장음표시 사용
381쪽
pto Trinummor ubi Presogum faciunt Luxus,& Inopia.Sed siue unus sit, siue plures, qui partem hanc agant,illud est certum, Prologi per sonam ad Fabulam non pertinere, nec amplius redire cum ceteri in proscentum; contra, quam fiat in Tragoediaetetmius Prologum: agunt saepissime personae primarum partium.Sed hic iterum excipere Pla tum oportet qui Mercurio in Amphitruone dedit Fabulae partes agendas non murenias, cui tamqn Prolosum nutio perniiserint. Et in Cistellaria Prologum ticis mantem in tine Actus rimi, em dicet
'tena,quae principio imonenda fuissent Datantem eius prologi partes coiianwmitio Deo, cui nominaiixilio est io ego argument hoc vobis puri perputim
Ceterum quia nulla sibi constat disputatio; quae nonis definitionOproficiscatur, Prologum nos, antequam progrediamur, ita defini niti Est Prologus,ut ab antiquis decretum Grammaticis video,praevi narratio minuun Comoediae . in qua posita sub aliena , vel sub suta ipsin personarem agendam exponit. Quia vero haec expositio varia: est aria etiam esse necesse eis Prologorum genera It . post definiritionem diuisio sequitur huiusinodi ' Prologorum quinque genera secerunt. Primum exponit argumentum' abulae simpliciter diciturque hypotheticus ab hypothesi quae significat argumentum nec diffinguitur u perlocha apud GraecOS. enim λοχη, ω π n videntur esse synonima . Huiusmodi Prologus est in Aulularia ubi Lar familiaris proponit argumentum enucleat aac rem gerendam speciatoribus exposite sic denunciat. ira sNe quia miretur qui sim, paueu eloquar. r 'o Larsumfamiliaris ex Baefamllia, Vnde exeuntem me assexisti. bane domum Iam multos annos eIi quom possideo, edi colοἰPatrique,auoq.amicus huius,qui nunc hic habet.
Sed mihi auos huius obferans concredidit 2 a' πιι Melammmisi in medio seco DdMit,venerans movit eruare ibi, do. secumsunt Protos genus exponit praeterea po- consilium in faetendisFabulis cuiuinios sanesin in Ade isMihiqiue potestamine
continendatitium:*ua reces mise nominatur quod pius nos, ve monet Budarii inomine Mitium est, aut si reddEdum ad verbii resti id quod facitio rexipsa constat.Cum enimniic prologuspro in 're Fabulae multa dicat,videtur eum auditoribus coniniendare, acta .cere Fabula ipsa quodammodo consistat, spectit mimanimis merori eter eum de quodiximus in Adelphi,,alium huiusmodi Prologum habenius in Hecyra.
382쪽
Hecyra en bule nomen Falaia hae cum data es
Noua,nouum interuenit vitium, ct calamita ,
Ut neque Dectari, neque cognosci potuerit. Ita popuIm Iudio pidvi infunambula
Ansmum occuparat. Nune hae plan es pro ua: Eli,quiscripsit hane, ob eam rem noluit Iterum referre, Ut iterum i vendere. Atia cognoHis eius quo hane nunc nosite: Orator ad os enio ornatu Prolagi Tertium genus refellit aduersariorum calumnias, ut m Andria vel regerit etiam in eosdem aduersarios crimina,vt in Eunucho ubi L uinius poeta Comicus obtrectator,& malevolus carpitur; qui fuerat ante perstrictus in Andria. .
Tum si qui es,qui dictum infe inclementius Existima es se existimet sciat Responsum,non diectum esse; quia aes prius
xui bene eriendo, ct eas describendo male, Ex Graecis bonis Latina3fecit non bonad. Idem Menandri Phasma nunc nuper dedit. Cum ergo genus hoc Prologi , vel criminationes,& maledicta diluat, vel obiecta crimina reserat in auctores, dictum est Graece αναφορικὸν id quod significat confutatorium, aut relativum in alioS. Qitarium Prologi genus,quia permiscet stimul omnia, quae separatim ficiunt cetera, dici potest mistum . cuiusmodi est in Casinaria Plauti ubi principio commendatitium videtur esse. Nam commendatio proponitur poetae, Fabulaeque in beneuolantia captatur a spe
Saluere iubeo spectatores optumos, c. deinde incipit esse confutatiuum Nam nunc noua,quae prodeunt, Comoedi Dosunt nequiores,quam nummi noui . . Ad extremum est expositiuum . Denunciat enim Fabulae nomen,
euoluit argumentum. Comoediae nomen huius dare obis volo. - Clerumene haec Coeatur Comoedi
383쪽
rui in Trinummo, Luxus B anopiae est enim accommodatus moribus nequam adolescentis, qui inducitur in ea Comoedia profusus, Iuxuria diffluens , ob eamq. causam ad extremam redactus inopiam. Ex hoc genere videtur item Arcturus in Rudente, Lar familiaris in Aulularia. Describunt enim graphice hominum mores.Horum vero prologorum personae per machinam descendebant in scenam, per machinam subducebantur.
scenium omnibus destituitur personis , tibicen 'ectatoris aggreditur cantus suauit te recreare la ex definitione intelligas, non ubicumque, ac pro arbitratu ia esse Actum terminare se eo tantum loco,ubi aliqua pars totius, Me raeq. actionis,qua cunila tur uniuersa Comoedia, seiungi commode a reliquis partibus potest. Ve enim integra illa actior ius Comoediat tunc habet apposite D
ne cum nihil superest agendum,n . quicquam desideratur eorum, quae numeris expleant omnibus Fabulam, ita partes eiusdem actio nis tum definiri, ac terminari commodesqueunt, cum ijs, interrupta quam minime serie, tibicinis cantus posse videtur intercipi. Nusquam melius, quam hic ea institui, & tractari quaestio potest, quae nobis a nouo nostrarum via Comoediarum proponi videtur in Actus interrumpi,ac diuidi queant non modo cantu tibicinis, ac Mu- sicorum,verum etiam saliatione, machinis, embolijs,episodi1S, alioue argumento agentium in colloquentium personarum quod a reliqua, Fabula separatum sit. Videmus quippe interstri saepe OrpheoSquos dam deplorantes Euri dicem, aut quasdam Cereres Proserpinamquπm Titantes, quae res a Comoedia sunt alienae, prorsusque seiunctae. Quid hac de quaestione statuendum sit,non possum simul, aut una missi de
finiti one proserae,sed si paratim dicam, pronunciabo per partes. Confirmo itaq. primum post sublatum e Comoedia Cliorum,suis se non modo tibicines adhibitos. Ἀω- interposito , verum tiam Mimos histriones nimirum -- m -- , hoc est ab insitam ne se ter excellentiam,atq. praestantiam se appellatos . Non enim
res tantummodo imitabantur,mod est munime cum omnibus, sed motu quodam corporis exquisito xysticulatione solitaria exprimere soliti erant quicquid reuerre velunt, sine verbis, ac voce sed addita postremo gesticulationi verba quoque sunt, dicta quaedam acut in humani animi vitia irriderent,in carperent. qualia sunt
384쪽
Mimos , absolutis iam Actibii, educere coeperunt in scenai,gellum facientes in loquentes aliquid ridicule omnino extra argumentum Fabulat, ad spectatόrum animos amplius oblectandos, atq. ad denae nisdam satietatem ad vero in Comoeaia dicebatur Episodium,in Atellana Exodium utraque vox diueniculum significat, egressionem a
Proposito argumento quam non quaelibet habuit Son ia, sed aliva tantum grauior, ut opinor.Factum quippe credia in in Comoeia quod in ipsa um. Tragoedia peragunda fuit ab antiquis excogitatum cum ad eius Fabi is mimia in axi ' caedes, Satyros interpositerunt, qui petulantia, risu, iocis,inco sito saltu, motuq corporis enormi, specie demum, ficie illa semia ferina spectantem populum a cogitatione cnidelitatis tantisper auerterent. Idem enim praestatriremi in Comoedia Mimi quorum arsumenta mere mereaturae vites,4 plebeiae ignobiles doli, actus rusticuperductiones en ima,lusus,imposturae, aliaque ridiculis illis, i
Missimis κη dentia personis , hoc in m 'te ad prouocandum rissima omnisdam. Quaequidem Mon ita ipsi de mediolam,vel e tabernis,vel ex anmortis,vel e popinis adem persenam, faciem afferebant cauponis , coqui, fartorii, perductoris, len . . nis, ebri ustolidi, insani surdi, caeci, circulatoris, impostoris, syco-
phantae. Erant eorum exitus abrupti sic prorsus, ut uno decedente, ceteri qum discoclerent insecta plerumq re vel imperfecta . Erant inter cos crebrae fugat, insectationes, contentiones, ignauiae, vecordiari, parodiae, quibus imitarentur ridicule series, verumq. subuerterent. Erant repentinae sententiae,dictaq. subito contorta nec expectata. Vt illa Publij Mimi Mulier cumsolaeogitat, mati cogitat. Maio in sitiosemina sineunt Oiros. saepe tamen sententias, etiam inter ridiculas, longe grauissimas in- De amore.
et inustofacilius casus nocet.
385쪽
ars benefwes,quod petitu i benenem Beneficium uo'quin rit,imus 'iit De ceteris ossicin eodem modo. Cum igitur hi Mimi sitavi diximus, inducti sint ab antiqui dicendum est, iure-sime repreMnsione bus interponii sonas aliquas ridiculas hoc emni et jura, limi liarum gentium, ciuitatum linguam , aut finitimorum mores irri. deant, aut alia quaedam argumentaIcubi tui fractent, vi inuissima,
quae tractabantur a Mimis Confirmo deinde , fas esse, eosdem Adtus, Gomoediae partes non cantu soluin, inussicorun modi S,verun etiam saltatione, aut aliqua ludentium hominum huiusmodi ratione distinguere . Id enim etiam ab antiquis usurpatum intelligo cum inter multam, ac prope innumerabiles saltationum forma S, quas adhibuerunt in conuiui)s,in nupti j c, in sacrificijs, eisent ali Q .iae Theatri propriae, atque iiij ipsis Theatralibus certae quaeda soli Comoediae subseruientes Tres quippo fuere Theatrales stilladi specie pro modo, ac numero Fabularu quae inalieatro dabantur. Prima fuit Tragoediae, diccbaturq εριφλια quae grauixerat, atq composita,quemadmodum ipsum significat nom . Nam μμ α non modulatio tantuin est, sed etiam concumitas.BH.
hoe illi sinationi nomen mutum iiscat, eam sedatam , concinnamq. fuisse quod discere praeterea possumus ex Platone in dies iij. de legibus secunda fuit Comoediae propria, solutiore licentis quae GraecE appellata est, ses, ver - quod significat liberE , licenter . saltare . Tertia demum r*seruabatur Matiqua sat irae,quae
dabatur item in scenam,ari in Theatro quondam recitabatur. Erat igiturhaec petulans, maxime motoria gesticulatione creberrima,
ut satyros decet:dicta l. est nκmis, o se A. icut ais,'inhion' mine barba ro,ut aliqui prodidere Alfirmo demum tertio loco,iicere etiam Actibus interponi machianas, per eas induci Deos, aut alios , qui sine macrinis induci non possunt. Quamquam cium Tras diae riviii restes U non
386쪽
non tamen a Comoedia sic abhorrent, ut niimquam adhibita sint. Tradit adeo Suidas Carcinum Atticum appellatum a Platone fuisse
poetam duodecim machinarum . v Πλάτων δώδεχ ηγνον νηῶν Quem
ego poetam fuisse Comicum propterea credo quod Suidas alio eum loco reponat, quam eo, ubi paulo ante commemorauerat alium Carcinum Atheniensem poetam Tragicum, quodque huius, de quo dico Carcini Fabulam Comicam laudet, cui nomen erat Mures; iam alterius Carcini Tragoedias percenseat, enumeret omnes . Credibile igitur est , hisce tam multis , quas liuienerat machinis , non modo usum in Epa dijs fuisse,vexum etiam in argumento Fabulae quo fieri debet, vitrii lio maxime liceat easdem inferre machinas inter Actus Comoediae. Quin inter machinas illas Theatri, quas describit accurate Iulius Pollux, unam fuisse ait unius, ciusdem quidem vis, sed duplici appellata nomine, hoc ἐγκύκλημα,κ ἐξωςρου hoc vero idcirco factum aliqui homines doctissim putant, quod ἐγω κλη- diceretur, cum in Tragoedijs esset, ξήρα vero cum a Tragoedij accepta,etiam minoribus Fabulis extra scenam Tragicam atq ipsis Comoedijs inseruiebat. Huiusmodi credo millenomanorum I inperatorum epi dia multa inui,ut legimus apud Martialem,Sueton Malios,saepe iusserunt, in Theatro Deorum amores, ac raptus proponi, aut bestiaruna per funambulum incessus exhiberi. Quibus sane spectaculis dandis propriam idoneamq. designat machinam Iulius Pollux, Cruem.quam demitti solitam fuisse ait ex altissimis locis ad aliquorum rapienda corpora, sursum ferenda: nominatim l. habuisse tu mistim in Theatro dicit, cum Aurora Memnonis iij corpus abripuit subito, atque in caelum subduxit. Dicet aliquis iterum excitare me velle Chorum in nouae Comoediae concedere,qui fuit olim inductus,atq. sublatus. Reddimus enim ei saltationem, dicta Mimorum ridiculari quae veteris erant Chori in antiqua Comoedia . Sed animaduertere necesse est, huiusmodi saltationem,collo luia, dicta, quaecum l. demum Actibus interponuntur, esse prorsus ab argumento Comoediae aliena desseparata Chorum
autem Comoedia veteris fuisse paribi Fabulae: sic, inquam, ut Chori cae personae cum Actoribus ipsis etiam colloquerentur, agerent. Ad haec: cum personas illas irridentes, S iocantes permittimus in episo- dijs , non eas ita licenter maledicas volumus , ut erant in veteri C moedia Chorica quae ciues, quos carperent, suo nomine designa-
Dicet iterum alius, haec episodia, vel exodia autembolia non pr bari ab Aristotele eum reprehendat histrion tam consuetudinem, qui
per epis i producebant Fabulas,si videbant non dum impletum esse clepsydrae tempus, quod ita praescribebatur, ut ante, finem facere
387쪽
non lieeret sed Aristoteles non damnauit omnino,ac prorsus epis dii, verum ea tantum,in nominatim , quae Praeter modum produces xent Fabulam:quaeq. ab Actoribus, histrionibus excogitarentur sisebito, non tam appossite,consultoq. albus interponenda,quam tem
re quolibet inculcanda . Qu9d sit epis ia sint ac rurate ficta, Actibus interiecta loco tibicinis, ac Musicorum si como didum non ita multum amplificent,nec plus nimio producantimillii planὸ pericu tum reprehensionis immutet ab Aristotcle
NEque plures,neque pauciores cuius uri Fabulae,sive Comidae, siue Tragicae Actus esse debere quam inques, non inmatus ino confirmio, sed decernit Horatius a cuiuia Moritati neniosi dem umquam abrogauit ue -- qui in eusis productior Fabuia,quam'sum spectata reponi sed Iacobus Mazonius in Apologia Dantis Aligherii paucioresActus esse,quam quinque,& tribus tantum o iustam Fabulam perfici pos.
sedemonstrare se putat ex testimonio quodam singulari M.Tulli, Ciceronis. Locus Ciceronis est ex epistola nobili ad Q fratrem.Illud te extremum oro, Ac hortor Vt tamquam poetae bona. Actores indu strix lent,sic tu in extrema parte,& conclusione muneris, ac negoti tui diligentissimus sis ut hic tertius annus tamquam tertius Actus perfectissimus,atq. ornatissimus fuisse videatur . Ex hoc, inquamd eo se putat ostendere planissime, licere Fabularum Actus esse latum- . modo tres . sed vincat ne ex Ciceronis illis verbis,quod ipse contendit, an secus, non libet hic disputare cum alioquin affirmare possima veteribus Graecorum poetis interdum misse Fabulam in plures,in .
terdum in pauciores Actus distributam , quam quinque . Cum enim Actus apud eos singuli singulis distinguerentur ing libus Chori,dia cere necesse est,totidem ab ijs Actus distinctos fuisse, quot Chori fies rene ingressiis in Thymelem, am in prostenimn per interualla sep . rati . At in AEschyli Prometheochorus bis, terrae tantum inseritur. Fabulae . Neque enim in Moceanus Chori lacum obtinere possis . :quod si tamen obtineant, MChorici persen sint, ingressus Chori in ea Fama numerandi sint quinque,ac propterra no quinque tantum Actus erant, sed omnino sex bribula quippe quc e diuisa sit in Actus quinque,non potest habere,nisi quatuor inpressus Chori. In eiusdem.
388쪽
sequens est, sex sunt partes, Actu'. Fabulae quos adeo Seneca trans . ferre sic distinctos etiam voluit in Oedipum suum . Cum enim post quintum Chorum alia necessiario sequatur Fabulae pars , non potest quae consequitur esse nisi sexta . Qui vero Chorus interdum ponitur in extrema Fabula, is proprie Choriis dici non debet,sed Commus,ut diximus in libello de Tragoedia ex Aristotele: atq ideo partiri Fabulam non potest in Actum quod est eorum officium , qui proprie Chorum agunt. Quid plura Sophocles in Trachin ijs sex facere Choros non dubitauit, Euripides in Iphisςnia Tauricat ni sex in Hippolr
Haec multo magis qua in locus ille Ciceronis ostendere videntur,
eum numerum Atiuum quinque non uille Constantem, ac certum .
amquam enim haec exempla petita sunt a Tragoedijs,dcmonstrant tetulicii uniueis palatum dramaticam non fuisse es omnibus semper diuisam in partes,aiit Actus quinque id quod contendinit Horatius, Donatus Sed dixerit aliquis antiquis id perperam factum,de . inde casti ai um ab ijs,qui ceterasum, vitiosis casti ni in Fabii iis . Nam ille quintus pud senecam Chommon canit, sed loquitu 'eum Iocasta, idem non tam dici debet ingressus Chori, quam coli quutio hori mn personia scenicis Dicet haec inouam aliquis, α merito dicet, qui veteribus aut nulla suerunt de scribenda Fabula leges ut si quae fuere,abrogatae sunt nouis. ihil igiturin hoc genere mutandum censeo, sed sequendam Horatij praec tionem . Quod si
quispiam tamen audere id etiam velit, ac pauciores , pluresue Actus facere, quam quinque,utatur consilio suo, ac se,quoad eius fieri pos
AC tuum quaedam partitiones scenae sunt, quemadmodum Actus ipsi membra quaedam sunt I abul e . Definiri propterea scena potes lacituS pars, in qua una, duae, tres,pluresue personae loquantur. quod postremum idcirco addidi me putetur lege cautum inuiolata , quod monet Horatius '' - - ' I Lee quarta loqui persona laboret.
Non enim hoc ita seruatur abinanibus ubique, ac semper incorrupte , ut plures interdum , quam tres in eadem scena loquentes non inducantur . Nam, & Diomedes in lib.iij admittit etiam quatuor, Plautus tumin Mocat ritum in alijs quod Comoedijs hunc ipsum num me am id tantummodo sibi velle arbitror Hori timi
389쪽
eivin vi syphi res inducantur,quam indum loqui laborent multimi ,quae supra tres inducuntur,sed pauca loquantur. Quantum enim attinet ad antiquos illos Graecorum Comicos, exploratissimum est, nullam ij religionem fuisse, quatuor , interdum etiam plures simul loquentes inducere. id quod potissimum ex Aristophanis Ranis videri potest, clim excitatur cadaueris ex Pluto,in fine:exauibus propomodum ubiqu Multa sunt, quae de scenis praecipiant antiquitatis viri peritissimi. Ac primo quidem loco . ne ullus Actus vltra septimam producatur scenam . Secundo ne saepius, quam quinquies eadem persona veniat in proscentum quae praeceptio Donati quidem est sed Davus tamen in Andria saepius exit. Tertio. ut initium scenae fiat interdum ab omnium, qui locuturi sunt, interdum ab unius, interdum ab aliquorum ingressu, interdum ab eo, qui ingreditur, Mab eo, qui remanserat e proxime superiore scena Quarto . ut terminetur interdum ex omnium discessu, interdum ex abitione unius, aut aliquorum . nam qui
reliqui sunt, nouam constituunt scenam. Quinto ut personae vel nihil vel perparum inquantur cum populo, spectatoribus. Quamquam.enim finediocanterdum Plautus,tarit tamen ex antimocri
cor exemplo quos iam diximus illis eastigatos, expolitos a novis. In quo tamen ampli est permittend a lidentia ultimis illispersonis,quae claudunt Fabium,spectatore'. dimittunt,&s viam
plausum Habent enim propterea necesse loqui cum populo,sicut Pro logus,qui petit attentionem. Differunt tamen eo nomine, quod Prologi partes agit is,qui numquam postea inducitur in Fabula. conci sis vero, stim issio spectatorum e Tlieatro permittitur alicui sceniacorum:vt in Andria,Dauo. Non expedititis dum exeant hue intus despondebitur. Intus transigeturs quid est, quod restat piaudite. Sed tamen has partes apud Plautum sepe non Aetorum aliquis agit sed Grex. Ita inuenerunt inscriptam Asinariae, Captiuorum aliqua rumque aliarum Comoediarum clausulam illam ostremam ij, qui Plautum emendarunt. G RAE M. Nam in illo eodice , qui veteribus commentarijs Bernardi Saraceni,4 Petri Valla fuit illustratus, non legitur inscriptum regis nomen: sed hoc RECITATOR. quod ipsit ad hunc modum, S his verbis inrerpretantur . Loquitur Comoediae recitator, finem facturus Fabulae . itaque altorum opinione videtur fuisse a ceteris distinctus Actoribus, Prologo similis iliciqui Fabulam claudit,& spectatores dimittit,apud Plautum. Et profecto sic etiam necesse est vivinare, si Gregem reponere pro Recitatore veliamus. Neq. enim Grex ille loquitur umquam, aut aliquid agit in C moedia. Dedit igitur has illi partes Plautus, ut quemadmodum
390쪽
lotus nihil agit in Fabaea, sed PMtie, Actorim'. nomine beneuolen tiam tantummodo captat, potat attentionem, sic etiam ultimata luere persona, immo plures sertasse possimi, a loquente, moediae finem in sumant actorum eorundem nomine veniam deprecentur, dimittant humanissimE spectatore , dc iudicium approbationis effa,-gitent,plausum
uid in singulis quendum is faciendum. D. Amisis. qui XL
PRaeter eas, de quibus dixi,partes quantitatis in prologum, Actumque distribilias,alias Grainmatici fecerunt tres,sine quibus constare Fabula non potest . Hae non tam ab ijs seiuncta sunt, quam earundem dotes quaedam esse videntiar, inualitates, quibus Actus ipsos imbui quodammodo, atq.ornari necesse sit. Igitur haec earu in nomina sunt. Pretasis, Epitasis, Catastrophe quae a nobis explicanda, alq. interpretanda esse intelligimus singula. Protasis est prima illa Fabulae pars, in qua proponitur, S enarratur summa rei, sine declaratione futuri exitus . Itaq. ne longum faciam, Prota sis priorem exponit Comoedia partem , periculum intentat, sed tamen eiusdem sabulae partem alteram quidem potissimam hoc est exitum,& solutionem reticet;ut suspensione, atq ignoratione
spectatoribus auiditatem exitus ingerat , qui ad catastrophen usque producitur. Sed quorsum haec Protas adhibetu icet aliquisa nonne satis in argumento, atque in Prologo exposita summa inFabui ct Non est satis est enim expositio illa sic breuis,ari ita concisa rerum gerendarum indicatio, ut non tam satiare auditoris animum, quam accendere cupiditate rei futura videatur . Alia igitur adiungenda est lanificatio copiosior, planior Exemplum Protasis in Andria sic est Eum amaret Pamphilus Glycerium,eiq. iam grauida iurata fide pollicitus esset, ducturum se illam uxorem;pater, qui filium ijs amoribus teneri compererat,de illo abstrahendo cogitat a Glycerio Simulat igitur, ei se uxorem datu rum virginem, Chremetis filiam Is cumin patrem vereretur, Glycerium deserere putaret impium, pendet animi, nec inuenit quo se vertat sed cum inaudisset a seruo,
nuptias illas simulare patrem, promittit, patris se facturum imper ta Itaque prior Comoediae pars indicat S intentat periculum,quod 4mminet Pamphilo, si pater vere velit eun VXClaem dilcere. Epita sis eli inuolutio ipsa δε perturbatio rerum omnium . in quasiispiciones augentur,ct pericula Maxima igitur hic adhibend. cura
diligenti ut tota rei series,quasi quibusdam anulis intexta e