Josephi Eyerel Commentaria in Maximiliani Stollii Aphorismos de cognoscendis et curandis febribus

281쪽

271 uando vel odolore, vel impedimento vel utrisque simul concurrentibus deglutitio' vel respiratio laeditur, angina vocatur generali nomine talis morbus, si causa nempe iΙ-i lius tu bifurcatione asperae arteriae haereat. Ve- . rum ex antecedentibuS patuit, quam multiplex illae morbus esse possit, dum vel tumorem conspicuum comitem habet, vel absque, ullo tumoris interni vel externi signo adgreditur, plerumque tunc periculosillimus, uti dictum. uae autem cum tumore est angina, diversa est iterum ratione materiae tumorem faeientis, inflammatoriae &e. atque iterum ratione partium adeo numerosarum, quae deglutitioni & relpirationi serviunt , & per illos tumores laedi vel impediri possunt, sicque

nova ejusdem morbi Varietas eX surgit, admodum multipleX. Cum auten Observat2 medica doceant, inflammationes, Catarrhos, convulsiones, stibito varias corporis partes quandoque Occupare , absque ullis signis praegrensis saepe, patet ratio, quare aliquando tam

improviso sanissimos caeteroquin homines angina corripiat. Sed etiam intelligitur ratio funesti toties eventus in hoc morbo, dum nempe tumores subito nati, imprimis circalaryngem, Oniuem aditum aeri per Esseram Er.

282쪽

teriam in pulmones denegant, sicque citissime aegros strangulant; vel etiam dum glan. 4ularum hic positarum tumores in seirrhos

nulla arte saepe resolvendos degenerant; unde fere aeque certa perni etes imminet, quamvis non tam subito tale malum homines de medio tollat; sed sensim increscente tumore respiratio impediatur, vel transitus cibi & potus perce phagum tollitur,donee lento marasmo,TaI1- tali poenas diu experti, miserrime pereant. Recensebuntur nunc breviter varias anginae species, quatenus nempe harum diversitas a naturn tumoris, organa deglutitionis

vel respirationis impedientis, deducitur. Illa enim hujus morbi varietas, quae a locis per

hos tumores oecupatis pendet, non adeo mulis

tum mutat medendi methodum , licat prognosis diversa inde pendeat; & magis minusve periculosus idem nomine morbus sit, prout has illasve partes obsederit. Sive enim la-rynx inflammata fuerit, &strangulationis imminentis perieulum fecerit; si ve in pharynge simile malum haerens deglutitionem impediverit, eadem curatio requiritur, nempe inflammationis praesentis resolutio. In priOri tamen casu ingens diserimen postulat, ut

283쪽

dia; quibus similia, sed leviora, in posterio. ri casu applicari pariter debent, uti postea

patebit, ubi de gngina inflammiltoria has purtes oceu pante dicetur. De diversis ergo anginae speeiebus singularibus capitulis nune agendum erit.

ANGINA INFLAMMATORIA.

In reeensendis variis gnginae speciebus ab inflammatoria angina exordium ducithus, cum haee species , omnium saepissimu medi eis soleat oecurrere, & ob inflammationis vehementi Ana, quae ligs deglutitioni & ru. spirationi inservientes partes corripit, in-fsustum non raro exitum sortiatur. In exponenda atque anginae inflammatoriae doctrina, pro diversitate loci singulas anginae species, sitis quilinlibet characteribus insignitas, dein modos, quibus quaelibet species in siqnitatem,mCrtem , morbosque alios transiisse observatum eit, Atque methodus medendi singulis speeiebus id ut eas, enumerabimus.

284쪽

CAUSAE ANGINAE INLAMMATORI E l

Praeter generales inflammationum causas, quae in quovis corporis loco illum exeitare possunt, notandum est , ad anginam inflammatoriam producendam concurrere quandoque ' alia, quae versus orggna deglutitionis vel respirationis harum caularum esseaciam de terminant potius, quam versus alias corporis partes. Sunt autem haec Vel talia , per quae causae producendae inflammationi aptae,

applicantur his partibus ; uti V. g. cantus, clamor &c, vel sola observatione effectuum novimus, quaslstm esse causas , quae materiam inflammatoriam versus haec loca deponunt , licet non intelligamus rationem, qua- res hoc sic factum fuerit: sie v. g. dum anginae inflammatoriae epidemica grassantnr, a

primo morbi insultu incipiunt horrere es rigere ; mox sequitur febris; & post hanc citius vel serius incipiunt dolere fauces, & inflammari; atque saepe tune vidi cessare febrim , simul ac materia inflammatoria versus haec loca esset deposita: & si benigna resolutione curabilis fit haec angina, postea nulla febris sequitur amplius. Videtur ergo per febrim praegressam deterruinari angiuae causa

285쪽

versus haee loea, qua aegri in morbos inflanimatorios proni sunt: simili modo, ae in epi- demi ea pleuritide, phrenitide &c. Observatur, ubi per febrim tu latera, vel caput, morbi materies deponitur. Hue autem spectat & dispositio propria, qua aegri in morbos inflammatorios proni sunt, ct imprimis harum partium. Sic novi plures qui quotannis a Vere nempe & autumno, bis corripi solent angina, quamvis leviori plerumque , & resolutionis via curabili, tamen& quandoque in suppurati0nem Vergente. Juvenes autem, &sanguineo temperamento praeditos his morbis ob Π0Xios esse, & prae reliquis omnibus, rusOS, Observassis sa testatur

Verum & validum harum partium exercitium, & frequens, multum facit ad hune morbum excitandum, uti quotidianis observatis constat in illiS, qui muneris ratione diui ' cum vehementia perorare debent. Ob ean dem causam clamor, cantus, fistularum &tubarum inflatus huc referuntur. Videmusi enim omnibus illis faciem, labia, oculos turis

gere, & sanguine diffundi, simulque majo-

286쪽

rem calorem conciliari toti corpori, & imprimis superioribus partibus.

Si pernici quis vehatur equo, etiam tran. quilla tempestate, at versum quassi sentiet ventum , dum aer motis per illum corporibus resistit, quanto majori celeritate moventur. Majus autem frigus percipimus omnes, dum ventus fiat, quia vicinus nobis aer, ilico a calore corporis ualescens, difflatur omni momento, atque Euiub frigidior aer statim in ejus locu ui succedit. Dum ergo fortiter quis eqitat adverso vento, omni momento frigidus aer fauces ingreditur, atque calescentes a celeri equitatione partes attingit, atque mox inflammat. Haec est ratio,

quare toties illi, qui hyemali tempore magna itinera equitando perficiunt, angina, peripneumonia, pleuritide, & similibus morbis corripiuntur. Ob easdem causas, Iaboribus validis in aere frigido peractis, angina inflammatoria corripiuntur homines, quamvis enim reliquas corporis partes vestibus contra frigus munire possimus, jugis tamen respirandi necessitas facit, ut gelidus ster os internum l& fauces omni momento alluat, ubi nuda vasa, nulla cute tecta, aeris imme. diato fere contactui exponuntur.

287쪽

Subitas frigoris & ealoris vidissitudines

plurimos morbos facere, constans omnium medicorum observatio docet. Unde & Θῶu- hamus notavit, illud anni tempus morborum inflammatoriorum maκime s secundum esse .

quando vere jam adulto aestivi calores inci-cipiunt; & de angina speciatim monuit, quod quidem quolibet anni tempore aggreditur,magime tamen illo, quod Verem atque aestatem interjacet. a)

Unde etiam inter vernos morbos un-ginam numeravit Hippocrates. a) Similium morborum frequentia verno tempore sorte& inde augetur, quod diurnum calorem Uespertinum frigus satis intensum sequatur; nam periculosissima est haec vicissit ido , dum Calorem aes alantem magnum frigus excipit, &quidem Πsque adeo, ut Θdenhamus non dubitaverit asserere, quod plures homines ab hac causa pereant, quam peste , gladio, &fame omnibus simul. b) Lethalem quarto die anginam ab hac causa natam dolui in optimo cive hujus urbis, qui medio Majo mense in hortulo suburbano sedens, blando solis verni tepore delectatus, obdormiverat in seram ve. speram usque, nocte sequente pessima an-giis

288쪽

gina corripiebatur, quae illum frusta tentatis essiuacissimis remediis, e media luitulit.

uicunque aestivis sub servoribus per arida & sabulosa loca iter fecerunt, hoc quRn-d0que experti sunt; nempe totum os, & fauces sic siccari, ut deglutitio dolens reddatur non tantum, sed & saepe impossibilis omnino, donec potu assumpto, iterum humectentur haec loca. Exsiccantur enim, & arescunt penitus ultima emissaria arteri grum exhalaluium;& si diu pergat agere eadem causa, penitus impervia redduntur. i

Dum, itaque enarratae hucusque causae in partes respirationi atque deglutitioni di catas agunt, Variae oriuntur anginae species a partium illarum diversitate productae. uinque autem species anginae statuit Mollius. I. Asammatio asporae arteriae. Angina tracleatis. Angina membranacea Rosen stetinii. Angina polyposa neotericorum.

289쪽

V. Insim matio tonsillarum , uvillae, vel penduli. I. I ammatio harum partium composita. I. '

INLAMMATIO ASPERAE ARTERIAE. SIGNA DIAGNO, TI A.

Ut in omni parte inflammilia tumor , Ualor, atque dolor oriuntur, ita quoque in inflanimata membrana asperiae: arseriae, communes hi inflammationis esseditis oriuntur. At inmor ille internus oculis non conspicitur. Dolor acutus quidem ab aegris pereipitur, sed non adeo distincte locum dolen tem indicare posssint . clim saepe inflammatio per notabilem longitudinem internae membranae asperae arteriae diffundatur. Praecipua er. go signa talis anginae habentur ex fune ioni-hns laesis ipsiils partis assecte. Sunt autemsgna anginae trachealis :I. Febris acuta continua. Commune Omnibus anginae inflammatoriae speciebus signum.

290쪽

2. Vox acuta, clangssa , bilans.rae frieriae praecipi S uius est, ut aerem ii 1- spiratum & ex sp atum transmittat libere, tam ad respirationem peragendam , quam ut formand gna vocem. Ubi ergo inflammatorio tumore hic nato anglis fatur asperae Arteriae cavum , nec libere, ut solebat in sanitate, ingredi potest uer in pulmonem , neque commode inde exire. Hinc vox acutior redditur, & cum sibilo aer ex pulmone expulsus per angusta haeu loca trAn sit. Cum autem iu- flammata haec membrana siector reddatur .

Von clangosa fit. Vox enim arefactis faucibus non transit per mollia & humida loca , ut in sanis fit, sed rq sonat, ac ii per tubam metallicam sideam, & glabram expelleretur. Verbis non κdeo bene describi potest, qualis illa vox sit, sed qui semel illam in aegris audiverit, facillime distinguet. 3. Inspiratio acute dolens. Respii alio

parva , frequens , erecta, cum summo moliamine. auia in inspiratione, dilatato pectore, aer in pulmonem ingredieris ejus vesiculas inflat, simulque asperam arteriam, ejusque ramos elongat, distrahitur inflammataliaee membranu , atque inde dolor acutus inister inspirassiuae naseitur. Verum & eqspiratio