장음표시 사용
91쪽
8 Iis introvertatur, & in intestina se eXonerans, is per eadem viam sibi faciat. Ut priorem generalem variolis analogam febrem, vario. Afim, ita hane , que dysenterico morbo fuerat simillima, febrem appellabat,
Febris haec, quae tribus, quatuor , aut etiam pluribus annis stationem obtinet, ceratas quasi aetates decurrit, ut eam nasci, ado- lete ere, consistere, senescere, tandemque emori recte dicas. Obscura plerumque sub-anas entis stationariae febris initia, oculatissimisatantum medicis dignoscenda, utpote praecedentis febris dominatu nondum penitus exstin-idio. At magis evidens altera periodus, auge mentum scilicet. Atrociora enim siιnt om-mia B tomata , ubi primum se ostendit con- stitutio generalis. a 'idemici omnes ubi pri-imum e naturae sinu emergunt, exiliuntque, i quantum ex eorum phoeuomenis licet conjicere ,
Irincipio magis spirituino ae subtili videntur
inhaerescere, quam ubi jam magis adoleverint , quoque magis ad occasu ι vergunt, eo magis iudies crassi ac tumorales simit. Exemplum sup i peditant O senterii ibidem descriptae: omniat universim symptomata atrociora sub primo morbi ingressu comparebaut. Pareae tune de-2 Je-
92쪽
82jectiones, at atrocia tormina, major tenES-mus, interea febris, subria virinii prostratio
tia de novae febris itationariae ingressu nos ad monet, sed certum etiam anni tempus praealtis anni partibus ad detegendam febris stationariae praesentiam magis Opportunum est. --
sate nempe atque Palio potissimum mense febrem stationariam gravissima saevire Brin-lamus b) asserit. Haec tamen generalis constitutio, ut sensim magis magisque saeviebat, ita quoque cum ad statum pervenit, iisdem gradibus mitescit, tandemque fatiscit. e. in constitutione dyssenterica annorum quibus gradibus morbus seproruinavit , iisdem etiam imminuebantur tormina, dejectiones vero magis percoro P erant, donec tandem fatiscente hac epidemica constitutione tormina
Gix perciperentur ; dejectiones sereor γὰρ magis eravi, quam mucosae. S9 Nova tunc succedit stationaria febris: Epidemicorum alter ab altero pellitur; quod autem non ita intelligas, ac si is, qui pellitur ac cedit morbus, in solidum evanescat, sed rarius solummodo eum invadere. d) s
93쪽
83Hee S denbami de febribus stationariis
doctrina, praeclara quamvis & utilis ima, ne-feio quo fato, nostris temporibus ViX non penitus neglecta habetur. Mirum ergo non est .uum observationes medicorum longa annorum serie praeter Sydenhamianas) institutae, comparataeque deficiant, nos omnino adhuc latere, uenam sit harum febrium indoles , quaenam illarum genera, quam late regionibus dominentur, & quanam lege sese excipere soleant. Attamen hoc certissimum est, per Syrinlamict Dodii observationes, febris stationariae im- serio subesse omnes febres eadem durante gemerali constitutione ortas. Ste dy ssenteriae eva-2uEntibus ανοι κχι κατω, aut antiphlogistica methodo icurandae, prout aut bilis huc illucve turgens, aut inflammatoria diathesis, aut mix' a ex utrisque corporis conditione stationarias ebris charaster fuerit. Idem & de variolo. o miasmate verissimum , quod, diversa generali constitutione, diversam omnino febrem prodituit. Febres etiam a lingulari causa, e. g, puerperio; excitata, in castra uidemi-τi transit. imo & chronici morbi febris sta-ai0nariae vim experiuntur; sic hydrops disti- Cillime sanatur regnante constitutione pituietosa ; phlysis eadem & ab eadem causa na-F a tD
94쪽
ta , curari aliter debet, si haec, ti aliter si illa vigeat febris stationaria- Idem de hydrope valet. Quam facile flationaria febris morbis etiam alias se jungere soleat, IIIustrissimus DuuSwieten a nos admonuit: sequando Epidemici morbi grassantur, semper metus est, ne ab aliis ualisis exeitatae febres in horum clansem se recipiant. Testantur fere omnes, qui de peste scripserunt auctores, quod, si graisante peste, alio morbo corriperentur homines, brevi tamen is in pestem degeneraret. bὶ Idem etiam in aliis morbis Epidemicis observatur quandoque.
De febris stationarie dictatura adeo luculentis argumentis persuasus erat Molitus, ut propositum qualemcunque fere morbum nunquam examinaret, nisi epidemidae consti tutionis genium una contemplaretur, Vide retque, quousque objecta infirmitas ad Epi demicae naturam inclinarsit. a)a) Stoli ratio medendi P. II. 69.
Hinc intelligitur, quo modo varie ludat , variosque morbos mentiatur eadem sarationaria febris; prout variis, iisque evidentioribus symptumatibus, stipatur, variis annis
95쪽
frequentius, aut majori etiam discrimine gras.
satur, aut etiam, ut mox videbimus, a VR-rria anni erasi aut intenditur aut remittitur. Hi ne novam febrium cohortem terris ineu buisse elamitatum saepius est, cum novus tam a tum esset ejusdem febris liisus. a)a Stoli ratio medendi P. II. p. 88.
Videamus, quonam potissmum modo inmaturam febris stationariae inquirendum sit.
'Oportet autem I. initio agere spectatorem, nihilque heroiui tentare. Natura hunc, nul-l lo remediorum apparatu in transversum acta, optime viam monstrabit, qua morbi materies sit expellenda. Hinc ruri, in corporibus rO-ibustis, alienis stimulis, e. g. venereo, arthristico , rarius infectis, vitae generi simpliciorii assuetis, ipsas vires naturae medicatrices sola vendo mores pares sunt, & evacuationes eri. ti eae spontaneae morbi naturam medicum docebunt. et, ea omnia sedulo observanda situ cique ingruente hoe morbo aegris corporibus aut praesidio sunt, aut nocumento, ut illico prioribus exhibitis aptam medicinam facias; se purgantia, aut vomitoria exhibita, si nocuisse videmus, ab iis protinus abstinendum , cum natura ipsa monstret, alia methodo mor-hum esse curandum. Plurimum sane ad per
96쪽
sidiendiim hoc sttidium conferret frequens nΠ-soeomiorum visitatio, atque medicorum amicitia . q uae, uti fratrum concordia, semper erit
rarissima. 3. in determinanda febre stationaria plerumque respicere oportet febrim quandam simplicem, eamque continuam; hane pro formanda stationariae febris idea accipimus. situ d. eodem tempore simili aut pleuriti de , aut phreniti de laborant, aut aliam patiuntur topicam affect ionem, erit hare plerumque quaedam modifieatio solummodo illius febris continuae stationariae, atque lusus. Morbi etiam fientes, Aliaeque assedit Ones morbosae,
saepe sunt satellitium stationariae febris ; sic
regnante constitutione inflammatoria in obviis etiam catarrhis ad synoelium impntrem ruspicies, atque ex hac idea felicitur huic ea-tarrho medeberis. Frequentissima fuit in Seho Ia clinica docente Mollio occasio, hoc febris stationariae dominium observaIidi, ut neminem putem, qui attentus aegros ibi decumbentes observaverit, hujus doctrinae veritatem in dubium vocare p0ssit. Alia quaestio est, cujus solutio nundum habetur, de causa nempe febrium stationem per plures siepe annos obtinentium. Nam constitutionem hane febrium generalem a mani,
97쪽
sestis aeris qualitatibus non produci, eXinde paret , quod anni quoad manifestam adris temperiem siti plane consentientes, dispari al-m duin morborum agmine infestentur, & vice versa. a) Ita enim se res habet. Variae sunt nempe annorum constitutiones, qllae neque
calori, neque frigori, non sicco lium idou aeri, ortum suum debent, sed ab Oeeulta potius, ct in xplicabili quadam alteratione in ipsis terrae visceribus pendent,unde aer ejusmodi effu- viis contaminatur, quae humana corpora huiuaut illi morbo addicunt, determinantque; stante scilicet praefatae constitutionis praedominio,
quae exacto demum aliquot annorum curricu. Io facessit, atque alteri locum cedit. . , , Sydentiam Op. p. 4Ι.
Aliud febrium genus, si causasus spectemus , annisae febres constituunt. Repetitae ab Hippocrate, ad nostra usque tempora, ob ser vAtiones, utili stimam hanc in eXercenoda arte medica doctrinam confirmarunt; amanifestis nempe aeris qualitatibus corporaliumqua, variis anni partibus, vario assici, atque in 'hos vel illos morbos proeliviores redin
98쪽
' reddi ciuis enim nescit verno tempore ho- minus pleuritidi maxime ObnOXios esse, angusto mense choleram praeprimis observari, dyssentriam autumno dominari P ita quoque febrium hac illave anni parte humana corpora infestantium alia atque alia indoles; cujus rei ratio sussidiens in aere, corpora animalium ambiunte, intrante, compagem solidorum &erasin fluidorum mutante evidenter posita est.
Siceam enim & humidam, calidam & frigidam atmosphaerae conditionem , particulas heterogeneas, quibus scatet, Ventorum etiam vim, oeconomium animulem mille m0dis turbare , atque integras morborum catervas In PO
pulum educere, vel lippis & tonflaribus notum est. At quanam lege febres has annuae,
quas nempe ab annuarum tempestatum muta
tionibus oriuntur, se invicem eXeipiunt, longa tantum annorum serie, a medicis in observando attentissimis, potuit observgri. Variae enim hae anni crases, aut eas Ddenhamus appellat, variam inducunt corpori diathesis, quae, data occasione, mox in febrim accenditur; cum ergo diversa sit varii anni tempore diatilesis, febres quoque variis his temporibus varias esse oportebit. Egregie explicavit hanc annustrum mutationum in corpora humana pο-
99쪽
testatem Vir Clariss 1 3 Hsberi in egregio libello febri /s annuis N in specie de febre
Uiva anni 1783. in no ficomio SS. Trinitatis vindobonens offervata deseriptaque. Monachii 3784. quae sane descriptio tota, lecta atque perlecta, commentarii adinstar erit in hanc Stomi nostri de febribus annuis doctringm.
Ea tantum hie decerpam, quae aphorismis explicandis proxime inserviunt. Tres autem statuit Aphorismorum Auctor continuas febres, tanquam simplices, ad quas reliquae febres omnes, quamvis externa specie maxime dispares, prout major minorve cum illis cardinalibus intercedit sinii litvido, reduci possunt: infammatoriam , bilio Iam , pituit om febrim. uaevis harum febrium certae anni partii dominatur. Summa hyeme latissime domin 1-l tur inflammatio, eoque saevius, quo rigidiori bruma ; ad primordia veris usque. Frigorei enim densatis humanis corporibus sanguis il-Ham diathesin, quam phlogisticaria appellamus,l aequirit, atque varie corpus assistit, prout inhaee vel illa viscera inflammatio decumbit, vel intra solam duntaxat sanguinis massam, continetur. Auctis aestivis caloribus bilis exi altata in scenam prodit , febresque biliosar
100쪽
so excitat, vehementia, versatili suo ingenio, ci . dimisi per omnes mundi plagas imperio, maxime notandas. Intercalari tempore, emorientis autumni inter, & summam hyemem, Vere inclinante atque aestate inchoante pituitos a. labris Observatur, 'meonomia animali, sit de-
' citrium hujus febris spestes, nullis scribus
stimulis excitata, at humorum quodam lentore, ac solidarum partium inertia, laborante Isis tribus continus febribus, quartum genus accessiit, Drtermittentium scilicet; quaenam autem harum inter annuas febres sit dictatura, vel notissima ostendit earum di isto in vernales nempe, & autumnales; illarum mitior u plurimum indoles, harum major pertinaeia. Divisum hoc sobrium annuarum imperium ip' se Cous senex Observa verat. Hieme pituita, vere sanguis , oestate bilis , autumno atra bilis
augetur. HI P. DE NATURA HUMANA. Id tamen non ita intelligendum est, ae si se-bres hae cardinales non etiam extra ditionem suam subinde compareant, ut etiam verno tem poredyssenteria laborantem aegrumi atque seris Vida aestate pleuriticum reperias: at pluribus una decumbentibus aegris eam legem va-Iere, observationibus comprobatum est; qui autem hue atque illuc eXleges Oecurrunt aegri,