장음표시 사용
211쪽
Quib. modis λιν. Pot. Solv. I Ut iudex haec reserat in acta , vel, uti hodie imquuntur , ut inszribat Protocouo. F 3 enim iacto Statim persecta censetur emancipatio per L. ult. C.
Quaeritur autem an & invitus pater ad emancipandum cogi possit λ Id ordinarie negatur e X eodem nostro principio g. 39o . Patria enim potestas est dominium in liber . Quemadmodum ergo invitus nemo cogitur ad alienandum & abdicandum dominium suum, ita & patre cogi non potest ad emancipandos liberos in potestate sua eonstitutos. Sed in g. ult. Inst. h. t. dicitur, ρο- ter nuIIo pene modo cogituν ; non dicitur absolute eui a cogi non posse, sed millo pene modo cogi POSSC., ex quo pater, esse quasdam ab hac r ula excePtiones, i. e. quoschin casus , quibus & invitus pater cogitur emancipare liberos. Eos videbimus. Doctores plures numerant, eosque memoriae caussa his versicubis includunt :
conditione,Dυito sorui poterit genitore potestas. Sed nos in nota huic g. subjuncta notavimus, aliquos horum casuum falsos esse, & tres tantum caussas esses ex quibus pater cogi possit ad emancipationem. Earum i est si pater taliae pudorem prostituat, i. e. Si pater agat lenonem & filiam cogat, ut quaestum turpissimum corpore faciat. Quum enim hujusmodi nebulo non dignus sit nomine patrio, Ieges etiam illum cogunt, ut filiam e potestate sua dimittat , L. I 2. C. de misc. audient ; L. 6. C. de spectac. 2 si pater exponat vel exponi patiatur insantem, tunc si infans iste ab alio nutritur & educetur , pater tam αςοργος non gaudet ulla potestate in illum, adeoque nec eius heres erit, si vel immensas divitias adquisiverit ex om
212쪽
stas notio culit Serit, e . g. Si materteraist, a Duram . Sororem uxorem duxerit, tunc enim
liberi ex superiore matrimonio superstites ex ejus notinate liberantur, etiam invito patre, o . II. e. a. Reliqui casus a doctoribus ad th in Iegibus ,
ut jam praemonui , & in nota demoustravi , nullum reperiunt fundamentum. hi f. CXCIX. m. Ηis ultimis 33. more & ex instituto nostru de iisdhodierno huius titiai sumus. solliciti, & hinc od-
servamu , morte qui in etiamnum a lui paIria potestatem, sed I emancipati m veterem ocanastasisnam ab usu recessisse. Faciliore enim antroducto modo nemo Mdis eris rami stolidus, usdifficiliore & cum multis sumptabus coniunNo utrni alit. χὶ Justini nam adhuc receptam esse, Se paullo rariorem. Adhuc tamen frequontatur ii Ia iuemporiis, quoties filii mercatorum singularem auspicamur negotiationem, lync e n. vereantur cum filiola milias tontrahere, emanc Narqpater solet fit in im Morem cIὶ Pieris e lacui h te liber ra. Retr nuptias oc
ave intelligendum conininim in silio. in uua atrem solae nuptia susscimit, quippe per qua inlia Tim aliam familiam, quae omnia ure
esis eo obtinere separationem liberorum. dilini patet vitam transit ad secundax nuptiaS, tune liberos prioris matrimonii a se Separat, Iis sua adsignat portionem. bonorum suorum. o ia H libea separari coni inti esse tenent'r iis Donis, nec eum liberis securusi matrimonii hereditatem pavpis cernunt. E. g. fingam ., primum ex niatrymonIO
disse duos liberos. , Mum &. tertium, &aecunda vota transire. Liberis his adsig)t' p
213쪽
Qti A modis Ius Pari Pori Sum III Gnridiam bonorum, quae tunc extanto OOOo; erreto tunc liberi separati accipiebant .5ooo. Post eo ex secunda uxore procreat itidem duos liberos, quartum & quintum, & moriens relinquit to oo. Tunc totam hanc substantiam capiunt liberi duo posterioris matrimonii di, priores tamquam separati contenti esse debent portione sibi adsignata. At si contra contingat , ut pater prioribus adsignarit Ooo. & deinde ante mortem bonis lapsus nihil reliquerit tunc nec posterioris matrimotui libet, quidquam ab illis repetere ponuntia
L CCI. Sincedit ultima hominum divisio, s. subdivisi potius Prima erat, quod homines sint vel liberi, vel servi; liberi vel ingenui, vel libertini ; &de hac divisione primae aesum a Tir. II. usque ad V1I- Deinde, homines alii erant vel sui iuris , - vel alieno iuri rabiecti. Qui alieno iuri subjecti
erant, vel in dominica poteatate , de quae actum Tit. VIII, . vel in patria potestate , de qua a Tir. IX. usque. ad Tit. XII. dam porro. homῖnes sui Dris vel sunt ini tutela , vel in curatione, Vel neutro iure' tenentur. Hinc ibam Sequitur materia.ele 'sans & vere practica de tutela curatela. Et qui in
dem. consideratur, i) quid sit tutela λ Tit. XIII.
M quotuplex sit Tir. X lv. XX. 53 quod sit tutorum omium ρ Titia. XXI. 43 quid cura tela δTit XXII. 5 quomodo tutela finiatur Tit. XXIII
usquet ad finem hujus libri f. CCII. I. Quid . sit tutela I Tit. XIII.. Tutora est iuris
naturae & gentium. Interesu enim reipublii cadi, interesP societatis humanae, ut qui se ipsos regere& tueri non possunt, illi alieno auxilio reganturia uinc nota modo Romany sed dc Graeci. imo omne
214쪽
omnino gentes, sola recta ratione duce intores conarieruit iis, quibus opus erat aliorum tum Orie& auxilio; & quidem quod ad Romanos attinet,
ID. In hac enim aetate tam infirmum & lubricum esse solet hominum iudicium, ur facile possint labi, decipi, res suas prodigere, nisi ab alias restantur. Nota sunt illa Horam in art. Poet. Imberbis j enis tandem custode remoto Gaudet equis canibusque, Urιct Aram 3ne campι, Ceretis in vitium secti, monitoribus asper.
Jam deme his omnibus tutores, &eduo seroci , da ipsis libertatem, & gladium dabis feminis. Nam & hic sexus fragilis est , Varium& mutabile semper semina, sacile rur, niaxime si noX mor vinumque nihil moderabile suadeat. Volebant itaque Romunt, ut ieres essen. sub tutela proximo Im ag Et in eo quidem deterior ex x rapupillhrum condit o quod , cum h p
3ure trium lib-y . apud Romanos. Sub
ram vel alia caussai; res suas admini Strare non
aetatem VC furiosi perpetuo mor
princeps JCtorum tempore Ciceronis , i . telam: Tutela est vis poteItas in capite Itb
215쪽
De Tut Iis. xi 3ro ad tuendum eum, qui per aetatem ipse se tueri' nequit , jure civili data veι permissa, L. I. pr. U. g. r. Inst. h. t. in hac definitione, ut fit, multa desiderant doctores. Nam i ὶ putant tam esse obscuram, quia dixit, est vis & potestas in eapite tis ro. Quid caput liberum λ Cur non clarius dixit, est vis in potestas in pupillo λ a Eam esse ambiguam dicunt. Nam sensum horum verbor nesse posse, quod tutor debeat esse caput liberum,& quod pupillus esse debeat caput liberum. Ergo elocutionem hanc esse aequivocam. I) Esse eam verbosam sine ratione. Nam vis & potestas esse vocabula synonima , & alterutram suffecisse. Sed definitio omnino est optima , modo recte intelligatur. Nimirum caput Iiserum est homo sui juris, Gell. I. 5. e. I9. Ulpian. Fragm. Tit. XI. g. 5. Eo autem vocabulo generali usus est Servius, quia ej9S aetate non modo pupilli, sed& seminae erant in tutela. Deinde non abs re iunxit Dim pote-rtatem, quia vis signiscat potestatem cum coercitione conjunctam, potestas eam, quae sine coercitione est. Iam in seminas tutores habebant potestatem, non vim. In pupillis adhuc infantibus exercebant vim, in pubertati proximis potestatem. Sensus ergo definitionis hic est Tutela est
vis in infantibus & potestas in adultioribus in capite libero c. i. e. semina & pupillo ad itiendum eum additum fuisse videtur : eamve qμi additum procul dubio suit: quaeve propter
talem additum fuit: υθι sexum) se sponte defendere nequit. Talis olim fuisse videtur Servii definitio, sed videtur Tribonianus, quia eius temporibus seminarum tutela ab usu recesserat, ea , quae in parenthem posuimus : resecasse.
Fuit jam ex hac definitione axioma; Tutela est munus publicum, pr. Inst. de excus. tui. Id recte intelligendum. Non dicimus tutelam esse ossicium publicum , nam tutor nec partem reipublicae administrat, nec dignitate aliqua fulget, nec salarium accipit, sed est ma ne tque persona priva
216쪽
ta. At dicimus tutelam esis munus publicum. Idunus autem publicum est onus, Maod omnes cives publica auctoritate & publico passu subire tenentur. L. pr. f. de V. S. Cum ergo &tutoribus hoc onus imponatur publica auctoritaee, nempe per legem & magriIratus, quum.que illud subire omnes teneantur, quibus non eSt Justa excusatio, hinc recte tutela dicitur munus p blicum.
g. CCRJam videbimus quid ex hoc axiomate fluat. Inde nimirum duae fluunt conclusiones : o Quod
filii familias recte constituantur tutores pr. Inst. qui rest. tui. dar. poss. Cur Vero λ Ratio est i 'g. i59.
in nota quia nimirum filius familias in muneribus publicia pro patre familias habetur : L. 9 ff. de his qui sui υeI c e. . Ergo es tutelam, quippe
quae est munus publicum , gerere possunt. sa Uuod nee serυi nee peregrini nec m&lieres rutores esse possint. Non servi & peregrini, quia tutela est munus publicum, cujus non sunt capaces, nisi cives. Nec mulier, quia ipsa olim erat sub tutela, adeoque alios Tegere non poterat. Accedit, quod nec mulieres habiles sint od subeundum munus publicum & personale. Sed haec posteriormen regula admittit exceptionem. Tam Justinianus Nov. II 8. cap. 5. Sanxit, ut non modo ad tutelam admitterentur mater & avia, sed etiam reliquis agnatis omnibus anteferrentur. Ratio, quae Iustinianum movit, est insignis amor, quo complecti liberos & nepotes solent mater & a VIa , qua tantus esse solet, ut in eas vix cadat suspicio malae administrationis. Sed tamen hae quoque ie- minae non finiat tutrices liberorum , nisi his ObServatis conditionibus: i 'ut renuncient Secundis
nuptiis, & et privilesio SC. Vellejani, ex quo
alias mulieres prb aliis fidejubentes non obligan
9. CCVI. Vidimus, qui tutores esse possint:
217쪽
De Tutelis. II 5- ciendum, ovibus casibus tutore I dati, vel impediantur, vel eorum administratio suspendatur Id vero ex fine tutelae iudicandum, qui est tit tutorrueatur eum, qui per aetatem se sponte defendere
nequit. g. 2o5 Quicumque ergo id praestare
nequeunt, illi nec tutores esse possunt. Tales uero sunt e ) Minorennes..Minorennes enim, cum ipsi subsint curatoribus, quomodo alii os tueantur t et) Furiosi mentecapti: nam qui nesciunt ipsi
quid ahant, quomodo hi aliis prospiciant S)S-di eis muti, quia si vitium hoc conjunctum sit, ut simul & surdi & muti sint, parum diiserunt a suriosis & mentecaptis; ideoque tutores esSe non possunt. Quamvis vero haec verissima sint, tamen disti guendum est inter tute tam testamentariam, levit imam & dativam. Si enim tutores testamento dati sint. minorennes, suriosi,. surdi & muti tunc ob haec vitia tutela non finitur', sed suspenditur, i. e. manent tutores, sed administratio ipsis non conceditur. Potius interea curator constituitur, donec fiant majorennes , vel resipiscant, vel audire & loqui coeperint. Quod si autem tutor legitimus vel dativus minorennis sit, vel furiosus, vel surdus & mutus, non fit tutore vel si sectus sit, &postea incipiat insanire, vel surdus mutusve fieri, statim finitur tutela , & alius tutor constituitur, Haec disserentia probe observanda, quae landamentum habet L. Io. g. 7. f. de ex s. tutor.
g. CC PH. Vidimus, qui tutores dari possunt; iam quaeritur , quibusnam dentur tutονesy Ex definitione nostra g: CCIlI. re pondemus: capitibus libertii, quae se sponte defendere non possunt. Inde vero riuunt ό. conclusiones: i) Tutor datur primario
personae, non rebus, 4 Inst. qu . test. rut. dat.& in . eo tutor differt a curatore, qui primario rei, non personae datur. Dico autem tutores primario dari per onae; nam secundario etiam res &patrimonium pupilli administrant. Sed cur hoe receptum est principium λ Quia in definitione tutela diserte vocatur vis & potestas in capite, non in
218쪽
in ejus rebus, vel parrimonio. ll. 'Patrem haben-ri rutor non datur. L. 250. U. Ae V. S. Cur hoc t α) quia, o una pater vivit, filius Satis clesenditur, β) quia, dum pater vivit, filius in eius potestate vivit , adeoque non eSt caput liberum s. homo
sui juris, ad quos solos tutela pertinet. III.
Servo tutor non Eatur, L. 7. F. de tui. αat. ob eamdem rationem, quia Servus est in potestate
dominica heri, adeoque non est caput liberum, ergo nec tutorem habere pote St. lV.ὶ Peregrino tutor non datur. At , inquis, hic quoque, si pupillus est, de sensione indiget, & est sane caput liberum, quia non omnes peregrini servi sunt. Sed respondeo : indigent etiam aliorum defensione peregrini , sed non praecise indigent tutela iuris Romani. Sunt etiam libera capita, Sed in patria sua, non Romae, quum non gaudeant libertate Quiritum. Cic. pro Caecin. e. 55. Ergo tuto tem quidem accipiunt peregrini, sed ex iure patriae suae, non ex jure Romano; quemadmodum & nuptias faciunt peregrini, testamenta condunt, hereditates legitia mas adeunt, sed non ex iure nomano, cujus peregrini non sunt partici S.
Superest vero ultima quaestio, quo tur lex sit tutela λ Respondemus, esse triplicem: Testamentariam, quando pater liberis tutorem dat Iestamen- .lO: Legitimam, quando tutelam suscipiunt personae, quas ipsa lex ad tutelam uocat, quales potissimum sunt agnati, patroni, parenteS, fratres. Et distiυam, quando magistratus pupillis tutorem constituit. Ergo testamentarios ad tutelam vocat testator, legitimos lex, ὰatιυos magistratus, vel praetor. Inter has species tutelae is ordo observatur, ut i) omnibus praeferantur tutores teStamentariis
adeoque quamdiu hi adsunt, legitimi non admi direntur- 2 Ut si nullus sit tutor te Stamentarius, tunc legitimi tutelam suscipere possin r. 5 Ut si
alterutra tutela deficiar, magistratus Iutorem con- .stituar.
219쪽
Qui Testam. Tut. Dari Post. 2 7. Fundamentum hujus divisionis repetendum est ex Ni I. Tabb. In illis occurrebat lex: Paterfami-
Lias uti legassit super pectinia tutelave suae rei , ita us esto. Inde colligebant veteres, tutelam similem esse hereditati. Jam i) quemadmodum te. Stamentarius heres omnes alios excludit, ita &tutor testamentarius. 2 Quemadmodum, ubi heres institutus non est, ibi succedunt heredes legitimi, vel ab intesta torvita & deficiente tutor' testamentario legitimi vocantur . 5 QuemadiiaO- dum praetor in subsidium quibusdam dabat bonorum posse2sionem , ita & in subsidium dat tutorem iis, quibus nec testamentarius, i ec legitimus tutor est. Hoc est fundamentum huius divisionis. Jam de singulis hujus tutelae speciebus agitur singularibus titulis , & primum quidem de aestamem
Ρ - rima itaque tutelae species est testamentaria, . cujus ante omnia origo & ratio explicanda est. Descendit autem ex Xl I. Tabb., in quibus lex: Paterfamilias uti legauit super pecunia tuteloe maerei, ιιa jus esto. Jam supra diximus, liberos ratione patris iure Romano esse res, non personas, g. i5b. Quum itaque permittat lex patribus, amilias legare, i. e. testamentum condere Super tutela suae rei, consequi videbatur, uti testari etiam posset de tutela suorum liberorum. Habetis ori- .ginem huius tutelae .l Jam inde fluit axioma: Pater liberis, in potestate sua constitiatis. in alte.
Stamento , vel codicilIis restamento confirmatis, dare. 1 Dico , pater id potest. Nam lex dixerat: pateria milias uti legassit &c. Non ergo haec pote ac stas
220쪽
stas con petit matri, aviae, fratri, sorori, sed soli patri. Dico et liberis in potestate sua constitum potest dare tutorem . Testari enim ex Leg. XlI. Tabb. debet de tutela suae rei, non ergo de exintraneis, sed de liberis suis, quos ratione patris res esse diximus, ε. 155. Dico S in alterius potestatem non reeasuris. Tales sunt nepotes, qui mortuo avo in patris Sui potestatem recidunt, his vero tutor dari non potest propter regulam, quam habuimus f. to . patrem habenti xtitor non datur. Hic sengus est axiomatis; haec eius ratio. Jam ex eo sacile potest iudicari quodnam sit verum hujus tutelae testamentariae sundamentum.
Fundamentum nimirum non aliud est huius tu. telae testamentariae, quam patria potestas. Ergo qui liberos habet in sua potestate, is illis potest tutores dare : qui non habet, non potest. Ex hoc
ergo principio jam sylle reddimus rationem, I
cur mater, avia aliaeque perSonae extraneae non possint tutorein resthmento dare , quia nimirum pater solus vel avus habet liberos in potestate, non mater, non avia; multo minus aliae personae extraneae . Ergo nec avus maternus potest tutorem
dare nepoti ex filia, quia nec ad hunc pertinet patria potestas, sed ad solum patrem,& avunt paternum.γα) Cur tutorem dare possimus liberis in potestale nostra constituti. non emancipatis, quia emancipati non amplius sunt in patria pol state. 5 Cur & exheredatis possit tutor testamento dari, quia nimirum exheredatio quidem adimit hereditatem, sedinon est modus solvendi patriam potestatem. Posyes dicere: ad quid opus eu exheredatis tutoris datione , cum nihil habeant, cujus administratio suscipi possit a tutore Sed respondetur: 13 Si vel nihil haberent, tutorem habete possunt, quia tutor primario personae da
tur S. CCVIII. . st Exheredari etiam habere po
Sunt bona v. g. a matre, vel avo, aviave manetna profecta . 4 Cur postumis etiam testamento detur tutor, quum tamen illi nondum nati,