장음표시 사용
121쪽
It 6 Icter.m. De proo ante sibi mortem,nὸ ad eam damnetur ste. quamuis Medieus dicat fore ut vita alicuius protrahatur ad decem annos, vel secundum aliquos etiam ad duodecim, si vinum
bibat, aut si a paenitent ijs se abstineat, poterit nihilominis vinum non bibere, neque paenitentias Omittere , licet tot anno.
rum vitam sit amissurus, seclusa semper intentione sibi vitam abbreviandi , quia tali animo vellet se paulatim occidere, quod illicitum est. Igitur carcerato Iudici exquirenti, an possit tibi
cibis noctuis vitam abbreuiare, ne ad ignominiosam mortem damnetur, respondendum est negative. Nec contra mox dicta obstat si dicatur, quM non licet cuicunque se occidere, quamuis ei unus tantum dies supersit vitae;
ergo a fortiori nequε poterit quis per multos annos paenitent ijssbi vitam abbreuiare. Respondetur enim nefando paritatem, nam in primo casu est peccatum propthr homicidium, non verbpropter subtractionem illius diei; at in secundo casu homo gubernat vitam modo debito circa Diuina obsequia, quae plerumque in rebus vitae corporali contrarijs consistunt, quidquid sit, 'uod vita praethr intentionem abbreuietur. Immo hoc non solum procedit in rebus pro Dei amore afflictionis, verum etiam in alijs propriae commoditatis, prout aliqui apud Bona cinam
relati in tram de restit. disp. 2. quast. vlt. sect. I. punct. S. n. 9. excusant a peccato mortali illos, qui ad tollendum vini calorem . adhibent nivem, etiam si indε praeuideant fore ut vita abbreui tur contra intentionem, quia sic non ponitur directa cooperatio ad mortem. Notandum tamen est, prout etiam dixi numero anteeedenti in
principio, praedicta procedere modo moderath adhibeantur, quia quilibEt tenetur ex Charitate seipsum conservare . At quando
cum moderatione ex virtutis motivo maceratur caro, seclusa
mortis, vel abbreviationis vitae intentione, lichi talis nolita a breuiatio si praevisa, tunc huiusmodi maceratio est opus laude dignum ratio dictat in hoc casu non esse cooperationem momtis, vel salt- dictat esse cooperationem leuem , quae licita est ob iustam causam, &vt corpus in seruitutem redigatur, iuxta illud Apostoli: castigo eo pus meum, ct in seruitutem redigo. Ita eL- pressε dicitur a Bonacina loe. eis. cum Victoria , Arra gonio, Nauarro. ΑEorio,&Toleto, cum aliis. Sic Curthusiani in mortis articulo nolentes carnes comedere non dicuntur seipsos occuderes
122쪽
Interire. De proeurante sibi mort δὲ ad eam damnetur σα Imdere, sed non prolongare vitam, quam quis non tenetur omniabus mediis possibilibus prolongare, non sollim pG virtute, verum etiam pro virtutis augmento, Carthusianis autem augetue abstinentiae virtus abstinendo a carnibus in tali casu, & crescithonum totius Religionis, ut ex Victoria, Ledes ,& alijs, docee Sanchea in Opusc. tom. Σ. lib. I. cap. I. dub. 3 . num. 6. 6 Similiter non Iicet velle mortem alteri accelerare sinE eulpa lethali, ac sinε irregularitatis contractione; at si quis bona fide, & praeter talis accelerationis intentionem prudenter volvat infirmum in lecto. ut commodius cibum sumat, & inde mors acceleretur, nec culpa erit , nec irregularitas contraheretur.
Auila T. pari disp. I. sec . i. dab. 8.iauid sit iacendum de Iudice, de testibus falsis , o de Sempronio in prasenti easu. De Iudice dico, ipsum grauissimε peccasse tum peccato ini
uitiae, quam in omnium Doctorum sententia tenetur ex ossicio facere, etiam non obstante metu mortis; tum peccato cooperationis ad fallas, & iuratas depositiones scitas tales falsorum t stium; tum peccato cooperationis ad capitale odium Semproni corruptoris praedictorum, ut Caius innocentEr suspenderetur,
unde singuli sunt Rei peccati homicidij, idelique ad restitutionem damnorum in solidum tenentur haeredibus occisi, immo de ad restitutionem famae isdem, si ob id infamia illis fuerit secuta, nec non ipsi suspenso innocentEr . 8 Et ut de iniustitia Iudicis in nostro easu clarius constet , assero doctrinam Sylvij in 1. 2. D. Thomae, quali. 66. art. Σ. canes. Σ. Petri Nauarra de Restit. ub. 2. cap. 3. num. I 6 I. Maideri in tradi. 6. cap. I. b. I 3. & Lemj deuasti likx east.29. dab. Ioarum.TLasserentium non posse Iudicem damnare ad mortem eum , quein
testes conuincunt de delicto mortis, quando ipsi Iudici priuauin constat esse innocentem, prout quando ipsemet Iudex vidit de lictum fuisse commissum ab alio. Ratio est , quia direm, di ex intentione occidere innocentem est per se malum tum contra Charitatem , tum contra iustitiam. Igitur muliti magis est illi citum Iudici damnare innocentem , quem scis a falsis testibus malitiose conuictum nocentem. Immci nequ4 licitum est Iudicio 1 dam.
123쪽
Iog later. V.De proturante sibi mortem,ia ad eam damnenν damnare illum, de cuius innocentia certus est, tametsi conuictus
sit Reus secundum allegata, & probata per testes, quos ille nescit fuisse malitiosos in deponendo. 9 Hinc volunt praedicti Authores, & alij cum illis, non posse
Iudicem morti dictum ab eo certo notum innocentem ad mortem condemnare, licet per allegata, & probata conuictum n centem, sed teneri omnibus modis conari eum liberare, etiam prudenter aperiendo carcerem, ut possit fugere , immo si noria possit liberum eum dimittere , tenebitur Otticium renunciare etiam eum periculo vitae si sit Iudex ordinarius; Iudex vero Superior iniustitiae conscius, etiamsi ius palam non faueat, mortis, S mutilationis paenam suprema sua aut horitate relaxet . Ita Doctores relati, qui idem affirmant de Ministro Iustitiae, qui contra innocentem exequi nequit iniquam damnationem, nisi de innocentia non sit moraliter certus, tunc enim potius Superiori , quam sibi credere debet , ut notat Lemus ubi supra,
Ita est omnino tenendum prΛ casu nostro, cui non fauet sit tentia Diui Thomae 2. v. art. 2. & aliorum cum ipso docentium, quod quamuis Iudex ex priuata scientia sciat esse inno' centem eum, qui secundum allegata, & probata conuictus est Reus, poterit nihilominus eum condemnare, quia in iudicando sustinet personam publicam Communitatis , sicque debet uti scientia publica, non priuata; & ideo non fauet, quia haec sententia procedit, quand6 Iudex censet testes deposuis Ie, & iurasse putantes se veritatem dicere, non vero si sciat eos in suis depositionibus malitiosos, & periuros esse; nam ludex sciens testes fore deposituros falsum contra illum, qui dicitum Reus in causa capitali, habet sufficiens fundamentum ad iudicandum eos dicti Rei inimicos, atquς ideb non sunt admittendi in iudicio, & si fuerint admissi, non curantur, nec probant eorum dicta , ut benEnotat Noster Petrus ab Angelis de ordine Iudiciali, pari. I. cap. I. num. 37. si post admissa onem , & testificationem de tali inimicitia innotescat. Circa praedictam sententiam Lemi volentis Iudicem teneri ossietum deponere potius quam innocentem damnare , notat Diana pari. s. tract. . res χχ. in fine, quod si adhibitis omnibus diligentus non possit Iudex sententiam declinare, nec ovicium depo
124쪽
Inter.' De proturante sibi mortem ad ea da eiuν Oc. Iost deponere sine magno incommodo, poterit sequi aliam senteM-tiam D. Thomae, & iuxta ritis allegata , & probata ad mortis sententiam deuenire, non obstante eius contraria scientia pri
Io De Testibus dico, cerrum esse, quod testes, qui malitiosε falsum deponunt ineurrunt paenas periurii, & tenentur ex iustistia damnum indE sequutum restituere. Nauarr. in Manual.cap. Ly. num. ΑΟ. Sorus de iusti. lib. s. quast. 7. art. q. Sanch. Const. Moral. rom. 2. ιιb. 6. cap. 3. dub. ΣΙ.&alij. Ulteritis in causa mortis, Rei
sunt homicidij, & infamiae illatae, ut ex se patet, etiam quoad haeredes occisi, atquε ideo tenentur ad resarcienda damna sequuta tum ex homicidio, tum ex illatione infamiae, praesertim per impositionem falsi criminis, ut tradunt DD. communiter,& nominatim de mea Religione Antonius a Spiritu Sancto, Gabriel a S. Vincentio, & Andreas a Matre Dei de iusti. O iure ,
II Adeo verum est, non licere falsum crimen alicui imponere, ut Innocentius Papa XI. sub die χ. Marti, I 679. damnauerit in suo Decreto num. 3. σ 4 . has duas propositiones . Quidni non. nisi veniale sit detrahentis authoritatem magnam sibi noxiam falso crimine elidere. Deindε istam : Probabile est non peccare mortali-iar, qui imponit falsum erimen 'alicui, ut suam iustitiam, oe honorem defendat. Igitur quanto magis peccauerunt testes in casu nostro imponentes falsum crimen in iudicio, unde mors infamato iniuste
sequatur, etiam nullo habito motivo alicuius defensionis pro . priae ipsorum Et quia praedicii testes fuerunt periuri, propterea est notandum, quod omnes periuri apud omnes nationes repelluntur a testificando in iudicio, etiam absque Iudicis sententia, sed sumis ciet, quod tales fuerint probati in iudicio ; nam qui semEl peierauit in iudicio praesumitur semper peieraturus. Sic N. Anton.
a Spir. Sanct. de iussi. O iuri tract. s. disp. I. se T. I . num. 93. item periuri notorii post sententiam declaratoriam reputantur infames tum Iure Canonico, tum Cluili. Castr. Palaus de iuram. disp. I. punct. II. num. 2. Immo Iure Canonico puniuntur
graui paenitentia , ut si sit Clericus, depositione, & reclusione in arctum Monasterium, cap. quicunqui , apud N. Antonium
a Spir. Sancti loe. est. num. 9 I.
125쪽
II o Interire. De procurante sibi mortem ad eam damnetar σαι 2 Testes, qui culpabilitEr i urantes deposuerunt falsum in recapitali, si sperent profectum tenentur se retractare , dc idem est de deponentibus falsum in re , ex qua mutilatio sit inferenda ,& talem retractationem tenentur facere , etiam cum periculo AEqualis paenae, quia in pari causa melior est conditio innocentis. Lem. de iusti. lib. 2. eap. 3o. dis. 7. nam. 33. Si vero dicti testes duribitent de profectu si retractent, dc timeant paenam maiore a sadhuc tenentur, quia debent facere , fic experiri quod eorum est..
Ita Strouersdorff. in I. 2. quast. TO. an. . concl. 3. Dato postea casu Teuocationem non profuturam, tunc non tenentur reuocare , sed sola damna resarcire. Nauarr. de restit. lib. 2. cap. i. m. ΣΟΙ. nomine autem damnorum veniunt tum illata in bonis,
ium in fama in nostro casu. II De Sempronio totius praeallegatae iniustitiae causa , dico, quod ad omnia tenetur insolidum cum Iudice, fit testibus, ad 9uae tenentur etiam isti, prout supra notavi. Constat hoc, quia ipse induxit omnes ad detrahendum per impositionem falsi criminis, sicque peccauit contra iustitiam, fic tenetur restituere famam, si non restituatur ab inductis, eap. non solum I I. quo. 3 Item tenetur, quia ipse fuit mandans, ut mors ignominiosa inferatur Caio in noeenti,& eertum est in omnium sententia, mandantem teneri insolidum eum mandatario restituere, effectu sequuto. Bona cina de Restitui. diis. I. quae L 2. punct. 6. num3. Lem.
I Insuper mandans tenetur restituere damnum sequutum mandata rijs ea vi mandati. Sic cum Villa lobos, & Rebello tradit Trullench m Deea l. lib. I cap. II. b. 2. num. I .ic ali 3 passim ἐdummodo tale damnum sit eius generis, quod communitEr solet
contingere mandata rijs ex re mandata ; alias mandans non tenebitur de alio damno omnino per accidens ijsdem sequuto.
Thom. Tam rin. in meat. lib. 8. tract. . cap. 1. S. I. num. 3. Vbi etiam Obseruat, mandantem non teneri ad damnum mandata-rijs sequutum, quando isti sponte se obtulerunt, mandato, vel ob id lucrum reportant, quia volenti non fit iniuria; seclis si fuerint seducti, vel coacti. Ita N. Andr. a Matre Dei, de ius in tract.1 3. eap. ia punct. . m. M8. dc cum Dicastillo N. Anton. a SpiriSanct . in Directoris Confessariorum, pari. 3. de Restin tras. I AUp.29. Dct. L. num. Dato quod mandatarius in exequendo ma dato
126쪽
Interrogatis XUI. De sibi reseruante superflua ex datis σα II Idato excedat huius limites in re extraordinaria , imputabitur
psi, non autem mandanti totus excessus, cuius mandans non
fuit causa emea x. Diana pari. 8. tract. 7. res 33. cum ΑZorio, sualijs communitὸr. Dixi, in re extraordinaria, quia si excessus sit factus in re, quae ex mandato solet occidere , ut v. g. si mandans iusserit furari centum, & mandatarius furatus sit centum, &quinquE, vel si iusserit grauem percussionem, seu grauem vulnerationem, & mandatarius occiderit, totum imputabitur mandanti, quia haec sunt proxima mandato . N. Anton. loc. cit.
Itaque pro interrogatione, & petitione a praedicto carcerati Iudicis Consessario mihi factis summo manis, eadem die in vespere dedi ipsi hactenus scripta, quae pro casu suo lassicere censui, sicuti & ipsi satis fuisse approbauit. IN T E R it OGA TIO XVI. An possit Artifex sibi retinere superflua ex datis
IN Magno Castro intra Mediolanum sito, solitum clim esset
pro solemnitate S. Iaeobi in die Festo illius omnia tormenta bellica explodere, variosque ignes artificiosos quot annis supra dicti Castri muros publicε facere compositos a Petro in hac arte Perito, data ei ad hunc effectum ab E. Castellano determinata Pulveris tormentarij quantitate, post mortem Petri, impositum hoc munus fuit Paulo. Isti similitEr singulis annis in eadem quantitate tormentarius puluis dabatur, ut pro eadem Festiuitate similes componeret ignes, prolit a Petro fiebant. Accipiebat Paulus dictum puluerem, cum quo omnino similes, & insuper Varim , curiosos, pluresque in numero artificiosos faciebat ignes, etiam toto puluere sibi dato non adhibito, pro se retinens non Consumptum. Contigit me simul esse cum dicto Paulo, quem cum laudarem de admirabili sua arte prout ab alijs audieram, lichi non viderim. dixit se non solum semper iuxta mente . E. Castellani feeisse simi lia iactis a Petro praedecessore suo, verum etiam plura in numero. & pulchriora, sibi tamen retento artis suae industria puluere, qui supererat; quare aututa com
127쪽
II Interrogatio XVI. De sibi reseruante superflua ex datis σα scie uti a posset illum retinere, vel an teneatur restituere me ia- terroga uit Responso oret is data cursIm.1 In proposito casu puto potuisse Artificem ignium tuta conscientia sibi retinere quidquid de puluere accepto superfuit, itante qubd praestiterit id, ad quod tenebatur, scilices artificiosos ignes festiue ostendere similes solitis ostendi ab Artifice praedecessore , cum sic fuerit a successore Artifice petitum, data isti ad
talem effectum determinatum solita pulueris tormentari quantitate, quae defuncto Artifici dabatur. Ita assero, quia in hoc casu datur contractus tu nominatus, do ut facias, undE quandocunque qui dat alteri, ut certum quid determinatum recipiens faciat, si iste integre rem exigitam facit, non tenetur aliquid restituere, quidquid sit, quod tali, vel tali propria industria illam fecerit; & praesertim si ultra factum petitum a dante ipse recipiens aliquid aliud fecit tum danti, tum inspicientibus gratum,ta quidem ad pompam maiorem Festi ex industria Artificis in praesenti casu, atquε ideo si sibi partem pulueris reseruauit, p lerit tute retinere tamquam meri fructus suae industriae; immti neque Castellanus potest praetendere restitutionem residui pulueris ab ipso absolute dati Artifici, ut faceret statutum ipsi opus, prout complet E fecit , iuxta naturam contractus in nominati facti intEr Castellanum , & eumdem Artificem , do ut facias tale opus, & nihil dictum est, quod in illo totam datum impendatur.
Et ponsio Iau scripta. x Quia casus praesens fundatur in contractu a Moralistis dicto
contractus innomιnatus, nempe do ut facias, notandum est, huiusmodi contractum posse fieri, vel addita aliqua limitatione , vel absolute. Tunc dicetur factus absolute, quando dans pulueret tormentarium Artifici, dicit do tibi quinquaginta libras pulum ris, ut facias decem ignes artificiosos similes solitis fieri pro tali Festo, nec aliud habet in consideratione de insumendo, vel nou insumendo toto puluere dato. Tunc postea dicetur iactus cum
128쪽
Interregatis XVI. De sibi reseruante superstua ex datis cte. ilimitatione, si dans puluerem exprimeret se velle totum insumi;& in isto casu si totus nou adhibeatur , restituendus erit, qui s perfuit, quamuis decem ignes exigitos Artifex arte sua fecerit; nam sic constat dominum dantem puluerem nolle, ut pars aliqua illius ad Artificem nulla ratione perueniat. At quando dictus contractus est absolutὸ factus, tunc sumcere debet danti, si integre faciat petitum ille, qui accepit, adeoquε iste nihil tenetur restituere, quia si quid lucri Artifici remaneat, non est nisi fructus suae industriae, utpote peritissimo in arte componendi ignes; igitur in casu nostro cum contractus factus sit absolut , nulla datur restitutionis obligatio in Artifice , a quo plene fuit factum totum, quod ab eo fuerat requisitum per contradi um, O vi M.
eias; quare si quid superfuit ex sola industria Artificis, hoe illius
proprium erit, iuxta DD. communitis.
3 Contra praedicta non obstat, si dicatur Artificem fuisse .conductum ab E. Castellano cum determinata salarii solutione , ut praedictos ignes eoinponeret, sicque teneri ex iustitia eos facere, distribuere, & inflammare, atque ideo non potest retinere alia quid sibi obuentum pr6 opere alias debito ex iustitia; & pro hac
obiectione facit Tanne rus m 2.2. disp. . qua l. 6. dub. I . num. Σ'Ia
ubi ait , quM in contractu in nominato, do ut facias, debet restitui quidquid acquiritur pro opere alias debito ex iustitia. Respondeo concedendo assertum Tanneri, sed negando intentum obiectionis, quae nihil probat in casu nostro, in quo Artifex nihil acquisiuit pro opere alias ab eo ex iustitia debito, sed solum evinpropria industria ex materia sibi data ut faceret, ipse petita ad unguem fecit, immo& ad abbundantiam alios ignes sponto addidit , adhibens in o milibus de solo puluere tormentario sibi dato,
totaliter tamen adhuc non consumpto, prout de plano fuisset. Consumendus, nisi Artifex industriam suam apponere voluisset, ut faciendis exacte factis, superfluum, seu residuum pulueris Ox. industria reseruatum, sibi lucrum afferret absquε aliqua restitutionis obligatione ; nam fructus industriae ex re aliena non esse restituendos a bonae,vel malae fidei possessoribus,docent Daho m.
Est etiam notandum dari duas obligationes in Artifice in proposito casu : Vna est, componendi artificiose ignes ex sibi dato
129쪽
I Interrogatio XVI. De sibi reseruante super a ex datis ore torinentario puluere : Alia est, ponendi suam operam, suumque laborem, pro isto sibi data solutione , ut ex accepta materia
componat, distribuat, & incendat ignes. Hinc aperth apparet non habere hic locum Tanneri assertum Ioc. cit. nam quand6 Artifici dixit E. Castellanus, vel alius, tibi do vi facias, non exigit ab Artifice opus alias ab illo ex iustitia debitum, sed tantum dat ut faciat id, ad quod ante nullatenus tenebatur, & propi rea ut faciat datur ei materia adhibenda in opere, & stipendium laboris in operando. Igitur in nostro contractu in nominato ex Parte accipientis nihil acquiritur pro opere alias debito ex iust via, seque nec tenetnr aliquid rennuere, nam si aliquid acquissiuit, fuit fructus mdustriae, non autem rei, quia puluis tormentarius non fructificat ex natura sua. 4 Et clim certa sit communis sententia relata a Naido sum verbis Contractus, num. q. nempe contractum intelligi celebratum
.secundum consuetudinem loci, in quo initur, fic in casu nostro contractus factus inser E. Castellanum, de Artificem ignium intra Castram occasione Festiuitatis S. Iacobi, intelligitur factus secundum consuetudinem, quae est quod datur huiusmodi Arti.
fici determinata pulueris tormemaris quantitas, ut certus ignium numerus, v. g. ad similitudinem stellarum ab eo componatur ,&publice incendatur, ita ut pessit dictus Artifex totum puluere in sibi datum in im osito sbi opere insumere, quamuis iciat cum
labore, & industria non totum adhibere, quem laborem, quamve industriam praestare ex obligatione non tenetur erga rem domini ἔ propterea de quocunquε Artifice, vel negotiorum Gestore, qui in aliquo opere, vel negotio specialem laborem , vel industriam adhibet, ratione cuius augmentum facit, poterit istud bi retinere, quia talem laborem, ac industriam non tenebatur
impendere. Ita omnes concedunt, ut notat Naid. in Sum verbis Aestituere, num. I9. sicque doeent nominatim Nauarr. cons. q. de
s Favet Artifici easus nostri ad eum deobligandum a restiin,
tione partis pulueris sibi in drustiosε reseruati, communis doctri4na de Thesaurario alicuius Priaeipis, vel de Procuratore, ac seruo, qui habentes pecunias Dominorum suorum ad expendem, das, vel conseruandas, cuin illis negotiantur, & lucrum sibi retinenti
130쪽
. Interrogatio VI. De sibi reseruantesqperflua ex datis . II si tinent, quod restituere non tenentur, quia est fructus industrias Concurrente pecunia tamquam instrumento, quod ex se est in- faeeundum . Bela pari. I. eas. 2. & Diana pari. I. iras. 8. raf.32. Idem sequitur dicendum de Aitifice praedicto, qui mediante Pulvere accepto implet. seruitium Domini, & per propriam industriam aliquid acquirit pro se, mediante eodem puluere tamquam instrumento, ut quia illum v. g. alibi commutauit, ubi vi. liori pretio puluis tormentarius venditur Ne. 6 Deniquε obseruo potuisse Artificem accipere v. g. centum libras tormentarij pulueris ab E. Castellano cum expresso ordine, ut omnino centum librae pulueris insumantur, non tamen obligauit Artificem, ut puluerem indiuidualiter datum adhibeat, &tie tune centum libras dictas debet adhibere, nee sibi aliquam pa- te st retinere partem. Tamen poterit per industriam suam ipse Artifex vendere dicti pulueris v. g. sexaginta libras pro Iulijs F.g. sexaginta iuxta valorem sic currentem in uno loco; deindὲ cum dici is sexaginta Iulijs emere in alio loco, ubi puluis tormentarius adeo diuerso pretio venditur , ut cum sexaginta Iulijs centum librae emantur ; & inde sequetur Artifici lucrum quadraginta librarum pulueris, quem non tenebitur restituere, utpote fructus industriae. Haec bene probantur a pari de Domino dante seruo centum aureos in auro, ut soluat suo creditori, non e rans qua specie pecuniarum id fiat, & seruus commutat aurum cum lucro, quod poterit sibi retinere, soluendo tantum centum creditori, quia tale luerum est fructus industriae eiusdem serui.
Ita Molina , Regina idus, Rebellus, Lemus, &alij, quos refert, ει sequitur Diana ubi supra. Secus tamen esset, si Dominus v Iit , ut in eodem auro soluat ipse seruus; aut si velit sibi dari omnes fructus per industriam receptos. Igitur idem a pari clarε coni eludendum est de Artifice in ea su nostro, qui integrὸ impleuit sibi demandata, immo & plura alia cum lucro per propriam imdustriam recepto .