Josephi Eyerel Commentaria in Maximiliani Stollii Aphorismos de cognoscendis et curandis febribus

261쪽

2s 1 ad aegros una decumbentes; ad aegri idio syiλ- Crassiam, quidam enim, prae ceteris, inflaminmationibus capitis magis obnoxii sunt.

a) Coelius Aurelian. De phrenitide.

2. Optimus modus coercendi suriosos igesset, ut linteis involverentur, ne sibi aut id stantibus vim inserant. Valido enim nisurincula disrumpendi simul febris insurgit. 3. Neque credendum est, si vinctus ali uis, dum levari vinculis cupit, quamvis pruenter & miserabiliter loquitur; quoniam is olus insanientis est. Oab Celsus. L. III. I 8.

q. Antiqui tales aegros in tenebris habe. ant, eo quod illis contrarium esset, exter-leri, & ad iluietem animi tenebras ipsas con-erre aliquid judicabant. At alii, tanqilaturnebris ipsis terrentibus, in lumine habendos isse dicunt. Neutrum autem perpetuum est ritum enim lux, alium tenebrae magis turbant; Eperiunturque, in quibus nullum discrimen eprehendi, vel hoc, vel illo modo possit.' ptimum itaque est, utrumque experiri; &abere eum, qui tenebras horret, in luce. um, qui lucem, in tenebris. At ubi nullum

de discrimen est, aeger si vires habet, Ob-:uro continendus est.

262쪽

s. Digitum, linguam exploraturus, phr niticorum ori ne immittito.

Definitio generalis anginae diviso. Generali anginae nomine omnes hos morbos comprehendimus, qui vel deglutitionem vel respirationem laedunt, vel utramque, sive impedimento tantum, vel dolore, Vel utrisque simul concurrentibns haec laesio contingat, modo causa morbosa, binas has fusctiones laedens supra pulmones & stomachum haeserit. Antiquissima autem anginae divisio habe.tur, in illam, quae absque ullo signo tumoris externe apparentis, vel interne in faucibus conspicui invenitur; & alteram, 'quam tumor quidam sensibus detegendus comit tur. Hanc anginae divisionem & Hippocrates, ct Celsus, & Aretaeus notaverunt. Illam autem, quae absque ullo tumore conspicuo fit, tanquam maxim2 exitialem damnaverunt

omnes.

Ρrimo jam agendum erit de illa anginae specie, quae sine ullo signo tumoris externi Vel interni apparet. Patebit autem inferius a

263쪽

stra ab insaetinatione interiori laryngis circa ejus summitatem, anginam fieri, quae nullo se ma- sifestet tumore; verum dolor ingens, & reliqua inflammationis signa peritum medicum docent, latere tale malum. Alia autem ejus species obse atu fuit, pariter admodum periculosa, ct fere lethalis; in qua pallor fauetium , siecitas, & tenuitas earundem 8ppa. ent, absque ullo signo latentis in interiori-raus partibus, inflammationibus. uandoque auidem aliquis dolor & rubor in faucibus ap-oarent, sed leviora tantum, neque inde tument partes assectae, sed potius insignem DB orositatis diminutionem demonstrant. Racius quidem Occurrit haec anginae species, &iere tantum post morbos diuturnos exhausto corpore, inprimis post validas & frequenter repetitas evacuationes per venae sectionem. Burgantia, Vomitoria, &e. A talibus causisHrtam hujusmodi anginam observavit Syrin- amuso, post febres si ve continuas, si vemiermittentes, cum deglutiendi primum di Laeuitate & molestia , supervenientibus dein. e rauuedine, oculis cavis, & facie Hippo. tratica dicta, mortis certo imminentis signis. donet autem, funesto huic symptomati pro- lucendo longiorem febris moram, cum e Ua

264쪽

cuantibus justo copiosioribus sociam ut plu-

rimum operam commodasse. Patet satis, quare haee anginae species raro curabilis sit, cum omnis spes in eo posita sit, ut restituantur su- bito perditi humores, sieque bono taceo vi- tali repleantur vacua vasa. Ue iam ipsa de- glutitio laesa impedit, quo minus talia commode ingeri pollint; ix simul deficiunt illa,

a quibus ingestorum assimulatio eXspectatur. debita nempe copia humoris boni, & humorum in contenta fluida actio requisita. Tota ergo curatio in eo consistit, ut ingeran- itur talia, quae sanis humoribus quam similli ma, debilibus viribus assimilantibus adhuc subigi poterunt, simulque calefacientibus es ro- borantibus remediis prudenter exhibitis, vasorum in contenta fluida altio augeatur. An- gina phthysicorum ab extenuatis carnibus mim sculorum respirationi & deglutitioni tufer

vientium.

nae modo descripta suit angine speetes,' morbos praegressos sequitur, adeo lite praevideri poterit saltum, licet saepissime incurabilis. Verum docuerunt observationes, in sa- nis etiam hominibus quandoque absque ullis signis morbi antecedentis, subito impediri deglutitionem ven respirati0nem, vel utram

265쪽

hue, atque mox mortem sequi, licet nullus uuior in Iaudibus, Vel internis partibus, neque insolita earundem gracilitas, ct sicei-

as apparuerint antea. Catarrhum suffocaticum vocarunt plurimi auctores simile malum; quia a materiae eliquatae in fauces Moulmones subita destillatione natum putabant sere temper. Dum enim viderant in corygali illa tam subito saepe fieri per nares copiosi aeri ieri profluvium, & membranam Selinei -:lerianam subito adeo tumere, ut omnem aeris transitum per patula naturaliter adeo narium oramina impediret, crediderunt non sine ra. tione. & simile quid in membrana, laryn- :em &asperam arteriam investiente, continistere p0sse, unde citissima suffocatio, & mors equi debent. Subitaneos enim tales tumores in variis corporis partibus nasci in sanis eteroquin hominibus, Observationes medicae iocent. Sic quibusdam satis familiare est, tum humida& calida tempestate per apertum rem incedunt, ilico fere faciem tumore ery pelatolo inflatam habere, imo novi tales ho- unes, qui matutino tempore de fenestra tan-Mm prospicientes, se affecti fuerunt. Adeo-lue non videtur impossibile, lethalem subito algidam a talibus causis nasci posse, licet

266쪽

nulla signa alterius morbi praegressa fuerint.

Interim tamen rarissime hoc contingere certum est , cum hic non agatur de inflammatione subito nata circa luringis superiora, qunquidem citissime strangulando necat, sed dolore acuto aliisque signis praegressis, vel comitantibus cognosci potest. Ρost hyemem australem pluviosam & te. pentem, si ver siccum & aquilonium sequa-rur, notavit Hippocrates a), catarrhos subito necantes senioribus contingere. Similem casum, qui modo dieia confirmat, resere Schen-c ius. h) Homini enim sere sexagenario plenioris habitus, cui praeter lassitudinem nihil mali aderat, media nocte adeo vehemens catarrhus accidit, ut velocem defluxionis impetum sentiret quidem, & auxilium imploraret; sed mox suffocaretur, priusquam aliquis adesse posset. A morte autem ilico copiosa pituita lenta & viscida ex ore profluebat. M0net tamen Schenkius, perquam raro taleS casus contingere. Si autem considerentur il. Ia, quae apud Observationum medicarum collectores habentur de catarrhis illis suffoca. tivis, patet, lapissime in cadaveribus pulmones suppuratos inventos fuisse. Ita Carosi IX. Galliarum Rex, rupto pulmonis vomici

267쪽

ubito perni, dum purulenta colluvies aspe- ana arteriam inundabat tanta copia, ut susso- raretur illico. c) Sic & alibi d) legitur de allione, qui meridie circa laryngem & fau. es dolorem senserat, ct quandam in deglutiendo cibo ct potu dissicultatem; sub ve. peram ipse pharmacopatum adiit, gargarisma etens, sequenti nocte stibito strangulatiis interiit. In cadavere pulmo purulentus insentus fuit. Quod autem maxime notan aum, nulla tussis antea molesta adfuerat pule homini, nulla haemptoe praegresssa, sedanido & valido corpore, & obeso quidem

ANGINAE CUM TUMORE.

Tumorum varia natura.

Hae angine cum tumore species diversan pro ratione loci, quem tumor ille cO- itans Oeenpst; Vel pro varia indole tumota ipsi iis, qui sua mole partes deglutioni Bl respirationi servientes impedit. Hoc au-

268쪽

tem paragrapho de varia natura tumorum,

qui anginam iaciunt dicetur; sequenti vero

de locis, per hos tumores Occupatis, agendum erit.

Catarrhalis, quae saepe epidemice gra Liatur, regnante nempe catarrhalium febrium eonstitutione. Instammatoria, haec latissime patet. Et eum varius sit inflammationum exitus, & pirpulenta, gangrauosa, scirrbosa, cancrofa angina listbetur. Putrida s maligna , pituitosa, biliosa. angina a febre, quam Comitatur, nomen Reeipit. antlemata stiam varia, has partes

obsidentia, hune morbum producunt; hincem Hatose, scarlatino , miliaris, aphtosa,

morbinosa, variolosa angina est. Ab acri venereo non raro partes respirationi & deglutitioni dicate insigniter laeduntur. Hine venerea anginae species. Conuulsiva, quae a spasmis oritur. In hystericis mulieribus satis familiare malum, dum fauces, convulsis musculis harum partium, ipsis praefocantur, a sola perturbatione generis nervosi per validos animi assis. eius, subitas evacuationes &e.

269쪽

SEDES TUMORUM UARIA.

. Lingua. Vidit talem casum Illustris tetentus a) in muliere sexagesiliari a jam majore, quae ulceribus seorbuti eis in utroquo crure diu laboraverat, ceterum satis firmae valitudinis. Post meridiem senserat levem quasi asperitatem in lingua; vesperi deinde dolorem circa linguae radicem, qui cito locum mutgns linguae apicem occupabat. Adeo autem subito ingravescebat malum, ut circa medium nodiis sequentis Vocilius, in Venerit aegram fere suffocatam, nihil omnino deglutire Valentem. Lingua autem tumidissutia totius oris cavum replens deformem penitus molem carneam referebat... Vilida venae se-etione illi eo itistituta, & aeri clysmate purgante injecto, .applicatis simul mollisti uis so- mentis I cataplasmatibus stetit quidem ma tum, non increscens amplius; verum post Oeto horas, cum tumor linguae nihil adhue minueretur, venae sectio larga instituta fuit,& simile clysma applicatum; tu neque incepit subitalere linguae tunior , & molli 0r fieri ;sebris minuebatur, quae Cntea intensa aderat,& hora quinta pomeridiana jam incipiebst re dire utcunque loquela , atque aliquid deglii-B a tire

270쪽

tire poterat; respiratione simul jέm satis libera reddita, sicque satis cito ex tanto discri

mine evasit. Swietem Comment. T. H. p. 626.

Videtur & inflammatorius talis linguae tumor ab Hippocrate a) descriptus fuisse: vocatur autem apud ipsum quod uocabulum ranam verterunt, dicit autem et seranula sint, lingua tumet, parsque sub ipsa , V externa dura es ad contactum, ef salisam deglutiri non potest. Inflammatoriam antem illum tumorem fuisse, patet eX iis, quae deinde sequuntur. Sie enim habet: ubi vero purulentum fuerit, secato. Interdum vero

sua sponte rumpitur , tr absque sectione sub se Apud Aretaeum b γ , ubi de angina

agit, pariter memoratur, qu0d lingua extra dentes quandoque promineat, oris cavo ob auctam magnitudinem contineri non potens. Verum talis linguae tumor in pessimis angi. nis contingit, dum impedito a tumentibus 'partibus per jugulares eXternas cruoris reditu, lingua sanguine accumulato turget. Schirrhosos & canerosos tumores quandoque lingum occupare atque deglutitionem lae- dere, ex historia medica nimis notum est Simul etiam patet, eadem mala fieri posse, si