Josephi Eyerel Commentaria in Maximiliani Stollii Aphorismos de cognoscendis et curandis febribus

101쪽

9Igri, a priva potius corporum, quam a generali tempestatum constitutione dependent. Deinde aequabilis tempestatum successio sit oporteti; anomala enim illarum serie, febrium

quoque annuarum 'successio a consueto suo tramite aberrat.

Pro varia tempestatum anni vicissitudine, duratione, intensione, aut longius durat, aut perius infestat, aut inconstantior est eadem

febris annua: hieme frigidissima Eeviente, citius inflammatoria febris emergit, atque ita lon3ius protenditur. Subinde intra solam diathesin consistit emersura febris annua, non nisi errore in sex rebus naturalibus commissio, eXcitanda.

Miro saepe ludit symptoninium lusu febris

annua. Mirifica varietas symptomatum ab uni- ni ea versipelli bile profecta observata est in febre aestiva anni I 777. varias in variis hominibus partes assicientium a r hine eadem testate ophtalmiae, parotides, strumae, nuginae, peripneumoniae, pleuritides, haemopto e quae hau mense frequentior, quam aliis fuerat hujus anni temporibus) dolores rheumatici , tumoresque ad carsum & genu A; vomitiones item bilis spontaneae, colicae, diarrhaeae, dyssenteriae, urinae dissicultatus, febres continuae, remitten

102쪽

mi hysteri ei grassabantur. Una tamen eadem . que fere methodiis uni, atque eidem cause opponebatur, qui se unque fuerat sympto ma- tum variantium lusus.

ab Stoli ratio medendi T. II. p. s .

Sed aeque miranda est febrium annuarum compli eqtio cum aliis morbis. Si e vidit Ρνiceptor a) in multis aegris, qui per eos menses, quibus bilis praeerat canno 1777. contusi, aut ulcerati, ant artubus confractis in no uomium suscipiebantur, sanatione juxta artis praecepta optime jam promota, repente febricul Am oriri, quae sensim in ipsissimam hanc regnantem febrem biliosam adolesceret. Mediuina mox t pii febri principi opposita, nemo inde graviter mulctabatur.

a) Ibidem p. 22 I. uos lapsus ab alto, aut vis externale-serat, hi & eo laboraverant assectu , qui illatae injuriae debebatur, & paucos post dies, vel

inflammatione corripiebantur, si ea forte tempestate inflammationum imperium viguit, vel vero ex febre biliosa aegrotabant, temporibus huic morbo obnoxiis. Ea commiXtio, mor. borum, addit vir ingenuus, me diutius latuit, consiliique subinde inopem feeit, eum, qΠHuno tempore multum prosuerunt , alio in-

103쪽

eassum applicari, atque etiam nocere Vide. rem , in morbo, uti rei inscius tune arbitrabar, ad amuis in eodem. Eadein connubia febris ae itivae cum morbis externis anno 1783. Observaverat cL Hiberi. Frequens quoque cum aliis iebribus, a domesticis tamen causa Orsis, annuarum connubium. Contingit hoc in puerperarum febre. Sequitur ea semper castra epidemici. Expertus id erat Stomus in Hungaria binis aestatibus. ab Etenim quotquot servidiore hoc anni tempore pepererant, eas febribus corripi biliosissimis vidit, choleris item, & dyssenteriis. Meticulosam initio medicinam feeit, at tarda aegrorum convalescentia, & mille sub ipsa curatione incommodis permotus, neglecto ad puerperae conditionem respectu, medelam Opposuit valentem , & morbo principi bili0so parem. ab P. II. p. 70- Non autem, moX ubi emergit febris annua, plurimos homines, eosque acriter infest,t; sed sensim obrepit, cum adhuc cum praecedente, atque jamjam emoriente annua febre permixta sit. Hinc laybridum febrium genus inter initia eXitusque annuarum febrium. Sie adproximante vere pituitos, febres ad

104쪽

pituita tenaeior constitutionem atrabi Iariam generat, qualem priori anno in seliola clinica Observavimus. uamlibet harum febrium propria sequuntur, ut effect sis suam causam, symptomqta. Regnante inflammato. ria. constitutione, aut fauces, aut pulmones, aut hepar, aliaeve partes assiciuntur, unde in variis hominibus anginae, aut peripneumoniae, aut hepatitides originem ducunt ; & diversarum harum assedi ionum eadem origo, cura eadem, Antiphlogisti ea nempe. Sub eodem inflammatoriae febris dominio diarrhaeae non raro observantur, quas sola venae sectio

compescit. Regnante eadem febre annua multa, eaque diversa ad speciem apparent symptomata. Nam in variis aegris, qui epidemica aegritudine tenentur, aut caput, aut thoracis, aut abdominis viscera, vario modo assiciuntur, ut tot esse morbos di versos existimes , quot ad

sunt diversa symptomata. At subahernae hae sunt aegritu res, febri principi praeludunt :eam sequuntiir, illaque decedente pariter de cedunt. ViX evidentius aphorismi hujus

veritas demonstratur, quam ubi febris biliosa latissime dominatur. uanta enim sympto maluae varietas febris aestivae auui I 777. a) a Sto

105쪽

. Dollio graphide deseripte i Non minus varios adtemonum luius Cl. Bibe, I b) in iebre ae es tua i78 a. Observavit: serocillima deliria,

lippitudines, tubercula ad aures; dentium dOllores, struinae, anginae, peripIleumoniae ael pleuritidas, languinis profluvia ex naribus , lpulnionibus, utero crebra; vomitus assidiit,ibilioli, enormes, in consuetudineti . versi; inivi profluvia, cholerae, dysten triae; urina-1rum dissieultates; febris intermittentis generris, tertianae eXquisitae ae duplicatae ; febres continuae, ardentes, essiorescentiis stipatae, amiliares, .petechiales, star tutinosae, biliosol putridae, putrido malignae ex eodem scaturi agine bili a promanabant.

Sed aliae etiam observantur aegritudines , quae febris per se eXpertes , regnante attam eul febre annua, ab hac febris constitutione re-lguntur , sed illarum adfectionum frequentiam, i seu medendi methodum spectes. Utilissimum' certe studium , cujusvis febris epidemicae Sa- , Ut apta tam diversis morbisi sat medicina. Observantur apoplexiae epide-imJeae, cum alii aegri ex febre pituitosa decum-i bunt. Sie mense Aprili 177S. regnante fe-

106쪽

sis bre inflammatorio biliosa, inter Deminas hae.

Inior hagiae uterinae crebriores , frequentes quoque abortus. Catamentorum enim fluxus non intra paveos , ut ante solebat, dies continebatur, sed eosdem excessit in plures us. que septimanas. GraOidis vero eo ipso tempore, quo menstrua redire, antequam uterum gestarent, consueverust, inter motu.

labriles , & pariendi conatus , sanguis proruispit , cum foetus tenelli jactura. O Anno I 779. mense Martio, phlogo si dominante, compluribus Gravidis abortus instabat, mense quarto aut septimo, dolores parientium, febris. Venae sectio, emulsa nitrosa, quies. bb Phthyses hiberno tempore inflammatoriae meracae sunt, ct methodum antiphlogistieam mitio rem requirunt; parvis & repetitis venae sectionibus, & remediis antiptilogisticis , nitrosis, unice levantur, & a sic depravatis specifieis injurias accipiunt. Aestate autem ea. dem levantur ab antiphlogisticis, interpolatis levibus alvi ductionibus, atque ita passim levantur, ut si quando vera plithylis aliquamdiu progressa curationis spem saceret, eam aestate faceret. Visa certe mense Julio iuno socomio, in juvene puerpera, phthysis vera, quae altas j1m radices egerat, hae autem

107쪽

l medendi ratione ita emendata est, ut siliquas medentem spe de salute tua laeti e potuisset,

ni mulier morae perlaeta eX nosocontio abiis is et, a iebre lieetida nondum immunis. c) Hysdropem quoque maluini aliquoti per annum eXemplis cum febre tem pellatisi conjunctum vidimus. Hyeme hydropicus in nos odomio decubuit, febre inflammatoria si- imul dptentus, & plures per aestatem hydro. 'picas liabuimus, quae febre simul bili su dea

i cubuere. Epilepsiae quoque per aestatem eκ-aempla occurrebant, aestiva febre comite, qua persa AAta, etiam morbus caducus lituit.

Hinc certe lex intelligitur: eadem aridipe-lriem morbo , sub di erenti febris annuae domi. l nio , non eundem medicinam faciendam esse ;l atque etiam, quo sensu aecipiendum sit mo- isum et eadem fmplomata morbi noni omnino idem rigni cant, δε non sit, eadem coit situtio temporis et cum eadem febris annua cardinalis, diversis anniri ad externam speciem di Veria appareret, contingit, ut haec febris ipso uiuidentiori quodam symptomate nomeuo fue-

108쪽

fuerit sortita, atque sub febris pleuriticae, variolota, dysenterieae &e. descriptione, apud

auctores oecurrat. At ex dictis hucusque patet, notionem directricem non tam ex symptomate praevalente, quam eX annuae febris na.

tura cum stationaria collata, desumi debere. Sed neque ex solius stationariae febris ra. tione , sed eX perpensa simul annitae febris in dole desumendam esse notionem praeticam . contendit Auctor: cum eadem licet stationa. ria, diversis anni partibus, diversa annua, diversimode alteretur. Notavit Sudenhamus a) esse particulares quasdam anni crases, quibus febres stationariae aut promOUentur, aut retardantur. Egregie hoe febris stationaria cum annua connubium illustrat Cl. Heberi h): quo tempore annua febris stationem obtinet, vel ea sola occurrit, ct in omnes alios morbos dominatur, vel alia simul, quae sationaria est, grassatur. uod si fit, hybridum ut plurimum febrium genus Oeeurrit ex annua & stationaria conflatum, ita tamen, ut una prae altera luculentior sit. Enicitur ex his omnibus jam id, quo rectius in cognoscendis & curandis morbis versemur et symptomata quidem in toto aegro, Ut adae. quata emergat morbi historia, sollicite esse

109쪽

conquirenda: maxime vero ad anni tempest: tem, & epidenaiqui regnantem, tanquam ad varidi dentissimum oraculum consultandum eia se, ex hisee binis demum praeticam morbi cognitionem exurgere, reetumque medendi rationem initotescere; & si alterutro carendunt ellet, illo potius, quam hoc adminiculo nos carere posse. e uanta huic epide mi earum constitutionum doctrinae incrementa accederent ex continuatis in magno no-

hauser.

Conjecturam proponit Auctor aph. so.

de imperii, quod febres stationariae exercent, originibus, easque a protensa annuarum febrium dictatura deducit. Contingit nonnunquam, ait CL Haeberi, a) ut tempestatis ra. tio, que uni constitutioni propria est, protrahatur in proximam itationωm, vel ultra qu0que, ut similis fere per totum annum item peltas obtineat. uod si annua febris quo

ique, quae illi eoustitutioni respondet, finibus

V et suis

110쪽

suis egressa reliquas constitutiones vel elidetivel quodamodo saltem stabigit, ut ipsa est Nim loco dominari videatur, toto tum an no unica febris, quae certa alia anDi parte regnare visa est; sin minus sola, at prae cipua tamen imperitat, febrisque stationariae dignitatem consequitur.

Q l. e. p. 3O.

Sic febris inflammatoria per totum annum stationem habet, si quando aeris hyems fuerit in ver pariter frigidum excurrens, subsecuta testate frigidiuscula potius, quam calida, autumno aquilonio totum circuitum claudunte. Si tempestas humida in aequalioribus vel austrinis, qualis verno & autumnali temporo vigere solet, per hyemem mollem ac squAllidum continuatur, tunc toto anno humor dominabitur, per totumque annum pituitose febris imperium extendetur, & si per plures annos hie atinospherae status perennati, per plures quoque annos eandem stationem Occupabit. Bilis stationarie dominatur, si tempestas quae aestatem insignit, per reliqua quoque anni tempora procurrit. Quodsi enim fervida aestas fuerit, per quum toto autumno incau-duit,