장음표시 사용
281쪽
ve Apparam: aeprimo quid ma Theatro
.HAnc Tragoediae partem nonnulli Spectaculum appellarunt, propterea quod in Graeco Aristotelis codice dicitur οφ . Quae vox aspectum quidem, aut visionem, aut spectaculum significat: sed tamen hoc loco ea continet. complectitur omnia , quae spectat rum oculis subijciuntur pornatum scenae , hilhrionum vesse , pers nas agentes , ceteram ex illo genere complura , quae sunt,siis, eum
Fabvia recitatur . itaq. multo melius a Victorio , ac Roberviis. LatinE redditur Apparatus in quo videntur illa posita esse uniue se, quibus opus es in aMnda Tragoedia . Hanc ergo partem ait Arn teles in fine capitis iv maxima' habere vim ad spectatorum antimos oblectandos; sed ab arte poetica alienam esse quippe quae a
uentitia sit,in externa, ad eumq tota pertineat, qui choragi vir , Tragoedia: iuppeditat Choragium enim appellatur a Fe tot vix scenicum instrumentum , cuius praefectus Choragus etiam dicebatur. Quia tamen Apparatus quoque inter partes Tragoediae numer tur, haberi momenti plurimum, si Tragoedia in Scenam producen da sit, explicanda videtur a nobis laec pars diligenter , in sua veluti membra partienda. Ac prim quidem de Theatri structura dicendum esset, nisi scriptores suppeterent,cum antiqui, tum noui, qui hoc argumentum copiose tractarunt. Praestabit ergo legere Iulium Pollucem in lib. v. Cap. xlx Vitruvium in lib. v. a cap. Item, usque ad x Isidorum in lib.viij. Originum cap. xxxix tribusq. sequen Ca,siodorum in lib. iv. var Epistol. vlt Budaeum in prioribus Adnotation .ad Pandect .Polia. tianum in Miscollan Rhodi ginum in lib. V. cap. viij. Scaligerum in lib. Poet primo, cap. xxj. Lilium Gyraldum in Dialogo D de Poetis. os,inquam,scriptoreS, cum antiquos tum nouo erit operae pretium legere, ac Theatri subiectam hic ichnographiam ex Vitruvij
desumptam eodicibus intueri suis distinctam partibus , membri'.
282쪽
a Cunei hoe est Sedilium ordines,& gradus,eunei figuram re&rentes.Cum enim ab extremo Theatri ambitu ampliore usque ad c Ream excurrerent, angustiores semper, arctiore'. reddebanturquo Propius ad caueam ipsam accederent. Qui cunei,siue gradus suis v laticionis,& praecinctionibus ad inambulandum distinguuntur. b. orchestra . quae nomen a saltando siue gesticulando est nacta . nam ὀρχώμα est tripudio gesticulor, ad numerum salio. Itaq si nomen spectes, Orchestra locus in Theatro est, ubi Chorus , Musici , , Symphoniaci, Thymelici,ceteriq. personam non habentes ad numenim saltant, canunt, idq. planissime docet Iulius Pollux in libari cap. ix a nans, Orchestram sic esse ora propriam, qu-iam dum est ActorumMena mu' magis mirandum sit, eur vitruvius orchestram ponat eo loco disiere senatorum4ub ilia . Principiis' enim toto quingentorum annorum spatio senuus populo permistus
oest cutis iniscitat . M uisumum rutilius serramis, i scris , boni
283쪽
honius Aediles , Maioris Africani sententiam secuti , separeret senatorum sedilia iusseres quae non fuere stabilia, sed pro tempore in
Theatrum ferebantur, ut ostendit Barbarus in Vitruv.4 ibi collocata sunt, ubi statuit orchestram Vitruvius , quod ipse testatur his verbis lib. v. cap. vj. In orchestra autem Senatorum sunt sedibus loca designata, c. t non est credibile Chorum saltash, ac cecinisse inter Senatorum subsellia . Respondet Philander, qui Vitruvium scholijs illustrauit orchestram apud Latinos ibi fuisse, ubi a Vitruuio designatur; sed apii Graecos alibi, hoc est ibi, ubi caneret,in saltaret Chorus, quemadmodum ait Pollux . quod ut recte fortasse dicatur, addo tamen, ne apud Latinos quidem saltasse, ac cecinis. se Chorum in ea Orchestra parte, ubi subsellia Senatorum crant,sed in Pulpito, quae altera fuit Orchestrae pars, ut nunc dicemus c. Pulpitum . Locus erat editior in orchestra, ubi Chorus, alijq. artifices Fabulae subseruientes, Actoribus intra Scenam abditis, per
Actuum interualla canebant, saltabant ad numerum , inter se loque-hantur . Cum enim interrogabant Nuntios, aut ceteros alloqueba tu Actores, in proscenio fuere . Vitruvius duo designat in Pulpito loca Ἀογωον, ubi nimirum loquerentur inter se Choricae personat lcέδεῖο , ubi canerent, de modularentur. Hoc, inquam, Pulpitum
quod propter similitudinem a Polluce quodam loco dicitur Ara, vi detur clle Orchestrae pars editior, quia proiectum est,is prominet caueam versus: adeoq. Chorus,qui est in Pulpito, est etiam in orchestra. Aliqui Thymelem non distinguunt a Pulpito Fuit fortasse Thymelesilla Pulpiti pars quae dicitur Odeum cibi enim Thymelicos, citharoedos, symphoniacos fuisse necesse est . d. Pro scenium . Theatri pars in qua eri cena egressi agebant his riones,ac propterea patens fuit,& apertum, ut ait Iulius Scaliger. e. odium . quod moenianorum speciem habuit cuius pars me
dia, ubi magis prouehitur,d eminet bras, cum Pulpito iugitur, quod est veluti pergula quaedam, ut Philander ostendit. f. cena praecipua pars.quae quam multiplex esset,quidq depictu, caelatum, aut sculptum haberet, paulo post indicabimus.
g. Scenae membra. Totam enim Scenam Vitruv. in illo cap. vj. lib. v.
diuidit in partes quinque, quarum primam ampliorem posuimus in
f quatuor reliquas hic statuimus h. Hospitalia. De quibus ita Vitruvius in cap. vj. lib. V Dextra, ac sinistra hospitalium designabunt compositionem . Quem autem in usum habuerint hae vel aedes, vel hospitalia, declarat in cap. vij. sequenti . extra , inquit, ac sinistra hospitalia . secundii autem ea spatia ad ornatus comparata 'ira loca Graeci rutam dicunt,
ab eo quod nuchinae sunt in his locis versatiles tragonos habentes in
284쪽
in singula tres sint jecies oritationis,quae cum aut fabulariun mut tiones sunt futurae,ieu Deorum aduentus cum tonitri crepentinis, orientur,mitentq speciem ornationis in frontes. Docet igitur his . verbis .in flo*italibus conditas fuisse machinas, aliaue instrumenta peruertendae comarutatam scenae idonei, de quibus insta dice
I. Valuae Resiaeata enim eas appellat Vitruvius his verbis,loques de quibusdam linearumetractibus, quos duci tu i ad designandam, scenam. Reliqui quinque Scenae designabunt compositionem; unus medius contra se vallias Regias habere debet. Cur autem Regiae dicantur, non docet. Suspicor idcirco sic dictas,quod inde Reges, Regiaeue personae prodirent in Seenam acturae.recta enim ducunt in v luas Scena mediai; quibus ornamenta Regia dari oportere iubet idem Vitruvius. Ipsae autem Scenae, inquit, uias habent rationes exoplicatas, ita, uti mediae valvae ornatus habeant aulae Regiae. Ita, in quam suspicor quod si alicui non probatur, videat an valvae Regiae snt valva principes,& primariae, quibus exporticu,qui post Scena erat,aclitus esset in aedes.secuuntur enim. Κ. Hospitalium siue Hospitaliorum valvae, quibus ex porticu intratur in ea conclauia quae Hospitalia nominantur . Cum his ergo collatae illae valvae mediae, Regiae sic dici possunt, quemadmodum primaria,& latior via dicitur Regia.
L. Porticus post Scenam.Post Seenam, inquievimiuius in eap.ix. litam porticus sunt constituendae; uti eum imbres repentini hulosi ter uauerint, habeat populus quo se recipiat ex Theatro chor sim laxamentum hae,uint ad Chorum parandum. Fuit igitur hesi ue porticus usus duplex, alter ad defendendam subitam pluviam, parandos, vestiendos, ornando'M a res, pers o Choricas ai- ter. Nam choragii nomine tota vestis scenica comprehenditur. t. vi inquam,schema proponere voluimus ad rem obscurissimam, prorsus inexplicabilem adumbrandam singulaenimium Theatri membra tractitionem postularent ampliorem.
DE Scenitantum modo perstringamus aliqua,quae praecipua pars& prima Theatri fuit, vi docet his vectis loco laudato Cassi dorus.Theatri frons Scena dieitur ab umbra luci densissima:vbi a pastoribus, inchoante verno tempore,diuersis sonis carmina canebatur. Ibi actus Musicus,& prudentissimi saeculi dicta floruerunt.Ad hue m.
du Cassi or Mena origine, eum nobis tradidit asiluis ded
285쪽
mum umbrosis, ac lucis, ulu Fab viae illo rudi,atque impolito saecuta canebantur a pastoribus. σκηνὴ enim , Graecorum vox, nihil aliud apud Latinos,quam inumbratio est . Artificiosum deinde Theatrium di quidem sumptuosum seri coepit cuius erant membra praecipui, ex altera quidem parte, scalae cum ordinibus sedilium, siue cauea
altera ex parte, noc est in fronte,Scena . Hanc ergo Scenam in Theatro triplicem fuisse scribit Vitruvius in lib., cap. viij. Tragicam , Comicam, Satyricam , triplici prorsus scenicae, siue dramaticae poestos formae respondentem . Quae profecto Scetiae qualibus, S quam niuitis distinguerentur inter se notis, ab ipso quaeramus Vitruvio, qui haec articulatim ac distincte sic docet Getiera sunt Scenarum tria . unum, quod dicitur Tragicunias: alterum Comicum tertium Satyricum morum autem OrnatuS sunt inter in dissimiles, disparique rationes quod Tragicae deformantur columnii, fastigijs, ac signis , reliquisque Regalibus rebus: Comicae autem aedificiorum priuatorum,S maenianorum habent speciem, prospectusque,senestris dispositis,imitatione communium acdificiorum rationibus . satylicae vero ornatitur arboribus, montibus,
reliquisque agrestum, mi in topiari operis heciem, malis
Quod igitur attinet ad hanc Apparatus partem, quae scena dici est , id potissimum eos spectare oportet, qui Tragoediam sunt datuit , ut scenam praeparent amplamatque magnificam , hoc est, eam quae Regias aedes,ac Basilicas imitetur sic enim a Comica, satyri-emue, siue pastoritia facile secernetur . Insana vero illa quae cenis
addita subinde sunt ornamenta, non tam eo pertinebant, ut Tragicam Scenam a ceteris differentem facerent, quem ut luxu Appar tum ipsum uniuerse, siue Tragicum, siue Comicum amplificarent Fuit enim interdum aurea Scena, ut Petreis; intcrdum argentea, ut Antoni , muraenae interdum marmorea , ut M. Scauri interdum versatilis ex ligno, suspensa cardinibus , ut Curionis ' interdum duet illi, hoc est, quae hac atq; illac tabulis raetis interiorem picturae s cciena denudaret qualis a Virgilio describitur in tertio eo
Vel sceni t Uers discedatfrontibus , utquePιιrpurea intexti tot an aulaea Britiinni. Haec itaquana, ad Ollcntationem di luxum accesserunt Scenis additamenta . Communis quippe stabillis erat, hoc est ea , quae neque verteretur, neque dici uteretur in partes, scd eandem semper ostende-rς spectatoribus specic m.
286쪽
De Machinis . Gulaeis Caput IX.
SCena iam Scenaeque partibus explicatis, instrumenta sequuntur
scenica, ac primo quidem machinae, quae maxime pertinent ad Apparatum . Quo loco monebo primum unum his machinis nolle me conuellere praeceptum Horati; iubenti Sericena tolli rassor in tiones quasdam quae quoniam obi)ci spectatorum oculis bene non pollunt, fidem non inueniunt ullam , Ac pro admitatione fastidium, odiumque commerentur put ipse confirmat his versibus Nee piιeros eoram populo Medea trucidet: Aut humanasaiam coquat exta nefarius Atreus Aut in avem Progne vertatur, Cadmus in anguem seuodeumque oniendis nihilic incre Ius odi.
Nasidicat indignor, quod tam impudenti mendacio mihi veIis imponere, tamquam amenti, ac stupido, qui non viduam eius fatuitaremimitatismis,&rucinniumn frigidum,oculos miniinu deci
pientem . Quamquamenim scio cetera quoque fingi ab actoribus odia, anuidiam, lacrymas, eiulatus; ab ijs tamen decipi me patior; lase suntlismin cinnodio velimen cuncta imii dent , cum sent, aut aamentantunsed transsumationibus illis fictis decipianenon sinoa quia propter reidifficultatem,pullasimilitudine aut proportione rebus respondent veris. is, inquam , --chinis non contendimus illum Horati locum Jabefactare . neque . enim in eam gratiam hic proscrimus machinas , ut inondamus ut
rum beneficio licere in Scenam eiusmodi transformationes, metamorphoses dare sed ideo , ut intelligatur, alia quaedam facesso per machinam exhiberi, quae nemo sapientium improbarit, lam probationem populo consequantur . Illud crgo nosic oportet, quod ab auctoribus idoneis, in primisque a Vitruvio in lib. v. cap. viij.
accepimus, solitos fuisse vetere Scenam in hemicycli formam extruere . cuius ab dextera parte peregrini, N: hos ite Osrediebantur; ab laeva Carcer fuit , qui ceteros initteret in medio Regia ; velutius Scalis ex antiquis tradit scriptoribus in lib. I. Poet. cap. xxj. Huic vero pasti mediae duae praeterea fuerunt adiunctae portae qu rum postibus duae item machinae versatiles , vel circumductiles affigebantur. Sinistra porta Deos aquaticos tantu cffundebat in
Mena 'aprianacrinam Eumenidesxnim ceterique inserorum ij exami, uiribus exiliebant:Vmbrae , ac Manes e scalis prodibant,
quas appellarunt Charonias . Itaque i hyeste utramque oportuit machinam adhiberes sic prorsus ut eodem tempore necesse fuerit AE a
287쪽
Tantalum exire de Suditis Charonijs, quo tempore Megaera examis Gradibus existebat. Di vero Superi ex improuiso per machina quandam editiorem, quae fortasse lupra Episcelitum fuit, dentit te balitur e caelo, non quidem sic, ut plane in Episcenio consisterent, sed ita , ut machina illa suffulti penderent in aere maeae Deortim calcstium ma china, in Comoedijs dicitur a Graecis κράδης in Tragoedi 1s,quia omnium est princeps praeliantissima, per excellentiam appellatur communi nomine machina ἔ μηχανὴ Huic perlinati fuit instrumentum machini εραν is , qua e terra rapiebantur in acrem repente inor tales a Dios . vita Borea Orithya, ab Aurora Memno tria cael citibus anguibus Medea Alia eiusmodi fuerunt instrumenta propemodum infinita. ρο*ειον, versatiles quo Heroes extemplo transferebantur ad Deos ot Mecules Oetaeus Ἀγκώχλη - , hoc est, stilas sui
blicis elata, frata longurijs, in eaniriathun. . subito circvia moluta demonstrare ea, pus isto doni icos parietes agereni vel
acia fuissent qualein indiuinis 'resita
Mincimiis scanseriistici qua mactina Hebantur ij, qui aliquos suri , ascensiriue erant. ,---- , hoc est sminans, auidi mini mens unde si rum fulmina tamquam de caelo iaciebantur. Misi, ν tonans . iiiiis nimirum beneficio, vi tonitrus supra , Menana,vel in Scena terrae motus effligebantur. - --- Ἀ- ι- china a Graicis sic est 3ppellata , quod sua prope sponte, ac minimo quodam seretur impului. νευροπιαora hoc est machina,quae nivi nerui, vcl fili motu varios praebcbat usus: cuius mentionem fecit Aristoteles in lib. de Mundo inpuleius in libello item de Mundo, Aulus
Cell. in lib. xiv. cap. j. Secundum machinas collocanda videntur in Apparatu Tragico aulaea , peripetasmata, vela, siue carbasina , siue byssina, siue sullata; picturae, tabulae, signa , fontes per sedilia ducti, flandentes latices odorat S ebur, argent uni, aurum, sumptuosae florum veluti pluuiae, aquae croceae, Croc triti, hobis aurea sparsiones , ac similia insanae prodigentiae, immodiciq. luxus argumenta.Erit igitur eius, qui choragium dat, omnia in hoc genere comparare instrumenta necessaria exhibenda Fabulae, quae habetur in manibus, ut ab hac etiam parte
Tragoedia nomen Iiquod laudis adipiscatur.Erunt enim Fabulae,quq machinas velint,erunt quae repudientiac funditus nolint . erunt quα flores,estasionesq requirat, ne quae, illos huiusmodi sumptus si sulent erant quae aulaeis,& coloribus ornari si ilicibus; erunt' rinstrui subinde,ac identidem debeant orijs si nunc laetitiam, nunc terrorem,ac misericordiam excitent
288쪽
HI compositis,4 paratis omnibus , quae Menam, Theatrii q.
suis communiunt ornamentis, ad ea conuerti animus debet. quae necessaria sunt Actoribus ipsis instruendis . Antiquis prima in hoc genere cura fuit personarum neque enim histriones agebant nisi personati, ut ex Aristoteles, ac Demosthene docet copiose ambinus . Quare idem ille Thespis Atheniensis tam antiquus vir, ac Tragoediae primus auctor minio quidem principio faciem illeuit, sed postea tamen eandem portulaca contexit ad extremum vero etiam lineis usus est personis , ac laruit, ut testatur Suid in verbo Thespis id quod etiam Diomedes Grammaticus scriptum reliquit. Consecutis inde temporibus eiusmodi personam temere factam, ac
rudem perfecit, absoluitq. partibus suis Aeschylus ipse, qui rave 'diam,vi initio diximus, expolivit Secundum in Actoribus ornandis locum videtur obtinere Tragica vestis, quae profecto, si loquendum uniuerso sit, fila strina, hoc est , cycnio oblonga, sinuosa, humum volturiinibus alientibus verrens non quod ea via uterentur singuia
ii, sed i praecipuae peribu , qua Tragoediae nomen intimum , de
principes pariesagunt, nisi cum strinate non prodirent . Itaq Tr sica vestis , si res enucleatius explicanda sit , pro peti amni varie sate multiplex,& varia fuit . Aliam enim, uiabant Dii, aliam RGies, Reginaeia; aliam duces, aut militem aliam Nuntij, aliam Com. liarij, ac Senatores . Latini Reges cum Trabea egrediebantur,& Lituo Imperatores Romani paludati cum purpura, sum laurea,olire stipatoribus suis i mriae cum palla tractitia, hoc est eum syrmate, croceo vesor exules cum auodbst E indumento Barbari Reges
cum diademate, aut cum tiara; ceteri quos ducebant, cum pileolis di galerii: Diicum insignibus suis liber cum thyrso , cum cithara Phoebus, eum fulgure Iuppiter , telo trisulco . t ui Oct attinet non linatim ad pedes 4niuersi , siue Latini, siue exteri gestasse videntur cothurnos quod calceamenti genus quia erat altius, Tragoedos ipsos , in res attollebat ut nos docere videtur hoc versu Iu natis.
Virgine Pumaea nullis aaluta cothurnis. Haec, inquam,omnia in eam comparantur, iurantur gratiam, Ut
histrioae reant apposite , cum adprobatione , plausuq a spςcta
289쪽
toribus excipiantur. Quo fit,ut de Tragoedorum etiam ossicio, deque ratione agendae in priacent Fabulae dicere ad extremum aliquid debeamus . Sit igitur huius capitis appendix maccessio aliqua , quae peragendae , ac recitandae Trasoediae modum rationemque
- ratione. P Raeparata iani scena, histrionibus ad agendum ornatis, viden- dum inquid fis agere Ti agoedos oporteat milii istium
Φς φ e permnisyriin partium.*ut aurum : quae antiquorum duxi eo p tine . v imp mmmcibus iram quibus primunt, Mantaecipumnagei id Tragoediς pondii cinciun --bat,ab ijs qui minus graues minorisque momenti peragebant parites sed satis habebo , personas bipartito diuideare, in Scenicas, M. Choricas Scenicas appello eas, quae in amis , acii: AD , n hir, ρgunt Choricas quae partim canunt,is sal dxiis nini R uptvr id Choris; interdum etiam aliquid dicunt inicenis. ωωρ ii ginde Choricis erit alibi disputandum, cum agemus de Choro de Scenicis talatum modo praeceptiones aliquμὶ Q. ος P con se
Donati ergo prima praeceptio S cautio ea est ne amplius quam
quinquies eadem persona in Scenam ingrediatur Davus tamen in Andria saepius exit . Quamquam enim haec nominatim de Comoedia praccipiunt iu , sunt tamen ea , quae debeant cum ipsa quoque Tragoedia coni municari. Secundari ut quantilis in scenam plures 1imul prode alit perlonae , tres tantumn Odo loquantur , sermonςm inter se misceant, tacentibu calli S.
Nec quarta loqtu persona laboret, est apud Horatium ne videlicet , ut opinor, loquentium multitudo animum auditorum confusione perturbet , distrahat in diuersata
Sed tamen Diomedes in lib. iij quatuor iit scena personas esse patitur, modo βd raro stat, di ii iidcnter . t utii in hoc yncreti rior xi. nec imitandus , censuerim adeo, satius este,quartam non in η' persenam nisi paucissimaieci . miraeum alijs velutio sim striactimque loquelitem. quod a m a Terentio videmus in Andri Asiiij. iv atque a Seneca in Troad. Agamemnone . .
290쪽
rre, ensiuc, Ingulas ergo scenas singulis succedere continenter opo tet ne vacet aliquando locus, ubi recitant histriones Est enim ianime ferendus error, si uri minuito tempore in prosterio desiderei
Quarta ut uno quoque ad exitum Actu perducto,Scenicisque pedisonis excedentibias , illico subeant in orchestram is Thymelem
Choricae . quamquam non raro, cum res postulat, personarum aliqua Scenicarum cum Choro remanet, locutura tamen , non cant tura nisi fortasse quae restidet in proseenio, aliqua Praetica sit , in eam allegata gratiam , ut circa feretrum una cum Choro lugeat, Iamentationeiproferat emodulatas, ut dicemus in Comino Quint, ut Di Caelites non inducantur, nisi cum aliquid est exponendum , narrandumve, quod homini scire non facile liceat vecum futura denunciantur , aut praeterita in ea , quae sunt iam obliuione deleta, retexuntur; aut cum ita res implicata est, ac tam
inustis inuolucris implexa, ut expediri, ac solui sine vi diuina non possis moratianum hoc praeceptum notissimum , ac nobilissiamumest. Inciderit. - ,
In Protasi, de qua dismus inmi, necesse interdum est huiusnodi Deos inferre per machinam. vi argumentiun explicent Fabulae,c ius cognitio cadere non possit in hominem Eiushiodi Protasis, Miniatium Fabulae est apud Euripidem in Troadib., in Hippolyto Cor natos 1 Cat Misopha vero, quae iamdisi,utabimus, saepissimem parent per machinam Dii Caelestes, cum aliter euolui Fabula, Mexpediri non potest . Vt apud eundem Euripidem in Hippolyto Minioneis apud Senecam in Here Oetaeo . Dicendum nunc esset de Melodia & concentu, quam partem postremo laco posuit Aristoteles, de cum Apparatu prope coniunxit Sed de limas duimenticum Chori partes, cossicinniexplicabimus
'Departibus Eantitatis. primo quid , . De Prologo . Caput i
P Rimum in hoc genere partium locum fecit AristoteIes Pro go. Prologum autem appellare se ait totam illam Tragoediae is Partem , quae primum antecedit ingressum Chori , hoc est Actuna primum. Nam illa Fabulae membra , quae Latini vocarunt Acitus, csse oportet omnino quinque, si fidem habemus Horatio vel plures
aut p/uciores, si audimus alios qua de re consulto disseremus inq