장음표시 사용
161쪽
iam naturae caligantis obducit . Atque hoc in natiuitae idem Vir filius asserit,dicens
' Aspice namque omnem,quae nune obducta tuenti Mortais hebetat istis tibi, tumida rinum Caligat,nubem'rmam. Hoc velamen cum in quiete ad verum usque aciem introspicientis admittit, de cornu creditues cuius ista natura est , ut tenuatum visui peruium sit . Cum autem a vero hebetat , ac repellit obtutum, ebur putatur cuius corpus ita natura densatum est , ut ad quamuis extremitatem tenuitatis erasum nullo visu ad ulteriora tendente penetretur. Hanc nobis ex eo loco doctrinam philosophiam extraxit Porphyrius, si minus veram , Platonicorum certε. propriam Meam , quam Virgilius toto pocmate consectatur.
Subiungi posset explanatio , quam excogitauit auctor siue Rhap- ωdus Adapiorum. Contendit enim, hoc geminarum portarum hgmento id declarari,quod prouerbio dicitur oculis magis habenda fides, quam auribus squodque canitur ab Horatio Segnius irritant animos demissa per aures, Suam quae sunt oculissubiectasdelibus quaus ibi tradiis ectator . .aeburna quippe , qua signiscari possimi ea , quae per os exeunt ob dentium eburneum prope candorem , demonstrari putat id, quod
audimus, esse saepenumero falsum. cornea, quae vidctu adumbrare id, quod cernimus cculis, ostendi credit, ea demum esse verat, quae nos ipsi perspicimus. Sed haec illius interpretatio somnium esse mihi videtur ex eboreis Illi placent magis latolii ci Philosophi , Porphyrius , austathius qui sisnaniant stipientiusci cum dicunt , cornu corpus es se nostrum, animae clum: sed ita purgatum , atque detersum. ut obtutum , aciemque ad verum admittat ebur idem animae velum esse, corpus , sed minime purgatum , t erasima adeo , Ut illud traijcere mens, ultraque peruadere non queat . Omnia vera ab intelligente anima pestibus extersa corporeis opprimeque pusellata , tamquam ex porta cornea clara , atque pellucida fluere:
talia a sensibus corporeis, atque ab anima pestibus insecta tςrie nis , tamquam ex eburnea porta densa, corporata proficisti sonia vera inina flestia sunt , immissa ciuinitus, simialia cornibus esse , mi sursum aguntur incanum salsa , quia ter rena sunt , casensibus prosecta corporeis , eum elephantorum' dentibus conlparari a qui sunt minii , atque in terram deueri.
162쪽
Hrem,milais unis laesodigniori esse video, quae probetatur quia maensicus Virgilius est , ut copiosius docui in primo orationitin volumine orat viij de Virgili Allegoria .
Sequitur ut videamus, quid causae fuerit,cur Aeneam , ac Sia byllam ex eburnea porta dimiserit Anchises . Marcus Antonius Mila retus in libr. variar lection cap. vij suspicatus est , voluisse Viro, lium significare , talem esse totam illam de Inferis narrationem is, qualia essent somnia , quae ex eburnea illa porta exire dixisset, hoc est falsam, .commentitiam idque fecisse studio ductum imit
tionis Homericae Antiquissimus poetarum Homerus , inquit , ut tecta quadam urbanitate significaret , quaecumque de Inferis ipse cecinisse , talia esse , qualia interdum mulierculis , ac puerulis ad focum sedentibus, aut fallendi, aut conciliandi somni gratia narrari solent; facit lyssem moneri a matre , ut quam primum superos repetat,
quaeque apud Inferos vidit mente condita retineat , ut habeat quod uxori narrare in ut tantum non aperti dicere videatur. ea es se , quae prope ignem debeant commemorari per iocum . Summus autem -- icarum virilitum aemulator Virgilius aliam rationem comimentus est , qua idem obscves , ac symbolice indicaret . Nam ire suas hic quoque ex Homero portas fecisset, o nem Ana .... aera eburneam aliam , qua fusa semnia mi terentur 'Aeneam, spectatis illis Inferorum portentis, porta eburnea egredientem fecit, ut sagacibus lectoribus suspicandum re linqueret, totam illam -- γ ν talem esse , qualia somnia ex
Inseris eadem porta exire dixisset. In hunc modum diuinat S coniecturam facit de Sibylla 'en eaque ex eburnea porta digressis Mu-xetus . sed argute magis , quam recte sic disputat . Aliena quippe sunt haec ab officio poetarum qui quamquam falsa saepe proponunt , non tamen ut falsa , sed tamquam credibilia proferunt. Non igitur in sua ipsius causa sic praeuaricari Virgili una credendum est , ut dedita opera velites' dere, falsa esse , quae pro verisimilibus afferre debuit.
. Provocemus Igitur iterum ad Platonicos : germanamque causam ab Homero repetamus . qui Nympharum illud antrum patefactum Vlyssi duabus peruium portis fecit Luna, quae ad Austrum adtera, quae ad Boream conuersa esset priore illa patere adituni
tantummodo jsin auteri posteriore mortalibus . iunt ergo Platonici Latinorum, hoc est Virgili tutores boni, patronique prudentes, ει Platonicae disciplinae periti, Homericis hisce geminas illas apud Virgilium somni portas esse similes , ac prorsus cum ijs geminas meam , qua veris datur exitus umbris, morum K a esse,
163쪽
esse . ac Manium , qui verε sunt umbim eburneain esse mortalium. Qui crasso, concretoque corpore adhuc impediuntur , quominus egredi queant E cornu tenui, atquepellucido . Quare cum Aeneas , ae sibylla nondum liberi corporibus, sed e numero mortalium , ac viventium essent , non mea, sedeburnea porta Inferis demuni dimitti deblimini.
164쪽
D E E X stat V, LN E J A Ti. An tanti belli causa haec videatur idonea
Ceruus eratforma praestanti, se ornibus ingens: Tyrrhidae pueri quem matris ab ubere raptum Petitribant. V D Aa, cum admiratione suspicit hoc inuentum prudentissimi poctae Castet uitrus, existimatq. nihil accommodatius fieri, aut fingi potuisses adeoq reponi iubet inter ea epi- sodia, quae probantur,a decora dicuntur ab Aristot in poet cap. v. iisque prorsus Oppo ni,quae ab eodem Arist. illo loco reprehenduntur . Sed non animaduertit, quam acrem hic, iratumque Virgilio aduersarium habeamus. Nam Macrob. in lib. v. cap. xvii. nisi fortasse Gellius sit a quo ille pleraq. mutuatus, exposuit, venditauitq. pro suis' Macrobius, inquam , vulnus in mortem cerui minus accommodatam inchoandi belli causam ratus, appellat hoc figmentum pueriles ingenijq. factum inopia dicit, ut ubi Virgilius Homeri ductum non habuit, defecerit, nec cursum tenuerit institutuna. Ipsum audiamus. Quid Virgilio c ,Δ- tulerit
165쪽
tulerit Homerus, hinc mistin liquet quod via rerum necessitas exegit a Marone dispositionem inchoandi belli , quam non habuit Homerus , laborauit ad nouum rei partum, ac certium fortuito a cium sedit causam tumultus sed 'bi vidit hoc leue, nimi' pueri-Ie, dolorem auxit agrestium ut eorum impetus sumeret ad bellum Sed nec seruos Latini, maxime stabulum Regium sentes, in ideo quid foederis cum Troianis Latinus icerit ex muneribus equorum, docurrus iugalis non ignorantes, belluin generi Deorum oportebat i
ferre. Quid igituri mearum maxima educitur e caelo, Se maxima Furiarum adsciscitur e Tartaris sparguntur angues velut in scena , parturientes furorem . Regina, non solum de penetral1bus reuerentiae matronalis educitur, sed per urbem mediam cogitur facere discursus . Nec hoc contenta, siluas petit, accitis reliquis matribus in societatem furoris . bacchatur chorus quondam pudicus, Morgia insana celebrantur . Quid plura' maluissem Maronem,& in hac parte apud auctorem suum , vel apud quemlibet Graecorum alium,quod sequeretur habuisse. Ita Macrobius in Virsilium debacchatur, ipsa rerum genera perturbans,& occasionem inchoandi belli fortuitam,ac leuem cum eiusdem inferendi belli principe causa consendens . Recte quippe Modiarius ait duo in hoc esse potissimum attendenda, & distinguendi meditandi, parandique belli causam, quam habuit Turnus naud leuem , occasionem eiusdem inchoandi; quae quidem occasio, ut inplerisq. bellis accidit, lauissima hic suit, sed pro renata maxime idonea Sicausam quaeramus meditandi, adornandiq. belli principem, inueniemus esse grailissimam; S eam, quae cum excidij Troiani causa conserri queat ut indicarc Virgilius ipse videtur eo versu. Causa mali Mnticoniux iteram hospita Teucris. Quid enim grauius,quam pactas a sponsis abducere,& regnum eripere dotale, quod iam in manibus esse videbatur Haec crgo fuit Turno comparandi, inserendiq. belli causa grauissima: riualis Rex, peregrinus praedo, Regni dotalis ereptio . Nam antequam vulneraretur
Geruus, de Turno nircnte dicitur.
EGo iter , ct Regem, polluta pace Latinum Indicit primis itirtentim , , iubet arma parariis Tutari Italiam detrudere sinetbur boHem. Se fatis ambobtis, Teneri . finire, Latini .
Hae Ubi dicia dedit, Dei o* in vota vocatiI , Certatim ses ut tittili exhortantur in arma. Quae dum ita struent i cccc tibi agitatus ab Ascani j canibus ilIece uus .vulneratur, occiditur . Itaq. non de ceruo , sed de Regno, de Italia,de sponsa contenditur. Atque ob hanc causam,non propter interitum
166쪽
ritum cerui, illa excitantur Tragoediae,Furimi inducuntur, ac Dij, velut in scenam Sed quaerenda tamen erat huiusce belli tam grauibus ex causis iam meditati occasio siqua inchoandi prudens, & circumspecta, ne Latinus inconstans, iniquus, aut foedifragus videretur. Nulla profecto fingi potuit opeortunior, verosimilior,& decoro magis seruiens,qu inaquae a Virgilio in ea venatione fortuita fuit excogitat . Si enim dixisset, quod ab aliquibus est traditum historicii, belli principium ex eo natum , quod Troiani in eas expositi terras,illico praedas ex agris agere coepissent, occasio quidem fuisset amplior, sed quae minus iustum Aeneam faceret, minimeq. pios Troianos , contra,quam alibi dictum sta
ruae ne mon a py paterentur talia Troes. fuit Aeneas nobis, quo iuritior alter Nec pietate fuit, nee bello maior, e armis. Multo igitur est id verosimilius,magi' decoro consentaneum, in
ribus Troianorim,quos tam pios, iustos facit in dum Aeneas odipidi noui ponendis moenibus occupatur, Ascanius ad grauiora, gotia nondum idoneus, honesta, Regijsq. digna pueris venatione in agris, ac siluisexerceatur; si dum G exercetur, cerui vestigiis , Furiae stimulis excitati canes occasionem illam pariane, quae meditato iama adornato bello rincipium furiat. Neque vero est, cur aliquis dicat, Virgilium ipsum causam tanti belli veram, atque praecipuam proponere cerui plagam illam, tu nus, Ascaniisagittis inflictum diserte quippe pronunciat, incitatos
fuisse odore cerui, ac furiali rabie instinctos canes: Ut Ceruum ardenus agerent: θου prima maiorum
Non, inquam,est cur aliquis putet ita Virgilium imprudentem esse, ut eam idoneam, ac principem totius belli causam existimarit. Cum enim primam dicit , non potissimam, summam , aut pnaecipuam intelligit causam , quae Turnum impulerit ad armariis Latinum I partes traxerit inuitum sed occasionem primam , quae Turnum iam impulsum,in excitatum, ad bellum maturius aggrediendum prouocarit
167쪽
An aliquid in eo frustra ponatur
Primiu init Mitam Tyrrhenis asper astris Contemptor Diuum Megentius, ct Quaestionem hanc nobis proponit Macrobius in lib.m op xv. ubi eontemsit multaeio in hoc Cataloso superuacanea, adeoq. locuno hunc amit inanitatis . Vitium emi inanitatis tum deprestendi, ac esse dicitiu in poEtis, cum aliqua ponutu inpoemate ad millam par-
tem,ac rationem utilia . Hoc erratum autem idcirco assirmat in eo Ducum Italorum Catiare se reperire, quod numerentur oppido multi , qui condi nihil agunt, nec in reliquo totius operis ccursu amplius commemoralitur, qualis est Equicolus, Vmbro,Virbius,alij. Clim enim in huiusmo Catalogii notatissimi quique recenseantur, A principes, aliquid eos agere oportet ne reliquo tempore otiosi
filiis videantur . Quae si iusta est, de prudens accusatio, reprehendendus etiam crit Apollonius Rhodius inter Graeaeos, inter L Mino Valerius Flaccus: in quorum Catalogis longe plurinii numerantur Heroes, inuidem principe , quorum nullae praeterea res gestiae commemorantur. Sed , ut diximus alibi haec poetarum exempla Virgilium vindicare non pollunt, atque ideo quaerenda nobis est alia rati, quae ollcndat, nihil eum frustra, inaniterq dixisse . Igitur huic inanitati medicinam faciet Galenus idonea modo liber ille Galeni sit, quo iuuenes ad bene capessendas artes excitantur. Is, inquam , auctor, quicumque sit, Homeri studiosissimus,permoleste fert nonnullorum audaciam momerum eo nomine accusantium, quod in suo Catalogo. Nirea verbosissime describat, eiusq. pulcritudinem multis sane versibus ob oculos legentium ponat,Graec im omnium sermae,dignit
lique anteponat, quem tam' xii ' i' non inducit amplius,
sed ne commemorat , - ,-- .rucim manc, inquam , ille reprehensionem iniquo tulit animo excogitauitq. propterea defensi nem longe pulcherrimam, quam prosecto aliqua ratione trahere possimus ad nos. Ait enini, illa commemoratione, & descriptione in a
168쪽
Graeta hominis pulcherri ini, qui postea clesierit in priaelio apparere,voluisse poetam sapientissimum demonstrarc bello, rebus i. difficilliniis
transigendis formosochomine S, delicatos , de molles inutiles si Praestabit opinor ipsum audire Galenum. Non nisi semel, inquit, huius hominis mentionem facit Homerus hoc est in nauibus recensendis rcluia declarare volebat, quam sint inutiles viri forma praestantissimi, quotic Scillis praeter formam nihil adest, quod ad usum vitae conducat. Indicat hanc eandem Homeri tuendi rationem Demetrius Phalereus:
eis quod de pulcritudine futili, ac rebus asendis Inutili dicunt,tractatur a Platone copiose in Dialogo, qui inscribitur Protagoras . ubi de
Alcibiade pulcherrimo adolescente multus est sirino . perstringitur item a Persio in satyriis. αuin tu igitu immanequisquam pelle decorusAnte diem blando caudam iactare popeu,
Desnis,Anti ras meliorsorbere meracas INos ergo Galeni ductiun secuti, sic Macrobio respondeamus, Virgilium cum eos obliuione inuoluit,ac silentio, quorum in Catalogo recensuerat nomina, voluisse sertasse significari, homines illos inutilesiuisses; nec ullam bellipartem pro dignitate tractasse . Ex hoc enim consequens est non fuisse amplius commemorassis cum ipsi, et, recte fortiterq gerendis in praelio rebus suae memoriae, ac fama non consuluissent. Neque enim de re tam obscura possumus esia ratione decernere , quam diuinando
169쪽
L OCV PRIMUS. DE AENEAE SUOS IN DIS EMINE
Si me-rat geminasque egit de elasse biremes,
Remigioqueaptat sociossimul Liruit armis, cte. O ci ossiciu in Imperatoris ab Aenea requirunt hic aliqui, cum vident, aggeribus, 4allo nuper excitato conclusos ab eo deseri socios, hoc ei opportunos eorum iniuriae relinqui, qui maximum exercitum .ingentes toro Latio contrahunt copias. Quid enim sine duce tam pauci faciant , contra quo , Ut dicitur initio libri, omne tumultu Coniurat trepido Latium: saeuitq iuuentus
era ductores primi Mesapus, ct Ufens,
Contemptorque Deum Mezentius undique cogunt Auxitia 'Quid,si repente adsit interea Turnus, quod postea factuna est, v lida muros obsidione circumsistere, vallum reuelleres, naues immismcorrumper tentet incendi, quo se praesidio tuebuntur obsessio Ipse quidem discedens Aeneas neminem praeficit sed satis habet intra
munimenta illa compellere suos eo cum imperio, ac lege, ne portis egredi,
170쪽
egredi, neu cum hoste comminus, ac prope consigere audeant. Namque ita discedem praeceperat optimus armis
M.Liruere auderent aciem neu redere eampo. Castra modo, tuto eruarent ata re utros
Quid si aliquid grauius ipsi accidat Aeneae finitimarum adeunti gentium terras, atque ab ignotis populis auxilia flagitanti Quanto serae
prudentius co tempore sibi, suisque cauet Turnus , apud cxercitum ipse subsistens in Regno, Venulum autem allegans ad Diomeden ,, ceterosque dinaittens alio nuncios, ad auxiliares copias colligendas. Hanc profecto quaestionem haud facile profligabo, nisi tutic simi- Icm ante proponam decidam aliam . Quaerunt quippe qui de re militari sed illo disputant an imperatori S copiarum Duci primario fas aliquando hi, ipso prope nio dum imperio. gubernatione destria, manu cum hoste cons rere, hoc est mortis adire non dubiam aleam exercitum in discrimen , periculumque pro ij ceres corpuSenim spiritu vacans, lanima, exercitus est, imperatore destitutuS,Vt
apud Curtium legimus in lib. x. N quod egregie docet Seneca in lib. i. de Clamentia, imperator spiritus vitalis est,quem tot millia trahunt, vinculum est, per quod ipsa cohaeret multitudo, nihil omnino furura, nisi onus, iraeda, si mens illa imperilsubtrahatur. Certe nomen ,
ipsum Imperatoris satis significat, ut docet Quintilianus, non exigere manum ipsius imperare quippe debet, iraecipere , nec se mo ris exponere periculo , hoc est, exitio totius exercitus, Reipubli--s quemadmodum perii vita multorum exempla declararunt . A breuiator Trogi usam ad Epaminonda haec scripta reliquit . Post paucos deinde dies Epaminonda decessit , cum quo vires quoquia Reipub ceciderunt. Nam sicuti telo si primam aciem perfregeris, reliquo ferro vim nocendi sustuleris , sic illo velut mucrone teli a lato Duce Thebanorum, rei quoque publica vires hebetat sint: ut non tam illum amisisse,quam cum illo interhsse onmes viderentur.
De Scipione vero Liuius ita commemorat pugnanti, hortantiq. Impediatori, offerenti se ubi plurimus labor erat, latus dextrum ancea traij citus cuneusque is hostium , qui in consertos circa Du-Cem impetum fecerat, ut exanimem , labentemque ex equo Scipi nem vidit, alacres gaudio cum clamore per totam aciem nunciantes discurrunt, Imperatorem Romanum cccidisse . Haec peruagatast
tim vox,ut de hostes haud dubie pro victoribus 4 Romani pro victis estent fecit fugaeonfestim ex acies, Duce caeso fieri coepta est . De Hannibale prudentissimo alioquin Imperatore scribit idem Liuius in hunc modum . Et vero Hanniba ipse dum murunt incautu S subit, aduersum femur trasula grauiter ictus, cecidit tanta circa eum