장음표시 사용
101쪽
Quid in utroq. reprehendatur a Criticis
In hoc Aeneidos libro tertio bis Aeneas de rebus , vel futuris , vel abditis,longeque positas admonetur primo quidem a Dijs Penatibus..i sic canunt. Mutan fedes, non haec tibi Iino fuasis Detius,aut Creta iussi consedere Apollo. ELI locus,Hesperiam Graiseognomine dicunt,
Terra antiqua potens amis atq. bereglebae. Oenotriferiuere viri nunc fama,minores
Itatiam dixisse Duris de nominegentem. Deinde ab Helenoci quino te Italia solum , sed de Sicilia vaticia
tiam stan alienum a ratione putat , nec vaticinio consentaneum , Deos illos Penates , Melanum diuinum ad famam confligere initae vulgauerit,eam Europae regionem Italiam nuc dici , quae olim a Graecis Hesperia,ab aliis appellata erat Oenotria; Italiae partem quo dam fuisse Siciliam,quae nuc abiuncti prorsus est,ac separata Quamuis enim Aristoteles in cap xxiij.veniam poetis dederit,ut ad famam, vulgatosq. rumores confiigiant, eam tamen illis imperthi propterea, quoa aliqua minime norunti clacile possunt fidem a mortalibus impetrare,nisi dicant ea esse iam fama vulgata, de a maioribus tradita Dij vero,vate R. quid ignorant inuid necesse habent ad famam referre quae confirmant , cum ea ipsi non modo intelligant, sciant , seduculis propemnium intueantur t
102쪽
Ne multis hic morer, inspicietulum, primo puti quid sibi velint dii
mi isim dixisse Dum δε---gentem. Non enim tamquam rerum i ri quin facis,dum poetis est,qu
niam res ignorant a latestimonium perunticum aiunt fania indsed exponunt, ac narrant Aeneae quod vulgauit, ipsit sciunt: ni aesci tamen non est eos Maiia ipsγrum cognitione, ac scietia qui
quam adde . Helenus item, quam multa profert oracula rerum suturarum Apollinis instinctu, cuius est sacerdos,& vates profert tamen ea solum. quae fatidicam illam vim efflagitabant. Sed quod de Sicilia confirmat non est tanti,ut diuinandi facultatem ad illud explicandum accersere debeat. Itaq satis habet ea de Sicilia reserre, quae potuisset Aeneae quilibet alius sine ullo instinctu Numitiis aperires atque ad famam
confusit; nec Dei vim omnia intelligentis adhibet in sermonem,quia necesse non est
parte diuulsione. An fingi sine machina , Deorum interuentu debuerit
me si is quondam , ast onmusa ruina, Tantum aut longinqua aut mutuo vetui γα uisses uni e protinus utraque tellus a Fret senis medio ipontus, O nris Hia rium Siculo latus abscidit, aruaq. ex urbes Littore diductas angusto interruit aenu mi Virgilius ab . machina,& Deorrum ope auulsam sicit ab Italia Siciliam , videri potest alicui fecisse parum ex institutop-tico, quo iubentur auctores carminis ad ea Deos aduocare per machimam,quae fieri naturae vi res'. beneficio niosi L. Vincetur itaque ab Minseri se poetis iaci a re Virgilius qui cum viderent non
103쪽
- tantuni a natin a mari tributuin esse imp tii, ac vim , ut eam perrumpere queat terrae molem , csartem, quae Insulam siciat amplissimam, cuiusmodi Sicilis est, perfugitim habuerim ad Deos dixeruntque a Neptuno dimisam adiremto tridelites quemadmodum docet Eustathius interpres Dionysii AH, casuiq. Claudianus in i-
------- -- nisureia q-ud - taliae pars afuit sed pontus est aems ' Mutauerestum rupit confinia Nereus Victor,9 abscissos interlint aequore =Mntes Plaetiit haec ratio machina etiam ijs initi dixerunt, ceanus Ab1lam,& Calpen abscidi sies, casque fluctibus operuissesterras , ubi nunc
mare mediterraneum est meos enim tam mapno intere e voluerunt operi: finxeruntq ut rem credibilem Licerent, Neptunum aduci eu-spide patefecisse viam illam Oceano,eaque reserasse claustra,quae an te ab utroq. illo monte penitu S Obstruebantur. Hoc nimirum modo Valerius Flaccus exillimauit illud inauditae rei miraculum este populo proponendum Sirpelagopulsante rem
Ianus,d oeciduis Regmator montum Atlas Placuiteadem machina audiano in h. Issi de Raptu,cum persuad re legentibus vellet, ympum iri Thessalia osse quondam riuisie con iuncium,sed abi cm,immisso Penco fluuio,distractum repente suis sciatquedisiunctum. Si eum Nesatiam scopuris inclusa teneret Peneosa antepaius, mersa ne--- Arua coli, trista Neptunus cuspide montes Impulit aduersos tum forti uetus ictu DUsi itgelido etertex osseus Olympo
Carceribus laxantur aquae fraLDq. meatu Redduntti iuu=q. mari, tellus colonis Sed quamquam nae es apienter ab alijificita poetis sunt, ita re tamen a Virgilio praetermitti potuit machina, de Deorum aduocatio; cum non modo st vulgaribus hominibus fieri posse credatur,ut mare sua vi. :3c
cedente pLaesertini terrae motu, diuturnitate temporiS, aliquam cr- rarum conuellat partem , de Insulas faciat, verum etiam tradatur a
doctis scriptoribus id ita fictum esse,ium alijs in locis pluribus, tum vero etiam in Sicilia nominatim.Plinius enim diserti sinae docet, hoc modo eam Insulam ab Italia, Cuprum asyria, Euboeam a Boeotia
fuisse dirempta . Quid est tristoteles tibi, libro meteororum mare
104쪽
subitula comimitare lacum, littus suum: sic inquam, ut qui terri nunc patet, habitaturvi colitur , multis sanE partibus occupata fuerit viam ab aqua ; qua stagnat nunc, di dissunditur mare, minis sanε locis olim terra patuerit , populis,oppidisque frequentibus sit'
prosecto causa est, cur Homerus Phariun Alcxandriae Insulam
a continenti diuisam ficerit, quamcompertum habemus esse coni ctam a uetur enim eum a reprehensoribus Strabo,illo nomine,quod Η'meri aetate Pharus seiuncta esset , sed postea con; nenter, ac lemper accedente terra, quam co conuectat Nilus, marique recedente, coniundi fileri r idque confirmat ex Herodoti auctoritate, quem potissimul ibi est cm profert ad defendendum Homerum . Ad Kaec Herodotus ipse ait sh ab antiquis accepisse , mare olim sit pra Memphim usque ad Aethiopiae montes pertinuisse, citrabo duos laudat Philosophos longe vetustissimos , Stratonem ac Xanthum inui dice-hant, circa templum Iouis Ammonis tribus stadiorii in millibus iaccae procul a mari passina, ac ubique marinas cocleas, ac testulas;e quibus conij ci posset, ibi quondam mare fuisses. Scribit eadem Pompotitus Mela de Numidia in Africa . Interius, inquit, longe fatis a littore si fidem res capit spinae piscium,muricum, Ostrearuniq. fragmenta, saxa attrita, uti solant fluctibus marinis;infixae cautibus aio chorae , aliaq. huiusmodi signa, atque vestim inusi olim usque ad ea doca mari in campis nihil alentibus esse, inueniriq; narrantur, M. Qu α prosisto sediunt, ut credam non omnino poetice hoc est fib ab
Vidi in qu fuerat quondam di m D i
Eμυθώm, idi Dectas ex aequore terras, Et procu apelago conchae iacuere mari me Et vetus inuenta es in montisin anchor rammis. Immo verosimile reddunt quod canitur a Ioviano Pontano in me: teoris de Oceano,quem vere putat inuasisse Abilae, Calpi'. claustra. terras illas intrasse penitus, quae mediterraneo mari nunc ope
riuntur. Mutantur Paem Singula, incoeptum alternat natura tenorem
dies antiqua tuIit, hoc arseret ipsa. Hoc mare, quod nune ingenti duo Irtiora tractu . . Europam Lybiamq. secat,nonfabula, quondam Teltas na fuit medio Ietit aegriore taurus Infudanssulco, atque attrito omeresessui: Nune mers tellure natat vento acta carina
audamus ergo disputationem, rinantes,Virgilium necesse uota habuis-
105쪽
habuisse ad machinam ire;cum tam multi doceant Insulas complures impetu maris naturali factas esse, pluresque diuisas terras, quae fuerant olim tractu perpetuo,aut montivin prope iunctura commissae
Cum prom obscuros colus, milemq. videmus Iaariam, c. Mirantur esiqui adiunctium hoc,& epitheton insolens, quod a Viris gilio tribuitur Italiae, quaeruntq. cur dicatur humiliS, ac depressa , cum tam magnis crebrisque sit distincta montibus, quorum multi etiam in ipsum mare longe procurrim . Duas proponit Seruius rationes, quas perpedere,ps oportet,videamus an eius rei probabilem asErant causam . Ait igitur primo, humilem dictam Italiam, quia plana est. messis , laudatq. testem locupletem sanustium, qui de Italia hoc assim it . Docet dein physiciun id effriquod perstringit epitheto illo virgilius. Nam e ma
xi cernentibus humilis apparet terra, contraq speciantibus e territa, videtur altius mare . Neutra sane ratio causam eius adiuncti tam anauditi, ac noui absolui persem demonstrat. Prima enim facit Italiam planam, mollem, quae montibus ubique distinguitur. 4 es altissimis. Secunda non ostendit,cur Italia dici potius humilis de-
eat, quam aliae terrae,quae cernuntur e mari: omnes enim videntur humiles . crissime quippe dicitur a physicis terra depressior natura, S grauior esse, quam aqua, sed utriusq. tamen una esse superficies extima,continua,atq. perpetua,idem Vmbilicus,& centrum;sic prorsus, ut unus ex utraque orbis in globus existat. Itaque tam terra , qud aqua ipsa simul iuncta cum terra,leni,aequabiliq. tumore globosa est,a teres undique quo fit, ut 3s,qui sunt in mari, cum praesertim longe absunt a littore , hutnilis terra videatur ob illum aqua tumorem, altiorem suterficiei totius globi partem, in qua positi sunt qui procul a terra nauigant . subsidente adeo paulatim altitudi illa,ipsi demum nautae ad terram accedentes intelligunt se deceptos,
haec dicuntur, Sibysisae congruenter, sed inuolienda tamen ei dicatur qua
106쪽
qua causa peculiaris, propria,cur emi habita ratione,qui sunt in mari,nulla unquam alia terra dicta sit humilis praeter Italiam. Mea ergo sie est ratio dictam a Virgilio humilem Italiam , quia Troiani,qui ex Epiro nauessabant eam Italiae partem viderunt primum,quae planissima est, de expeditissima,hoc est Multa illa,qua vulgo, ac populari lingua planam appellat. Ea itaq rem videbatur illud
epitheton sibi proprie vindicare quia si cum ceteris constratur, quae montibus, iugi' perpetuis mare circumuallant, humilior, depressor videbitur esse, quam aliae praesertim e lonsinquo, ubi maior est aquae tumor, globosius mare. Nam quo propius accedas ad littus, hoc magis ille tumor decrescit, ac crescere videtur terra Itaque dicitur paulo post.
Attolliis Diva Lacinia contra decrescente nimirum illo maris tumore, terraque ipsa crescente propter montes magis magi'. cernentium oculis apparentes . Neque enim ab hoc loco alienum est quod saepe dicere poetae solent id nimirum re ipsa esse, aut fieri, quod nobis esse , aut fieri videtur ut in tertio canitur Aeneidos. Prouehimur portu,terraq urbsq. recedunt. Et in primo Georgicoriim .
Saepe etia tisias vento impendente videbis Praei iri alo labi, tructiis per Umbram Hamm-- Longos a term albescere tractus stellae quippe non labuntur, sed labi videntur. Itaque satis auec a commodata potest esse response, videri humilem Italiam, qua quam non est, adeoque sitata loquendisima id re ipsa esse, poeta
dici,quod tantum apparet, videtur esse peculiarem tamen nabe re causam Italiam, cur humilis appellatura Virgilio; qiua non uniuersam intelligi vult Italiam , sed eam partem,qua prope mare omnium mollissima est, atque planissimi quod senasse sibi voluit se uius, non satis autem rem explicauit cum toti adscripserit Italiae
Portus ab aeeesu ventorum immotus, ct ingens use sed borrisiri iuxta tonat Aetna ruinis.
107쪽
Vrgeri mole hac, ingentemq. insuper Aetnam, Impostam ruptis ammam expirare caminis . . Et festam quoties nistat latus,intremere Omnem Murmure Trinacriam, Meaetam subtexere fumo Nili 1 videtur his versibus elegantius,aut artificiosius fieri posse: inuentus tamen est Phavorinumapud Gell. lib. xvij cap. . qui contra sentiret. Aiebat enim in siunma Virgilium in hac descriptione tu mi dum in insolentem esse ex praua quadam imitatione Pindarici quem dum conatur exprimere,orationis,inquit,adultera fuco,non efflagit.
Cum igitur Pindari descriptioine arenae protulisset, ita de Virgilio Dgressus est dicere comparando.Audite nuncVirgilii versus , quos ii choasse eum verius dixerim, quam fecisse Portus as accesu, erc. . . Iam principio Pinilarus veritati magis obsecuriis id dixit, quod reserat,quodq ini in veniebat , quo oculis videbatur interdiu si mare Aetnam, noctu flammigerare Virgilius autem dum in strepitu,
senituq verborum conquirendo laborat, utrumque tempus nulla discretione confundit. Atque ille Craecos quidem fontes imit ius,ignes eructare, Miluere amnesuuini,1 flammarum talua, in tuosa volumina in plagas maris ferre quasi quosdam igneos amnes luculente dixit. At hic noster atram nubem turbine piceo,& fauilla fu
mantem si κἀπιχλαι ψα interpretari volenS,Crasse, fit immodice con
gessit. Globos quoque flammarum duriter transtrillit ratem, sidera Iambit, vacanter hoc etiam , inaniter. Neque non id, quod inenarrabile esse ait, S propemodiim insensibile, quod nubem atram ni- mare dixit turbine piceo, fauilla candentes. Non enina fumare s lent,neque atra esse quae sunt candentia Mum saxa autem, scopulos eructari,S erigi,eosdemq. ipsos statim liquefieri, S emcre, atque glomerari sub auras dixit, hoc nec a Pindaro scriptum, nec umquam tando auditum,& omnium quae monstra dictitur, monstrosissimum est.
Haec Phavorinus apud Gellium disserit. Quae multis conatus est con sutare Iovianus Pontan. in Anton sed parum feliciter . Ingeniosius
autem, planius,& breuius pro Virgilio dixit Iulius Maliger in lib.v. poetices, quem Criticum inscribit cap. iv. Distribuit enim principio in capita omnino Matuor salvae caluminiose dicuntur a Phaustrino: deinde
108쪽
deinde particulatim, vel irridet,vel lintrationibus sibγμ Reprehensionis illa capita quatuor haec sunt . Primum a molam rem ita,ve est,esse descriptam:Aetnam nimirum fumare intensiit;ii ouhammas edere a Virgilio ea tempora esse confusa. Interdum atram pro muri arbera nubem . Turbinesumantem piceo, o candent fauilla, Attulis obo lammarum Huic autem aecusationis capiti sic respondet rectius a Marone sumum,ac flammam simul in altera paris,in altera vero saxa liquefacta posita esse. Nam re ipsa sumum,ac sammam simul fundit.Noctis at tem vitio sit,ut sumus non videatur e longinquo, sed tantum flammar&diei claritudine in pediuntur oculi, quominus aspicere flammas
possint. Secundum caput est. Ar καπνοῖ, ω πο rati, riuiam , seu fluuium fumi, quod est apud Pindarum, non recte Virgilium latine reddidisti , cum dixit globos . Hanc vero tam leuem reprehensionem irridens Scaliger , ait noluisse Virgilium hoc loco interpretem agere, sed au- in rc m. poterat ille quidem facile dicere sumen , scd inon placuit rqu mclius ei vocabulum,ac significantius occurrit.Nam isammarum ex Acina prodeuntiunt volumina intuearis , non fluuio labenti
compares,sed globis reruni implicatarumaeuius sani rei ratio est naturalis Impetus quippe erit emis sanuive non pόtest tenore perpetuo oppositum,in quem subit,actem scindere: nuoluitur ital
Tertium caput non iam accusationem , sed calumniam voco , Q. impudentiam. Audetenim Phavorinus diceres, piceam nubem non comereri, aut conmiere mim fauilla candente. Ait autem esse hanc
impudentiam 'uia videt, Phavorinum putasse a Virgilio dictam esse
fauillam candentem,quasi synonimo sumi. Quod si dixisset, pugnantia sine dubio locutus cssct Neque enim fumus candens, hoc est, ardens, siue relucens, aut albus est, sed obscurus . Non ita Virgilius insanit, sed vult a nobis intelligi fumum eructari mistum candente, hoc est, ardente fauilla tuo itaq. sunt quae simul extruduntur ab Aetna, sumus, tumo permista candens fauilla. Restat quartum caput culus summa est. Pindarum non dixisse em -ctari saxa. Hic vero non iam amplius irridens, sed indignabundus ita
respondet patronus Virgili Scaliger . Quid tum postea quasi vero Graeculon famuli simus, ac non emendat ei.
109쪽
- Iam volam apicem, , Iatera ardua erreis. Atlantis auri, Hum qui vertice riuuit Atlantis, einctum assidue eui numbus atris ' Piniferum eaput, ct ventopuIgatur, di imbri. Nix humeros infusa tegit tum flumina mento Pravitantsems, o glacie riget horrida barba Hi primum paribus nitens istienius aris Constitit hinc toto praecepsse corpore ad n s Misit,aut militi c. Atlantis descriptionem Castellii tres
in earum digrcssionum numero ponendam putat, quae damnantur ab Aristotcle dicunturq fabulam epi dicam facere . Aristotelis verba , quae de his in poetices octauo capitc habet, haec sunt. Ceterum simplicium fabularum , aetionumve pisodicae quidem is sunt deterrimae . Epis dicam auic meam a pello, in qua ncq vcrosimili ter , neque necessario episodia mutua coit nectuntur. Hianici inquam docum Aras Dictis cum tractat,di illustrat cxempla Caitcluatrus,auia mate Priami C Rr s
110쪽
eam Atlantis descriptionem ab hac Aristotelis censura vindicari γα poste . Non enim ulla,inquit, postulabat necessis , ut Mercuris, εcaelo delapsus in Carthaginem petiturus,in Atlantempti , quam Carthaginem ipsam aduolaret nec verosimila videtur, muni miliis Mucrem,alatum sic pro'erantem,quemuimodum tu'
voluisse in Atlante subin e cum prosertim volando taxia garetur sed fac esse vero miluis sum pertinet illa descriptiόputida et aenim describunt. in erun gratiam, ut facilius,uc si ni quod ibi gestum est intelligamus. At cum nihil in eo monte motur,quod a principem fabulam,li est ad AEneae in Italiam adii
tum pertineat, illae nives, flumina, siluae, quae tam diligenter expria muntur nullam esserunt rerum nouam agnitionem , cuius causaφ- scriptiones fieri, adhiberi ab alictoribus solent. Disserat ille Censor in hunc modum : sed multis hallucinatur ex causis. Principio enim existimat, Aristotelem cum de necessarijs loquitur epi dijs, id necessarium dicere,sine quo res consistere tractarive nullo modo queat. Quod si sibi ille voluisset, nullum propemo- dum esset episodium,quod a poetarum actionibus diuelli, ac separari citra fraudem, damnumq. non posset.Liceret ex Odyssea demere conuiuium apud Alcinoum Gigantes in Aetna, Syrenum concentum in
mari Tyrrheno, alii liceret ex Aeneidos primo libro tollere Veii ris occursini narrationem excidiiTroiani ex secundo , Pol utori prodigium,&Marpyias ex tertio;ex alijs libris infesta, quibus plane diremptis consisteret nihilomimis actis,quae Myssis in patriam redi tu,Aeneae ii Italiam dueni ut a continetur,4 clauditur.Qvi cum ita sint,id mihi videre A riteles, cum epi dia quaedam necessaria, nominauit, fignificares si j vij qum interdumvis tui sita,
sciri, itaque in rem,qua de agitur,conuenire, ut necessarium non quidem sit, sed esse videatur . Huiusmodi sertassis est in quarto libro illa fama descriptio: sine cuius officio, quod clam, sciente neminesestum a Didone fuerat, vulgari non poterat . Appellat autem hu-nismodi epi dia necessaria , ut a ceteris differentia faciat, quae non tam requirit ipsa fabulae instituti, quam aliqua rerum verisimilitudo ad oblectatione in legentiun accersitarum . Quo de genete hoc vis detur epi dium esse, Atlanti' haec descriptio, quae ab isto superu Canea dicitur; cum omnino superuacanea Messit huiusinodi quippe digressiones similes sunt minimi r quibuidam in corpore partibuSω quae ut nec staria prorsus animanti non sint , aliis tamen adiunctar
magis necessim pium absbluunt, atque perficiunt corpus