장음표시 사용
91쪽
Arbiter nullam ex controversiis δεδει omitιπε insedi.
Prarogare diem non pote, arbiter, nisi tu ei concessumsita Morie l. itinrora promissum. Poena major re de qua agitur. Nullum com o.
promisso lenuit. 66 LEGUM DELECTUs, LIB. IV. TIT. VIII. sententia, quae arbitritim finiat, scd de praeparatione cati erut puta si jussit litigatores calendis adesse , mox idibus jubeat : nam mutare eum di cm posse. Caeterlim si condemn vit, vel absolvit, dum athiter esse deserit, mutare se se tentiam non posse. l. I9. f. 2. VIII. Diceres entiam-eum, qui ea mente quid pronunciat, ut secundum id discedere cos a tota controversa velit. Sed si de pluribus rebus sit arbitrium rece- pnim, nisi omnes controversias finierit, non videtur dicti sententia. l. I9. 3. I. IX. Quia arbiter , etsi creaverit in sententia dicenda,
corrigere eam non potest. l. 2Ο. X. Plenum compromistim appellatur , quod de rebus omnibus, controve si isve compositum est : nam ad omnes controversas pertinet. l. 2I. f. 6. XI. Haec autem clausula, diem compromissi proferre, nud-lam aliam dat arbitro facultatem , quam diem prorogandi. Et ideo conditionem primi compromissi neque minuere, neque immutare potest. Et ideo caetera quoque discutere, de pro omnibus unam sententiam sene debebit. l. 21. 3. I. XII. Si heredis mentio, vel caeterorum facta in compromita non fuerit, morte Blvetur compromisitim. l. 27. f. I. XIII. Non distinguemus in compromissis, minor, an major sit poena, quam res de qua agitur. l. 32.
XIV. Julianus indistincte scribit : si per errorem defamosis delicio ad arbitrum itum est, vel de ea re de qua publicum judicium sit constitutum, veluti de adulteriis, sic riis, & similibus; vetare debet Praetor sententiam dicere, nec dare dictae executionem. l. 32. f. s. m. De liberali causa compromista facto, recte non compellctur arbiter sentcntiam dicere : quia savor libertatis est, ut majores judices habere debeat. Eadem dicenda sunt, sive de ingenuitate , sive de libertinitate quaestio sit: & si ex fidei commissi causa libertas deberi dicatur. l. I 2.3.7. XVI. De ossicio arbitri tractantibus sciendum est, omnem tractatum ex ipso compromita sumendum. Nec enim aliud
illi licebit, quis quod ita, ut essicere possit, cautum est rnon ergo quod libet statuere arbiter poterit, nec in qua re libet:
92쪽
XVII. Arbiter nimi extra compmmissum sacere t Utcstr Facultas dism .&ideo necessarium est adjici de die compromissi proserenda. Caeterem impune iubenti non parebitur. Arbiter ita sum' rhmiam , si iaptus ex compromita, ut & diem proferre possit, hoc qui-vertendam, alis dem facere potest: reserre autem contradicentibus litigat ribus non potest. l. 3 3. f. ult. & l. 3 3. XVIII. Si duo rei sunt, aut credendi, aut debendi, & unus Si alter ex νω compromistiit, istiue vetitus sit petere, aut ne ab eo cεmpromiserit, tur: videndum est, isn) si alius petat, vel ab alio petanii , poena committatur. Idem in duobus argentariis , quorum nomina simul eunt: & sertasse poterimus ita fidejusseribus conjungere, si secti sunt, alias nec te petitur, nec ego p to: nec meo nomine petitur, licet a te petatur. l. 3 q. XIX. Arbiter intra certum dem servos resti jussit, qui- pri torumbus non restitutis, poenae causa fisco secundum formam p compremissi condemnavit' ob eam sententiam fisco nihil quiritur. Sed nihilominus stipulationis poena committitur, quod ab arbitro statuto non sit obtemperatum. l. 62. XX. De rebus controversisque omnibus compromissum Post eompromis in arbitrum a Lucio Titio, & Maevio Scmproniosachim - gor is, se est: scd errore quaedam species in petitionem a Lucio Titio deductae non sunt: nec arbiter de his quicquam pronuncia- sigia. in ruina vit: quaesitum est, an species omissae, peti possint ' Re- ut spondit, peti posse, nec poenam ex compromissis committi.
Quod si maligne hoc secit, petere quidem potest, sed poenae subiugabitur. l. 63. XXI. Si ultra diem compromita comprehensum, iudica- NAlia est senim
tum est, sententia nulla est. l. I. in L. C. de recepi. am. XXII. Definimus, conventum insciiptis apud compromissisium judicem factum, ita temporis interruptionem im ira ptio peruis ducere, quasi in ordinario judicio lis fisisset incru ata. l. s. pu bum f. r. in f C. eod. lIL Foeminae arbitrium suscipere non possint. l. est. Muli res arbi
93쪽
Nautae , Caupones , Stabularis , ut recepta restituant.
M.tilarii. Utilitas edicti ex necessitate.
I. IT Praetor: Nautae, caupones, Adularii, quod cu jussue silvum fore receperint, nisi restituant, in eos Discium dabo. l. I. II. Maxima utilitas est hujus edicti: quia necesse est plerumque eorum fidem sequi, & res custodiae eorum commi tere. Ne quisquam putet graviter hoc adversus eos constitutum: nam est in ipserum arbitrio ne quem recipiant, &nisi hoc esset statutum, materia daretur cum iuribus adver-
sus eos, qlios recipiunt coeundi: clim ne nunc quidem a stineant hujusmocii fraudibus LI. f. I. III. Nautam accipere debemus eum , qui navem exercete quamvis nautae Appellantur omnes , qui navis navigandae causa in nave sint, sed de exercitore Blummodo Praetor sentit: nec enim debet cinquit Pomponius per rensigem. aut me nautam obligari. l. I. f. 2. natur ex ei or G. Et stat quidem in navibus, qui cusviliae gratia naca Drest eis qMim vibus praeponuntur, ut ναυφυλαπις, id est , - - itide
r tum ' & diaetarii. Si quis igitur ex his receperit, puto in exercit 'rem dandam actionem: quia is, qui eos hujusmodi officio
. praeponit, committi eis permittit. I. I. . Caupo tenetur ex V. Caupones autem.& stabularios aeque eos accipi 'μβε εὐι ori . nius, qui cauponam , vel stabulum exercent , institoresve eorum. Caeterum si qui opera mediastini sungitur, non continetur: ut puta atriarii, & secarii, 3c his similes. l. r. f. s.' Pro Nesto habetur VI. Recepit inuem si m fore , utrum si in navem res
ei insignatae sunt, an, & si non sint adsignatae, hoc. tamen ipse, quod in navem missae sunt, receptae videntur ζEt puto , omnium cum recipere custodiam, quae in navem Dyorum O illatae sunt, & sinum non suum nautarum praestare debere,& vectorum. Sicut & caupo viatorum. Et ita de facio. vectorum etiam Pomponius scribit. l. I. f. est. l. 2.& I. Inlisistra ruetra, . VII. Idem ait, etiamsi nondum sint res in navem receptae, Disitirco by Cooste
94쪽
Ex LIBRI s DIGEsΥ. ET COD. 69sed in littore perierint, quas semel recepit, periculum ad eum, μει m ravem non pertinere. l. 3. pVIII. In locato conducto culpa, in deposito destin dum Hia. 2 ab ,-- taxat praestatur : at hoc edicto omnimodo, qui recepit, dmmium prasatur. tenetur, etiamsi sine culpa ejus res periit, vel damnum da- η si 'vi totatum est; nisi si quid damno fatali contingat. Inde Labeo 'VS scribit: si quid naufragio, aut per vim piratarum perierit, non esse iniquum, exceptionem ei dari. l. s. f. I. in fine.
v. l. s. f. I. IX. Vivimus dixit, etiam ad eas res hoc ediebam per Ad ea ρενι-ν tinere, quae post impositas merces in navem, locatasque edictum, qua νεό- inserentur, etsi earum vectiara non debetur : ut vestimen--ε ce μην. torum, pentans quotidiani: quia haec ipse caeterarum rerum locationi accedunt. l. q. 3. 2. X. Nauta, & caupo,& stabularius mercedem accipiunt, Gmiuad. Mur, non pro custodia: sed nauta, ut trajiciat vectores: caupo, o si meren non ut viatores manere in caupona patiatur: stabularius, ut per--οὐρή -- mittat iumenta apud eum stibulatir & tamen custodiae nomine tenenrur. Nam & sullo, & sarcinator, non pro cu- stodia, sed pro arte mercedem accipiunt: & tamen custo- i
diae nomine ex locato tenentur. l. s.
XI. Quaecumque de surto diximus, eiacm & de damno debent intelligi : non eniim dubitari ol et, quin is qui
salvum fore recipit, non solum a furto, sed etiam a damno recedere videatur. l. 3. f. I. V. L 3. f. I. XII. Debet exercitor omnium nautarum sitorum, sive Nautaer in factum
liberi, sive servi, filium praestarer nec tamerito fact ramis retiis. Feorum praestat, chm ipse eos suo periculo adhibuerit. Sed in nave damnum non alias praestat, quis si in ipsa nave damnum datum sit si caeterum si extra navem, licet a nautis, non praestabit.
95쪽
Iudicare. νInses vocatusvemre debet, siere habeat pinilegium
rs suros, minus, Driosui, impubes, Senatu motus, fe
Iudiciis is ubi quisque agere , zel
dictum est , & non aliis: nisi hoc specialiter ei, permissum est. l. 2. f. est.
II. Si quis ex aliena jurisdictione ad Praetorem vocetur, debet venire , ut & Pomponius & Vindius scripserunt. Praetoris est enim aestimare , an sua sit jurisdictio : vocati
autem, non contemnere auctoritatem Praetoris: nam & l
gati, caeterique, qui revocandi domum jus habent, in ea sunt causa, ut in jus vocati veniant, privilegia sua alleg turi. l. s. III. Si quis posteaquam in ius vocatus est, miles, vel alterius sori esse coeperit : in ea causa jus revocandi forum non habebit, quasi praeventus. l. 7. IV. Insulae Italiae , pars Italiae sunt: & cujusque Pr vinciae. l. 9.
V. Destitisse is videtur, non qui distulit, sed qui siti
H. Quidam lege impediuntur ne iudices sint, quidamnatura, quidam moribus. Natura, ut surdus, mutus, &perpetuo furiossis, & impubes, quia judicio carent. Lege impeditur, qui Senatu motus est. Μoribus stemmae,&servi. l. I 2. 3. 2. Qui possunt esse judices, nihil interest, in potestate, an sui iuris sint. d. l. f. 3. VII. In tribus istis iudiciis, semiliae erciscundae, coinmuni dividundo, & finium regundorum, quaeritur, quis actor intelligatur, quia par causa omnium videtur' Sed magis placuit, eum videri actorem, qui ad judicium pro
yIII. Iudex tunc litem sitam facere intelligitis, cum dolo
96쪽
Ex L In RIs DIGEs T. ET COD. TIdolo malo in fraudem legis sententiam dixerit. Dolo nruilo juix, si doti,autcm videtur hoc facere, si evidens arguatur ejus vel gra--Ρ tia, vel inimicitia, vel etiam serdes: ut veram aestimatio μ' --nem litis praestare cogatur. l. I . f. I. IX. Si debitori meo velim actioncm cdere, probandum Debiuris tinti. erit, si sateatur se debere , paratumque dicat solvere, a ' ρή iramΡ-diendum cum et dandumque dicm cum competenti cautela ad solvendam pecuniam. Neque enim magnum damnum es
im mina modici temporis. l. 2I.
X. Qui appellat prior , agit. l. 29 Appellam prior agit. XI. Ubi acceptum est stmel iudicium, ibi & finem ac- Lu. -υta Mucipere debet. l. 'o. mutatur θrum. XII. Humanum est propter fortuitos casus dilationem Dilatio propter
accipi: veluti quod pater litigator filium vel filiam , vel μμ ιμ uxor virum, vel filius parentem amisit: & in similibus ca sis cognitioncm ad aliquem m Hum sustineri. l. 36. XIII. Si de vi, & possessione quaeratur di prius cogno- Pr με de pessissime. scondum de vi, quam de Iroprietate rei, Divus Hadrianus' p v φιδιε τῶ κοινω τῶν id est, communi seu Reipublica Thessalorum Graech) rescripsit. l. 37. XIV. Non quidquid judicis potestati permixtitur, ML i. iliainis subjicitur juris necessitati. l. ΑΟ. modi rara . XV. In omnibus bonae fidei iudiciis, clim nondum dies Catilis Misi pisis pnestamiae pecuniae venit, si agat aliquis ad interponendam ex Iusta causa. cautionem, ex justa causa condemnatio sit. l. I. XVI. Observandum est, ne is judex detur, quem altera, Mu/ is pars nominatim petat: id enim iniqui exempli esse, Ἀ- P spmvus Hadrianus rescripsit nisi hoc specialiter a Principe ad tverecundiam petiti judicis resjiciente permittatur. l. 7. XVII. Per minorem causam majcri ci itioni praejudicium fieri non oportet. Μajor enim quaestio minorem tau-jori accedis.fam ad se trahit. l. sq. XVIII. Latrunculator de re pecuniaria iudicare non po- rix crimini. δε
XIX. Inter litigantes non aliter iis rediri potest, quam Id, .itior .aθεν si alter petitor, alter possetar sit. Esse enim debet, qui reui. oracra petitoris sustineat, & qui commodo possetatis funga
97쪽
LEGuM DELECTUs, LIB. V. TIT. I. XX. Si quis intentione ambigua , vel oratione usus sit r
ist. Πο ' quod utilius ei est, accipiendum est. l. 66. XXI. Nonnumquam aulcm hoc edictum peremptorium post tot numero edicta , quae praecesserint, datur: nomnumquam post unum, vel alicrum : nonnumquam statim, quod appellatur pro m-ibus. Hoc autem aestimare oportet eum, qui ius dixit: &J pro conditione causis, vclperionae, vel temporis, ita ordinem edictorum, vel compendium moderare. l. 72. Pro absimto pronun- XXII. Et post: eductum peremptorium impetratum,cumce sepervenerit, tunc absens citari debet: & sive re- '' s 3nderit, sive non responderit, agetur causa, & pronum ciabitur: non utique secundum praesentem , sed interdum vel absens, si bonam causis habuit, vincet. l. 73. XXIII. Proponebatur, ex his judicibus, qui in eandem rem dati essent, nonnullos causa audita ex satos esse: inque corum locum alios esse sumptos: & quaerebatur, singulorum judicum mutatio eandem rem , an aliud iudicium secis seti Res mdi, non modo si unus, aut alter, sed & si omnes iudices mutati essent, tamen & rem eandem, & judicium idem, quod antea fuisset, permanere. Neque in hoc selim evenire, ut partibas commutatis eadem res esse existimaretur, sed & in multis caeteris rebus. Nam & legi nem eandcm haberi, ex qua multi decessissent, quorum in locum alii subjecti essent i & populum eundem hoc tempore putari, qui abhinc centum annis suisknt, ctim ex illis
etiam omnibus tori tum idem manet.
nemo nunc viveret: itemque navem, si adeo saepe resecta temere litigat, is et sumi M. esset, ut nulla tabula eadem permaneret, quae non nova
suisset, nihilominus eandem navem esse existimari. Quod si quis putaret partibus commutatis, aliam rcm fieri, fore ut ex eius ratione nos ipsi non iidem essemus, qui abhinc anno fuissemus, propterea quod, ut philosophi dicerent, ex quibus particulis minimis consisteremus, hae quotidie
ex nostro corpore decederent, aliaeque extrinsecus in earum locum accederent. Quapropter, cujus rei species eadem consisteret, rem quoque eandem esse existimari.
XXIV. Eum quem temere adversarium suum in judi
98쪽
cium vocasse constitit, viatica, litisque sumptus adversario suo reddere oportebit. l. 79. . Sive alicrutra parte absente , sive utrique praesente, lis viam Abel fuerit decisa, omnes judices, qui sub imperio nostm constituti sunt, sciant victum in expensarum causa victori esse Condemnandum. l. I s. f. 6. C. delud. XXV: Placuit in omnibus rebus praecipuam esse iustitiae Stricto juri aquilas aequitatisque, quam stricti iuris rationem. l. 8. C. de jud. Ut menda. XXVI. Liceat ei qui susipectum iudicem putat,antequam Sustectismis emsis inchoetur, eum recusare, ut ad alium curratur, libello recusere. recusationis ei porrecto. l. I 6. C. d. XXVII. Lis tunc contestata videtur, clim iudex per nadi risu eontosatire rationem negotii causam audire coeperit. I. m. C. de lit. causea n reatio contest. Ddice.
XXVIII. Juris ordinem converti postulas, ut non actor Actorsequitur rei forum, sed reus actoris sequatur. l. a. C. de jurici. n. rum rei. iud. & de soro compet. Actor rei serum, sive in rem, sive in per nam sit actio, sequitur. L ult. C. ubi in rem actio exerceri debet. Illic fideicommissim petatur, ubi domicilium heres iliabet. l. eo. f. ult. ff. h. t. XXIX. Ibi de crimine agendum , ubi admissum est. l. π-me via
I. CIENDUM est , se uentes esse inossiciosi queretur πιενευ imis Omnibus enim tam parentibus, quam liberis deo' inossiciose licet disputare. Cognati enim proprii, qui sunt 8 'fi' 'ultra fiatrem, melius sacerent, si se sumptibus inanibus non vexarent, clim obtinere spem non haberent. l. I. Fratris vel seroris filii, patrui vel avunculi, amitae etiam fratrib- turpidc materterae testamentum inossiciosum frustra dicunt: cum nemo eorum, qui ex transversi linea veniunt, exceptis fi . Κ trenipit iroo by Corale
99쪽
eod. . Fratres vel serores utcrini ab inossicios actione contra i stamentum statris vel seroris penitus arceantur : consanguinci autem, durante agnatione, vel non contra testamentum
fratris sui vel sororis de inossiciose quaestionem movere possunt, si scripti heredes infamiae, vel turpitudinis, vel levis
notae macula aspergantur. l. 27. C. eod.
Ghν huiuι que- II. Hoc colore inossiciose testamento agitur, qivasi non νeu, quasi reflatsir mentis sueriint, ut tes amentum ordinarent. Et hoc mu D meu μδες , non quasi vere suriositis vel demens testatus sit: sed redie quidcm fecit testamennim, scd non ex ossicio pi tali s. Nam si vere. furiosus esiet, vel demens, nullum est
Hae quirota, MIe- IV. res mem- acere, hoc est, allegare, νedatus . tel praιιαι- quare exheredari,vel praeturiri non debuerit. Quod plerumque tu conquerit m accidit, clim falso parentes instimulati liberos suos vel e heredant, vel praetereunt. l. 3.
Hujus verbi de inofisisse vis illa est, docere immerentem ideo indigne praeteritum , vel etiam exheredatione
summotum. l. s. PDison. '- ' ΙV. Non est enim consentiendum parentibus, qui inj tiois te tamenta ex riam adversus liberos suos testamento inducunt. Qiud plerumque faciunt, maligne circa sanguinem suum inserentcs judicium, novercalibus delinimentis instigationibus et commpti. l. q. GεrEla derama V. Si quis post rem moRchsi ordinatam, litem dereli- non in v tvr, querit, postea non audietur. l. 8. f. I. Nullus heredis VI. Si Impetator sit heres institutus, posse inossiciosum testamentum, tapissime rescriptum est. l. 8. f. a. ιρνοὶ asis ιὸ- . VII. Si conditioni parcre tostator heredem iussit in m D ent,m, a sum Ana filii, vel alterius, qui candem querelam movere potest: νι- ΦxcluduWdi & sciens is accepit e videndum,ne ab inossiciosii querela excludatur : agnovit enim judicium. Idem est, & si legatanus ei, vel statvliber dedit: & potest dici, excludi eum, --. . . ' Lme si heredem ci iusserat dare. l. 8. 3. ro. . . Qtu agnovit iudicium desutasti , eo quod debitum p
temum pro hereditula parte persolvit , ves aho legitimo
100쪽
modo satisfecit, etiamsi 'minus. quam ci debebatur relictum est, si is major vigintiquinque annis est, accusane utinossici sim voluntatem patris, quam probavit, non potest. l. 8. . r. C. de inoff. test.
VIII. Illud notissimum est, eum qui lcgatum perceperit, sibit 'tum non recte de inofficioB testamento dicturum: nisi id totum qμπς malit administi avit. l. 1 o. 3. 1. - , --μ ις Si legatario heres extiterit exheredatus , petieritque i gatum ; videbimus, an sit summovendus ab hac accusatione:
certum est enim judicium destincti: & rursus, nihil ei ex
testamento relictum, verum est: tutius tamen fecerit, si se abstinuerit a petitione legati. l. .ult. f. I. . IX. Et si parentibus non debetur filiorum hereditas, pr
pter votum moenium, & naturalcm erga filios caritatem', turbato tamen ordine mortalitatis, non minus parentibus,
quam liberis, piὸ relinqui debet. I. I s. Filio, qui de inossicioῆ matris testamento contra fiatrem institutum de parte ante egit, & obtinuit, filia quae non egit, aut non obtinuit, in hereditate legitima fratri non
X. Qui repudiantis animo non venit ad accusationem in- Exheredatus qui ossiciosi testamenti, mrtem non facit his, qui eandem que- Ui relam mOVere volunt. Unde, si de inossicioso testamento dici U M.tris, alter ex liberis exheredatis ageret; quia, rescisso test memo, aher quoque ad iuccessionem ab intestato vocatur,& idω universim hereditatoni non recte vindicasset e hic, si obtinuerit, uteretur rei iudicatae auctoritate: quasi Cemtumviri hunc selum filium in rebus humanis esse nunc , clansacerent intestatum, crediderint. l. II. . . extraneum ex dodrante heredem Au ιιν ρaν, in 3nitituit, filiam unam ex quadrante, alteram praeteriit: haec βιενσι β ιι cum e
de inossicioso egit, &obtinuiti inlaeto, scriptae filiae quomodo succurrendum sit φ Respondi, filia preterita id ve dicare dcbet, quod intestata matre habitura esset. l. I9. Caeterum, si quis putaverit, filia obtinente, toti m restis mentum ita ari , dicendum est , etiam institutam ab inreti posse adire hereditalcm. Nec enim quae ex linamemto adiat, quod putat valere, repudiare legitimam heredita-Κ a tem Disitigod by Corale