Theologia dogmatica catholica concinnata a D.re Joanne Schewtz ..

71쪽

obtinere, sed supra omnia, quae in mundo exsistitiit, et Ointi messentiam creatam eminere. non intra illam contineri. Ita inani se .

si illa μυρρι siιbstuintialis insinitas; et sui ra movi. s illa Amram ut m uultus; et omnibus ratiocinationibus insemιtabile est illitii si aru ratiocination m unum; omniqu rerbo in Fabii ' est iu D suPra rerιιιm Duum; unitas fcctrix unirersae unitatis, et sub- strentia strara substantium, Ut mens non callens sub tui liis nitum, ratio non effabilis, ratione, int lis vita vomiti ques racaras, Nullius rei similitu fiu in habens: quae ινιι litem causa est, ut omnia sint, lysa vero nou est, ut quae v uiescit ex tria o muta, quac sunt, quemaiam Out m estiam Usa aes ses μι ομι te scitoque haece furi potest 'i. Nuic non Maximus, cum inquit: Si pssentia, οὐσία, iliciatur ah esse, esso autem inserat s usum cujusdam deri- rationis, utique Pss utia non νι Uri Deo uici Moterit; vuoniam Deus omn m κυμ 1 ut ess 'ntiam, cum nihil sit eorum, v ureo surat, ara su Pra it tu, quiae sunt, ιγο te ex quo caesistunt El iterum: Cum ens aes Deo uicitur, est suyra totum tu, quoa est, collecti re sumtum; hoc enim roerat supraps- scutiale, Pro supra rus er P alum; eus enim est Pssontia, quoniam ab esse nomen oss ulla re auritur. Desus itaque, tamquam

qui sit sui ra ii sum esse s quoniam esses aeclarat DionySius ab aliqua eatisa in rerum naturam pro due tum Ea ην , ηυμ er essen tiat ite r caesistere intellisitur ' . Idem consimila l.Ιοatines Damascenus, qui, quid Deus Sit Secundiam DSSetitiam ac Maturam, comprehendi non posse, scribit ), atque deinde desinite ait: Nequo vim aliqui ι est corum, uuar .sunt; uou ut uullaten us sit, seu quia supra smuiu, guue/unt, atque etiam suyra ipsu mmet esse ipse sit ' . At que etiam Augustinus, illii pari modo essentiae Seu SubStantiao finitae do Deo omnem a stiria lationem excludit. cum ait: Excedat cor restrum omnia usitata, et caece t intentio uni r 1 sias eositatisti s restras soti nues eae earur, eductas a serasibus

carnis, et imasinantes nescio utine phaulasmata. Totum ab animor felle, quidquia occurrerit, negates cosuoscite insirmitatem eor-

72쪽

ais restri, et gula quia occurrerit, quo a cogitare pos-astis, dicite: Non est illud; non enim, si illuri Psset, mihi jam oeeurrisset ). Claris Si me aliterii Omnium edisserit Gregorius Νaκ. . qui habet: R Pulaules Deum omnium, quae sunt, Pulcherrimum et sublimissimum esse inisi

quis tamen malit eum a Myra omnem esseritiam Poner ,

aut in ipso, quia quia est, eolloeare: υγο te a quo alia quoque quaeque , ut sint, ace Perint' ). Hinc et elut petasus quo adam essentiae immensum et interminatum Deum adpellat '); quod universe, infinii eque ipsum esse . non ejus sormam aliquam aut particulam possideat, atque vere ac proprie Sit, non autem ut res crctatae e Sistat, quae Ox nihilo sunt. Et in nihilum abeunt, ac solo Dei beneficio consistunt. atque ideo proprie ac xere non Sunt. - uamvis autem es Sentia et SubStantia. Cum de creatis rebus ii Surpatitur, illis omnibus notionibus aeproprie talibus implicata se sint, quae imperfectum aliquid habent, indignunt sues Deo: nihil tamen lirolithet, quominus utrumque vocabulum, absolutum ab illa saece, ac sincerum Deo possit altribui; ut nec derivationem ac manationem intelligamus ullam, neque Certum, ilesiti itum lite genu S utilis, quod in Es Sentia nomine cavendum tutores arbitrati sunt; neque Porro inutationem ex vicissitudine accidentium, quam ii deni in Substantiae voce resormidant. Sed in essentiae quidem usu uil sumamus praeter Simplicem exstantiam rei, ut ab eo, quod eSi nihil, sejunctionem ac recessum; in substantia vero lioc solum, quod Est eSSe per Se, neque alienis adminiculis, ut Sil, indiget. Ita non solum proprie Deo, sed excellenti quadam ratione ambae congruent; quia solus ita est, ut cum nihilo commercium habeat nullum, et caetera, quae ab nihilo duela, et in nihilum reditura sunt, si Deus Siverit, infinite Superat, quum e nullo ento pendeat, sed ita Sit, ut plane non esSe non possit. Uuod pulchre enuntiat Ans Imiis, ubi ait: Deus enim est id, quo majus evitari non potest. Ousa qui bene intellisit, utique intellisit, ia ipsum sic esse, ut Necositatione queat non esse. Oui eryo intelligit sic esse Deum, nequit eum nou esse eos itare Uliam ob rem quod in caeteris proprietatibus iis uvenit, quae creatis ex rebus mutuata

73쪽

stini litii dine quadam in Deum traiisseruiitur: id etiam iii essentia. substaritiaqtie fieri coli enit . uti pro eo, at divinitate dignum est, huic illa tribuantur, omni et mulationis et accidentis conditione

. Deniquo Deum ceu mundi universi, tam physici

quam moralis, auctorem omnipotentem, atque Sanctissimum ac sapientissim lim nectorem a revelatione

Christiana tum juxta SN. Litteras, utpote quae hanc doctrinam in quavis sere pagina conlinent ae inculcant '), tum ex si de Ecclesiae . quae illam ubique in libris suis Ayin holicis aeque ac in suo cultu publico palam profitetur, exhiberi, a nemine in dubium vocatur, quin imo tamquam dogma religionis Christi quam

maxime proprium ah otii nihils admittitur. Inde autem patet, quam exigui nos simus et viles, qualitam que debeamus reverentiam lanio Nuntini, cum infinitam ejus majestatem consideramus. Seraphim alis velant faciem coram eo, nec cessaut unquam laudare nomen ejus. litanto magis nos oportet cum multo tremore ad eum accedere, et magno studio in laude ejus versari. Iltius mayuitu , ait Augustinus, sine sive est, et tua laudatio sine sine sit ' 3 Haec itaque sit nostra sententia: Nihil, ut quidam alius scribit, sUra Deum, nihil μraeter

Deum, nihiι Post Deum, sed omnia pro ' Er Desum. Observatio 1. Notionem Dei in libris X. T. persectissii iam dari, certum est: etiam notionem Dei in libris A. T. exhibitam persectam esse, negari non potest, atque notionibus, quas philosophi proposuerunt, longe superiorem. Occurrere autem in S.

si finis

74쪽

Seriptura inpriniis Λ. Τ. a n i h r o p o in or ph i A m o A et anthro, popathias, i. e. deseripli ines a nostro corpore, aut asseetibus humanis mutuatas, easque crassas, pariter haud negamus; neque

id mirum ei videri potest, qui perpenderit, revelationem graduieulturae hominum, quibus proxime destinatur, se accommodare debere. Verumtamen cum In primis statim S. Scripturae libris omnis imago ae similitudo a rebus finitis sumta tamquam Deo in adaequata reiiciatur: clare colligitur, Neriptores sacros ejusmodi dieendisormulis sensualibus Deum limitibus circumscribere haudquaquam volui se, sed hasce tamquam imaginen ac symbola ab illo ipso bene distinxisse. Porro ipsae notiones in ΝΗ. Litteris exhibitae sat arguunt, descriptiones illas minime proprie esse accipiendas. Accedit, eas haud raro per ipsos SS. Acriptores directe tolli aerescindi. Sic e. g. saepius legimus, Deum alicujus rei poenituisae, E contrario autem iterum expresse declaratur, non exse De-tim, quasi hominem, ut mentiamr; nec ut silium hominis, ut mutetur Et sic porro Oh serv. 2. Moy Aeti m quaquam Deum tradi lia se solum formidabilem, neque ad populum lara et i licum tantummodo pertinentem, ex locis citatis atque adhue citandis clare cognose itur, uberius autem in Λrcha elogia biblica ostenditur δ . Observ. 3. Quoad quaestionem, quam movent . in quonam proprie esηentia Dei sit reposita, putamua, distinguendum exseinter essentiam physicam ei metaphysicani. Ε' sentia physica Dei sine disceptatione in toto eo, quod in Deo est, seu in cumulo omnium persectionum divinarum reponenda est; quum in Deo, ut enle neeessario, nil esse possit accidens. Melli a physica autem Dei essentia, seu id, quod a nobis primum in Deo concipitur, et ex quo tamquam sonte caeterae persectiones omnea pro- nuunt, in asse ita te seu exsiAlendi necessitate consistere videtur. Nam in Litteris haecce Deo tribuitur non eodem modo, quo aliae persectiones. Aed velut character expressus ei disterentia constitutiva. Porro etiam Patres communiter docent, verba Exodi: Ego sum, etc. explicantes, enato hoc Dei naturam inprimis significari. Et sane asse itas est, qua non lanium quam

maxime Deus ab omni alio ente discernitur, sed et quae prima,

75쪽

atque ceu omnium persectionum divinarum sons et radix concipitur 3 . Alii tamen essentiam quoque metaph Aleam iii congerie perseelion ulli, alii vero rursus in intellectione actuali, vel eliam radicali i. c. intelligendi potentia infinita reponendam esserensent δ). Caelerum quidquid sit, ea ne a se seu ense ne ee

sarium ad essentiam Dei physicam certo pertinet.

Exposita notione Dei, quam nobis rei elatio divina in suo utroque sonte exhibet, reflat, ut doctrinam de ejusdem Dei exsistentia, riuu uni late ac a mundo diversi tale exponamus, alque contra alli eos, si qui sint mentis adeo nefariae, vindicemus. Κl- enim num revera sint athei, inter Theologos litigatur. Veria in- lanien Pertum esse videtur. Et ab omnibun admissum, atheon praelicon utique esse. i. e. qui ita nequiter vivan l. ac si Deunnon eris et, quemque Vellent non e Re . quum ipAum suorum eriminum justum vindicem ex intimo conscientiae se nau reformident. Porro evictum est, esse atheos speculativos in dire- et os, qui scilicet de Deo asserunt, quae eum ejus natura Stare non posnunt. Vel idolis ac puris rebus crualis concedunt, quae soli Deo competunt ac propria sunt. Atheos autem speculativoAdire et os, qui non tantum externe et contra intimum conscientiae Aensum. Aed interne et ex animo Deum esse negent, qui proinde vel ita sint mente perditi, ut vel nullum omnino in se religionis Mensum habeant, vel saltem morum perversitate ita Obseuratum , ut nulla vi naturae, nulla argumentorum enicacia ad Deum agnoscendum moveantur, nonnisi perpaucos esse . qui RA- serunt , aine dubio a vero haud procul absunt. Sicut enim, ut bene observat Auguntinus, masna Pietas Paucorum. Da et

munia in ieius nihilominus paucorum est δ). Quando autem S. Neriptura loquitur de hominibus . in quibus nou sube3t scientia Dei =9, qui sine Deo fuerunt in hoc mundo qui non noverunt Deum ε : apertum est, de gentilibus sermonem esse, qui ignο-

76쪽

rarunt Deum verum et unicum, et iis servierunt, qui natura non sunt dii y . Apud ethnicos vero atheia mi accusati fuerunt. quicuntque a populari deorum e ultu reeeRAerunt. Hac de causa damnatus eal ab Atheniensibus S o e ra l e s , et A n a x ag o r a s impietatis postulatus, quod sublatis vulgaribus diis et religionibus popularibua. unum supremum Deum praedicarent, rerum omnium Opilicem et tri oderatorem. Quin et ipsi Christiani a gentilibus

athei vocati sunt eo, quod salsos eorum deos solere recusarent.

Nolite lilia jam, Deum exsistere. est ilogina fidei Catholicae cortissimum. Licet enim re elatio dilina ilir c te, eum esse, tam parum tradere queat, quam iii bi Selim colloqlieris a stirmare, se exsistere . cum qui libui. qui revelationem admittit, jam aliunde des Dei exsistentia persuasus esse debeat: nihilo secius lamenrovolatio saltem in directe e X si Stentiam di inam docere potest, atque Di iam r apse doce l. f uod A. ario modo praestantin Litterae, in quibus i. dis orte insipiens declaratur, qui Deum esse

negat. Dixit insiyi e νι a in eo riles suo: Non est Deus ).2. Docetur, Deum in Suis operibus, Seu rerum natura cognosci posse. Interrosa jumenta, ait an hiis . et rebunt ter et rolatilia coeli, et iuuicabunt tibi. Loquere terrae, t responitebit tibi: et narrabunt Pisces maris. Ovis ignorat, quod omnia haec manus D omini fecerit ν In eo us manu anima omnis Pirentis, et spiritus uti in Prsae earuis rirentis 3. - Psalmista: Coeli enarrant storiam Dei, et opera manuum ejus annuntiat firmamentum. Dies QPi eructat rerbum, et vox noeti indieat scientiam 3. Atque: Sei-tote comitis terra , quoniam Dominus ipse est DPus: ipse feeit nos, Pt non ipsi nos in. - Sapiens: I ani autem sunt om ueshomines, in quihus non subest seientia Dei: eι αρ his, quaeri uentur honia, Nora potuerunt in te II istere eum, qui

est, neque operibus attenaen ι ea res non erunt, quia esset artifex. - A magni tuai ne spe et ei, et creat urae cos nos ei biliter gr. analogi eo poterit creator horum rideri, i. o. ex magnitudine ac Pulchritudine rerum creatarum

77쪽

poterit, comparalido Creatorem cum cr Riura, Enee tum cum sua cauSa, auctor Earum conspici, et in notitiam no Siram xenire, al-

quo quanto sit ipse major, pulelirior, Sapientior. Dic. . qui reΝ i Sasseeit, cognosci ). Atque Paulus ad Laslr iises loquetis: Et rios

coelo, claras Plurias, et tem Pora fructifera, im Ptens ei ho et laetitia eorda nostra ). Et iterum in Λreopago disputans: Deus, uvi frcit munaum, et omnia, quae in Posunt, hic eorti et terrae eum sit Dominus, usu in mura usu etis tomylis habitat, ure manibus humavis colitur initissens aliquo, eum i pse a t o in ut 6 u A ritam, et in sp ira ti o u V m , et omni ar c it v ue Vae urio D must yeuus hominum iu ha bitare suPer universam faei 'nι terrae, a Pliniens statuta lem 'ora, et terminos habitationis storum, qua re re Deum, si fortν αι tr et ut eum, titit inretii ut, quam ni A non Ionses sic ab unoquoquc nostrum. In ipsis enim ririmus, et in Drymur, Pt sumti a ). Atques laridom in

epistola ad Romanos, ut, i Scribit, neminem sexcusari. qui Deum igit oret, utpote cum per mundum creatum necessario ait Delim ascendatur. Ouia quoia uotum est Dei, inquit. manifestum est in illis. Deus enim illis manis starit. Iuris ibi fia

3. Dei a li r i bu t a, i ii iii a b sol ii l a lum relativa, nec non ejusdem opera sere in quavis lin a proponuntur, ut euilibet S S. Litteras inspicienti palii luin St. 4. Deum non nisi unum esse, traditur 3, ut Statim ostendetur. Et tandem 5. divorsae Dei ad pariliones, miracula ab ipso

patrata et vaticinia Ddita narrantur, at tuo eum multifa-

78쪽

riam multisvite modis olim loquentem patribus in Prophetis, Novissime loe 1ι tum esse Nohisbu Filio, liiij iis lite discipulis, sequo tali ratione modo extraordinario lioni inibus indubitate cognoscendum exhibuisse, docetur. Nam si homo non potest cDr-liu κ exsistes tiliam Auam probar . quam quia in Se pra S tilem exhi-hel. aut ea anil, quae pravi r Eum agerct pol est ri mis: Etiam Deus. quum variis incidis citui hominibus communica il. Et opera patra ii, quae numis alius pol At palpares. lucules illissimum nobis praebuit Sita si si Mutino l Alimonium.

se strinissimo lenuit, atque palam docuit: NN. I atres autem ac Thcologi iusti por haria argumenta iluaesierunt. quibus fide in in hristianis conlirmaroni. et xero infideles con incerent. Et quidem Omnia argutu mi R. qua D Ilustrerioribus temporibus a Thoologis ad sex si lotitiam Dei e in conitam sunt Excraeit ala, R-piid eleres, jam nil curali iis expOS ita, jam Solummodo adumbrata, deprehendimus. Nici. idea, Deum. utpote Ens per secli ΝΝimum, necessit ale X Sistendi naturae suae interna ex si Alere . ita ut ne cogi latione quidem ex Ristentia ab ejus essentia Seu natura Se Pa rari possit. ΝΝ. 1 atrihus minime luil incognita, quam is Eadem

supra laudata, quibus ediSSerunt. Deum, eumque Solum D r , si mi licite r, Mum m Uae Privei Paliter es A , Seu esse per frhabere, ita ut mutari omnino non Possit, imo tystim Mic μηρο, ut NUvue Potuerit, Neque aliquanαο Possit

2. Maxime usitatum Patribus est illud argumentum . quod ex universi latis adspectu ei Mj iis partium dispositione, ac rata et cutis lanti illius ad mi ii i S l ra tio n e sv mitur. Sic scribit xl hanasius, ut Theophilii in Antioch. )

bernatione irius opifices iii Dirum et clauditorem in tolligi, etsi corporis oculis usurpari nequeat, luod ipsum ira lidisse Paulum Λpi Stolum, tum ad licinianos scriberalem tum apud Lycaonas

79쪽

verba saeie ille iii. dicit. Eequis enim, iiiiiiiii. eo H amhitum solis-vu et lutiae cursum, uti runtinues sic 'rum ι/ositioncs Qt circumr elisu s, contrarias quiuem ac uissimiles, seu in is sa uissimilituatuc a 'quai m oratu m ab omnibus sim ιι s 'rratum intueri yotest, uuiu secum cossit et, haec nou a semetiysis, seu ab alio, Nempe ab auctore, nuministrari et resi' ovis sol mille eae oriri et lunam tis a murrr , immittabilivus f y Pyr u quas m omnino ui rum num rum a crescere Pt cres stre, alvu in si foribus alia quia m discurrer cursusque rario immutare, aliarero inerrantia constanter moreri a piciens, non intellisat, i

ta necessario ab Dyifice aliquo subernari ). Addit coit templatio ite iii iii serio mi in mundi parti itin, vellit elei te illo mim cou-trarias inter se qualitates et esticientias, annuarum tempestatum, quase admirabili et nunquam interrupla vicissi ludine sibi succedant in icem. contrariari inque r rum, ex quibus inferior hic potissimum mundus leXitur, concentum et liarmoniam, cujus tanta his sit, ut, licet contrariis ac perpetuo Secum pugnantibus quali latibus, naturis lite constetit, ac se in lecti a inseAlent, perseverent lamen in omnem temporum longinquitatem, nec ali ra consumat alteram et eXs linguat. Atqui non res illae, pergit, quae

inter se Pusnant, Ut eo utrariae sunt, se ipsas simul copularent, nisi aliquis superior et cominus eas cottis arρι, eui et ipsa elementa, tamqnam ferri hero, tam promte Parent, o dunt elobtemperant, ut nullum eorum prisyriam naturam spectans a teri adrersetur; s a singula Dominum collisant m uno se utia, cou- corviam ersa se ferrent, μέ uuantum ris contraria sint natura,

subernantis rotuntate ineant amicitiam ' . Quod nisi esset, addit Suhinde, nullus ori κόσμος , seu nil nisi confusio sακοσμία ri- r tur: Nil locum suum serraret, κρα omnia perturbata forestit; nihil eonfiat 'ret, sea ruueta Pssent instabilia '). Cum tellur tanta sit rerum non modo diversarum, Sed Qtiam inimicissimarum

conseiitiens et conlinuata i mperatio: cum nihil in unirerso incondite et turbiae, seu omnia conciune composit que et quam avtissime cohaereante necesse est clominum, qui illa una cons resarit, constri uinit et coue iliarit, me ute et eo sitatione attingamus. Nam tametsi oculis non conmicitur, ex orat ne tamen et c oncor a ia rerum contrariarum,

80쪽

rarum moderator, reetor et imperator in te Itiyi faei lepotest. Et 'vim quema suum si eiritalμm eae multis atque ai- re is hominthus, pusillis et maynis, diritibus et pa eribus,

sonibus stι aclo I sc utibus, viris et mulieribus comPositam, Praeelare aciministrari et rosi ceruyrmus, illosque, qui ram componunt, tam risi . inersos, couco viles tam esu inter se esses, neque ili rit 'μ aar Ous Pauν res, Neque majores contra miuorcs, aut junior Us contra s vcs Pustuare, s u Omura aequaliter Paerm haber e si hace, tuquam, ni remus, Planes intellis romus, yriucmisyra syntiam hujus concoratast causam esse, etiamsi eum Oculis non intu r mur. Evim rero ubi Oruo usu est, seu cora sis, argumento est, nullum ibi moti ratorem esse; at ordo aueis et rectoris ortu ris sonum est. Similii r eum in corpore membrorum iniser sc eoncordiam Obserramus, nec oculum auri aurersari, Nec manum cum Meile uissidere, seu sinsula membra μropria oracia absque seclisione μersolvere: iud eonciuilinius nec ssario, animam in corpore esse, quae illa restat, uuam ris eam non rideamus. Ita erso ex ora irae et harmonia universitatis Deum munili Guhρrnatorem cossit Emus necesso ροηι ).

Hri xiiis Greo Ortiis Nag. sic illa Omnia complexus est: Etenim quo a Deus sit, inquit, ac princ μη quaeuam causa,

quac res o murs Pro erctarit, atque esu servet, tum seu titysi, fiam leae uatur alia doee te illi, uum rebus in aspeetum ea n tibus aciem arastvnt, easque yt Pulchre stras et stabiles esse, est prostreui, atque immo te, ut ita uicam, moreri, ro Irique per-

ωieiunt; harc autem, dum p r ros oculis subjectas ac recto ordine collocatas auctor m earum conjectura quadam collisit atque assequitur. Otiouam enim modo unirersa haec rerum motes vel ν roducta unquam fuisset, re ι consisteret, nisi Deus omnia in rerum naturam yrotulisses atque eon serra retr Ouem uamodum vim quiviam citharam pulcherrimo eous etiam et elaboratam conspicios, susquc concinuitatem et constitutionsem, aut etiam ipsius citharae cantum autens,

nihiι aliua, quam ipsius citharae eonditor 'm atque citharoedum m nte ν mulat, a viae ad eum eositatione fertur, etiamsi ae facieisvotum, rorerm v usque modo qui rys effecit, effectas quae movet atque eo raservat, manifestus est, etiamsi mente minime comPrehendatur. Ac nimis profecto hebes et stolidus est,