장음표시 사용
391쪽
Hiia,dueatur cursu perpetuo . sic prorsis,ut postrema medii inedia
primis ex aequo,ac proportione reipondeant semperq unum nascatur ex alio nec inseratur quicquam, quod cxijs,qtiae Iam antecessiere, necessario non consequatur . Vt ergo dicatur in summa, Epita sis continet quidquid inter Fabula propositionem is eiusdem clausu- Iam intercedit Epita sis exemplum ab eadem Andria duci sic potest. Cum sparsus iam de nupti j Pamphili rumor peruenisset ad ancillas Glycerij,suspicionibus,& turbis impletur Fabula. Ad haeae .pater Pamphili, quoniam ab eo consensitonem extorserat, coepit vere , ac serio cum Chremete agere de matrimonio, rem facile impetrat. Hoc igitur modo periculum augetur,& texitur nodus. Catastrophe est exagitati negoti conuersio in tranquillitate non expectatam, ac propterea Fabulas dici debet exitus, absoluti, cuius paradigma ita peti potest ab eadem Comoedia. Insistit Pamphili pater, nuptias urget id exitum. Itaq. res processisset nisi casus,qui saepe plus potest, quam latio, lubijs rebus intumienisset.Adest repen
re quidam Crito,qui d0cut Glycerium filiain Citremetis, atque ita nuptiae ex Pamphili sontes in q, aluo Chremetis filia desise nata an tm -- - , qui eam deperibat.
Sed illud lines quae reo, An haec coiruersio ea semper Gedebeat , quae tranquillitate ac exitu felici concludat Fabulam. m de Tragoedia diximus ex Aristotele, non semper eiusin i Fabu,
te mutationena sic in contrariam fieri debere partem, ut terminari exitu felici ii insit imodo ingens aliquod periculum antecesserit. Inde,inquam,oritur haec quaestio An aliqua etiam Comoedia proba
bilis sit, quae tristem, atq. infelicem exitum nanciscatur. Respondeo itaque, Catastropian, de conuersionem Comicae Fabulae in secundum, florentemq. rerum statum fieri plerumq oportere sed posse tamen aliquas finiri non latilla tristitia leui, exitu minus laeto terminari, modo antecesserit risus,4 iocus qui a Comoedia separari non potet . Huiusmodi mihi videtur esse Asinaria Plauti Cuius po-.1trema clausula est maritus aetate confectu , tene senex ab uxore depreheia sus cum pellices qui proiecto senex risum sic mouet, ut ipse trillitiam habeat, di exitum rerum suarum minus felicem. Huiusmodi est Miles gloriosus qui captus, coniectus in vincula, vapulanS, habitu supplici Fabulam claudit . haec autem tristia sunt militi glori so, tametsi populo risum mouent. Huiusmodi denique est Persa quae Comoedia finitur item supplicio sumpto de lenone, additis praeterea minis,quae t minis moerorem augerent,nec populo magnu risumex--citaret. Hac demia quaestione submota cocludamus hisce de partibus omnia in huc modum.Protasis in primo tractatur a .Epitalis in se
392쪽
Vnum esset addendum de Agnitionum generibus variis . quaes
nuntur, Maccidunt in extrema Catastropha. Sed non sunt hic itera da quae diximus cuni de Catastropha Tragoediari putauimus. est tamen affirmandum hic illud Tragoediain quidem line Agnitione quoque laudabilem esses Comoediam tamen, ii careat Agnitione, vix esse probabilem . Nam quae sunt apud Plautum eiusmodi Asinaria, ulularia, ceterae, videntur esse frigidiores . quod quia penitus intellexit Terentius, sibi melius cauit, atque in rationem suam consultae sapientius
Fasulis iliis, qua dicta senis nouis scriptoribus . comaedia Capui XXII
has agi comoedias nominamus. eas intelligi volumus, quae persenis grauissimis infimisque,aut etiam satyris una pe inutis,contus . simili re sis, moedi, fine ex commiseratim ne ac risi conssato, quoddam nobis Fabula fenus proponere viden tur, cuius, . vlla mentio apud Aristotelem sit, neque apud veteres Ussitas exemplum probabile. Quamquam enim multi ex antiquis illis mutis,qui pluribus annis Aristotelem antecesserant, ex persena rum illa missione coagmetatas aliquas secere Fabulas, ve supra commemorauimus,eas tamen in ipsaComoediae definitione damnauit ideAristoteles, cum Comoediae deteriores personas, Tragoediae meliores assignauit.De illa vero finis viriu'. tam distracti compositione nihil est, cur multa dicamus cum non modo ab Aristotelis auctoritate, at que ab antiquorum exemplis, verum ab ipsa quoque ratione videa
Nihilo minus tamen unus Aristotelis in cap. poet xj. videtur esse Iocus,qui mentionem aliquam huiusmodi poematis habere fortasse queat. Sed ut diximus in libello de Trag. cap. xx . in fine, locus illo cum lit obstiirior, in aliam trahitur sententiam ab interpretibuS, S causam hanc tueri non potest , quia eiusmodi FabulaS, quas ibi cona .
memorat, suo suffiagio damnat, nec probari ait,nisi ab imperitia Theatrali, hoc est ab imperita Theatri multitudine, ad cuius se se fingunt voluntatem assentatores poetae . .
Exemplum etiam aliquod 'ulusinodiTragicocomoedia videtur esise praesertim in Euripides qualis est Cyclops , et enim duplicem ordinem persenarum;& tota Fabula vinum est,tota iocus,& risus; ad extremum laeto etiam exitu terminatur,cum lyssis seci liberantur. Quare si quarentiam grauitatem personarum excipias,Conuaedia dicenda videtur, si earundem illam grauitatem attendas, Tragoedia
393쪽
Quid ni ergo Tragicocomoedia sic Sed haec Fabula inter satyrieas . reterenda Tragoedias est in quibus Satyri,Sileniq. sic inducebantur, ut inductos in Cyclope videmus . Satyros tamen explosit aliquando tandem Tragoedia,& noua Comoedia non admisit Possumus adeo iure dicere,huiusmodi Fabulas ab Aristotele fuisse repudiatam qui veteribus illis dramaticae poeseos antiquatis legibus,definitionibus traditis egregijs Tragoediae , Comoediaeque, noua dramaticae poesi iura condidisse videtur. Itaque si quis velit tamen hoc genus Tragicocomicum sequi, atΦin scenam proserr tueri se aliqua ratione potest,aperte,planeq.pro stendo, velle se, vel antiquorum illas veteres Fabulas recoquere,quae
ab Aristotele leae non acceperantivel extundere nouum genus,quε- admodum fecit malore Agatho qui Fabulam illam fictis nominibus personarum,sctoq.prorsus argumento,ausus est proferre primus nouo artificii modo nee tamen damnatus est ab Aristotele propter nouitatem immo vero est approbatus eo nomine,quod illa Fabula rua, go placeret; ut in commentario de Tragoed diximus cap.xxij Vide tur enim Aristoteles significare,populi voluntatem , --iptatem, aliquam posse poetis ad e,co tanda nova dramata veniam dare. Sed qui ferox risus cum Osericordia, dolore misceri queatῖDiaxerim, ea ratione misceri posse, qua frigus attemperatum calorem patitur, attemperatus calor frigus algoremq. non omnino depellit. In quo genere krtassis ea composuerunt Graeci , quae κλα ψωλή - -
LIbet ad extremum id etiam inuestigare,ac quaerere unde nam itilae pastori tim Fabulae, quae totum iam occuparunt Theatrum promanarint. Neque enim apud antiquos aliquas illis scimus fuisse similes, nisi quas paulo ante Trasoedias Satyricas appellauimus . Sed tamen ab illis Satyrici Tragoedijs hae nouae pastoritiae dictrinat:quias de nullos inducunt Heroas, aut Deos,nullos Satyros, ac Paniscos, sed pastores tantum,agricolas, rusticanos,aliquas Nymphas . Neces
si i rurest aperire primum sentes,unde fluxerunt hae Fabulae . dei de videre, ac quaerere, num probandae sint,retinendaeq.videantur. Vetustissimum sanEpoematis genus ex antiquissimo vivendi more ductum sne dubio est, cum possitis ipsa nihil aliud quam humanarum actionum,hoc est humanae vitae quaedam imitatio sit. At vivendi prosta seuera fiere tria idis at Iulius Mari x pastoris enatori
394쪽
isatoris senatores quia semper in motu, cursuq sunt, videntur 1 sudio cantus abhorrere, ac propterea nullum imitationis , hoc est nullum carminis genus excogitarunt. Reliqua ergo duo vivendi genera cantiones,versu' meditata principio sunt. Ac pastores quidem multo fortassis id ante fecere, quam aratores,quia priores aetate fuere,quemadmodum Varro docet,& ex Thucydide intelligi potest. Huc accedit, quod cum hoc inuentum solutos , ac remissos habuerit auctores, a pastoribus potius manare debuerit, qui cepissime sunt otiosi, quam ab aratoribus, qui plerumque, ac pene semper versantur in opere. Videtur isitur inuenta primum modulatio quaedam,& cantus a pastoribus,vel inductione naturae, vel auicularum, arborumq sibis tantium imitatione;ve Lucretius autumat in litav. Mupridas auium vocesimi erore Ant Dismum,quam lautaca naeantu
AgresIes docuere cauas inflare cicutas. Inde minutatim duoes didicere querelas,
Tibia quas dis digitis pulsata canentum,
Auia per nemor aestuassasti sique reperia Per sica pasorum defert atque otia dia
Et sanE,ut Plinius in lib.x. cap. xxix. demonstrat, tanta in una luscinia modulate canendi vis est,ut omnes Musicorum leges, modi inde hausti esse videantur. In hac una, inquit, perfecta musicae scientia modulatus editur sonus:&nunc continuo spiritu trahitur in longum, nunc variatur inflexo, nunc distinguitur conciso, copulatur intorto, Promittitur reuocato , infuscatur ex inopinat, interdum & seciunipse murmurat; plenuS, graui S, acutuS,Creber,extentuS,&c. Ex his ergo cantibus avicularum cum otiosi pastores modulandi rationem aliquando certam didicissent, addiderunt modulis versum, numerosa verba,quae flecterentur ad tibiam. Et quoniam tota haec arserat im itatio quaedam, imitari eius beneficio coeperunt ea, quae
ipsis notiora erant, atq in oculos continenter incurreb nt; hoc est pastorum amores,in iurgia,concilia. contentiones eorum, quibus eum essent semper,ari eodem vitae genere consilesterent.Nati itau. sunt vix eo sente duae cantiuncularum mis . altera; cum singuli sub arboris aliquam recepti umbram, cibo,ac potu,suos canerent amo res; species inuioprosepos, hoc est unius tantum personae loquentis erat; altera,cum vel casu, vel consilio conuenissent ii, inter quos,aut amor,aut odium,aut aemulatio,& riualitas esset Huius posterioris,quae plures inducit canentes peti as,duos fuisse modo a
395쪽
rent cui non est aliquod proprium impositum nomen; quia vulgaris
erat, liber in natiiralis, nec tam arte quaesitus, quam Vltro prope modum oblatus . secundum .in quo sententias reponerent a mulas,
quibus versiis pari numero responderent. Quare est hoc is aiu carminis mici ci hoc est per vices, alterni'. responsio curiis
modi videtur esse apud Virgilium in Ecli,g. iij ubi vices hasce,ac ro ponsiones alternas ita pastoribus cantaturis praescribit Palaemon
Et in Eclog vij. Vbi cantus hic amoebaeus explanaxius, helius Nab ipso poeta describitur initio Altemis igitur cotendere res bus ambo Coepererabemo Musae meminisse olebant. Hos Corydon,iuos referri tinordine T rsis. Haec itaque alternatio canentium pastorum dicta est ab antiquissimis
Graecorum amoebaeum carnacia quod auctore Festo tum esse dicitur, cum hi, qui canunt aequali quidem numero versuum, tutur, sed ita sciamen habct responsito, ut aut maius aliquid, aut contrarium dicant qui respondent. Dixerat enim in tertia Damoetas aliquid munum: Ab Ioue prisacipiti m Misae. Iouis omnia pona II eolit terras. tui mea carminicura Maius tamen quiddam,& contrarium pari numero versuum Menalca respondet.
1 me Phoebus amat Phoebo sua semper apud mei funera sunt lauri, suave ruuens bracInibus. Tres igitur tui ius pastoritiae poestos nicie formae. Prima: quam unus
tantummodo caneret. qualis est illa Virgili j Ecloga ij. Formosum pa-sor: Multima. Extremum hunc.Secunda forma est,quae duos quidem, aut plures canentes inducit:sed sine ulla contentione de pari sentet tia, vel de numero versuum . Tertia est illa,quae certamen hoc, Maluternationem, de qua diximus habet . Singulorum materiae sunt ara tiones,vindcinia messes,lignationes, argumenta quaedam latoria, capraria uilia,olit la:quibus addit Sanazarius ex Theocrito piscatoria Interdum tamen assurgunt in hoc genere poetae,materiaiquo grandiores aggrediuntur;sed tamen inducunt tunc Pana,vel silenum Diuestrem Deum canentem , a quotam excellens argumentum ali num csse non videatur. Est enim, ut Plato in conuiuio docet, Silenus reconditae,ac seposita sapicntiae Deus adeoque Bucolici poutae paulo
maiora canere , ac siluas egredi aud cnt, cum cum inducunt, nec tam si O, qtr. in ore loquuntur sapientissimi, ac prudentissimi Dei:quod Virgil. fccit in Eclog. vj. cui nomen est Silanus Is itur ex postremis laisce duabus somnis, tua multas inducunt personasinatae Con Qediae junt,quae pastoricia vocantur.quod inue iuuin,
396쪽
aue ego ono sallor,aut omnino nouitium est . Nam apud antiquos,
Τheocritum Graecum , Latinumque Virgilium, postremum etiam Calpurnium Siculum, qui Diocletiano Imperatore scripsit Eclogas , non inuenias nisi paveas admodum inductas personas eanentes, collaquentesque; quidem non plures quam tres. Quin earum Eclogarum multae nullum habent dialogum δε colloquutionemri sed iiijs poeta loquitur ipse per se, numquam mutatus: quod a ratione dramaticae poeseos est alienum. Quare cum videamus iam ad iustam Comoediae magnitudinem has Finulas peruenisses suumq. habere negotium, rerum seriem , ac synthesim reliquis dramatteis similem brmis, nouum hoc artificium dicendum est, ad parandam animi delectati nem, ut cetera poetarum, cogitatum. Cum enim vidissent Eclogas illo antiquoriim simplices mirance placere, intellexeriint,multo --xim futurum,ut tenerent populum,si producerentur in langum, asdiim negoes rerum aliqua constitutione,ac nodo,o mustis chi
dammodo Eclogis, quamo multis Actibus, ac steris conssatum p Oritium aliquod drama proferretur in publicum. Est alius praeterea sens, unde facilε huiusmodi Fabula missi,nt; hoc est satyra vetus, quae draniaticastiti, in scenam ab Actoribus illata illa quippessum habuit histriones, henam propriam,vi docet Vitruvius,hoc est eam ipsam, quam hi noui pastoratiarum archi
tecti pabularum vindicarunt sibi ex arbusculis , frondibus , herbis. opere optario compositam Satyricae scenae,inquit ille,ornantur a
boribus seeluncis , montibus, reliquis agrestibus rebus in topiarii operis speciem deformatis. Ab hac ergo dramatica Satyra sine dubio
lusumpserunt multa: hoc est scenam, Saturos, Silenosque, quos missemper inducunt ab Eclogis alia, ut pastores, Nymphas, bubulcos, subulcos opiliones Multa vero addidere de suo. nouum hoc po seos dramaticae genus pepererunt,quod magnos habuit processus, Mamplificatur in dies. Fontes unde fluxit haec Fabula,vidimus : Quaeramus vero nunc anprobanda sit, atq in Theatro cum ceteris retinenda . Ut breuissime faciam, existimo improbari omnino non posse . Nam risum habet, quo continetur vis, matura Comoediar, instituit actiones humanas, informatq. hominuin mores, aliorum propositis exemplis quaertilitas a scena debet in Rempub.emanare. Quod si dicas: nouum hoc inuentum esse,resp5debo,nouum etiam fuisse Florem Agathonis qui tamen ab Aristotele non et improbatus, ut alibi docuimus. Vnum tamen est , quod habeat fortasse maius aliquod robur, aevi m. Qii id inquam Sunt quae finguntur in his Fabulis mutata iam religione minimε vero similia . Satyri enim illi, Nymphae,ssiluestru sque Dii,quo proterunt, nullam obtinent apud populum fidem, adeoque a
397쪽
.erosimili sunt alieni :quod peccatum in poetis ferendum non est.Sed dixerim ego, Deo illos, ac cetera, quae falsa esse prorsus,4 commentitia demonstrauit populo recta religio, proponi tamquam aliqua symbola rerum verarum,quemadmodum producitur interdum irae stimulacram,aut inuidiae non quod velit poeta, immare spectatores,
inuisitam, iramq. corporatas, aspectabiles esse, sed quod uast melius illis propositurum videat ea, quae iaciunt iratili nnines , aut inuidia laborantes . Ac de Comoedia quidem diximus . nec necesse hala emus aliud .addere, nisi excipere Fabulas impudia cas, quas exterminandas esse, αeiuilis sapientium V rum doctrina,&i
398쪽
livmne collocem, ille primum erit eripiendus error, quo plerique decepti, putant,hanc non esse poeseos formam admodum splendidam , ari spectabilem ad quod facile consequar, si huius vetustatem carminis, scriptore' longe antiquissimos, di grauissimos ducta quin 1erie percensebo. Quamquam Horatius auctoremElesiae priamum certo sciri posse negat his versibus, tamen exiguos Elegos emiserit auctor, Grammatiei eertant, ct adhuesu iudicetis es, aliqui tamen Theoclen,vel Naxium,vel Eretriensem esse volunt qui mente captus, ac delirus dicitur primus hoc genus fecisse carminis, pronunciasse. Sunt qui Midam nescio quem inuentorem faciunt ἔ
399쪽
Graecos lamentationem significat, usurpasset, initium huic poemati dedisse videatur . Illud certe debet exploratissimum est e,antiquos, Ac quidem nobiles viros in huius scriptione carminis operam posuissest Solonem,unum e Graeciae sapientibus,Theognidem vetustissimum,d Elissimumq. poetam, Mimnermum, Simonidem Ceum, Callinum, X nophanem,Philetam,Tyrtaeum,Callimachum , vero etiam Arist telem philosophorum omnium sine controuersia primum: ut Latinos
idnerea erinyreia': sic antiquos intulim,Tibullum, propertium, ornelium Gallum, qui minicta habitus in .sissimus,Ovirium Sulmonens n. Eamuis'malaxmbio iure possit,
rem tamen hic ad viuum non reseco: sed quicquia Elegiacis numeris scriptum est, id ego uniueinm Elegi umine comprenendi; de his accurratius, a iurisiusan loco explinatura sis Placet itaque nunc, ipsam vocabuli notationem, atque Elegiae veram etymologiam quae-
SVstas itidem Elegiae notationem, acet, moesse hescirem issi
me profitetur.sea tamen seni sui dictam velint αἰ -----οκλα , hoc est ex eo,quod mortuis illo carmine bene precarentur, eosdemq.laudarent.In timere enim tantummodo antiqui,ut infra dirucetur, utebantur Elesia. Hanc tamen etymologiai nemini placere video non Robertello, non Scaligero; non alijs,qui hoc argumentum ad hanc diem,' traeiarunt.AppelIatam putat Simplicius Θο ελεον quod est commiserationem implorare, vel - 44 λέ-ν quod est heu,heu,dicere. Quae quidem interiectio ita Gmecorum Tragicis usitata est, ac familiaris,ut nihil apud eos communius sit.quamquam interdum non per psilon illi scriptam eam interiectionem reliquerimi, sed per alpha tota αδε cui tamen eadem subiecta notio est, neque aliud, quam heu significat. Sic enim Clytemnestra, ut cetera mittamus, ab Oreste occupata lamentatur apud Sephoclem Tragici carminis omnium sententia principem. 9,ω υ, ω HUa. Heu, heu, heu, heu nos miseras. Hac igitur lamentationis fibrma ipsi etia utebantur Elegiaci,tum in funebri cantu,tum in amantiu stultis qΠerimoni)s, quas pro amicarum Oribus exponebant. Ceterum nonnulloru opinio fuit dictam Elcgiam esse cre Ἀλεου non quidem a commiseratione, sed ab ave nocturna, striduIa semper, querula. Ulula Latini appellarunt:Vt vlulatus, querelaS,qua exprimit cantu, ipso nomine lignificarent. Ea fortasse sit,quam noctuam dicimus. quod si verum est,haec elym
Iogiae ratio cadit optime in funebrem illam conquestionem Elegiae:
cum hac auis apud Esyptios hier Iphicum mortis habita sit, uir
400쪽
gatissimo etiam poetarum, atq. histori eorum nostrorum testimonio comprobatum quid noctua semper aliquid inauspicatum dicunt, ac exitiale portendi sic prorsus;vi eius cantum, velut lethale prodigiu, hostiis expiari solitum esse tradiderint. Vel illa Properti carmina id declararunt, quibus Arethusa portenta Lycotae eoniugi in castris d senti malum aliquod obnunciantia se procurasse com morat. Sive in itimo gemuit nans noctua tigni, Seu votai tangi parca Iucerna mero: a dies hornis eaedem denunciat agnis, Sueeinctiq. eatini ad noua lucra popa. Et prosecto Pyrrhus Epirotarum Rex infelici prorsus euentu con probauit, illam auem esse funestam. Cum enim in itinere nobilis expeditionis aduersus Argivos,ipsius Regis hasta repente insedisset, ctu intellexit ineolamitator, futuram: in eo praelio sic mortuus est, quemadmodum ea feralis ales obnunciarat. His accedit Valeria, ni Pieriiconiectura: tu putat,noctuam in eo lano sculptam ut d pictam fuisse, quod ad illos,qui publico nutati iudicio erant apud Ethiopas,a lictore portabatiir,ea cum lege,vel consiletudine iam i ueterata, ut statim signo illo conspecto,damnatus qui'. sua Maiis nu mortem asserreo; mas 4 sibi, patriae dedecori futurus, nisi focisset. iae cum ita sint,intelligere ficile possumus,lianc etymologiae rationem eam esse, quae probet, Elegiam duxisse originem a funere icum λεας, hoc est,Vlula,cuius cantum imitatur, feralis habita sit, ac funesta . quamquam controuersum videri posset,a funere ne primum initium traxerit Elegia, ac deinde ad amantium querimonias deducta sit, an ab amantium querelis ad funeris luctum consecuto tempore gradum secerit.Crediderim a funere translatam esse ad amantium commiserationes, ac lamenta. Id quippe significauit in definition Didymus, cum dixit Elegiam esse θρῆνον μευναν πρὸ. λυ luctum siue
lamentationem ad tibiam decantatam . Nam eum tibia funeris propria fuerit, ipsa definitio, qua rei vis omnis, Mnatiira continetur, funus videtur in Elesiam includere propterea , quod ei tibiam adscribit, ad quam praeflcarum conquestiones, S iuueta canebantur. Quo
fit, ut haec definitio intelligi perinde possit, ac si ea non sit Elegia, quae
funebrem luctum,ac lamenta non complectatur
optimo vero consilio a lanere, ad amantium deplorandas insanias est euocata: in quibus quotidiana conquestio, ut ait Scaliger, mors verissima est: cum vir a se ipso quasi alienus humili feminarum generi vivere videatur . Id vero quacumq ratione factum sit,praetermitto; illud tantummodo statutu hic volo: Elegiam ad querelas vel praefi 'carum,uel amantium originem suam referre sic,inquam, ut propte
rea Latinus Pindarus Tibullu alloquus Eles' mistrabiles appellari