장음표시 사용
21쪽
Num, inquiens. nondum hieretirem dico. nisi manifestata sibi doctrina eatbοfieae fidei,
se flere maluerit. γ illud quod tenebat elegerit. Et Epistola Aran. al. CLXII. num. I. Gui sententiam suam , quamυιs Ialsam atquo perversam nulla pertinaci axin latea enua ut ... quaerunt autem cauta sollicitudine veritatem , corrigi parati eum invene-νint, nequaquam 'nt inter kereticos deputandi. Praetermitto huiusce rei reliqua plura documenta . Mens ipsius Thomae alibi eadem est Lectione m. in eaput m. Epistolae ad Titum , dc Il. II. q. XI. art. I. & ra. & De Malo q. V ID. art. I. ad τ. Consentiunt Theologi omnes , quorum unum dissidium servet : num pertunacia ad haereticae quoque propositionis qualitatem aliquo modo pertineat, dc non solum proserentis animum assiciat , qui pro haeretico habendus est . Consule illos. Pergit Simonius : is Ea verba Apostoli loco citato v. 2 3. Ego enim accepi ais Domino ire. commentatione sua exponens Aquinas Lectione v. funditus qua vi stionem verset de Transubstantiatione: nihilque praetermittit . quod vetusti Sch M lastici ea de re docuerunt. μ Addere censor debuisset, nihil etiam a Thoma praetermissum, ut Apostoli verbis, quae divinam afferunt revelationem , legitimo lenis su explanatis quae supremae sunt Theologi partes Eucharistiae Sacramenti institutionem ac dignitatem patefaceret I veritatemque corporis Christi , ipsamque transubstantiationem turaretur, Haereticorum errore profligato, absurdisque quibusdam opinationibus reiectis . Haec omnia loco citato egregie praestat Sanctus Tho
Laudibus demum Sanctum Doctorem nostrum exornat Simonius, ceu diligentius mum Interpretem, qui veterum commentationes omnes di noverat , ac profert , di expendit : quaeve sumit pertractanda argumenta , omnigena eruditione , quae praelio illi erat, haurit . In eκemplum adducit Commentarii locum in Apostoli verba capite xl. Epistolae ad Hebraeos eta. Fide Iaoob moriens , fingulos filiorum Iosepb benedixit: ἐν adoravit fastus- virgae eius, nempe Ioseph. Ita Genesios capite x LVII. s. 3 I. iuxta versonem .ia, Lxx. Sensum habeto iuxta frequentiorem interpretum sententiam : Iacobum morientem , postquam se Iosephus lacramento obstrinxit, ut pro votis patris corpus eius deserretur in Chananaeam regionem sepeliendum, veneratum esse sceptrum quod ipse Ioseph gerebat, seu regiam a Deo illi datam potestatem. Eadem retenta versione, variantes lectiones affert Thomas, quae ex graeco textu profluunt e multiplicesque adducit litterales . & allegoricas Doctoria in interpretationes . Hanc inter teras profert : 'I , inquiens , adoravit Christum significatum pre virgam tuam: Miat is nos adoramus Crucifixum, ir crucem ratione Cruci xi passi : unde proprie non adoramus Crurem , sed C istum crucifixum. in ipsa. Ad hςc Simonius: se Dignum, ait, ani madversione, in adoratione cruciis,'m auctore Thoma, cuicum nostrum in eadem cruce non sistere , sed ipsum referriis ad Crucifixum. An eos perstrinxerit ille Theologos , qui cum Bellarmino Libro II. de imaginibus M. capite in I. arbitrantur: Imagines Christi ἐν Sanctorum venerandas esse , nomsolum per accidens veI improprie , sed etiam per se is proprie , it aut ipse remiuent veneraιionem ut in se con derantur . non solum ut vicem gerunt exemplaris : &capite xx V. cultum, qui per sie is proprie debetur imaginibus , esse cultum quem mimperfectum, qui analogice , reductive pertinet ad speciem eius cultus qur debetur exemplari r Liceat in sensu suo abundare, Simonio. An vero Thomam committere
voluerit cum Thoma. qui III. P. q. xxv. art. 3. dc q. docet, adoratione Latride, qua christus adoratur, imaginem eius & .crucem adorandam esse Integrum lege textum zdissidiumque evanescit omne , si quod apparet . Duplex est motus an .e in imagianem : unus quidem in ipsam imaginem, secundum quod res qa edam est. : alio modo mimaginem , inquantum est imago alterius. Et inter hοι duos motus haec est differentia, quia primus motus, quo estis movetur in imaginem ut est res quaedam , est oti amotu
22쪽
motu qui est in remr se udus autem motus, qui est in imagrnem inquautum est imis-go es unus , idem cum illo qui est in rem . ne ergo dicendum , quos imagi ac vel cruci ) Christi , in quantum es νes ςvquam, puta lignum sculptum vel pictum,
nulla reverentia exhibetur, quia reverentia nonnisi rationali nature debetur. Relinquitus
ergo , quod exhibeatur ei reverentia solum , inquantum est imago : ἐν β sequitis quod eadem reverentia exhibeatuν imagiat Christi , Θ ipsi Christo . Cum ergo Christur daretur adoratione latriς, eonsequens est quod eius imago sit adoratione latriet adoram da. Duo haec Divi Thomae loca si conserantur , facile patet , quaenam eius senistentia fuerit: eodem nempe cultu Christum coli , di eius imaginem crucemque rhunc vero, quantus quantus est , in prototypo consistere , ac nonnisi per imaginem atque crucem transire in ipsum e ad ipsum Christum si reseratur, absolutumelle; positumque in mera σχίσω seu relatione, quatenus imaginem attingit: priore demum modo dici & esse veram propriamque latriam ; sed etiam modo posteri re, cum sit idem animae motus, latriam appellari minus proprie . Nihil dictum , quod sanctissinue fidei regulis apprime non conveniat. Dionysium Petavium novi, aliosque Theologos , qui σχέσιν illam , seu cultum relativum, quo imaginem Christi crucemque transeundo attingimus , latriae nomia ne renuunt insigniri: quod uni absoluto cultui, qui in Deo & Iesu Christo sistit, tribuendum centent . At dissidium fortasse totum ad verba redigitur . Praeclarismmam affero Illustrissimi Iacobi - Benigni Bossueti Episcopi Meldensis animadversi nem, qua fides Ecclesiae hac in re perspicue declaratur , Vindicaturque doctrina a Divo Thoma tradita . Gallica profero eius verba ex Epistola ad Ascetam quemdam scripta de Crucis adoratione : se Saint Thomas attribue a la Croiκ te culteri de latrie, qui est te culte supreme, mais il s' explique en ditant que c' est uneis latrie respective, qui de la en elle meme n 'est plus supreme, & ne te devient, si que parceque elle se rapporte a Iesus is Christ . Le s dement de ce Mint D ,, taeur c est , que te mouvement qui porte a l 'image est te meme, que celuy
sunt: cruei tribuitur a Divo Thoma latriς cultus, qui supremus est: at ipsum tamen adserit ille cultum latriet respectivum, adeoque ea dumtaxat ratione supremum , quia ad Iesum Christum refertur . Momentum rationis aecim , qua nititur Aquinas I quod
motus qui est m imaginem, est unus is idem cum ligo qui es in rem : ae res ipsa , in imago simul eoniuncti considerantur . Hune vero senium quis audeat improbare δ' omo prudens ae doEus . At voces huiusmodi i si minus placeam , relinquere Leet , easque adhibere Petavius noluit , eum nee eas suar fecerit adoptaveritque Ecclesia . 'Nimium levis fuerit ae vanus, qui de rebus huiusmodi, sine dubio innocuis , ae necti
νationi eonsentientibus , admiratione capiatur.
VIII. Quam plures numerat operis praestantiis mi editiones Iacobus Echardus rBasileensem rq 3. s. aliamque V Volsangi Lachnet Iq9 . Bononiensem Iq8I. f. Correctam & emendatam per F. Petrum de Bergomo Ord. Prid. Parisinam typis Ioannis Petit Isa 6. f. ab omnibus mendis studiosissime purgatam eura cy seticitudine Nicolai Savetier i aliamque I 19. dc Isaa. ex typographia Nicolai Prevost , &Is I. itemque I f. Ioannis de Roimy, quam curavit F. Iacobus Albertus c a strensit Ord. Prid. ac demum Issa. & I6sq. f. Lugdunensem I 34 . iv Is 6. in 8. Bartholomaei Honoratir Antverpiensem et 'I. sol. Venetam ex vetustissimomum C dicum conatione repurgatam a F. De. Alberto rue 48. sol. & I s . itemque a F. Remigio Florentino adornatam Is 6 a. aput Iunctas, aliasque I 86. Is 93. & I 98. Venetam his addo vetultiorem I498. fol. Gothicis, ut aiunt , impressam character . s a b
23쪽
bus . In calce haec habentur : Finit explanatio s. Thomae de Aquino Irae Fratrem Praed. in omnes Epistolas B. Pauli postoli , characteribus Bonetii Loeatem Beet mensis impνessa: ductu vero im imperio Nobilis Viri Domini Octaviani Seoti cimis M. doetiensis in medium data anno a partu Virginis salutifero millesimo quadringente anonagesimo octavo, die vero viget a secunda mensis Decembris , in inclita Urbe Vene tiarum, Augustini Barbadici Ducis invictissimi tempestate. Aliam addo Venetam is 33. .l. In fronte legimus: Expositio elara ima atque catholica Divi Trimae Aquinatis su per Epistolas Pauli , eum duplici textu ad veritatem graecam correctu e addito ire.
In brevi ad Lectorem Epistola , quae praefigitur operi , haec habetur admonitio : erum cum illa Commentaria γ adulterata valde depravataque forent, ad mistinam
restitui integritatem curavimus . In calce demum: Finis expositionis ebri fiame S. Tb mae de Aquino Ord. Praed. in omnes Epistolas Beatus-ι Principis .Amflesorum Pauli.
Venetiis impensa impressa expensis Nobilium beredum Noctilis D. Octaviam Soticivis Miaretiosis , anno a Nativitate Domini Amranu regnante inelito Principe Andrea Grito Dux Duce Veneltarum . Vulgatae Bibliae textui praemittitur versio Erasmi Roterodami: eiusdemque ad singulas Epiliolas argumenta, quae ex eiusdem Novo Testamento desumpta sunt , Angelici Doctoris prologis praefiguntur . OuOlidem prorsus exemplar alia repraetentat editio Veneta , quam Gothicis characteribus anno 1 36. in fol. curarunt laudati Octaviani Scoti heredes. venetam demum anni Is 6 a. apud Iunctas in sol. non praetermitto, quae ad lectrauem antiquorum C direm , praesertim eorum , qui Venetiis in aedibus D. D. ἐν Pauli , D. Dominici extant, fideliter a Remigio Florentino Ord. Priedicatorum restituta dicitur . Hisce demum seorsum curatis accedunt integrae omnium operum Editiones, Romana I 7o.
l. iussit Sanctissimi Pii quinti , Antverpiensis 16 II. sol procurante Cosmo M relles. & Parisina Isso. I. studio & curis Ioannis Nicolai.
Romanam editionem ad unguem repraesentat haec Veneta nostra Bettinelliana . patentibus dumtaxat Typographorum sphalmatis emendatis , iisdemque ad inseri rem paginae oram inter alias varias lectiones reiectis , ne quidpiam a nobis immutatum, ulla esse umquam suspicio queat . Sed varias praedictas inter lectiones e ceptionem quamdam, quae aliquibus in editis exemplis legitur , immaculatae comceptioni Deiparae faventem, praetermittendam consulto duximus, utpote quam interpolatrice Editorum manu intrusam fuisse in textum plura sunt quae suadeant . Absit, velim ego piam, quae dicitur habeturque , vexare sententiam r imo Sed is Apostolicae decretis lubentissimo animo & pareo, dc obsequor. An eadem exceptio auctorem habeat Sanctum Thomam , eamdemque praellent codices bonae notae ac edita sinceriora eκempla, una mihi versanda quaestio est, ut Omis io praedicta vitio verti nullo modo debeat. Reginaldus Lucarinus ordinis Praedicatorum in iadnimadversionibus tu textum verum S. Thomae, quae Romae typis editae anno I 666. adiunctae sunt Manuali Tho- misticarum controversarum, sic habet: is Capite v. ad Rom. Lect. m. ad ly in se quo omnes peccaverunt, in aliquibus Codicibus hare subiunxisse S. Thomas legi- tur: una excepta Beata Virgine, quς nullam contraxit maculam originatis peccati Quot illi codices fuerint , ubinam adserventur , an Thoniae aetate , vel suppari , vel aevo se uiore illos exaraverint notarii, an eosdem propriis oculis inspexeris Lucarinus, uultra perquiras : hςc ille silentio preterit omnia . Eκceptionem illam non habent vetustissime editiones , que Rculo quintolecimo ex Mn. codicibus prodierunt: nec eam exhibent frequentiora exempla posteriore tempore edita: eamdemque pretermiserunt Romani Editores, qui iussu Pii V. omnem diligentiam adhibuere, consultis collatisque emendattoribu exemplaribus, ut operum S. Thouri editio expurgata undique prorsusque splendida redderetur.
An Codices MM. quos postulamus , indicent alii proserantque ρ Eulebius Ni rem bergius inter opera Parthenica edita Lugduni anno i ε 39. in exceptionibu3
24쪽
Cone lii Tridentini rapite xxx. testimonium profert mn Ferdinandi curea a is adorno, qui testatur, Romae dum ageret anno I 623. in Codice Ms. Eminentissimi Cardinalis Goreta, Commentarios Thomς in Epistolas Divi Pauli exhibente, ad illius textus expositionem, Omnes in Adam peccaverunt , se propriis oculis hςc legisse verba: Una exta a Beata Virgine, quς nullam contraxit maculam originalis pe
eati. De Codicis nota sic habet idem Ferdinandus: In Bibliotheea Eminentissimi Domini Cardinatis Vorta quemdam librum inveni fortuito ex Operibus S. Thomet super Epistolas Sancti Pauli ad magnitudinem unius Ussalis, ex littera perantiqua , tabuliseoopertum. Additque postremo, adhibita diligentia inventam exceptionem illam non fuisse in eisdem Doctoris Angelici commentariis . Rome , Mediolani , ἐν Neapoli editis. Integrum idem testimonium descripsit Auctor Innocentiae vindicatae typis S. Galli anno I 69 . in presse : illudque memorat Thomas Stroratus in Historia Controversis de Conceptione Dei parae , Panormi edita anno IIo3. Libro IV. capite vir. Ad unum scilicet Bibliothecae olim Ssortianae codicem fides resertur allati testimonii. Nihil interest, tabulis ipsum coopertum fuisse , & ad magnitudinem unius Missatis: aetas perantiquae, quae adseritur, litterae definienda fuerat: notaque codicis, si quid animadversione dignum habuisset ad eonciliandam fidem , diligentius exponenda. In editionibus Romana, Mediolanensi , dc Neapolitana non inveniri saepe dictam exceptionem , mirari non debuisset tardinandus . cum eam neque primet vetusis editiones habeant, neque frequentiores aliς sequiori aevo curat , ut infra dicendum. Hinc Ssortiano Codici opponi iure possunt quotquot adhibiti suere Codices illi, ex quibus quintodecimo qculo ac deincees , Viris diligentissimis accurantibus , Commentariorum Thoms in Epistolas Pauli Apostoli prodierunt editiones .
Alia sequitur laudati Luearini animadverso loco citato : si Capite Mi. ad Ga- , , latas Lech. vi. Virum de mille verba sunt Divi Thomae γ unum reperi, scilicet
M Christum, qui esset fine omni pereato: mulierem autem ex omnibus non inveni , quae M omniso a peceato immunis esset, ad mluus originati , vel venian. Alibi r Virum de mille reperi unum. RUDet christum, fue omni pereato : de muliere ullam , scilicet ,, quae d peccato immunis fuerit, ad minui originali, ves veniali r exemitur purissima ἡ omni laude dignissima Virgo Maria. Henriqueκ apud Salmae in Trach. de Cori es cepi. B. Virginis cap. xLII. sec. x III. in vetustissimis codicibus supradictam isse ctionem se comprehendisse testatur, cum hoc addito e Exeepta B. Virgine , quaeri omnino immunis a peccato fuit originali ἐν veniati . De hae lectione dubit at Silis uius in III. p. q. xxv M. art. t I. editionis Antverpiensis apud Ioannem Keeris bergium anno MDCI IX. Verum eam plures graves pareonos semper habuisse se certum est. Vetustissvnorum Codicum loco , tum non indicet Henriqueg ubi adserventur illi, nec eorum definiat aetatem, neque notam exponat, typis edita nonnulla adhibent exempla Scriptores alii . Nierembergius loco citato sic ait i ,, Inis Epistola ad Galatas Lecti vi . se dicitur e mirum de mine unum peperi , scillera
,, O risum, qui esset fine omni peceato : mulierem autem ex omnibur non inTeni, quae is a peccato omnIllo immunis esset, ad minus originali vel veniali : exeipitue purissima
se is omni laude dignissima Virgo Maria . Haec verba inveniri possunt in impressiori nibus horum Commentariorum , quae iactae sunt Parisiis anno salutis is a9. &,, I Ia, ac Venetiis armo Iss . ac denique in impressionibus , quae post annum N. in lucem emerserunt. Remigius tamen Florentinus illa verba obliteravit ria excipitis parasima , omni laude dignissima Virgo Maria . Auctoris Innocentia vindicarae paullo susiora verba, quae loco citato habentur, haud praetermitto . Ait ille : is Secundus locus Divi Thomae habetur in caput Ira. Epistolae ad Galatiis Leet. v I. ubi: Non iuveni mulierem a pereato originali vel actuali omnino immu- , , nem, praeter purusmam is omni laude dignissimam Virginem Mariam . Ita habetis editio antiquissima Bibliothecae Viennensis in Collegio Societatis Iesu apud Al-
25쪽
lobrogas. Et editto anni I 29. apud Patres Minimos Tolosae : allegaturque hieis locus a P. Henriquo lib. III. Summae cap. 1 I. lit. M. & Pineda in cap. v Ἀ-- Ecclesiast. num. 29. Haec eadem scripserat Theophilus Raynaudos Tomo VIII. Cperum in Pietate Lugdunensi pag. 29 I. Pergit vero laudatus Auctor : - Et in se editionibus , Parisiensi anno I 329. dc I 32. dc I 1 gr. & I 92. dc Lugdunensivi anno I qI. & Veneta anno II S. Ac anno I sto. sed in recentioribus editioni-- bus omisia . Et quidem editionem Venetam anni is s. profitetur Io. Albertusis Castrensis Dominicanus, ex correctissimis exemplaribus editam esse : sed quidam is Remigius Florentinus in sua recentiori editione Aiatverpiensi anni I 9 I. verba , is, quae favebant immaculatae Conceptioni, intrepide expunxit, adiecta liturae cauisis sa : Quia, inquit, non bene addita sunt in editione Veneta. Haec illi. Plura sunt vero animadversione digna . I. Plures ut exhibeat Anclox
nocentiae vindicata editiones , quarum numero fidem conciliet exceptioni qua de agimus, his editionem eamdem repetit: Editio , inquiens anni I 29. apud Patres Minimos Tholose θ' in editionibus, Par eo anno I 29. n. II. Editum vetustius exemplum, quod invenire potuerunt laudati Scriptores, illud est quod Parisiis anno I 29. exculam suit: at iam aliae ante prodierant editiones, Parisina Is 26. ab omnibus mendis metata, cura ir foricitudine JVicolai Savetier, Veneta I 498. ebar c cribus Bonetri iocate ι Bergomensis impressa, ductu vero ori imperio Nobias Viri Do .mini Octaviani Scoti, Basileensis Iq9 . eκ typographia Uvolyangi Laebner, Bononiendis i 48 I. corresia is e-ndata per F. Petrum de Bergomo , de alia Basileensis I 47s. Vetustiores istas novi ego, quae controversam non habent exceptionem . III. Hanc , veluti temere adiectam, reiici iubet, reiecitque a sua Veneta apud Iunias editi ne anni 1162. Remigius Florentinus , his permotus rationibus e nam in Manuscriaptis, ut inquit, nee etiam alibi impressιν codicibus quos viderim, nam multos vidi iae particula reperitur. Et in ea Parisiis impresso a F. D. Albeνto Castrens a mendis Expurgato, nam invenitin. IV. At Venetas ac Parisinas, quae faveant, numerat StroΣ-xius loco superius citato ab anno I 3 13. ad annum i ues. dat malis cmquecento σDedeci fino at cinquantocinque in eisque visam a Turrecremata praedicta in exceptionem, ait, sin queste doPetiero Tederia Torrecremata ise. tametsi in recentioribus meno antiche) non habeatur. Diligentiorem ac certe neeessariam operam praestitisset Sirmatus , si editionum, quae annum I 29. Praecesserint . annum memoraia 1et ac typographum . Papae vero, quam selin & accurata allegatio Ioannis de Turreae mata, qui in hisce editionibus ab anno is I 3. curatis exceptionem viderit ac legeriti Qui nempe quinque & quadraginta annos iam ante obierat, anno Christi I 68. suoque in I ractatu de Veritate Conceptionis Romae anno ras. impresso praedictae exceptionis veluti a Thoma adiectae nuspiam meminit. V. Sed eam post annum I 29. infertam legi nonnullis editis in exemplis , quae decem ut summum numerantur , non imus inscias: at manum recentem , quae Parisinam anni I a'. editionem ir terpolaverit, vetustioreS evincunt, quae saeculo quintodecimo ex codicibus Mn. prodierunt , ac frequentiores aevi sequi Oris doctissimorum Virorum curis purgatae dc e mendatae, quae plurimae sunt. Sexto loco, peculiari digna animadversione occurrunt Ioannis de Pineda , quem allegat Sib ratus, verba ad caput VI Io Ecclesiastis v. 29. In tanta ergo eosicum v
rietate typis edita mempIa intellige quid vere scripserit Divus Tiamas, incertum est. Itaque dubius haeret ille, num Divo Thomae Auctori, an interpolatori cuipiam
tribui saepe dicta exceptio debeat. Neque vero tanta dicenda fuerat codicum varie ras: tres etenim memorat ipse editiones, Parisinam anni is asa de Isaa. ac Ven tam anni Is s. quibus recentiores aliae ut summum septem addi possimi . At r centes ipsae , quae post annum I 29. pluribus in locis prodierunt , longe numero praestant : ac vetustiores omnes , quotquot excusae suerunt Rculo quintodecimo ,
praedicta carent exceptione . Illud vcro exploratum in editione Ramana sanni Is Io.
26쪽
quae rarrectis a babetur, desiderari exceptionem Ulam. Quidni exceptionem illam prae,
terire debuerint prudentissimi Romani Editores, quam in vetustis omnibus editis exemplis non invenere , neque in frequentioribus aliis, quae sextodecimo eodem hisculo curatae sunt ρ Pergit attamen adnotare Pineda: Quamquam neque ea Me firmum morsus argumentum fieri possi rei tuas is mentis Divi Trimae. Cur, sodes e Cum iis illa ima editione Romana quaedam ex Commentariis Domini Caietani iustis de eausis a. missa fuerint: poturi itaque aliqua ex causa ab aliquo via addi aliquid , vel amitti imilis S. Doctoris commentario . Iuliae causae, cur omissa quaedam fuerint in Caietani Commentariis , patent, ae ab ipsis Romanis editoribus narrantur: Amotis etiam ex ef commentariis, inquientibus, atque expunctis omnibus ἰοeis iuxta nostri ordinis sancti nes , qui post decreta Tridentinae Srnodi lectorem poterant detinere dubium veI suspen fum: quos videlicet mi ipse Commentator vivens emenda erat , fi viveret emendas fer . Quid inde vero extundas, quod exceptionem illam . ac si tamen a Divo Thoma scripta suerit, expungere aliqua de causa voluerint Romani editores ρ Insertam quidem. aliquibus in editionibus, sed emendatioribus in exemplaribus, quibus msi sunt, non inventam; scilicet omnibus ante annum excusis , ac num ro pluribus post eumdem annum impressis, iure ac merito praetermiserunt, veluti Divo Thiamae auctori temere sine dubio tributam. Ae sane una eademsue illa exceptio tam diversiis concepta verbis profertur quod postremo loco animadvertendum est ut eam inter variantes genuinas lectiones nemo sapiens numeraverit, eamdemque quisque colligat pro genio ingenio. que nimiaque licentia proculam . Quod aio, ex sequenti collatione certum fit
is Excepta Beata Virgine, quae Omnino immunis a peccato sest originali,& veniali. -
se Mulierem autem ex omnibus ain inisis veni quae a peccato omnino imilaunis is esset, ad minus originali, vel venialia is excipitur purinima ec omni laude duri gnissima virgo Maria.
si De muliere ullam scilicet, quae a - peccato immunis fuerit, ad minus oriis ginali, vel veniali: excipitur puriis masi & omni laude dignissima Virgo M is ria.
se Non inveni mulierem a' peccato si riginali vel actuali omnino immunem. is praeter purissimam & omni laude du,, missimam Virginem Mariam. Cur
27쪽
Cur itaque in Bettinelliana nostra editione variae praedictae lectiones praetermissae suerint, causas habes, Lector humanissime : quas pro aequitate si expenderis , calculo tuo adprobatum iri confidimus.
28쪽
Vas electionis est mihi iste, ut porici nomen meum coram Gentibus,& Regibus, & filiis Israel. Α R. IX. IS. omines in sacra Scriptura inveniuntur vasis eomparati propter quatuor, sci
licet propter constitutionem, repletionem, usum, de fructum . Primo a quantum ad constitutionem : vas enim artificis arbitrio subiacet . Hierem. xvrri. 4. is Fecit illud vas alterum sicut placuerat ei ut faceret . Sic t constitutio hominum subiacet Dei arbitrio, de quo in Psa I. MIX. 3. is Ipse is secit nos, Ec non ipsi nos. Unde Esaias xlv. s. dicit: is Numquid dicit lutum fi- ,, gulo suo , Quid facis Et infra ad Roman. xx. 2 o. , Numquid dicit figmentumis ei qui se finxit: Quid me fecisti se Et inde est quod secundum voluntatem Dei
artificis, diversa invenitur vasorum constitutio. II. Timoth. II. 2 . In magna autem ,, domo non solum sunt vasa aurea, & argentea, sed etiam lignea, ec fictilia . Beatus autem Paulus, qui vas electionis nominatur in verbis propositis , quale vas fuerit ratet per id quod dicitur Eccli. L. ro. is Quasi vas auri solidum, ornatum omni lapide pretioso. Aureum quidem vas fuit propter fulgorem sapientiae ἔ de qua potest intelligi ιὶ quod dicitur Gen. ix. ra. is Et aurum terrae illius Optimum est: quia, υt dicitur Proverb. I ir. I . ,, pretiosior est eunctis opibus . Unde Ac beatus Petrus testimonium perhibet ei, ὸicens II. Petr. xii. xo. is Sicut dc carissimus frater nosteria Paulus secundum datam tibi sapientiam scripsit vobis. Solidum quidem fuit virtute caritatis, de qua dicitur Cant. ult. s. se Fortis est ut mors , dilectio . Unde &ipse dicit Rom. viri. 33. is Certus sum enim quia neque mors, neque vita, neque An ,, geli, neque Principatus, neque Virtutes, neque instantia, neque futura, neque forti- ,, ludo, neque altitudo, neque profundum, neque creatura alia poterunt nos separare,. a caritate Dei. ornatum autem fuit omni Iapide pretioso, scilicet omnibus virtutibus, de quibus dicitur I. Corinth. m. 32. ,, Si quis superataificat supra fundamen ,, tum hoc, aurum, argentum, lapides pretiosos Zcc. Unde de ipse dicit II. Corinth. a. I a. is Gloria nostra haec est , testimonium conscientiae nostrae , quod in simplicitate,, cordis, 3c sinceritate Dei, de non in sapientia carnali, sed in gratia Dei conversatia. Tώ. Opor. Tom. VI. Λ sumus
29쪽
,, sumus in lioc mundo. a) Quale aut m suerit istud vas , patet ex hoe quod tali
propinavit: docuit enim e xcellentissimae divinitatis m iteria, quae ad sapientiam pertinent, ut patet I. CIrintli. r. 6. ,, Sapientiam loquimur Inter perfectos. Commenda vit etiam excellentissime caritatem, I. Cor. x m. Iustrii xit homines de diversis virtuti bus, ut patet Colos. m. 12. Induite vos sicut electi Dei sancti, re dilecti viseeravi misericordiae, benignitatem, humilitatem, modestiam, Patientiam. Secundo etiam ad vasa pertinare videtur ut liqu0re aliquo impleantur, secundum ilia lud IU. Reg. 1 v. s. se illi Oiscrebant vasa, ct illa insundebat. Invenitur etiam inter vasa diversitas quantum ad huiusmodi plenitudinem : nam quaedam inveniuntur vasa vini, quaedam olei, & diversa diverit generis . sic etiam & homines diversis gratiis, quasi
divertis liquoribus, replentur divinitus. I. Corint. x I. r. Alii datur per spiritum sermo sapientiae , alii aut cm sermo scientiae secundum eumdem spiritum &e. Hoeautem vas de quo nunc agitur, plenum fuit pretioso liquore, scilicet nomine Christi de quo dicitur Cantic. t. 2. Ο eum ei susum nomen tuum. ' Unde dicitur: in p. tian men menm. Totus enim videtur fuisse hoc nomine plenus, secundum illud Apocal. . tr. - Scribam super eum nomen meum. Habuit enim hoc nomen in cognitio ne intellectus secundum illi id I. Corinth. I r. a. si Non enim iudicavi me te ire aliquid . . inter vos nili Chri itum. Habuit etiam hoc nomen in dilectione assectus, secundum illud Roman. v m. 33. , , Quis nos separλbit a caritate Christi I. Corinth. ult. 11., , Si qliis non amat Dominum nostrum Iesum Christum, si anathema . Habuit et
iam ipsum in tota vitte suae conversatione: unde dicebat Gail. 2o. is Vivo autem iam, , non ego, vivit vero in me Christus.
Tertio quantum ad usum, conliderandum est, quod omnia vasa alicui usui deputantur; sed quaedam ad honorabiliorem, quaedam ad viliorem, secundum illud Roman. ix. eti. se An non habet potestatem fgulus luti c eadem massa facere aliud quidem vas in ,, honorem, aliud vero in contumeliam Sic etiam homines secundum divinam ordinationem diversis usibus deputantur, secundum illud Eccli. xxx m. Io. omnes ho-- mines de solo, di ex terra , unde & creatus est Adam . In multitudine disciplinaeis Dominus separavit eos, ct immutavit vias eorum: ex ipsis benedixit, & exaltavit . . . se maledixit, bc humiliavit. ' Hoc autem vas ad nobilem usum est deputatum, est enim vas portatorium divini nominis: dicitur enim: Vt ponet nomen meum: quod quidem nomen neces iarium erat portari , quia longe erat ab hominibus , secundum illud Esa. xxx. et . Ecce nomen Domini venit de longinquo. Est autem nobis Ionginquum b) propter precatum, secundum illud Psal. cxv m. 133 4 Longe a peccatoribus f -- lus. Est etiam longinquum nobis propter intellectuς obicaritatem: unde e) ct de quibusdam dicitur Hebr. xi. quod erant a longe aspicientcs: & Numer. xxiv. 37. diiscitur: is Videbo eum, sed non modo; intuebor illum, sed non prope. Et ideo sicut Angeli divinas illuminationes ad nos deserunt tamquam a Deo distantes , ita Apollo lie Uangelicam doctrinam a Chri ilo ad nos detulerunt; & sicut εὶ in veteri testamento poli legem Moysi leguntur Prophetae, qui legis doctrinam populo tradebant, se
cundum illud Malacii. iv. 4. o Mementote legis Moys servi mei ita etiam in novo teli amento post Evangelium legitur Apostolorum doctrina, qui ea quae a Domino audierunt, tradiderunt iidelibus, secundum illud I. Corinth. a. 23. is Accepi a Dominori quod Λ tradidi vobis. Portavit autem beatus Paulus nomen Christi primo quidem in corpore, convertationem, i c passionem eius imitando, secundum illud Galat. ult. i . - Εgo enim stigmata Clarilli Iesu in corpore meo porto. ' Secundo in ore, quod patet in hoc quod in Epistolis suis frequentissime Christum nominat: Dex abundantia cnim se cordis os loquitur, D ut dicitur Matth.xis. 34. Unie potest significari per columbam , de qua dicitur Genes. v m. quod venit ad arcam portkns ramum olivae in ore suo . Quia enim oliva misericordiam signiscat, congrue per ramum Olivae accipitur nomen I su Christi, quod etiam misericordiam signiscat, secundum illud Matth. 1. 23. A Vo- cabis nomen eius Iesum: ipse enim salvum faciet populum suum a peccatis eorum. Hunc autem ramum virentibus foliis detulit ad arcam, scilicet Ecclesiam, quando eius
virtutem, & significarionem multipliciter expressit, Christi gratiam, re misericordiam ct ijdendo : unde ipse dicit I. Timoth. r. 16. H Ideo misericordiam consecutus
30쪽
ν sum, ut in me primum ostenderet Iesus Christus omnem patientiam . Et inde est quod sicut inter Scripturas veteris tosta menti maxinie frequentantur in Ecclesia P: l mi David. a) qui post peccatum veniam obtinuit; ita in novo testa mento frequentantur Epistolae Pauli , qui mitericordiam coniecutus est , ut ex hoc peccatores ad shemerigantur: quamvis possit & alia ratio esse, quia in utraque Scriptura fere tota Thoolopiae continetur doctrina. Tertio portavit non solum ad praesentes, sed etiam ad absenteς, de suturos, b scripturae ipsum tradendo , secundum illud Esa. v m. r. is Su- , , me tibi librum grandem, & scribe in eo illlo hominis. In hoc autem Officio portandi nomen Dei, ostenditur eius excellentia quantum ad tria. Primo quidem qu intum ad electionis gratiam: unde dicitur vas electionis: Ephes. i. 4. , , Ei git nos in Christo ante mundi constitutionem. ' Secundo quantum ad s delitatem, quia mihil sui quaesiuit, sed Christi, secundum illud II. Corinth. iv. F. Non enim nosmetipis praedica- , , mus, sed Chri im Iesum. Unde dicit: Vas elictionis os nVi . t urtio quantum ad singularem cxcellcntiam: unde ipse dicit I. Corinth xv. io. , , Abungantius illis omnibus se laboravi . ' Unde signanter dicit : inctionis es miti: qu i ii prae aliis ungula
Quantum ad fructum considerandum est , quod qui Jam sint quasi vasa inutilia , vel
propter peccatum, vel propter errorem, si cuneum illud Hier. tr. 34. ,, Reddidit tiruis quasi vas inane. Sed beatuq Paulus fuit purus a peccato, ιχ errore: unde fuit vas electionis utile, secundum illud II. Tim. ii. 23. ,, Si quis emundaverit se ab illis sciis litet erroribus,& peccatis, erit vas in honorem sanctificatum, utile Domino. Unde utilitas, sive fructus huius vasis exprimitur cum dicitur , Ceram Gentibus , quarum doctor fuit, secundum illud I. Tim. i. 7. Doctor Gentium in i 'e, dc veritatu: iuio, , quibus sdem Christi annuntiavit, sicut Agrippae, ut habetur Act. xxv r. dc ctiam Neroni. Ze eius principibus: unde dicit Phili p. r. ra. A Quae circa me sunt, mari gis ad profectum venerunt Evangelii; ita ut vincula mea manifesta fierent in Chri ose in omni praetorio: Esa. xlxx. 7. - Reges videbunt, dc consurgent principes: Crfiliis Is MI, contra quos de Christo dii putabat. Aci. ix. 22. Saulus autem magis conis valefeebat, dc confundebat Iudaeos qui habitabant Damasci, assio mans quoniam hic est
Sic igitur ex verbis praemissis postri odiis accipere quatuor causis huius operis, scilicet Fpistolarum Pauli, quas prae manibus h. bemus. Primo quidem auctorem in vase . Secundo materiam in nomine Christi, quae est plenitudo vasis : quia tota doctrina li:ec est de doctrina Christi. Tertio modum in usu portationis: traditur enim hanc doctrina pormodum F pistolarum, otiae per nuntios portari consueverunt, secundum illud II. Paral. xxx. 6. o Perrexerunt cursores cum Epistolis ex Regis imperio, dc principum eius . quarto distinctionem operis in utilitate praedicta: scripsit enim quatuordecim F pistola ς. quarum novem instruunt Ecclesiam Gentium se quatuor praelatos, dc principes Ecclesiae
id est Reges; una populum Israel, scilicet se quae est ad Hebraeos filios Israel. Est e nim hare doctrini tota de gratia Christi : quae quidem potest tripliciter cons derari . Uno modo secundum quod est in ipso capite, scilicet Cliristo , & ite commendatur in Epistola ad Hebraeos. Alio modo secundum quod est in membris principalibus corporis m,stici; dc se commendatur in Epistolis quae sunt ad praelatos. Tertio modo secundum quod in ipso corpore mystico, quod est Ecclesia; dc sic commendatur in Epistolis quae mittuntur ad Gentiles: quarum haec est distinctio. Nam ipsa gratia Christi tripliciter potest cons ferari. Uno modo secundum se, & sic comm ndatur in Epistola ad Roma-rns. Alio nodo secundum quod est in sacramentis gratiae; dc sic commendatur in duabus Epistolis ad Corinthios: in quarum prima agitur de ipsis sacramentis , in secunda de dignitate ministrorum: de in Epistola ad Galatas, in qua excluduntur superibi a saeramenta contra illos qui volebant vetera sacramenta novis adiungere. Tertio consteratur gratia Christi secundum effectum ιιὶ unitatis, qtiem in Ecclesia secit. Agite reo Apostolus primo quidem de institutione ecclesiis icc. uni ratis in Epistola ad Ephesos ι se crindo de eius confirmationes, dc proiectu in Epistola ad Philippenses ; tertio de eius desentione, contra error s quidem in Epistola ab Colostenses, e) contra perseeuti ex