장음표시 사용
431쪽
blema : similiter autem & si nulli inest: iste audem locus conuertitur ad construendum & destruendum. Si enim in omnibus videatur cum
diuisionem proferimus, vel in pluribus , postu-Iandum est autem uniuersaliter ponere, aut instantiam ferie in aliquo non sic e stemam si neutrum horum faciat, absurdus apparebit,qui non Τὸν ius ἰο- ponem Alius est, desinitiones facere accidendus ris, Neius cui accidit, aut utriusque de viro-Deelaratis que , aut at erius: deinde considerare si quid O d fini non Verum in definitionibus, perinde ac ve. tione. rum iumptum sit. Vt si est Deum iniustitiam facere , quid iniustitiam sacere : si enim nocere
sponte, manifestum , quoniam non est Deum iniustitiam facere , non enim contingit nocere Deum: & si inuidus sit studiosus , quis inuidus ,& quae inuidia . Nam si inuidia est tristitia in apparenti prosperitate alicuius proborum, manifestum est, quod studiosus non est inuidus, prauus enim esset: & si indignans inuidus,
quis uterque eorum sic enim manifestum erit
Virum verum , an falsum sit quod dictum est. ut si inuidus quidem sit qui tristatur in bonorum prosperitatibus, indignans autem, qui in malo-Tum prosperitatibus tristatur, manifestum quod non erit inuidus indignans. Sumere autem Mpro iis squet in definitionibus sunt 3 nominibus desinitio tisia, de non desistere donec ad notum deuentum siet: nam saepe cum tota quidem definitio assignata sit, non manifestum est quodn πω quaeritur pro aliquo autem eorum,quae in defi-
ος-- nitione sunt, nominii, definitione dicta manife-
Declaratio Rum Amplius, problema propositi non fibi facientem instate. Nam instantia erit ar sumentum ad positionem. Est autem locus hic pene
432쪽
Pene idem ei, quo considerate quibus inesse,vel
modo. Amplius . determinare quae oportet dicere ut plures, & quae non. Vtile enim & ad , β η Construendum,& ad deliruendum: ut quod no
minationibus quidem res nuncupandum ut plu-TeS : Quae autem limi talia ne , an non talia, non i''
dcm dicendum effectivum sanitatis, ceu plures aicunt, utrum autem propositum effectauum ut lanuatis, an non, non amplius ut plures di- S m. I
Citer dicatur, positum autem sit quimiam inest, D--I aut quoniam non inest: alterum monstrare eo. rum quae multiplicitor dicuntur, si non utraQue
do ad eritii; ' Hiς Rutem locus conuertitue istic 'udum,& ad destruendum: nam rum thon' a' ' - Q 'ς demus quoniam ait iu R R Rmbo poterimus: destruentes non mesi .alterum ostendemuy, hii Ibis, Q Ru veruntanaen destruenti quidem nihil oportet ex concessione disputare,
ni, nςquq si nulli dictum sit inesse
otis derirnus quoniam non inest quod-Gunque id sit, interimentes erimus omni inesse: simul et autem & si uni ostenderimus inesse,intemnemus nulli inesse . Conitruentibus autem. - m, quod cuiuis inest, omni in. Eie id. ii x poitu latum. Non susticit enim: ostendendum qiuod omni inest,in uno dispu-
raste: ut si hominis anima immortalis est, pro-P oc, anima omnis immortalis uare prae-
433쪽
confitendum, quod si qu cunque anima immortalis , omnis immortalis: hoc autem non semper faciendum, sed quando non facile possumus communem in omnibus unam rationem dicere: queamdmodum Geometer, quod triagulus duo- septim fi bux rectis aequos habet tres angulos. si autem Ioci . non lateat quod multipliciter dicitur , diuisum Declaratist quotupliciter dicitur, & interimendum, & con- multi- struendum . Ut si decens cst utile, aut hone-plicis diis i- stum , tentandum ambo construere, vel interi-μος. mere de proposito: ut quod honestum , Sc quod utile, vel quod neque honestum, neque utile.
Si autem non contingat utraque, alterum osten
A dendum , annotato quod hoc quidem est, illud autem non: eadem autem ratio, etiam si plura sint in quae diuiditur. Rursum quaecunque non secundum aequivocationem dicuntur multipli- Octauin, citer, scd alio modo. Vt disciplina una plu- declaratio. tium , ut finis, aut ut eius quod ad finem : ut medicina eius quod sanitatem facit, ut quod A sine ct cibat, aut ut amborum finium velut contrario- medio ars rum eadem disciplina nihil enim magis finiuaccidente. alterum altero :ὶ aut ut eius quod per se est , reeius quod per accidens: Vt per se quidem quod triangulus duobus rectis aequales habet tres angulos , per accidens autem quod aequilaterus: quoniam enim accidit triangulo aequilaterum triangulum esse , per hoc cognoscimus quod duobus rectis aequales habet. Si ergo nullo modo contingit eadem esse plurium disciplinam, manifestum quoniam omnino non contingit esse, aut si aliquo modo contingit, manifestum quod contingit. Diuidere autem quotupliciter, utile : ut si voluerimus construere , talia praesta-xuenda sunt Fetcunque contingunt, & diuiden-
434쪽
dum in ea tantum , quaecunque Vtilia sunt ad ' . . construendum si autem destruere, quecuque non contingunt reliqua vero omittenda. Id autem faciendum in iis cum latuerit quotupliciter dicuntur : esse hoc quidem huius , aut non esse ex eisdem locis astruendum : Vt disciplinam, huius quidem aut ut finis, ' aut ut eorum quae ' al. l. aut sunt ad finem, aut ut eorum quae sunt secun- υt eorum, dum accidens, vel rursum non esse aliquid se- qua fiunt cundum aliquem dictorum modorum eadem per se, aut autem ratio, de in desiderio, & quaecunque alia υt eorum,
dicuntur plurium. Est enim desiderium huius qua sunt flaui ut finis , ut sanitatis: aut ut eorum quae sunt cundu ac- ad finem , ut medicinae conficiendae , aut Vt eo- cidens.
rum quae sunt secundum accidens, Ut in vino amicum dulce, ino quia vinu, sed quia dulce est: na per se dulce desiderat, vinum autem per accidens : si enim austerum fit , non amplius desiderat: per accidens ergo desiderabat . Utilis autem locus hic , & in iis quae sunt ad aliquid: pene enim talia ea , quae ad aliquid sunt. Amplius transferre ad euidentius nomen. Vt proeXacto Nonus. in opinione clarum , & pro curiositate cupidi- declaratio. tas superfluarum rerum : euidentiori enim Laeto Ob euiden quod dictum est, bene argumentabilis est posi- tiore appellio. Est autem hic locus ad utrunque communis: latione. ad construendum , & ad destruendum.Ad ostendendum autem contraria circa idem inesse, con Deeimus. siderandum in genere. Vt si volumus ostendere deelaratio. quod est circa sensium rectitudo , & peccatum: O genere. sentire quidem iudicare est , iudicare autem est recte , & non recte , & circat sensum erit rectitudo, & peccatum: nunc ergo ex genere circa speciem demonstratio sit: nam iudicare est
435쪽
genus sentire: qui nanque sentit, aliquo modo deeimus iudicat. Rursum, ex specie generi: quaecunque declaratio. enim speciei insunt .& generi, Ut si disciplina specie. praua est, & studiosa, & dispositio praua & studiosa : nam dispositio, disciplinae genus.Primus autem locus falsus est ad construendum, secundus autem Verus r non enim necessarium quaecunque generi insunt, &speciei inessemam animal est volatile, & quadrupes , homo autem . . non quaecunque vero speciei insunt necessario& generi: si enim homo studiosus, & animal studiosum est. Ad destruendum autem & primus quidem verus, secundus autem falsus: quς cunque enim generi non insunt, neque speciei: quaecunque vero speciei non insunt, non neces. Duodeci - se est generi non inesIe. Quoniam autem neces msu.drila- sarium de quibus genus praedicatur,&specierum aliquam praedicati: & quaecunque habent genus, vel denominative dicuntur genere , &specierum aliquam habere necesse est, Vel de- έγε genere nominative ab aliqua specierum dici. Vt si de
erasseeir. aliquo disciplina praedicatur, & Grammatica, vel musica, vel aliqua disciplinarum aliarum praedicabitur i & si aliquis habet disciplinam. vel denominatiue , disciplina dicitur & grammaticam habebit, aut musicam , aut aliquam aliarum disciplinarum , vel denominative ab aliqua earum dicetur, ut grammaticus , vel musicus t si igitur aliquid dictum a genere quoquo
modo, Vt animam moueri, considerandum est si secundum aliquam specierum motus conti git animam moueri, ut augeri, vel minui, veIcorrumpi, vel generari, aut quaecunque aliae motus species sunt: nam si secundum nullam.
manifestum est quod non mouetur. Hic autem Iocus
436쪽
locus communis ad utrunciue, & ad construendum, & ad destruendum: n enim secundum aliis quam speciem mouetur , perspicuum est quoniam mouetur: dc si secundum nullam specierum mouetur, manifestum qubd non mouetur. Cum autem facultas nop adsit argumentati Deeλω nis ad positionem, intenta ndum ex definiti tertim .deinnibus aut quae sunt propositae rei Vel quae vi- claratio. deantur, & si non ab una, etiam a pluribus. Facile enim definientibus argumentari erit: nam ad definitiones facilis argumentatio. . . Considerandum autem in proposito, quoniam mexistente necesse est positum esse, aut quid est ex μ' necessitate, si propositum est. Construere quidem Volenti, quo existente propositum erit ex neces- state inam si illud ostendatur esse 5 propositum ostensum erit:destruere autem volenti, quid est si propositum est : nam si ostenderimus cor sequens propositum non esse, interimentes eris Glaramus propositum. Amplius , ad tempus inspicien . 'dum si alicubi dissonat. Ut si quod nutritur, di- 'xerit quis ex necessitate augeri: nutriuntur enim semper animalia . augentur autem non semper.
Similiter autem & si scire dixerit quis remianisci : hoc enim praeteriti temporis est, illud , autem praesentis, & suturi : scire enim dicimur praesentia,& futura, ut quoniam erit Solis defectus reminisci autem non contingit aliud uam praeteritum. Amplius sophisticus modus. ucere ad id , ad quod plurimam habemus ara Is.rictam gumentorum facultatem. Hoc autem erit quan- vidoque quidem necessarium , quandoque autem μμ t apparens necessarium, quandoque autem nea re copioseque φpparens, neque necessarium : necessarium a Wμῖν in quidem, quando negante eo qui respondet ali- ornm
437쪽
quid utilium ad positionem , ad illud rationes
facit: contingit autem id talium esse ad quae copiosam argumentorum facultatem habemus, similiter autem & quando inductionem ad aliquid per positum taciens, interimere conatur: hoc enim interempto, &propositum interimi- tur. Apparens autem necessarium est, quando videtur quidem utile, & accommodum positioni, non est autem ad id quod fiunt disputationes, siue negante eo qui disputationem sustitiet , siue ab inductione probabili, perpositioncm ad idem factam interimere conetur idipsum: reliquum vero quando nec necessarium
est nec apparens ad id ad quod fiunt disputationes, dc sine causa accidit redarguere respondentem. Oportet autem deuitare postremum dictorum modum: omnino enim semotus, & extraneus videtur esse a dialectica. Quare oportet &respondentem non grauiter ferre , sed ponendo quae non utilia sunt ad positionem significare
quaecunque non videntur , ponit tamen: nam
magis perplexos esse ut plurimum cotingit eos, qui interrogant, quando omnia huiusmodi ab
ria. omnis qui dixit unum quodvis , quodam modo multa dixit: eo quod plura unicuique ex necessitate consequentia sunt Ut qui hominem dixit
esse, & quod animal est dixit, & quod animatum , & quod bipes , quodque mentis , dc discipling susceptiuum quate quouis uno consequen-Ψ tium interempto , interimitur & quod in principio est : cauere autem oportet in huiusmodi distficilioris assumptionem facere. Nam quando-i8. declara que facile est consequens interimere , quando- iρ. que idipsum propositum. Quibuscunque autem necesse
438쪽
necesse est alterum tantum inesse, vel non inense, ut homini aegritudinem , vel sanitatem: si ad alterum facile poterimus disputare quod in- , ,
est , vel non inest , dc ad reliquum facile poteri H
mus. Hoc autem conuertitur ad utrunque: osten 'ρ'
dentes enim quod inest alterum , quod non inest reliquum ostendentes erimus: si autem quod non inest ostendamus, reliquum inesse ostendentes erimus: manifestu igitur quod ad utrunque utilis hic locus est. Amplius argumentari
transferendo nomen in orationem: cum longe magis consentaneum visum fuerit transumere quam ut ponitur nomen. Vt magnanimum non
fortem ut ponitur sed magnum animum habentem : quemadmodum fidentem, bona sperantem. Similiter autem & ingeniosum , cuius fuerit genius studiosus. quemadmodum Xenocrates inquit, ingeniosum eu esse , qui animam sortitus est studiosam: ipsam enim unicuique ense genium. Quoniam autem rerum alia: quidem io dialara sunt ex necessitate . aliae autem ut in pluribus, , . aliae vero vatilibet, si quod ex necessitate est,ut
in pluribus ponatur', aut quod ut in pluribus, ex e . necessitate : aut ipsum , aut contrarium ei quod pη i '' est in pluribus semper dat locum argumentatio. Vη M pr'nis. Nam, si quod ex necessitate est, ut in pluria bus ponatur, manifestum quoniam non omni dicit inesse, cum insit omni: quare peccauit: siue, quod ut in pluribus dicitur,ex necessitate dixit, omni dixit inclIe, cum non insit omni:smiliter autem Z si contrarium ei quod in pluribus est , ex necessitate dixit, semper enim in paucioribus dicitur contrarium ei, quod est ut inplu ribus . vis ut in pluribus praui homines , boni
in paucioribus , quare multo magis Zeccauisi
439쪽
si bonos ex neeessitate dixit esse: similiter autem&si quod utrunt ibet est , ex necessitate dixit.
vel ut in pluribus: neque enim ex necessitate utrunlibet, neque ut in pluribus: contingit autem & si non determinans dixerit virum ut in pluribus, an ex necessitate dixit : sit autem res ut in pluribus 'disputare . ut si ex necessitate is dixerit.Vt si prauos ex haeredados dixit esse, non determinans, tanquam ex necessitate is dixerit.
11. Deela. disputare. Amplius, dc si idem sibi accidens po Milo. fuerit.Vt alterum, eo quod alterum sit nomen. Quemadmodum Prodicus diuidebat voluptates. in gaudium, & iucunditatem ,&laetitiam: haec enim omnia eiusdem sid est voluptatis nomina sunt: si ergo aliquis gaudere, ei quod est Iaetari ponat accidere, idem utiqua sibiipsi dicet
ae e eisdem terminandis problematibus, uel alij.
Caput III. OVoniam autem contraria conectuntur quidem sibi inuicem sex modis , contrarie- tatem autem faciut quadrupliciter complexa : oportet accipere contraria quocunque modo utile fuerit & destruenti & construenti. Quod autem sex modis complectuntur, manis festum: nam utrunque contrarioru utrique contrariorum connectitur, hoc autem dupliciter, ut amicis benefacere, & inimicis male: vel eco. uerso, amicis male, dc inimicis bene: aut quando utraque de uno: dupliciter autem & hoc ut amicis benefacere, & amici male, vel inimi. cis benefacere, & inimicis male: aut unum de trisque. & hoc quoque dupliciter , Ut amicis
bene & inimicis bene:vel amicis male dc inimi-
440쪽
cis male. Primae autem duae dictae complexiones non faciunt contrarietatem: nam id , quod est amicis benefacere, ei quod est inimicis male facere, non est conir rium, utraque enim ei
genda sunt vel eiusdem moris: nem id quod est
amicis male, et ouod est inimicis bene na & hae utraque fugienda, & eiusdem moris. Non videtur autem fugiendum fugiendo contrarium esse. nisi hoc quidem secundum superabundatiam,illud autem secundum defectum dictum sit. nam super abundantia fugiendorum videtur esse: similiter autem & defectus. Reliqua vero quatuor omnia faciunt contrarietatemmam id, quod est amicis benefacere , ei quod est amicis male.
Contrarium: nam a contrario more sunt, & illud quidem eligendum, hoc autem spernendum. similiter autem & in aliis. Nam in unaquaque coniugatione unum eligendum , & alterum fugiendum : illud quidem boni moris, hoc autem praui. Manifestum igitur ex iis quae dicta sunt, quod eidem plura contraria accidunt fieri: nam ei, quod est amicis benefacere , id quod est inimicis benefacere, & id quod est amicis male , contrarium est. Similiter autem dc aliorum singulis quibusque eodem modo considerantibus , duo contraria apparebunt: accipere igitur contrariorum quod cunque, erit ad positionem utile. Amplius si est aliquid contrarium ac- 23. deetiracideti. considerandum est, si inest ei, cui dictum lio, est accidens inesse. Nam si hoc inest, illud non inerit: impossibile enim simul contraria eidem
inesse . Aut si quid tale dictum est de aliquo, 1 Aeetira quod cum sit, necesse est contraria inesse : ut si ii.. ideasti nobis quis dixerit esse. Na &moueri, &quiesce