장음표시 사용
141쪽
. g. :LXXV, ' aut ne facile iam intelligimus quatuor doctrinas de consuetudine, quae hoc g. occurrunt. Nam i consuetudo est probanda : lex non est probanda. Haec enim jam omnibus per promulga Ilonga innotuit : illa tacite ino evit; quod , cum . acti sit, probandum est α ex diuturnitate temporis, Ys,
ex actuum uniformium irequentia. ' Onsuetudinis eadem vis est ac legis, est enim ab eodem legislatore, & perinde est, sive tacite quia vetalit, sive expresse. S) Consuetudo legem anteriorem abrogat: quia enim est finstar legita, ta lex posterior antiquat priorem, ,hinc & consuetudole Rem priorem abrogat, vel eidem de rorat. fide Const. Princ. Consuetudo rectae rationi repugnans nullius momenti est .' quia prIncem hocne tacite vult, nec expresse. Ε. g. inter opifices in Germania hujusmodi consuetudines inoleverunt, ut tirones , exaelis tirocinii annis, baptizentur. Principes id serre nolunt. Quartitur, an conSuetudinis. huius aliqua sit auctoritas λ Resp. , a quia rectae rationi & bonis moribus adversatur , b quia princeps legem abrogare potest,
multo magis abrogare poterit consuetudinem a surdam, impiam .& rationi adverSam.
9. LXAlta. Quaeritur adhuc, cum apud Romanos tot fuerint iuris scripti 'species, veluti Leges, ,Uta, Plebiscita, Constitutiones principum, an & hodie Iot species obtineant λ Negavius. Tam G scripti species natae sunt ex frequenta reipublicae mutatione. 2 'Apud nos nec plebs fert leges, nec Senatus per modum SCti aliquid statuit, nec rutorum interpretationes auctoritatem legalem habent. Quid ergo apud nos lex λ Est praeceptum commune &c. Dicitur i) praeceptum, quia lex obligat. Ergo lex permissiva proprin non est lex,
quia non ligat. 2 Commune, ut distinguatura privilegio, quod non ad omnes spectat, sed ad summi imperantis , quod solum man
142쪽
teges ferre, sive is sit tinperans monarcha, sive optimates, sive populus. χυλ obligauni omnυ-ό- aetatis , L. de LL. bis muris ejus --- α'ctiones , suasi c.mpo int Ii quosi intelligendum: Adeactionibus humanis, Anax ex inte Ilectu & voluntate proficiscuntur, non de naturalibus, xquibus . nuu
vellima esd quiutio e Quoe: sint a liniri ' et ΘResp. Tria, person ars Pres , & actiones Pinno enim Sciendum ,: quomodo personae ratione iurium: dis, ferant, veluti domini, servi, patres , liberi , au
tores, pupilli. Deinde, qualia sint iura rerum, ac postremo, quibus actionibus quisque ius suum
omo Be persona grammatice suht syno ma , at juridice ditiarunt. Omnis qui denu persona ho-ino est , sed non omnis, homo gst persona. immoeest quictimque. habet mentem ' ratione praeditam in 'c.rpor b humanor & p a Gra 3 est : homo ' eunti statu - . eontideratus. hui italue statum, Mihh bet , is, nec rit. perso ab Sequunmt ea ini roICti comicos.. Quemadmodum, enim his nota omnis homo, in comoedia cxui operam praestat, dicitur. PerSona , sed is , qui repraesentat alium hominem, e g. regem Servum L senem , &cz,, ita &idciis. is demum est persona . qui repraesentat vel patrem familias . vel civem vel liberum hominem, i. e ut pauci; dicamus, is, qui habet statum. b
Quinitur itaque, quid. Sit Status Φ Resp. Esse qualitatem, cujus ratione homines diverso iure utuntur, e. g- quia alio iure utitui .liber -honN,
143쪽
alio servus, alio civis, alio peregrinus, hinc libertas, & civitas dicuntur status. Vocatur alias status in iure nostro etiam eapiat, & hinc dicitur servus nuIIum caput habere. g. 4. Inst. de cap. demin. , &.qui fratum civitatis veI libertatis vel familiae amittit, is dicitur capite minui. pr Drt. de eap. demin. Status 3Ctis duplex est , naturaIis eir civiID. Naturalis est, qui ab ipsa natura proficiscitur, e. g. quod alii sint masculi, alii seminae, alii nati, alii nascituri vel ventres. CibiIιs est, qui ex jure civili descendit, uti differentia inter liberos &Servos, cives & peregrinos, patres & filios familias. Hinc status eisilis triplex est: libertatis, se cundum quam alii sunt liberi, alii sunt servi; eivitatis, secundum quam alii cives, alii peregrini,& denique familiae, secundum quam alii patressa
milias, alii filii familias. Iam ergo facile intelligitur axioma: quicumque nullo horum trium statuum gaudet, is non est persona secundum jus Romanum , sed res, quamvis homo sit.
Exemplum habemus in servo. Is tamq rat, sed non Persona. Homo est, quia fationalem in corpore humano. Ept Iersona, quoad Stat una naturalem, quia vel masculus vel semina est, sed non est personae quoad statum civilem, nam neciber sub nec civis, neς pater
reg. iuri, Maia non est persona. Et hiac servus poterat a domino occidi, in servum non cadebat iniuriae servus poterat vendi, donari, legari ', servus nec uxorem ducebat, nec contrahebat, nec testamentum condebat, nec quidquam proprii habebat, quia non erat persona. .
Jam itaque ad primam personarum divisionem progredimur. Personae non civiliteri sed naturaliter acceptae vel sunt homines liberi, vel servi. . Li-
144쪽
Do Iuro Personarum. I isunt qui non sunt in justa servitute. Nam i quis injuste servit, e . g. a praedone captus, is luidem in servitute est, sed non est SerVus, ve- uni liber homo. Ser i sunt, qui alteri ex iusta aussa serviunt. Dico ex iusta caussa, quas caus-;as recensebimus g. 81. Liberi homines denuo sunt pel ingenui, vel Iibertini. Ingenui sunt, qui numquam in iusta servitute, sed statim a nativitate liberi suerunt, pr. Inst. de Ingen. Libertini, qui ex iusta servitute manumissi, m. Inst. Utrique sunt liberi homines, sed nobilior & praestantior est nobilitas ingenuorum quam libertia
Quum itaque liberi a libertate, servi a Servitute dicantur, hinc porro sciendum, quid libertas& servitus λ Libertas dicitur naturalis facultas ejus, quod cuique facere libet, nisi quid vi aut jure
prohibeatur. g. r. Lot. h. e. Hane definitionem explicabimus. Dicitur. I libertas fa Itas natur Iis, quia natura omnes homines sunt liberi , L. 4.m de I. I. L. 5a. f. de .Reg. I. Disterentiam ergo inter liberos & servos non natura, sed LL. civiles introduxere. MQuod cuiqtie facere Iibet. In eo enim consistit libertas, quod actiones nostras nullius arbitrio. veli suscipere vel omittere tene-imur , sed pro lubitu nostro agere.& non .ggere, hoc 'vel alio modo agere possimus. . 3 . quid υi aut fure prohibeatur. Obiicere enim quislosset nec hominem liberum ea gaudere facultate faciem di, quod libeat. Sed respondetur: tunc eum noststatu servitutis prohiberi, sed aut vi , . veluti siquis a latronibus vinctus; aut iure, veluti si leges. kiquid fieri non patiuntur. Servitus contra est constitutio iuris gentium, qua homo dominio alieno contra naturam Subiicitur f. a. Inst. A. t. Haec mittam definitio ut explicetur, dicitur servitus ci eo nititutio iuris gentium, quia natura, 'ut diximus, omnes liberi, & gentes. demum servitutem intro
145쪽
ninio alieno iusjicitur. In eo enim consistit seriavitus, ut homo sit in dominio tamquam res, &hine vendi, legari, donari, occidi poesit, 5
contra naturam. Nam, ut diximus, natura omnes
homines liberos procrea it ό quod observandum contra Aristotelem, qui aliquos homines natura servos leve Statuit, nempe stupidoso inertes, &alios , qui se gubernare nequeant. Sed id falsum, quia natura onanes iminines sunt liberi. Nec sequitur eum, . qui stripidior me est , mihi i servire
teneri. Jam quaeritur, cui SerVitus cicatur contra naturam
esse ρ Respc, non idiintelligendiust esse de jure naturae questis tuu juri Datriae 5 Teme rationi reqpugneta ad aeni in falsum esse, 1 inde pater se quod
non trepugnat societati humanae , eaque . cum Sermultute: certaruirii persona iunmteu chnsistere; O, quod si, rationi. 'ia iuri nai urae repugnaret, eam pro bare non posset Scriptura sacra, quippe quae rati ni rum repugnat. . AM S., Sia adprobat . Solvitutem, r. Cor. VII. ,2o. seqq. Sed id servitus dicitur comtra IratuFam esse, quia ex pla missunt Tes. Servus
enim, ut diximus, e classem, rima redigitur ita es assem perin D, δε non iustia licreta fit conditionis , i quam bos audi diud mentiam, L. 2. L. 27. S3. f. --gc.1. 2. His edim Coni, i uero aclas. Obs. c., 55. I Tv-ustas erat Oct s 6 γiLXXXI. i. . si is Mure micamidini miid sit. libritas ,& servitus aemur: Quomodo quisi servus fiat iarvi ant nascuntur, aut fiunt. Nascuntur ex. ancillis nostris. Si itaque serva vel ancilla ex quocumque patiat filium filianive, & hi sunt servilis conditi s. Quia enim servi sunt res, uti dixi-stus 3. I se uur , ut di partus serviles ejusdem sint tonuitionis: Nam quomadmodum sint . vaccae 'quae' est i v dominio, i& ipse in dominio est,
ita & fatus anelliae quae servit, & ipse servire g. LXXX.
146쪽
Do Iure Personarum. I 43 dieitur. Hujusmodi servus natus nobis dicitur Verna. Et eo iure iam usi sunt veteres tempore Abrahami, uti patet ex Gen. XIV. 14. , ubi Abrahamus armavit vernas suos. Quum autem saepe contingere possit, utvverna nascatur ex Titii servo & RIarvii ancilla, quaeritur Titii ne, an Maevii sit verna λ & Besp. Maevii. Regula enim haec generalis est in jure nostro: partus sequitur ventrem. g. I9. Inst. de νer. divis. Quemadmodum ergo vitulus ex Titii bove & Maevii vacca procreatus est Maevit: ita & verna ex Titii servo & Maevii ancilla natus. Aliud dicendum, si quaestio est de conditione filii. Nam tunc in matrimonio justo
filius sequitur conditionem patris, extra matrimonium eonditionem matris. E. g. Si pater est nobilis, mater plebeia, & justum inter eas personas est matrimonium , liberi sunt nobiles. Sin nobjlis rem habuit eum plebeia extra matrimonium , liberi spurii sunt plebeii. Inter principes id si nau- Ille est, quod ex principe marito & uxore plebe ia vel nobili non nascatur princeps, nisi mater adclignitatem principalem evecta sit ab imperatore. Cujus raei nuper exemplum vidimus in duce mur-tembergico-Mompei gardensi, qui ex nobili iusta
uxore sustulerat filium, quem vocabat non ducem ivurtembergicum , sed comitem de Sponech. Mortuo patre hic non succedere poterat in principatu, sed tota provincia devolvebaturet ad agnatum pro xiinum ,'ducem murtemberg regentem.
g. LXXXII. Ita servi pascuntur. Iidem funa aliquando, quamvis liberi sint nati; id quod fit vel jure gentium, vel iure civili. Iura Gentium per captivitatem Io times enim ab hoste capti semi fiebant, cujus cumque eSSent conditionis. Exemplum habe in MAttilii Reguli Cons. Romani, qui bello Punico I. captus a Carthaginensibus in tristissimam redigebatur Servit irem, &,demum misere cruciatus
peribat. Flor. Hist. Rom. I. II. g. 23. Nunt gal ita ratiocinabantur veteres: Hostes possumus oecidere; PQ umui ergo redigere in servitutem imo
147쪽
imo id pro beneficio erit, quum eos ipsos servemus, quos potuissemus interficere; unde & semos vocabant quasi serυatos 1 mancipia quasi manueapta f. 5. Inst. h. t. Hodie bello captivi non fiunt servi, sed tantum custodiuntur, donec redimantur, vel permutentur. Soli Russi ex populis Christianis captivos etiamnum in servitutem redigebant , quo tamen jure non amplius indistincte utuntur. Romani autem neminem captivum redimebant, quamvis tristissimae servituti mancipatum, ut esset insitum militibus Romanis, aut vincere, ani mori. Cic. de Q. III. cap. uIt.
Fiunt etiam servi Iure Ciυili in poenam , &quidem duobus potissimum casibus. i) Si major
XX. annis pretii participandi caussa se venum dari passus fuerat. Nimirum jure Romano liber homo vendi non poterat. Si venditus esset, statim proclamabat ad libertatem. Quum vero aliquando adolescentes pecuniae cupidi se venum dari
Paterentur, tantum ut pecunia emungerent emtores, & participes fierent pretii pro se soluti: SCto
Putui est, ut hi adolescentes, si XX. annis maiores essent, servi manerent. Exemplum hujusmodi iraudis est apud Plaut. in Pers. act. G. Icen. III. υ. 55. aes. III. se. I. cr aes. m. sc. III. v. s. st Si libertus ingratus revocaretur in Servitutem. Ast ingratitudo duplex est, alia simplex, alia praegnans. Simplex dicitur si quis ei, qui sibi beneficia
praestitit, beneficia non praestat: praegnans, si quis benefactori praeterea aegre facit, & quovis modo eum vexat. Liberti itaque revocabantur in servi-2utem , non ob quamcunque ingratitudinem simplicem, sed ob p aegnantem. L. ian. C. de ingrat. ι b.
η llae de modis, quibus servi fiebant. Jan quaeritur, an intet servos quaedam fuerit disteremia pHesp. Distinguendum esse inter statum & ossicia. RHime uatus nullum erat inter servos discrimen:
148쪽
Da 1 re Personarum. I 45mmnes enim erant ies, non personae; omnes destituebantur juribus communibus libertatis, civitatis, testamenti sedlionis; omnes vendi, alienari, imo& occidi poterant, lure antiquo. Ast ratione o omnino magna erat inter servos . differentia. Alii erant scribae, anagnostae , procuratores, institutores: alii mediastini, qui in mediis, aedibus stabant, ad cujusvis nutum parati: alii vincti catenis serviebant. Deinde paullo melior erat . conditio statu liberorum; ita enim dicebantur, qui vel sub conditione, vel in certum diem libertatem erant consdecuti. Quamdiu itaquo conditio vel dies nqnextitissent, manebant quidem in statu servili, sed tamen paullo benignius habebantur, quia Spe . rabant libet ratem.
Hactenus Jus romanum de servis explicavimus: iam quaestio est de usu hodierno. Ubi quaeritur: i) An & hodienum servi sint λ Negant id multi, quia homines proprii, quales sunt in Vest-phalia, imo & in vicina Geldria non sunt similes servis Romanorum. Sed sic etiam negari posset
nos habere uxores & liberos, quia uxorum nostra rum & liberorum non eadem sunt jura ac Roma norum. omnino ergo etiamnum supersunt servi
in Germania, in primis apud Vestphalos, in Gel-dtia & aliis locis : sed non sunt ejusdem iuris ac servi Romanorum. Hinc si quis quaerat: a Quo jure utantur hodie domini in servos vel homines proprios λ Besp. a Servi non sunt res, uti apud
Bomanos, sed personae. Hinc non possunt occidi, nec vendi, donari, legari, nisi cum prindio. Hinc etiam uxores ducunt, modo dominori 3 3 solvant certam pecuniam, quae diciturnoeciemuro II ine testamenta iaciunt sotecodeite eontrahunt. Et hactenus nulla inm qie' ter servos & liberos homines est disserentia. Ast in eo differunt servi a liberis hominibus , quod b illi sint glebae adscripti, i. e. adsundum vel praedium pertineant; unde Vocantur
149쪽
Leibeigne , Eigelibeborige, Holbehorige. Hi ne cimi stando alienantur, venduntur , legamur, & si fugam capessant, possunt ubique terrarum vindicari & Cc suga retrahi. e) Quod domitiis debeant operas. Hinc agros colere tenentur domini, hin stumenta colligere, hinc operas manuarias praestare debent, & agere quidquid iniungit dominus. d) Quod domino debeant heredita-der mutDII. iis partem, nempe optimum caput, das Hoost-deel , e. g. Optimum e-der Graeand. quuin, Optimum bovem &c., nec DII. non das Hred.deel, optimam vestem,e. g. Optimam stragulam. e) Quod censum praestant annuum , e. g. certum numerum γ t u o Vorum ., gallinarum, caseorum, imo
aliquot denarios, imo alicubi , ut in Hol satia, non plus retinent rustici quam victum , amictum & sementem , reliqua doliathus sibi vindicat' quorum saepe maximae divitiae in multi indine hominum propriorum vel servorum
Quaeritur porro, an iisdem modis servi hodia fiant ac olim λ Res p. Servi hodie quoque Nascuntur , vel funr. Nas nitiis iis locis ibi haro erullus' recepta , ex ancillis mistris , aeque apud Romanos. Fiunt non iure sentium per captivitatem, quia, ut di i , capti hostes apud nos non rediguntur in seri.laufei,n; sed jure civili variis Isuhs jus Romanum igno-Dif-- ὸin at. Nimirum i per nuptias, ut Henne, miνιι si ovis liber homo ducit uxorem Eu nisin min anci tam alienam, tunc N ipse ser- vus fit. α) Per venditionem vel addictionem voluntariam, si quis pro pretio certor se ultro domino addicit. 5 Per ha-dist Lias bitationem, si quis iis locis consti- machi elaen. tuit domicilium, ubi valet adagium aer facit servos. Hinc Elector Palatiunus eo jure utitur, ut advenas & peregrinos, quiis sine
150쪽
. ' De Iure Personartim. I 47 sine certo domicilio per provincias suas & vicinias oberrant, possit in servitutem redigere. Id . ius vocatur juc Mitarangiarus. Sed cun bellum ex eo nasceretur, Saeculo superiore id per tracta. tus pacis Heilbrunnensis admodum restrictum est. Quum hactenus de servis actum sit, iam sequuntur liberi. Hi cum vel ingenui sitit svel libertini, vide supra g. 78. jani de ingenuis agentrum Tit. 4. & libertinis
G. LXXXVIII. Quaestio in hoc titulo potissimum duplex tractatur: i quid sit ingenuitas λ g. 88. 89 α qui
sint ingenui λ g. so. 0 I. 92. Quod ad prιorem quaestionem attinet , videbimus a ide eΠmologia,
g. 88. b de ipsa definitione, g. 89 Etymologia
haec est: Ingenui dicuntur a gignendo, adeoque ingenui ideo hoc vocabulo appellantur, quia ipsis est ingenita libertas, vel quod perinde est, quia statim a momento, quo geniti native sunt, liberi suerunt. Eo enim ipso a libertinis disserunt, qui& ipsi quidem liberi sunt, sed non a Nativitate,
verum a tempore manumissionis.
Ilinc sicile intelligitur definitio. Ingenuus est qui statim, ut natus est, liber est. Nam ut aliquis sit ingenuus, tria requiruntur: si ut liber Sit; Servus enim non est ingenuus: et aeut liber sit a nativitate; hinc si quis ab ancilla natus ipso momento partus suisset manumissus, tamen non fuisset ingenuus, sed libertinus: S) ut numquam in justa servitute fuerit. Nam si vel nao- 'mento in hoc statu suisset, non fuisset ingenuus, G a sed