quae nihil probat. Ad hoc praesumptionis genus referri ponuntnntiquae Purgationes, quae vulgarps dicebantur I), quasque olim interdum adhibita a suisso constat per a quum frigidam sa), aut ferventem 3 serrum candens 4 , monomachiam , seu duellum 53, et similia, quae cuncta a Summis Pontificibus merito damnata, et improba ta sunt 6 -

19 Vulgarium purgationum, quae Bliam BP-pella luintur jtidicia Dei, de qOthias videndus Du-Cangi iis in Glossar. v Hrb Judicitim D si , mn line Brant species, quas a Longo hardis, aliisque e Ger-riunia populis in Italium invectas exponunt GDnguleg in cap I des Progat. vtiuar. , CD iacius lib. I

IC77 ε rq edit. ci . , Muratorius Antiq. Italic. dissere. 58 εt 59, Narten ius des Antrq Εcciss. rit. lib. I cap. 7 aliique permulti. Lon , obardori ni Rex Luit prundus Leg. 5 Lorgob. de Bom. lib. hom. Profitetur , se propter suorum consuetudinem impium

135쪽

illam Io m d olli vetavo non potvisse. Cariones

passim damnant has vulgares purgationes can. 7si I, can. 'Ο et 21 ca'. 2 quasse. 5, c. 8 ds Purga . Canonyc., et titulus Decretali iam do Purgat. et tilaar. Tribuitur autem Gregorio I x. , CGn. 7squem mox lati davi, certo prima fias pars desum

nichaidem Ranc. Regin. opp. tom. 2 col. 1218 Udri. P. Dis. cit. , sed Pars altera, labi vulgaris per frigidum aquam, ignitumque serrum probatio mem rutur, pertinet ad epistolam A lexandri II. , cuius

init iam est in can. II cc jus et quasse. Cit , Post cu jus can. II extrema verba Pars Posterium' Cian. 7,

continenter lugenda os t. Revora Alexandro II. posteriorem hiritis canonis partena friti nil Iuo Pa, e. O cap. 5, m Pa in lib. 5 cv. 8, quod reotissimctari in udversum est B Romanis Correctoribus, qoi diligenter otiam notant a Poory Phos canones ψ qui in elam rem a Gratiano laticlantur. Verum is io ubi fervΘntis v qnue, nut serventis ferri iudicium Permissum fuisse innuit Tribu rionsis Cono illi canonia prid Gratianum can. is cap. 2 quactst. 5, cuius canonis sontentia est in C. I ds Pttigat. canon. Sed Inoniam tineo iudicia sempor Romana Eool ianversata eSt, ea verba ferventi aqua, citat candesn-

et ferro Prudens Raymundus omisit. Vulgarium

probationum vestigia usque ad extremam uoiatem ali euhi superfuisse tradit Van-Εs penitis Itis recclos. ianit ρον 5 Par. I. tit. 8. num. 57. Vido etiam Ivonem Carnotensem Epist. 74. Opp. tOm. 2. PM. Edit. Pa=i . l6 7. et Cironium Palatiti. in Decretiat. de Pu gat. Tu 'gar.

29 Aquae frigida indici iam unum erat ex vulgaribus prohationibus, quus Dei iudicia appellabant. Gravioris alicuius ori minis suspectus, a DeRCCusalus, in aqua mergebat Dr, ac si gn Perreata Tet, nocens, no reus, contra si in imon delaber tur, innocens iudicabatur . Conligatur autem iunctinquit Minomarus des Divore. Lothai qui paeam inanindus in vi quam ct mittitur . . ἔ qtii ob iatis, Caravast COHIsori vidoriar,sciliost ne aut alιqtiam Possiρ fratidam in judicio iaceis, atie si aqua illum velut innoxium

136쪽

νου rahi. Similia ha hol vet risitis ordo apud Mart niun, ds Antiq. Eccl . riti Osd. 8 Lb. 5 cap. 7 Judicium hoo aquae frigidae et in m a Monachis adhibitum narrat Mabillonius Annal. Bansdice. lib. sis. II 2 eom. 4 pag. 263 edιe. Lucas 1759. Quibiis Rutem riti hus , et Oaeremoniis judicium illud, a ocetera, do quibus mox dicam . peragerentur, ostendunt , Praeter cole os, Inret tis in ison. Camoten.

3ὶ Icilioli, aut examinis aqnae sorventis ratio

haec erat. Criminis vocusatus ut, sB Purgaret, manum in aquam Deventem nudato bra Ohio immitto-bat, a o si illam incolumem eduos ret, innocens, si confra, reias Pronuntiabatur. 49 Criminis accusatus serrum candens nuda man itenero debebat, eaque incolumi innocens , combusta

vero retis h4bebatur. Iudicium hoo ferri candentis di dehatur . Huio simile erat iudiolum vomerum ignitorum, per quos gravi criminis suspicione laborans nudis pedi hos transire debebat. In vita S. Renrici apud Surium ccip. 2 h. li. Iulii scriptum est, hoc sibi iudicium elegisso sanctissimum Do-inina in Cunegisti de in Henrici Imperatoris uxorem quamquam illud servorum Proprium fuisse demou-glearet Conoilium Moguntinum nn 847 can, 24, apud Labbeum tom. 9 sono. Gol. 1 45 sdie. Vsnse. Erat os indici iam ignis, per quem transire debebat quisquis rei alicuius veritatem demonstraro cuia

pio bat. Celebre i Ilud, quod de Petro Monaolio Vallis Umbrosae, qui Igneus appellatus, atque Albani Episcopus. Et Curdinalis fuit, momoriae prinditum est. Is De ostenderet Florent iuum Epigo Pum simoniaco ia eam sedum irrepsisse Per modios ignes lxansivit , sicuti narrant udronius vid am

137쪽

- . s5; Do Mono inachia , seu duello late agit lu-Tatorius Antiq Da 'io. Dissere. D. Erat et iudicium Cru ais, no Ponis et casei, quae duo similiter udvolares Probationes referuntur. Crucis iudicium Pliaries memorant Capitularia Regum Francorum. I Cangius in Glos,ar. v 15. Urticis iudicium mul tis qDa erit, qnnenum esset huios indicii ristio, nodenique sic stutuit, eos, qui h0c itidicium si bibant , expansis in crucis formam bruchiis , ad crucem stare debuisse certo, uo definitio tempore, x. gi'. donec Evangolium , aut aliqui psalmi recitarentur, qui Ai Immobiles permanerent, irino-oni, si vero caderent, aut ori men fateri ultro cogerentur , rei iudicabantur. Iudicium panis, et casei in vo consistebat, quod alicui panis, et caseum benedictum dabatur, ac si is utrun quo edo Tet, atque in stomachum mitteret innocens, Con tra vero reus habe hatur.

3. XXXI. Praesumptio probabilis oritur ex

probabilibus conjecturis, quae prudentibus et iumviris persuaderi possunt; violenta ex indiciis, urgumentisque gravissimis, quae fere claram probationem conistituunt. Cunctae hominis prae

sumptiones pendent ab arbitrio judie is , cujus est pro animi sui religione judicare, quanta iu singulis vis instit, et quanta iis fides tribuenda

videatur. Coacervantur autem praesumptiones, et conjecturae, quaeque singulae sorte inter so

conjunctae movere dehent. Plus praestant PraΘ- sumptiones in causis civilibus, quam in criminalibus, in quibus nemo ex solis corajecturis eti-nm vehementibus, condemnandus est ); eXCepto crimiuo haereseos , cujus auουPectus tamquam

138쪽

I. Exceptiones perempto riae, vel dilatoriae. II. Ρε romptoria o litis

finitae. III. Simpliciter Perem tot iu . . Pere mptoria B e XQB-ptiones quando Propo nendae pV. Dilatoriarum ex e

Ixionum divisio. Dies seriat .

VIII. Exceptiones conir iudicem IX. Dilatoriae OxcePιiones quando Proponenda o pX. Exceptio maioris exincommonicatiotiis XI. Effectus exceptionis. XIl. Replicationes, duplicationes, triplicati

ΙΙabet et reus arma sua, quibus in judirio ad

Versus actorem utitur, eaque Sunt CXPeptiones.

Exceptio est actionis, vel intentionis exclusio. Haec si omnino perimis, ac tollit actionem, Pe petua, et peremptoria si tantum ad tempus agenti obstat, et causam ad aliud tempus, aut alium judicem, vel locum transfert, temporalis, et dilatoria appellatur. I. II. Ex peremptoriis exceptionibus quaedam 4unt, quao majorem vim habent, et ideo

139쪽

persmptoriae litis finitae dicuntur, ceterae sin inpliciter peremptoriae appellantur. Primi generia sunt exceptiones jurisjurandi, rei judicatae , transactionis. Hae litem jam compositam, Rique e medio sublatam ostendunt, et exordium ipου um impediunt litis, vetantque, ne frustra novum ju

dicium instituatur I Sed ut locum habeant hu

iusmodi exceptiones, necesse est, quod IIs pri dem extincta vel jurejurando , vel transrectione , vel re judicata denuo inter easdem Person res, deeridom rei Rique ex eado tu petendi causa insti

ptorias dicimus longe major est numerus, cum nulla sere sit actio, quae contraria exceptione submoveri, aut tolli aliquando non possit . Ad hoc genua reseruntur exceptiooes praescriptionis, doli inali, metus , et ceteraΘ , quarum non Exi guus est numerus, qnaeque guis locis in utroque In re singillatim εκ plicantur. ΗΔΘ non impe diunt quidem ingressum litis, sed tam ea perimunt, et evertunt actionem institutam . IV. Ρου remptoriae exceptiones non modo ante litem contestatam, sed etiam postea in qua

libet judicii parto ante rem judicatam si , quin

etiam interdum post rem jodioniam in aetione judicati, recte opponuntur u). Par eat ratio DX-cuptionum, quae impediunt exitum sententiae, ut si post eam actor acceperit, quod petebat, re-Cto reuη Θxroptionem p roponit, perquam ab Selatae sententiae executionum Ruertit, fi= L.g. 4 -e 8 Cod. de Moept. , Leg. 2 Cod.

140쪽

. Mi

C. SU de Test. opp. tom. 6 col. 846 g. V. Dilatoriae exceptiones atat ipsam restri. Ciunt Causam, aut aetorem, aut iudice in Prioris generis sunt ρXoeptiones illae, qu ne Pro Pi nuntur contra libellum , quod sit vel ineptus, vel ObsCurva, quod non cesserit solutionis dies, quod seriarum tempore sit omiMaa citatio.

g. VI. Feriati dies sunt illi , quibus lego

agere non licet, et omnis judicialis strepituη cun quiescit I). Feriarum quaedam civiles, quaedam ecclesiasticae dicuntur; hoc est qua 'dam hominum, quaedam religionis causa institutae sunt. Illae variae sunt pro more, et leg bus P Pul rum, pruscipuae tamen pertinent ad commoda messium, et vindemiarum 2 , hae sunt Hes de Otionum , et Orationum 5), seu festi dies, quibus religioni operam dare oportet, et quibus com

munes dies opponuntur 4) Jure civili judici α- lea notus seriatis diebus exerceri non posAunt s)nisi litigantes sua sponte ad judicem venia ut 6) ; sed jure canonico, ne ipsis quido in litigantibus consentientibus, eosdem actus sestis diebus

1 Eloganter Ovidius Fase. lib. I. vers. 7I. OPP. t. 5. pag. 15. sdit. Amstelaedami Iro 2. hos dies expres sit liis versibus: Lits vacent aures , insanaqus pio inus absint Ii igia, dister opus, livida lingua, tu M. Ideo a olericis dies omnes hohdomada o seriae dicuntur, quia clerici nullo die a divinis vacareu bent 2 utque olivm Flaminibus omne a dies fortati erant apod A. Mollium Mee. Attic. lib. Io cIρ. is pag. 551 edit. LMgdun. Batuv. 1666, quod recto υb