Itinerarium historicomorale, seu responsa, quae varijs in locis nominatis itinerando tum oretenus, tum in scriptis cum iuribus, & doctoribus probata dedit interrogantibus eum. Ad m.r.p. fr. Cassianus a S. Elia ..

171쪽

xs 6 Interru. XXII. De uxorato ficto per testes non vorato σαIRT E RROG A T IO XXII. Quid sit dicendum de uxorato , sed per falsos testes probato

non nupto, ct in Regularium Religione ad Profesο-nem admissa , Sacrisque initiato, ad confessones audiendas a' probato e

DEgente me in meae Religionis Bononiensi Collegio Epistolam acccepi mihi transmissam ex Niciensi Ciuitate ab Illustrissimo,& Reuerendissimo Domino Henrico Pro uana eiusdem Civitatis Episcopo, a me semper reuerito condiscipulo meo tum Bononiae , tum Romae in Seminario Missionum Sanctae Mariae de Uictoria. Praefatae Epistolae lator fuit Αdm. Reuer. D. Ben dictus Fan tuccius Mona steri j Lerinensis proph Niciam Mon chus, & coram isto secrete legi illam, in qua Illustriis. & Reuerendisi. D. Episcopus a me quaerebat, quid responderem in terr ganti a Quid sit dicendum de uxorato per falsos testes probato nore rupto, ct ut tali facto Professo inter quosdam Religiosos, ct apud istos Saeris initiato, atquὸ ad audiendas confessones etiam Sacularaum

Responsio oret enais data cursὶm. x Latori dictae epistolae responsum aliud oretenus non dedi, nisi quod debente me post duos dies iter facere, & Taurinum pergere, ibique per aliquot dies moram facere, facit E erit respon-yonem meam in scriptis Niciam mittere, utpoth a Taurinensi Ciuitate non multum distantem.

Responsio latὸ ferina. 1 Casus mihi propositus indiget distinctis resolutionibus, quia

plura continet dubia: Primum dubium est circa salsos testes, & circa eum uxoratum , qui illos ad falsum testimonium faciendum induxit. Et quidem sertum est, grauithr peccasse inta testes, tum eos inducente in ad

172쪽

Interror. XXII. De uxorato ficto per testes non uxorato σα Is 7 peccatum falsi, praesertim si eum iuramento fuit firmatum scienter ; secus si ignoranthr, nempe si putabant vere non esse matrimonio ligatum. Nauarr. lib. q. cons R. de diuort. & alii. 3 Seeundum dubium est circa ingressum uxorati in Religio- .nem ;& dico quod quoad forum externum erat necessaria sententia diuortii, si ratione adulteris uxoris volebae maritus ab ea diuertere, idemque procedit pro facienda Professione, atque pri suscipiendis Sacris Ordinibus ; volunt tamen aliqui sum cere adulterium esse notorium. Sic notat ex Sanchea ,& alijs Quinta mi d. uegn. in Singularib. tram P. singular. I 3. num. 3. Tertium dubium est, an pro foro interno requiratur sententia diuortii in casu nostro; & dico quod non, dummodo sit ce

ius moraliter fuisse ab uxore commissum adulterium, etiam o

cultum . Est tamen hoc limitandum, nisi aliunde propter scandalum, aut proptEr aliquod damnum, siue iniuriam euenturam Religioni teneretur vir sententiam quaerere diuortis antequam fieret Professus, seu Religiosus, aut Sacris initiatus, eo quia uxor foret repetitura virum ei restituendum lichi Professiim, Sacrisque initiatum. Ratio est, quia diuino Iure adulterium est causa sufficiens diuorti , seu diuertendi a cohabitatione cum uxore, ut patet ex Matth. cap. s. o I p. & traditur in Iure Canonico east. Ditio Dominus 32. quas 2. Ita cum pluribus Sanch. de Matram.lιb. I .d. I O. num. IE. II. nam quamuis ius coniugale obstet tum ingressui

Religionis, tum ordinis susceptioni, tamen tali Iure omnino destituta est adultera. s uuartum dubium est: Αn valida fuerit Professio uxoratiis Respondeo amrmative, dummod6 in illa Religione nullum siestatutum irritans talem Professionem . Immo dicta Professio

valeret, quamuis admittens ad illam non admitteret, si scire eesse uxoratum, &dummodo dum admittit non habuerit istum actum : si iste est uxoratus, nolo ipsum admittere. Ita docent Sancta

cons. II 6. xum. II. σ HV passim. Est autem notandum , quod voluntas conditionata admittentis non irritaret, hanc Professionem, nam huiusmodi voluntas nihil aliud importat nisi qu6d non admitteret si sciret . sicque est voluntas compatibilis cum voluntate absoluta admittendi. Dato etiam quod in ea Religi

ne detur statutum prohibens huiusmodi uxoratum admittere, si

173쪽

is 8 Interru. XXII. De υ rorato ficto per testes non Uxorato cte. admittatur ad Professionem, ista erit valida, quia multa prohibentur, fieri, sed facta tenent, prout votum simplex castitatis prohibet matrimonium,quod si laetum tenet. Sic tradit Quinta a. ubi supra, num, s. 6 aaintum dubium est de susceptione Saerorum ordinem famia ab uxorato in casu nostro, an scilicet excommunicationem contraxerit λ Dicendum est negati vh, quia in Iure nulla ex eo m- municatio reperitur lata contra huiusmodi promotos, sicut nec suspensio, nec irregularitas , neque paena aliqua Ecclesiasticata. Idem ibid. num. . Limitandum est tamen hoc, nisi Pontificia authoritate in aliqua Religione detur aliqua censura contra eos coniugatos quomodocunquε in ea profitentes. Censent tamen

aliqui, quod quia ista est materia odiosa non comprehendat fortasse uxoratum licite diuertentem a coniuge Sextum dubium est, an uxoratus in casu nostro possit licite se talem esse occultare, & nihilominiis Missas dicere, & Sacramentum Paenitentiae ministrate e Certum est, posse omnia facere, quia muneris Ordinis est capax uxoratus, qui vel post diuortii sententiam, vel prae habita alterius coniugis licentia seris uatis seruandis, id est castitatis voto emisso a remanente in λ. eulo si sit senex, vel si sit iuuenis ingrediens in Religione . . Hinc uxoratus liber in conscientia a cohabitatione uxoris adulterae, potest licite statum mutare per ordinis susceptione tria, dummodo ambo coniuges adulterium non admiserint. DD. to n.

8 septimum dubium est, an vir cognoscens se errasse, cum reuera eius coniux adulterium non commiserit, si ipsa petat ut se- eum cohabitet teneatur in conscientia redire , non obstante

Professionis emissione, nec Ordinis Sacri susceptione λ Respondeo teneri, caeterum non posse petere debiti redditionem , sed solum reddere , quia impeditur a petitione propter votum castitatis in Professione emissum , atque in susceptione ordinis snε tamen praesudicio alterius coniugis habentis ius petendi. Si autem uxor iuridice se probaret innocentem, tune Ecclesia,& Religio tenerentur virum restituere, etiam si lata fuerit duuorti; sententia. Ratio est, quia votum solummodo obligauit quantum obligare potuit . Ita docent plures, quos refert, lesequitur Saach. de Matris. ιib. Io. disp. p. num. 9. Idem est qu

174쪽

Interrogd XXu. De uxorato ficto per testes non υxorato me. I syque asserendum, si votum esset tantum smplex castitatis. Sotus, & alij cum Quintana duen. loe. ein singular. I . num. Si postea , ut dictum est, vir rediret ad cohabitandum cum uxore, non teneretur seruare leges Religionis, neque posset celebrare,

nec confessiones audire, quia ablata est ei iurisdictio per suspensionem,&ideo inualid E absolueret , quamuis validε, sed illici thcelebraret; at in mortis articulo si alius non inueniretur, tunc lieith, & valid E absolueret. Idem ibid. num. q. 9 Octauum dubium est, an maritus factus Professus, aut Sa- eris initiatus possit ad uxorem redire, si ei remittat adulterium Resolutio est negatiua; nam per traditionem sui ipsius Ecclesiae per ordinem, aut Religioni per Professionem , renunciauit iurire uocandi uxorem , sicque renunciando iuri, hoc amisit. Filliu-cius de Matriis. tradi. ID. cap. I . num. 382. IO. Triburgo Sum. confess. i. q. cap. 22. quast. ε . Rosella verb. Diuctratum, num. I . &alij, qui asserunt licere adultero profiteri, si innocens professionem emisit.

Io Si non sollim vir, sed etiam uxor essent iam Professi, ex iissimantes diuortium esse celebratum, neuter posset alterum ad cohabitandum repetere, quia uterque sciens alterius ingressum. videtur facto ipso licentiam concessisse ad profitendum; secus tamen esset, si ignorantia ingressus alterius adesset . Quintanis d. singui. I . num. y. cum Saucheae.

175쪽

Ioo Interrogatro XXIII. De uxore a maraeo dfcessa M.

INUT ERRO G AT IO XXIII. An uxor ob viri sui fauit iam possit propria auctoritate mentito habitu ab illo fe subtrahere, oblatis ei pluribus pectinus tum dotalibus , tum non taliabus , ut sibi inposterum ad vicium necessaria provideat Z

IN domo Sancta Lauretana accessit ad me quidam Clericali

habitu indutus, rogans ut dignarer ipsum audire , praestita tamen prius sibi secreti promissione. Hac habita dixit e Nonnhme noscis Recordaturne Paternitas Vestra quando Mantuae per Quadragesimam quotidiE concionabatur in Ecclesia Sancti Andreae, qualiter singulis diebus Veneris Martii Confessiones audiebat cuiusdam mulieris, eiusque filiae E Ista ego sum sub hac mentita Clericorum veste, quia duos post annos a discessu P. U

strae ex Mantua nupsi cum milite mecum postea adeo crudeli, ut ne dum factis me verberans, verum etiam verbis me infamans, mortemqne non rar6 mihi comminari non cessans , ac

tamquam adulteram me dicere publice falso tamen. non erubescens, a tali viro me subtrahere cogitauerim , meamque intentionem alteri aperui mihi noto militi, qui cum sua uxore iturus erat Neapolim, ideoque cum istis egi, ut me comitem haberent, in loco enim habitationis mariti inei nullatenus commorari tuta valebam, nam mandauerat sicario ut me occiderer, oui etiam iuratam promissionem fecit , se illi inferendi necem, fi hane mihi minimε dederit. Uerum a dicto sicario realiter nolente exequi quod ficth asserebat se exequuturum admonita fui, ut me fugae darem sub virili veste , quatenus sic etiam ipse sicarius se excusaret de impossibilitate inueniendi interficiendam , quam se intellexisse perrexisse Geneuam amrmare volebat. De vivis me tollere maritus meus peroptabat, ut nuptias cum alia, sed sua concubina, contraheret. Igitur ex Mantua iter cepimus profecturi Neapolim, ast ut Veronam peruenimus, ibi in hospitio improuisa morte extinctus miles, uxorem suam, & me reliquit solas, quare vidua cogitans Mantuam reuertere, ipsam

enixe induxi, ut mecum Lauretum veniret meis sumptibus, siquidem

176쪽

Interrogatis XXIII. De Uxore a marito disessa cte. Isidem non paucos habebam nummos , annulos, & torquem auream, sicque ecce nunc sumus hic Laureti ista tamquam Amita,&ego tamquam eius Nepos Clericus, sed quo nos vertamus nescientes, praesertim ego, quae me totam huic Beatissimae Virgini

commendaui, a qua fortasse gratiam accepi, quod Paternitatem Vestram inuenerim, a qua dirigi,& edoceri possimus, quid agere satius erit nobis. Consilium ergb suum petimus, quod quae sumus recipere, confidimusque non fore nobis a bonitate, &Charitate sua denegandum. Scire insuper debet Paternitas Uestra , me Orphanam esse tum sine patre, & sine matre, immo &sine uoto aliquo, apud quem va Ieam diuertere. Quid Paternutati Vestrae videtur de meis incomparabilibus anguli ijs

Responsio oretenus data curum.

I Quicunquε ad hanc sanctam Laureti domum etiam ε dissi.

tis regionibus supplices accedunt, ab ista misericordiae Matremiseriarum suarum copiosa recipiunt subleuamina. Sic huic Sanetissimae Virgini vosmetipsas commendatae, a qua , & quidquida vestris angust ijs liberari expediet eonsequemini . Quid autem ego vobis consilij proferam vix scio, nisi quΛd ambae Mantuam repedatis, & quidem palam tu orbata marito, occulth verti tu amarito discessa veste mentita semper retenta, ibiquε insimul vitam ducatis, & interim per aliquem fidelem amicum causam in iudicium deferte, ut iudicialit Er iustitiam reportetis. Dixi iustitiam reportetis, quia certum est fas esse uxori maritum relinque .

re, tum ratione eius notabilis saeuitiae, tum propter infamiam falso illatam tamquam adulterae, tum ob mandatum occisionis eiusdem, quae nullam admisit culpam in assumptione virilis v

flimenti quamuis Clericorum; & haec omnia , & singula sunt

causae diuortij, sicque Iura, & rationes stant prti vestra defensione. Restat modum scrutari, quomodo Iudex iuridicas habebit informationes abactore, ideoque dabo vobis scripturam Ecclesiastico Iudici mittendam; in qua contra saeuum maritum dueenda exponam nomine tui eius uxoris; sic tu ad manus Iudicis illam peruenire curabis per confidentem amicum , qui secrete eidem notificabit, quis, ubi, & cuius nominis sit eandem mittens,&haac scripturam mittam Mantuam per Posiam cum super-

177쪽

I62 Interrogatio XXIII. De uxore a marito discessa cte. scriptione : Ad manus V. ct N. intra praesentem mensem , ego vero nullam a vobis responsionem volo, ne deperdatur, in longo enim itinere sum constitutus.

h N. de N. coacta se oceultare pro morte vitanda, ei etiam per mandatarium a saeuo eius marito procurata, quapropter prae timore nὸ agnoscatur sub mentito habitu Clericali temper incedit. DeniquE quo se vertere nesciens, ut tu vitam non perdat, utque continua mortis euadat pericula, consilium peti jt a Confessario Veronae, a quo nihil concludenter accepit, nisi quod in manus B. Uirginis factum commendet. Me igitur inuento, mihi quis esset detexit, eique respondi, me putare aliud minimό subesse remedium, nisi casum Iudici confidenter aperire, ut iudicialithr, vel extra iudicialiter ad ipsius libitum opportunum ponar remedium

3 Si ego, qui haec scribo Iudicis munere in exposito casu fungi

deberem, totum in quatuor diuiderem membra. Primum est, quid sit iudicandum de in uitia viri in uxorem Secundam est, an falsa, seu vera criminatio de adulterio satis iit pro thori separatione. Tertium est, cognitio mandati expediti prbde vivis tollendo altero ex coniugibus, quid operetur. Quartum est, num mulieri licitum sit Clericalem habitum mentiri. Igitur prudentia Iudicis hic tota decurrat, ut postquam a supra dictae scripturae delatore, & ab huius depositione, ac inlammatione edoctus, seruatis seruandis operetur,necessario in inquisitione adhibito secreto, ne detecta vetoris occultatione per mariti indaginem interfici periclitetur. Hinc: Primum , quod est de saeuitia viri erga uxorem, vommune iudicium est, esse illam probandam plene, & concludentissime pro thori separatione, quia agitur de materia graui, atque ardua.

Tamen non lassicit probare qualeaecunque saeuitiam, sed talem

178쪽

Interrogatio XXlit De uxore a marito discessa ste. I 63lem ut apta sit iustum, & in virum constantem metum cades,tem inducere, ut probat text-ιn eap. ιιtteras, in D. Abb. in cap. ex transmissa, num. q. de rest. Des. Sanchera de Matrim. lib. q. diis.

Probatur autem saeuitia nimia, si inter virum, & uxorem intercedat odium capitale, & sic probabiliter ex tali odio tractatur de dicta in uitia, & de vitae salute, quo casu uxor a marito discessa non restituitur, eaρ. ex t ansmissa, st. & cap. litteras, 33. in D. & ibi Ancharan. & Abb. sub num. 7. de restit spoliator. Gu

marito reperitur, est ab illo separanda, d. eap. litteras, 23. . fio. Sylv. in Sam. De . Matrimonium, β. Io. antὸ nu.3. Ricci. Dcδ. Neapolit. 8. num. I. pari. 1. & Buriar. cons. 333. num. 2. in I. ubi ais erit hoc etiam procedere si solum timeatur futura inuitia mariti, quamuis nunquam saeuierit ,& hoc ultimum tradit etiam Sanch. de Matrim. lib. Io tiri de divortio, disp. I 8. num. P. Farin. quast. I 3. num. I O. Gulier. canonie. M. lib. I. cap. L . num.9. Tradunt etiam

praedicti .esse faciendam thori separationem, idemque asserunt plures, quos allegat Surdus de atiment. tit. I. quass. i 2. & tit. P

Separata uxor a marito ratione nimiae saeuitiae nequit cogicum marito redire sub fide cautionis de non offendendo, quando inter ipsos datur odium capitale, quod quandb detur dicam numero sequenti. Glossi in eaρ de Benedicto, s. in verbo, sub eautelata , 32. quast. I. Mandos cons q6.nu. . Marius Anton. lib. I . resol.D. num. 7. 6c Thomas Teruis in terminis praecisis , lib. I. decis 6 I. 6 Secundum est, an accusatio de vero, vel falso adulterio uxoris facta per maritum, siuE etiam e contra, sussiciat pr6 thori separatione, & dicendum est amrmative cum Bursat. cons. 333. per tot. praesertim num. I. O IS. ThOm. ruisan. cf. s. n. s. II. l6. & decis 6 I. per ton lib. I. Rota decis TO6. num. 3. pari. 1. Ut . Ratio est , quia quando unus ex coniugibus aecusat alterum de crimine capitali, quale est adulterium, tunc inter eos dicitur oriri odium capitalo, & locus est separationi thori,& maxume si aeeusatio fuerit iniust E facta crimina lithr. Et hoc procedit etiam si odium prouenisset culpa uxoris, at X α hoc

179쪽

6 Interrogatio XXIII. De uxore a marito discessa σα hoc non contingit in proposito casu, prout facile probationes faciendae demonstrabunt, & pro isto alterio stant Abbas in ea

liti s , I 3. num. 23. de restit. Ipoliat. Neuiean. in sua Sylva nuptilib. I. m. 39. Ricci . decf. 8.nu. 2. pari. Σ. Sanch. de Matrina.lib. Io.tit. de diuort. disp. I IO. num. s. & plures alij. Et quia in nostro casu mulier recessit a viro ex causa, propterea ei extra domum debentur alimenta a viro prout signanthrfuit traditum a Surdo de aliment. tit. I. qucst. ΤΣ. num. q. & tit. P. quast. II. num. 2o. secus erit, si sine causa vi fuit dictum in Fere trana Alimentorum I 8. Iuni' l6 3. coram Buccabello, & in eadem, I. Iuli, I 639. coram Bichto, & tradunt Sanch. de Matrim. lib. 9. disp. q. quasi. 2. num. ΣΟ. Marest. var. res lib. 2. cap. 83. num. 6y. Onus vero probandi causam incumbit uxori. Gratian. discept. forens. 332. num. 7. Iason tu ι. diuortio, num. 1 F. sffolui. Matrim& donec causa probetur, receiIus uxoris a domo viri propria aut horitate, dicitur culposus Iuris praesumptione. Rota in recent. decis 3 II. num. I. pari. 3. Facta thori separatioue tenetur maritus restituere uxori suas dotes, nam cum illae dentur pro oneribus matrimonij, t. pia oneribus,2Ο.C.de iuri dot. cessantibus talibus Oneribus apud maritum, conuenit vi dos reuertatur ad domum uxoris cum ista. Mandos. cons Cnum. s. &praesertim quando culpa mariti deuentum est

ad thori separationem, quo casu dos semper restituitur. Surd.

de aliment. tit. I. quas . et L. num. LI.

Quod si ex suspicionibus fuisset inductus maritus ad accusandum uxorem de adulterio, illis purgatis ab illa, videtur eas nullatenus suffragari, ut dos restitui a marito minimε debeat, ut

notat Curiacus Controvers. Forens tom. I. lib. I. controuers. ITI.

num. I I. lcnum. Ιχ. cum pluribus dicit, qubd maritus sit etiam condemnandus ad alimenta praeterita , fit ad expensas litis D tas ab uxore, quia utrumque tenebatur subministrare lite pendente, tum agente uxore ad thori separationem ob iustum timorem , tum quando accusatur de adulterio , ut in praesenti

casu.

7 Tertium est, quid operetur cognitio dati mandati prbdanda morte alteri coniugi λ Et indubitata responsio omnium D torum est operari, ut det locum separationi thori, quia talei mandatum parit odium capitale. Sic tradit Francisc. Niger ςΥ-

180쪽

Interrogatio XXIII. De uxore ιὶ marito discessu se. I 6s Cyriae. ιι controuers. I73. ubi plura dicit ad rem praesentem . 8 Quartum est, an liceat tam inae mentiri habitum virilem, etiam Clericalem Dico non esse peccatum si fiat ex iusta causa ; si vero fiat ex leuitate erit peccatum veniale ; si autem fiat ad malum finem, vel cum scandalo , erit mortale, si scandalum sit graue, finisque sit grauiter malus. Ita Nauarr. in Mun.

cap. 23. num. 22. Allo. verb. Habitus, num. 2. Igitur taminam uti veste virili non est de se peccatum, sed tantum ex circumstantia, vel intentione. Sic D. ThOm. 2. L. quast. I 69. art. L. ad Hinc patet, quod uxor in casu nostro nullum admisit peccatum utens

virili habitu, licet Clericali ex urgentissima nece Isitate se Occultandi piti morte euitanda. Circa sublationem pecuniarum, quas uxor accepit in domo mariti ad proprias rationabiles indigentias in fuga sua quid sit dicendum, constat ex traditis supra sub numero 6. υers. Et quia,

IR TERROGATIO XXIV. An sit iudicium temerarium, oe murmuratio gravis Uirmare farem de bonis pupilli istias

Tutorem olim pauperemis snunc diuitem λΡErueni Papiam eone tonaturus per integram Quadragesimam in Templo Sancti Michaelis, in quo pridie quam conciOnum cursum inciperem obuiauerunt mihi duo Reuerendi, Moralista unus, Iutas a alter inter se controuersiam habentes, an iudicium temerarium graue, mortalisve murmuratio sit, amr-

mare esse iurem de bonis pupilli huius Tutorem communiter scitum pauperem de praeterito , duitem vero de praesen ιi . Utrumque amrmabat Moralista, sed pro negatiua uabat I rista, quid vero dicerem ego me interrogauerunt , praesertim an censeam posse Tutorem conueniri, ut reddat rationem suae administrationis. Respon-