장음표시 사용
151쪽
sed libertinus, si veI. maxime recuperasset liber
Jam sequitur altera pars tituli, quinam sint in- tenui Τ ubi primo praemittimus axioma vel regu- .im universalem, ex qua judicati possit ingenuiuis, g. m. Deinde ex hac regula. varias derivamus conclupi opes, g.'so. 92. Regula vel axioma ita se
habet: ungemus est natus a matre, quae veι tempore eonceptionis vel partus vel intermedio salagm per
momentum libera fuit. Quia enim conditio miserrima erat servilis, hinc semper jura magis lavent libertati quam servituti, & .ninc, si vel uno momento a temporae conceptionis ad tempus editi partus libera fuerat mater, insualem non servum, sed ingenuum esse ἡudicabant.
. Jam videbimus conclusiones inde fluentes.. Ex hoc ergo axiomate sequitur: 1 ut ingenuus sit, qui natus est ex parentibus libertinis, quia numquam fuit in servitute. Sic e. g. Horatius poeta de se ipso scribit, se esse libertino patre nytum,& tamen fuit ingenuus, quia non ipse, sed parentes eius serviverant. I cIt non iat ingenui titi manumissio, Hinci si quis liber homo injuste detrusus in servitutem postea libertatem recuperasset, non erat libertinus, sed ingenuus, qui in servitute quidem ui erat, sed non servus. S) Ut δκ liberi a patre venundati & obaerati post m4numissionem ingenui essient. .Debitores enim, qui non erant solvendo, creditoribus suis addicebantur, ut iis servirent. Sed quia tamen non erant servi , sed operas tantum praestabant, quemadmodum famuli nostri me cenarii, hinc adepti libertatem non fiebant libertini sed ingenui. Ut
natus ex libera de servo sit ingenuus. Quia enim inter liberam & servum non erat iustum matrimonium , hinc partus sequi debebat ventrem , uti
jam diximus supra ad g. 81. 5 Ut ingenuus
quoque dit spurius ex ingenua matre natus, quam-
152쪽
. . c De Ingenu . iῆsvis pater incertus sit, ob eamdem rationem, quia extra matrimonium partus ventrem sequitur. - . . s. XCII.
Addimus eonclusiones duas , nimirum 1 quod& is qui altero deserente jura vli se ingenuum esse', & ,3 querit' iudex ingenuum esse sententia lata' pronuntiavit, omnino habeatur ingenuus. Ba- .eti' est , qui jusjuranduin & res jussit ata pro veritate habentur, quamvis postea aliud appareat. E. g. Si Titius mihi debet 1 oo. , & ego illi neganti sero jusjurandum, & is illud praestat, nihil debet; 'etsi vel maxime postea reperio chirographum, ex quo liquet eum falso iurasse. Periurii quidem reus esu & tamquam periurus punitur, sed non adigitur ad solvengum. Ita etiam si quis mihi debeat Ioc., ego instituam actionem, sed probare ta-
rmen debitum nequeam, adeoque rude ' eum absolvat , nihil postea exigere possum, si vel maxime reperiam thirographum. Unde practici formant Pegulam: res judicata fucit ex albo nig rum , ex nisgro album , ex μνυο rectum, ex red o cumum. Hinc est, si quis ingenuum se esse juravit, altero de
serente jusjurandum, vel si iudex sententiam tu. lit aliquem esse ingenuum, manet ingenuus, licet postea appareat eum falso jurasse, 'vel judicem
153쪽
DIximux supra homines liberos , qui serviia opponuntur, vel ingenuos esse vel libertinos. Quum itaque de ingenuis. actum sitia' quoque dicendum de libertinis. De his quaeritur ;: ι i quid sint λ g. 95. et quibus modi v suerint manumissi λβ.' M io . 5ὶ quot uplices fuerint. libertini λε. Io5.-IIoia quo iure in libertinos patroni usi
Aint ρ g. . II 3 G2 ' 5ὶ an huius. tituli hodie. aliquis usus sit λ g. LIS. I. ergo quaeritur, quid sitit tmertini λ Besp. Qui ex iusta servitute manumissi sunt- Princ. t. f. r. Dicimus autem ex iusta servitute- Narni paullo ante g. 9r. jam monuimus, eum qui eKInjusta servitute manumissus fuerit, non libertinum esse, sed ingenuum. Hinc e. g.. Tiro. a cicerone manuviisl ,erat libertinus, quia sue t in justa. Liceronis, servitute M as dos b. a. Pharaonemammissus erat ingemur fili mori fuerat in iusta Mrvitiue, a fratrium
denda esse vocabula ubem s oe IiSoni xv Liberti enim quis dices se tati e patroni, quo manumissus 2 ratione Status, in quem permanumhisionem pervenit. Hinc absolute dicere possunt. Tiro fuit Iibertinus: si vero patronum. addo, dicendum ast, Tiro fuit Iibertus Ciceronis... non libertinus Ciceronis.
g. XCIV. II. Quaeritur deinde, quibus modix iacta sit manumissio ubi ca) definimus manumissionem, ig. bὶ describimus modos sollemnes, g. cimocos minus sollemnes, g. 96. Q de singῖα seorsim agimus, g. 89.-IOέ. me
154쪽
Dὰ Libertinis. i5 I a m missio est de manu datio, Manus autem in jure significat potestatem. Hinc e. DRomulus dicitur omnia manu guberna/Je , i. e. yOrestate & arbitrio, L. a. q. f. de o. hinc liberi dicuntur esse in manu Parentum , i. e. in potestate, & si dimittuntur e potestate, dicuntur emancipati, qs. e manu dimissi. Posse autem .e vos manumitti , iacile probatur. Serum: est Us,
nunciare. Et dominio in servum renunciare IN sum. Si possum dominio renunciare, poSSummanumittere. Et servum possum manumittere.. g. XCv. . a
Jam, quot modis facta sit manumissio, vide dum. Eos dividimus in soIlemnes idi minus sollemnes. b) Sollemnes olun erant tres: α) per c sum, si servi domino volente in tabulas censuales .referrentur. is per ιυtamentum, i dominus moribundus servo legaret libertatem. G per indidi. m, si servus manumitteretur coram praetore, Veli alio magistratu. Ηἰ- modi in . usu erant rempore it rae reipublicae. . Sub principibus adhuc aliquamdiu census agebatur Romae & in provinciis, qualis etiam erat ille censu&Iempore nati Christi actus sub Augusto, Liae. VII. r. At postea non amplius actus est a temporibus Vespasiani. Itaque Coinuanr-DI. in locum manumissionis illius aliana influuit, quae fiebar in escrosanctis ecclesiis , L. I. C. de otii in SS. Eecl. Ergo iure novo lites sunt modi
sollemnes. α) m umissio in SS. eccles.; bs per testamentum, γγ per vindictam.
. g. XCVI. ID Sollemnes quasdam caeremonias requirebant. xere sine ritu & caci emuniis maluamitterentur servi , & domini voluntatem suam sine sollemnitate declararent, manumissio dicebatur . cὶ .minus soli
mnis. Sic manumitti poterant α per epistolas ;inter amicos; , per convivium; M perno minationem filii. Imo quaevis sufficiebat conjeuisera. Elegans est exemplum apud Suet. de etaris
155쪽
σθιε. I. Quum enim nautae servos Venales ad-
.veherent, & puero bullam argenteam adpendissent, ut publicani eum haberent pro ingenuo, liber de-xlaratus est puer, quod signum ingenuitatis dominis volentibus geSsisset.
- Jam de singulis his modis seorsim' aget . dum. Primus sollemnis erat census. Ρer censum ero intelligitur ritus Romanorum, quo singulis quinquenniis per censores describebantur omn cives, eorum tiberi, pecuniae & facultates, & d nique singulorum hominum aetas, εexus , dignitas &c. Auctor hujus census erat Servius Tullius rex Romanorum, qui ideo eum invenerat, ut senaper scirent imperantes, quot milites possent conscribere, quantumque pecuniae in urbe esset 8c sine detrimento colligi queat. Prolixe de hoc censu agit Liv. lib. I. Flor. Lib. I. e. 6. Quia itaque nonnisi liberi homines & cives in tabulas
.eensuales reserendi erant, hinc servi statim erant
liberi, si volente & jubente domino nomina pr iassi essent apud censores, & hi ea inscripsissent tabulis censualibus.
Is hujus locinn manumissionis successit malam -missio in . SS. ecclesiis a Constant. M. invecta a. I. C. De his, i in SS. Ecel. Quum enim &Gentiles olim aliquando manumitterent in tempsis deoru in , Iac. Gothost. ad L. un. C. . -- ὰ . de S M MeL mitandum id censuit Constam etin eamperator Christianus, & inde nata est manumissio in SS. ecclesiis. Ea ita peragebatur, ut ci dominus servum in ecclesiam induceret , & adstanae clero liberum esse juberet. αὶ Ut eo de actu scribererar instrumentum , eique subscriberet do minus. 5ὶ Ut aperirentur portae ecclesiae, & servo Permitteretur, ur ire posset, quo vellet. Et quum medio aevo portae apertae dicerentur portae passae, hinc factum ut instrumentum diceretur,
156쪽
rvm abh U' i g. XClX. - sequitur manumissio per Testamentum; cujustatio ex principio nostro fluit. Quum enim sec-vuτ' esset res, poterat & dominus de servo tamquam de re sua mortis caussa disponere, adeoque vel illum cuicumque legare, vel plane manumittere. Testamento autem quis manumittebat
vel diredie, vel oblique. Directe, quoties id saceret verbis imperativis, e. g. Stielus ιiber, esto: Oblique, quoties id saceret verbis precativis, e. g.
Hredem in Gie m mantimitrari. Porro directe quis manumittebat, aut arx es, ut)vestis ex . pressis libertatis datae mentionem istaret , e. g. Stichias Iiber estor aut tacite, cum voluntas traim toris ex signis colligeretur, quamvis libertatis in restamento: haud meminisset, e g. Stichus, ser--s meus, tutor liberorum meorum esto. Hinc sane
libertatis servo datae dominus ne verbo quidem meminir, sed tamen, quia qui vult Stichum tutorem esse non potest non eumdem liberum esse Velle, quum servus tutor esse nequeat , hinc manumissus creditur tacite. g. 2. Inst. qui oe ex quibus caussis manum; g. I. Inst. qui testament.
tutdirem dare possunt. Ceterum inter directe &oblique manuniissum libertinum id intercedebat discri inen, quod ille patronum non haberet, &hinc diceretur librνtus Oreinus, quia eius patronus in orco esset, g. 5. Inst. de sing. reb. per fideicommias. relict. contra oblique manumissus patronum habebat heredem, eique debebat jura patronatus; de quibus infra g. δὲ 2. g. C. Manumissio per Vindictam nomen obtinuit a virga lictoris, quae vindicta dicebatur a Vindicio,
servo Vitelliorum, qui, cum conjurationem juve num quorumdam de revocando Tarquinio rege prodidisset, praemii caussa a senatu manumissus est eo ritu, qui deinde semper obtinuit, Liυιι. II. c. b. O L. 2. g. 24. M de O. I. Fiebat ea manumissio ita ut servus adduceretur ad magistratum, apud quem erat legis actio, veluti
157쪽
Lib e L Tit. V. conSulem, praetorem, procons. 2 Ut dominus eum in gyrum ageret, & 53 inflicto colapho diceret: Hunc hominem ego tiberum esse υolo. Ut lictor virga, quae vindicta dicitur, eum percuteret. His factis liber erat. Hine Persius Sat. V. 25. Heu steriles υeri, quisus una Ouiritex Vertiga facitia Sidonius lib. II. ad Anthimum , v. 545. ι-- - Donabis quos libertate Quirites
Quorum gaudentes expectant verbera malam
Persius ibid. v. 88. Vindicta postquam meus a praetore recessi. Ceterum observandum est, hunc ritum postea tran&laturn esse ad equites nobiles.. Quamdiu enim in aula servietant ,. dicebantur aeret a nobiles,
Melo Κne se, & ita Anglia etiamnum Knightc. Postesqua in autem gladio percussi fuerant a princi ps , Debant liberi, & vocabantur Ridderem lino. hodienum Equites Melitenses & S. Johannis. aliorumque ordinum creantur percussione gladii. Per visisam quae manumissio , nullam olim requirebat sollemnitatem , sed dominu& tantuni scriptis litteris profitebatur se servum. Suun dimisissε liberumia Sed postea Justinianus subinscribi eam epistolam iussit a quinque testibus, L .. iam. I. C. de Iarim Iiberi. roII. Ratio, procul
dubio fuit, quod aliquando domini praefracte M perfide negarent epistulam hujusmodi a se scriptam esse; vel, quod servi fugitivi sibi ipsis huiusmodi epistolas scribendas curarent: quibus fraudibus nota meliua obviam iri posse existimabat ustinianus , quam si S. testes Interessent man missioni, & epistolae subscriberent. Inter amieos, & sine epistola servus poterat manumitti, L. Mn. g. 2. C. eod. Id Iustinianus introduxit exemplo ultimarunt voluntatum. Quemadmodum enim perinde est , Sive testamentum
testator scribi juberet, sive verbis illud coram et,
158쪽
Do Libertinis. 155 testibus nuncuparet vel proloqueretur e ita & perinde erat, sive quis servum manumitteret epistola a b. testibus subscripta, sive sine epistola praesentibus testibus.
Per eoosvium fiebat manumissio, quoties dominus servum convivio adhiberet, & eidem men-Sae secum accumbere juberet. Ratio est, quia &tacite manumissionem factam esse ex signis quibusdam colligebatur vid. supra g. 99. . Ast signum certissimum. videbatur dominum liberum esse velle, quem mensae suae adhibuisset. Probrosum enim & turpe habebatur, servum cum domino caenare, & hinc non in lectis mensae accumbebant cum domino servi, sed in subselliis, ut si quid vellent domini, statim adessent. Hinc servus apud Plaut. in Sriebo Act. III. Scan. 4. II.
Canice aecipiemur quam in Iectis. Et Parasitus . ibidem , υ. 52. Hatita portuis equidem me in secto aceumbere, Scis me imi subsellii esse virum. Quod perinde est ac si diceret: sufficit si me cum servis tuis caenare patiare. Quum itaque servi non possent caenare cum dominis, praesumebatur dominum servos manumisisse, quos secum convivio interesse jusserat.
Eadem de caussa liber esse censebatur, quem dominus μι itim in iudicio appellasset, g. II. Inst. de adopt. Saepe olim Romani blanditiarum caussa alios adpellabant filios, ut & Germani iaciunt, non quasi eo ipso adoptarent statim, sed ut eo cognomine amorem suum testarentur. Si itaque dominus servum suum ita adpellasset, non quidem filius illico fiebat, quia ad adoptionem plures sollemnitates requirebantur, quam sola filii adpellatio: sed tamen Romani inde colligebanr, domino servum hunc esse carissimum, & hinc eundem manumissum esse iudicabant.
159쪽
g. CV. . 7 Hactenus de modis manumittendi. Iam quaeritur II.)ο de enectu manumissionis, & qualis fuerit libertinorum post manumiss Onem condiqtio ρ Hinc primo dicendum de jure antiquo g. Iob, deinde de Iure novo s. Io6-io0., tertio de jure novissimo, g. I IO. ζ- a, Jure antiquo omnes servi manumissi ve IIibertini fiebant Cises Romani, & hine participes
orant omnium iurium, quibus cives Romani gaudebant, adeo. ut & comitiis . interesse poterant. Unde Cicero pro Cooelio Balbo e. 24. Semos de m e , quorum vis oe fortunae condisio infima est , ne δε rep. meriiss, persaepe Iiberiale, i. e. ciυμ ιε MMisa donatos e se υidebamus. Beneficium
hoc servi debebant Servio J'ullio regi, qui Ec ipso libertinae aeonditionis fuerat, & ad regimna adspiraverat. Hinc memor pristinae fortunae 'servos mammissos cives esse iusserat. Dion. Haiic. t. 4 p. 126. Ita se res habebat temporibus antiqui x
ime ad Augustum , sub quo & successores ejus Tiberis , primum libertinorum quo rimatam durisv facta est conditio. - CVI. Jure nim b novo non omnes libertini fiebant cives, sed quasdam aedilitii, quidam latinr erantia De dedititiis lex lata fuerat AElia. Sentia A. V. C- 55. qua cautum fuerat, ut servi, qui ob delictum fuerant instigati, torti, vel Rismate in fronte usti, vel alio infami supplicis adiecti, non fierent cives post manumissionem , sed deditui, Dedit iii autem dicebantur populi, qui helis a Romanis vitili & sub iugum missi deditionem:
fecerant. Horum enim multo durior erat eonditio Mquam civium Romanissum. Liv. L I. cap. 57. Caussam, qua permotus Augustus libertinorumma tundam statum deteriorem redderet, elegantqr resert Diovs. Halicarnan. I. 4. p. 28. Olim anim nonnisi servi boni & frugi manumitteba itur: postea domini caeperunt manumittere fures, Iatrones, veneficos, in Praemium scelerum cum
160쪽
oma minabatur hac pessima faece hominum. Ne itaque hoc contingeret. in posterun , Augustus lege: Elia Sentia sanxit, ut libertini, qui antea iri servitute fuissent ob crimen supplicio adsecti, fustigati, torti, sigmate usti, non fierent cives,
Latinos libertinos invenit Tiberius, sub quo lata tex Junia Norbana A. V. C. 77 . , qua Cau
tum ut omnes, qui non sollemniter suerint manumissi, vid. g. 06. non fierent cives, sest Iririni , S. S. Inst. h. t. Latini autem erant populi , qui Latium incolebant , quique paullo melioris
conditioni v erant, quam aliae gentes deduitiae, Sen tamen mu Ito deterioris conditionis quam cives Bomani. Si qui ergo manumissi fuerant- non
Per testamentum, nec per censin a, nec per vin
dictam, sed minus solle inniter per epistobam, in ter amicos, per convivium &c., Η non quidem erant dedititii, nee tamen fiebant cives, sed vocabantur Latini, vel latini Juniani, a Cons. Iunio , sub quo lex Iunia Norbana ata fueratia ... q. CVli I. CIX. . Itaque ab iis temporibus triplices erant liberi m alii fiebant civem, alii latini, alii dedititii 3- S. Insν. h. t. Cives fiebanν, quotquot erant manumissi, per censvin , vel in SS. ecclesiis , vel per testamentum, veh per vindictam ... βὶ Latini fiebant . quotquot manumittebantur minus sollemniter, per epistolam , vel inter amidos', vel in convivio,. vel filii nominatione, modo non essenu
quotquot ante manumissionem suerant sustigat b, torti, stigmate uSti. Horum status admodum erat diversus. κ) Ci-H, gaudebant juribus communibus, vetari con- nam poterant uxores ducere, & liberos ex iis natos habebant in potestate em tractuum
nam poterant in ipsa urbe praedim, aliaque omnia emere, vendere , α testamenti factionis, mina