장음표시 사용
251쪽
Quibus modis ritela finitur. Aeneid. lib. VII. υ. 05. eclog. VIII. υ. 54. di Justinianus hanc litem definivit in Leg. fio. C.
quando tui. esse desin. pr. Inst. h. t. & sententiam Sabinianorum confirmavit. Et re te quidem, sed ita tamen ut non videatur imperator Proculeianos intellexisse. Dicit enim , saeculi sui pudore indignam esse indecoram corporis inspectionem , qua pubertatem explorandam iudicarunt Proculdjani. Sed habitus corporis, ex quo Proculus explorari voluit pubertatem, non videtur significare inspectionem partium verendarum, sed externi corporis habitus, an scit . barba pro pullulet λ an vox fiat mascula λ id explorari jubebant Procul ejani. Vid. Antiq. Hom. h. t. Equidem U. A. Corn. vansynhers hoech , Observat. Lib. III. c. 2 s. lingius in Gun lingianis, Part. XXIV. dias. T.
operose probant inspectionem verendarum partium olim omnino & in exploratione pubertatis receptam iuisse. Sed omnia exempla pertinent ad q Stiones nuptiales, e. g. si lis erat, an sponsus Sit
habilis ad matrimonium y an inire possit feminam quibus casibus & hodie aliquando inspectio a judice decernitur. Sed si quinestio erat de definienda
tutela, numquam sane factam credo ejusmodi explorationem genitalium, adeoque Justinianum hic manifesto Proculeianos non intellexisse arbitror. Ut ut se res habeat, hodie pubertas Semper ex annis judicatur, & pueri quidem, Si annum I 4. superarunt , quia tunc exegerunt duos annos clima flericos, puellae autem si annos I 2. habent, quia videtur Iam matura viro, iam plenis nubilis annis.
Quartus modus est υeniens dies vel existens conditio. Sed hunc modum ad solam tutelam restamentariam pertinere monuimus. Solo enim tes ramento tutor dari potest in diem vel sub conditione 3. 215. 5.); non autem Iutor a praetore constitutus , uti pluribus probatum g. 245. Hinc sie. g. pater in testamento Scripserit: Titius tutor
252쪽
liberorum meorum esto per quinquennium ; Iutor esto, si sine liberis erit, tunc elapso quinquennio, vel si liberos procreet tutor, tutela cessabit, quia jam venit dies & conditio existit.
Quintus modus, quo finitur tutela est ex sario; & sextus remotis stirpe Zi tuto νis, g. tili. Inst.
h. t. Et de his modis jam agi debuisset, sed quia
hi modi tutoribus & curatoribuς Sunt communes,& utrique Iuma excusari , tum tamquam mvecti removeri possunt, hinc hanc tractationem imperator rejecit in titulos ultimos hujus libri,i quo Senos rem integram servabimus. i, CCLXlII. s. Iam vero majoris momenin qua SNo mi,. quid tutori incumbat finita tutela λ Resp. ut rationes. reddat, & reliqua restituat. Hoc ea ratione tutelae fluit. Datur tutor primario perionae: Secu
dario rei, g. uota . Qui res alienas admini
Strat, is tenetur ad rationes reddendas, ergo &rutor. Non prius autem jure Romano rationes reddit, quam finitae tutela. 9. g. 4. de mi. rat. distrat. , quia administratio rerum non prius cessat. Sed quid si nolit tutor rationes reddere ;Tunc locus est actioni tutelae cum actionibus de stis pectis meori-s s de rationibus distrahenaei non confundendae. Disseruat enim M tempore, quo instituendae sunt, & fine, quem intendunt. Actio de suspectis instituitur durante tutela, si tutor non ex fide gerar; actio tutelae instituitur Ititela, oe rationibus nondum redditis; actio de , distrahendis rationibus actio jam redisitis quidem , sed male & fraudulenter redditis. Primae
actionis finis est, ut tutor rem eatur, Secundae , ut rationes reddat ', tertiae denique ut rationes ab
illo redditae distrahantur, si quid subtνaxerit, ejus durum restituatia Ceterum de aetione tutelae O,servandum, eam I esse vel directam vel eon- .irariam. Directa datur pupillo post pubertate . . contra tutorem eiusve heredes ad reddendas rationea di reliqua restituenda 2 contrariam vero instu.
253쪽
Qtiibus modis riteIa sin tur. tuit tutor finita tutela adversus pupillum, ut se indemnem praestet, e . g. si tutor in rem pupilli impensaa secerit, si damnum Sine culpa sua ex tutela passus sit &c. Observandum de eadem actione, et quod directa actio infamat, si tutor propter dolum vel culpam latam fuerit condemnatus, L. V. di bra qtii not. infam. Quo majorem enim in eo collo' camus fiduciam , quem tutorem damus pupillis, eo turpior est dolus, quo pupillum circumvenit,
& hinc ille merito infamia coercetur.
Superest inus hujus tituli, qui omnino negarii nequit. Omnes enim modi finiendi tutelam adhuc in viridi sunt observantia , praeter solam sorte capitis deminutionem maximam & mediam: cepta quoque procul dubio actio e re M. Sed id ramen Singulare est: αὶ Quod plerisque Iocis
no I 4. tutelam quidem finiri dicitur, sed tamen tutor sub nomine curatoris eadem sere auctoritat. continuat administrationem usque ad majorennitatem. Ita sane se res habet apud gentes sere omnes
originis Germanicae, & hinc erucsiti recte docent FGermanos differentiam tutorum & curatorum plane ignorasse; ceu clar. Jo. Ge. Beyerus. JCtus olim vittebergensis, singulari dissertatione dei monstravit. β) Id quoque singulare est , quod in universa Germania per recess. imper. I 648. rati nes a tutore non demum finita tutela reddendae sint, sed quotannis, idque magistratus cujusvis loci ex ossicio urgere debeat, quamvis nulla ac iob tutelae instituatur, quam etiam impubes instituere non . potest, quia non habet personam standi in
judicio. Reliquae, ut 'dixi, huius tituli doctrinae ubique hodie num iu viridi sunt observantia. '
254쪽
T I T. XXIILDE CURATORIBUS. ' g. CCLX v.
hactenus pertractavimux, ad solam tui .latu pertinent. Sequitur jam curatio , vel curatela. Cur-e edi procurare saepe sunt S nonyma, quemadmodum & curator & procuratM. . Procurare autem& euraxe est negotia aliena administrare, vel bonorum alterius curam suscipere; veluti apud Epidie. Aest. l. Scstu. 2. U. 27. ud ad me attinuit, curavi, mandasti misi. Iden, in Mostoli. MAI. I. Men. 1 v. 24.uo ivo Mandaυit tibi, quum pexegἡe ώine talpaenex Z mecine modo εic rem curatam offendet suam'
Obs. II. 2O. animadversum est, Procuratores Ca&Saris etiam euratores Caesaris ditias. Add. L. Lia C. si tui. υel ciar. intex.
f. CCLXVI. Ex hac vocis significarione jam statim Mit desinitio curatoris & curate lae. Grate a nimirum est potestas ataministrandi bona oe rem familiarem eo rum, qtii rescis suis ipsi superesse nequeuns. Dico pMestas non adquisitiva, qualis est patri; ita filios, domini tu servos, sed direεὶλa, Qualis o-Quibus rerum alienarum administratoribus com- Petit Dico 2) administris i bona oe rem fa-Isarem. Quemadmodum enim tutor personam pupilli tuetur, adeoque tutela est vis & potestas ad tuendum eum , qui per aetatem ipse se defendere nequit, L. I. ff. de tui. , ita cura tela est potestas administrandi res vel bona. Addo S) Qoiresias suis ipsi superesse neqMeunt. Ergo curatores dantur iis, qui quidem plenae sunt personae & perfectae, id est, puberes, sed tamen ob aliud impedimentum res suas ipsi curare non posSunt, qua
255쪽
les Sunt minores, furiosi , prodisi , perpet να- ιetu Ine oppressi, absente Θc.
Ex hac porro definitione per se patet quaenam Sit inter tutorem & curatorem differentia. Videbimus illas omnes. iὶ Tutor primario datur pes-SOnae , secundario rebus e curator primario rebus, Secundario personae g. 2o7. I. . Pupillias enim est persona veluti dimidia, & hinc integranda & supplenda per tutorem eiusque auctoritatem : at pubes est persona plena & persecta, adeoque opus non est, ut Supplementum accedat per tutorem. Quia tamen non semper est paterfamilias bonusia frugi, hinc ei adjungendus curator, qui bonis admini atrandis invigilet, detque operam primario, ne ea quidquam detrimenti capiant, quamvis secundario etiam personae adsistat. En primum discrimen , de quo evolvendae leges allegatae , δι simul repetenda, quae supra diximus. f. a47 2.γ. Tutor interponit a toritatem, quia veluIi pers nam auget & desectum impubertatis supplet, L. g. a. ff. de adqu. υeI amitt. possess., curator a te in , quia puberum personae nihil deest, non auctoritatem, sed consensum interponere dicitur.
Unde in T. Tit. VIII. Lib. XXVI. inscribitur de
aucto xitateseconsensu tutaram oe curatorem, ut aleb auctoritas ad tutores, consensus ad curatores
pertineat. S) Tutorem habenti tutor dari non potest, e. g. si iis inter tutorem & pupillum oriatur; tune enim interea datur curator in litem, quia tutor in rem suam auctor fieri non potest g. 254. γ
Sed iam quot uplex sit curat ela, disquirendum erit. TuteIam supra divisimus in testamentariam, legitimam, dativam a . 2 λ: an curam telae
256쪽
telae totidem *unt species ρ Resp. minime. Datur quidem Iegιtima, quae proximis agnatis. vel cognatis desertur. Datur etiam dativa, quae
a magistratu mandatur. Ast testamentariae plane
non est locus. Nam i Lex XII. Tabb. parentibus quidem permiserat legare vel testamentum con
dere suae rei, g. 208. Ulpian. Fragm. tit. XI. g. 14. non autem de curate la suae rei. 2 Absurdum videbatur patrem de curate la disponere in id te pus , quo filius ipse possit condere testamentum. Quemadmodum ergo substitutio pupillaris cessat pubertate, quia pater non potest filio heredem instituere in id tempus, quo ipse filius aestari &heredem constituere potest, L. I 4. de υuig. pupill. substit. , ita & tutorem dare potest ad tempus pubertatis, non autem curatorem post pubertatem, quia tunc filius ipse testamentum condit, adeoque provisio paterna eo usque pertingere non potest. Est itaque curatela vel legitima, vel datiυa. Legitima est, quae competit ex lege proximis agnatis & cognatis; eaque e Si vel furiosorum, vel prodigorum: datiυa quae defertur a magistratu; estque vel minorum, vel morbo impeditorum, vel absentium , quae omnia hic occupare voluimus,
quamvis g. 275. demum ea de re in libello disseruerimus.
I. Prima species curatelae legitimae est curateIa furiosor . Legibus enim XU. Tabb. cautum sue. Iat , ut furioso curatores essent proximi agnati &gentiles, Cic. Quaest. se. ι ό. 5. c. II. Quinam sint agnati , quinam gentiles hic non repetimus. nem totam,explicavimus supra g. CCXX, ostendimusque agnatos esse omnes ejusdem cognominis, gentiles omnes eiusdem nominis, e. g. Cicerones Omnes Ciceronis erant agnati, omnes Tullii
ejusdem gentiles; illi enim ex eadem cum illo familia , de la m me branche, hi ex eadem gente de la me me maison prodierant. Qui ergo in sutorem incidebat, illi curator adjungebatur
rater: si fratrem n .haberet, patruus; si pa-riuus non adesset, alii remotiores, eodem modo,
257쪽
De Caratari usis QSuti supra G tutela legitimorum ostendimus I. ast Iai. : ubi etiam observavimus , hodie ob N . Ii . c. 4. inter agnatos & cognatos non esse differentiam , adeoquo illi non modo, sed & hi ad cura telam vocanturia Sunt qui curate lana suriosi hodie legitimam esse negant ob L. 6. oe L. i5. U. Ercurat. furios. , ubi magistratus furiosis curatores dicuntur dare cognita caussa. Si itaque magi- Srratus dant, sane non era it curatores legitimi Sed responsio latet in illa ipsa Lege. S. ubi additur. praetorem non facile praeteriturum propinquos, qui habiles sint. Legitima ergo recte vocatur & hodie haec cura tela si , quia est ex Leg. XII. Tabb., αὶ quia iisdem competit, quibus lex desert successionem ab intestato. Quod autem magistratus jure novo curatores suriosis caussa cognita dare caeperit, id inde factum, quia saepe propinqui cognati alicujus bonis inhiantes eum furio-
Sum esse dicerent, eoque colore bona ejus invaderent tamquam curatores legitimi. Cujus rei lepidum exemplum exstat in Datit. Menaecb. AH. V. Meu. II. U. 75. seqq. , ubi mulier ejusque pater
Menaechmum Sosiclem habent pro surioso, cum esset satis sanus: imo & ad medicum illum rapi jubent, ut ibi curetur, cum ipso medico magis Saperet. Ne itaque ita illuderetur aliorum simplicitati , praetor quidem promisit agnatOS se admissurum esse ad cura telam suriosorum , sed nonnisi caussa cognita , si scit . sibi prius liquido con stet furere illum, cuius eurate iam ambiunt. Ceterum obiter noto, apud Latinos inde natum esse elegans proverbium, ada natos oe gentiles tendus; quo utebantur, si quem non sanae mentis esse significarent.
II. Sequitur altera legitimae cura telae species puta prodigorum. Nam & hi artiue sub curationΘagnarorum & cognatorum erant ac furiosi, qui λ& ipsi iuriosum rerum suarum exitum facere ei
258쪽
nem extensivam ex illa eliceretur a JCtis. λι- mirum JCti existimabant, ratione inconomiae,'
iiii interesse inter suriosum & prodigum. Quin
ergo curator detur furiosis quia male res suas disperdunt, talem etiam merito danduria prodigis, quia, ubi eadem ratio, ibi eadem iuris dispositio esse debet. Id modo explicandum SupereSI, quInam esint prodigi λ Respondeo, distinguen lima esse inter prouigos )uridice & muraliter tales. Morales dicuntur prodigi quicumque impen Sarum nec modum nec finem iaciunt, adeoque abliguriunt bona sua. Sed in hoc sensu hic non accipimuS vocabulum. Si enim omnes prodigi hujus generis acci
Perent curatoreS, Verendum esSet, ut satis multi
suturi sint, quibus curatores conStitui possint. At iuridice prodigi, vocantur, quibus a praetore bonis interdictum. Cognita enim caussa, ubi Praetor reperiebat aliquem esse prodigum, decretum interponebat, cuius formulam elegantissimam nObis servavit Paullus Necepi. Sent. Lib. III. Di.
uando tu bona paterna avitaque nequidigi accipiebant curatfvidebatur ignominiosa. Hinc nolebant veteres le
259쪽
Ds Curatorius. 257gislatores ingeniorum adolescentium pudorem Sugillare, eosque veluti eodem loco & numero habere cum furiosis & prodigis. ignominiae huius,
quam curatelae adhaesisse diximus, vestigium exstat in L. I. ff. si a par. quis manum. , ubi iniquum esse dicitur ιngenuis Dominibus non esse Iiberam rerum suarum alienationem. At procedenteramen tempore e republ. sore creditum est ut minoribus subcurreretur, quia lubrico aetatis facile labi possint ac decipi. Et hinc lata lex Laetoria , antiquior temporibus Plauti, qui quinam υicennariam adpellitat in Pseud. Act. I. Seen. III. υ. 68. Ea itaque lege i finiti anni majorennitatis, ut malarennes haberentur, qui majores essent XXV. annis, L. I. C. Geod. de a) introductum est beneficium restitutionis in integrum ingratiam minorum ex contractu aliove negotio laesorum , Plaut. Rud. A. V. se. 5. υ. 25. Priscrores
lib. VIII. p. 79 . . lib. XVIII. p. ii 64. 5 Etiam
cautum est, ut minoribus 25. annis volentibus invitis enim curatorem obtrudere,ignominiosum videbatur curatores caussa cognita darentur. Attamen non sic quidem satis consultum videbat arminoribus. Nam a) non omnibus dabatur curator, Sed petentibus: b non dabatur ille, nisi
caussa cognita. Hinc Marcus Antoninus imp. demum Statuit, ut i Omnes adolescentes curatores acciperent, etiam αὶ caussis non cognitis. Vid. Iul. Capitol. in υita M. Anton. c. IO. , quem locum in ipso libro nostro in scholio huic g. Subjecto interpretati sumus. Ex eo,itaque tempore
demum omnes nil norennes curatores acceperunt.
Sed hic tamen non leve,dubiumjoritur. Nam omnes ex constitui. Marci Anton. Imp. accipiunt curatores, & tamen expresse dicit Justinianus 3. 2. Inst. l. t. eos non invitos accipere, sed perentes; quod & reperitur in L. i5. 3. a. ff. de Tut. s Curidat. L. a. g. pen. Cγ ult. θ. qui pet. ttit. cur. PSed respondeo, utrumque consistere potae. Nam curatores non dantur minoribus nisi petentibus de
260쪽
desiderantibus: sed Marcus Antoninus elegans adinvenit medium cogendi juvenes, ut petant. donprius enim accipiunt rerum suarum administrationem , nec prius tutela finita creditur, quam Pratorem petant. L. 1. g. - . F. de min. L. 5o. g. r. L. 28. g. r. L. O I. V. de admin. Ju- Nenes tutela volunt liberari, quod sane volunt omnes debent petere curatores. Et Sic curat datur petentibus, & tamen etiam omnibus. Observanda haec sunt probe, quia Raυaristis ι. I. var. c. xa; Dn. Thomasius in annor. ad Inst. , & alii hic gravissime insectantur Tribonianum, quod scripserit adolescentes curatores non accipere Invitos. Quasi vero probabile sit, Tribonianum ius morum temporum adeo ignorasse e ut ipsciverit quidem an curatorex omnibus adolescentibus dentur, nec ne λ Id quod sane hodie ne stupidissi-nriis quidem notariorum ignorat, an Triboniano ignotum suisse dicamus λ
Paragraphum CCLXIII. jam supra expricavimus cm f. CCLXVIII. Ergo superest tantum, in Videamus, I) quis curatores constituat ρ 2 quomodo curaret a finiatur λ 5 Iores detur finita cura tela λ &nuomodo a curatore disterat λ
I. Curatores itaque dant quicumque dant tutores. Hinc olim curatores dabant iniurbe praetor cum majore parte tribunorum plebis, In provinciis praesides. Postea & alii magistratus speciali lege hanc potestatem acceperunt, ceu viximus 242. Hodie cum omnes magistratus , qui vel civili jurisdictione gaudent, tutores dare possint , C. 246. etiam iidem dabunt curatores. Ex eodem fuit omnes, qui tutores esse poSsunt , pOSse et Iam curatores dari, adeoque & filiossamilias , modo sint majorennes. Sed id quaeritur , an qm sit cogi possit, ut & cura telam suscipiat i die ga-:ur in g 18. Inst. de ex s. tui. , dc ratio eSt, quia incivile estramicum duplici onere gravare, quum susticiat eum in paucis gratificare. At