장음표시 사용
301쪽
Caelius adnotauit libr. 6. antiq. lectio c. t. sed& in Codice Theodosiano extat titu. de falsa moneta Valentiniani lex s. in huc
equidem modum Falsae moractae rei, quos vulgo Paracharactas vocant, matellatis crimine tenetur obnoxij. Sed& Gulielmus Budaeus in commentarijs ad lingua Graecam quae Caelius eleganter explicat pagin.IM .Poena ' autem huius criminis varie iure veteri est statuta etenim domus, i uafalsa moneta cuditur, fisco addicitur,m-s dominus longe absens, & :gnoran I excusetur ab huiuimodi damno. l. i. C. de falsa monet. quae dominum, etiam ignorantem hac p xtra asticit,s in proximo is constitutus sit, ob grauem eius negligentiam , quod multo distinctius explicatur in l. 2.& l. .lit de falsa monet. lib. q. Codicis Theodosian uidem probat regia l. v lii. titil. 7. Part. 7.qua de re diuu L Hieronym. in vita Antoni j eremitae scribit, huius criminis authores, ne ipso strepitu deprehederentilr, ad eum usum in eremis antra sibi parasse: ut furtiuae, de fallae in onetae ensent offici nae. Qui vero salsam monetam effecerit, aut hoc crimen commiserit sub imagine Imperatoris, ipsius ve Imperatoris falsaim monetam percusserit igni comburendus est. l. i. cide falsa monet. secundum communem eius interpretationem, quam ibi tradidere glossi. Cynus & alij, omniaque
eius bona publicantur: v eadem lege costitu tum est. Idem crit in committe te crimen illud circa regiam monetam. texi .eligans in t y tit . . pari. .i Ino de proditionis crimen committitur, ac humana maiestas laeditur hoc perpetrato scelere : &ideo huius criminis reus itidem est, &laesae maiestatis sceleri obnoxius : quod
proba: ur ind. l 1.& ind. l. Valctiniani: atque in l. i. tit. r. par.7. dicitur enim vulgo ale uosus, ac dimidia ex ea causa bonoruartem amittit. l. . tin. 6. libr.8.ordin.quius aqde L 7.tit. r. lib. . fori.
Quod si quis hoc crimen commiserit circa numisinata principis inserioris, qui no sit imperator, puniendu5 erit pc
na capitali. text. in d. l.r. C. de salsa moneta. notant omnes indici. I. 1.gloss.& D ctor. in d .c. quanto. de iureiuran. Nec in huius criminis punition e quoad praedieta quidquam refert, sit moneta aurca, rea, vel argentea: sicuti visum est Saliceto ind. l. r.& Matthae. Afflti'. ind. titu. o. colum. a. probat regia ted 9.titu. . pari. I. Haec autem poena capitalis, de qua ind. l. i. deportationis est. glosis in l. vltim.C. de veteri numisma. porest. libr. ii. notat Salice. in d. l. r. late Alexand. in consi. lo . libro i. colu in n. i. post Baldum in eadem
l. r. atque haec dicta sint iuxta frequenti iasimam iuris utriusque interpretationem. Ego vero ex ipsis Caesarum constitutionibus aliter rem istam opinor esse inteIligendam. Nam poena ignis in ea tantum specie const ituta est,ubi quis solidos,num os inquam aureos, & Caesareos adultera usrit. text. insignis in l. t. titui. de falsa m ncta. lib. 9 Codicis Theodosiani, quae quiadem constitutio data est a Constantio Augusto Antiochiae. Qua ratione non admodum absona, nec absurda, imb pr pria est interpretatio gloss. in d. l. i. C. de falsa monet. dum illius legis poenam adulteranti aurea Imperatorum numismata infligendam esse opinatum tametsi communis interpretatio hoc ipsum non admiserit, sed si quis alia, etiam Caesarum,& Imperatorum numismata secerit adulterina, poena capitali puniendus erit. l. t. C. de falsa moneta. quae deducta est a l. r.eiusdem tituli libro 9. Codicis Theodo- sani. Nec unquam mihi placuit, nec iure probari potest , eam constitutionem tractasse de his puniendis, qui crimen hoc in numismatis inferiorum perpetrata rint: cum ius illud cudend i monetam solis competat summis principibus,quemadmodum paulo ante probatum est : de quibus Caesares ipsos intellexisse ad best veritati consonum, ut plane censeam, nec vi quam aliud cogitasse. Haec sane capitalis poena , ut cesset omnium doet rum inhoc cotrouersia , explicatur ape
302쪽
tissime in l. t. C. de falsa in onet. libr. . C. dit Hippo. in I. qui salsam . mimi. 3. Num Theodosiani , qua qui dein constitutione ante citata. baltem excusabitur hic hac Imperator Conita minus ris Ucriti in Con ex caiisa ab huius criminis poena ordina- flantinopoli diffiniuit, Decurionem, vel ria.& extraordinem punietur. Sed Ge ara. Decurionis filia a patrio solo exiiij pem in hoc crimine conatus ipse nodum pem petui conditione ad c i uitat em in longin- secto, nee consummato dotalo sit punia quo politam mittendum: ac Cassiarem ri'- enitus,tra dirar 2 Iuriscosulio .ed eius iii suiri consulendum super facultatibus i terpretibus ibi in dici. l. qui fallam. &a sus delinquenti plebeium i ebus a nati sis I homa Grammatico , decisone γ . nos i- pcrpc tua dari damnationi : seruum au- tidem aliquot de conatu adnotauimus intem ultimo supplicio afficiendum esse c cin en. si si trioniae Homica d. 1.part. in Haec sane dicta lex , ex qua maxime probatur Saliceti interpretatio in Lia. C. de falsa monetia Hinc etia apparet leg. a. C. de sessa m neta, in princi p. usque ad ver scul. cui sobnoxia.deduciam fuisse a l. i. qvs est CO- stantini ad Tertullum Praesectum Asric s.
versicul. autem cuius obnoxij. ex I. s. quae
est Valentiniani Theodosa, & Arcadij
satoribus proposito. deduci ex t s. quae est Imperatoris Confantii ad Leontium. titul. De salsa moneta lib. 9. Codicis I heodosiani. tametsi in Codice Iustinianitora ea constitutio tribuatur , Z asicribatur Coliantino ad Tertu lium Praefectum
pratorio. Is vero, qu i monetam prodria aut ho-vitate, iusti tamen ponde iis, e materiae ac formae legitimae percusserit : eadem poena puniendus est, qua punitur adult 3 xina in monetam labricans. gloss. ita l. r. C. de salsi monet. notat Alexand. in l. singularia num tr.ets. s. si certum petatur. sensi
Barto. in i qui falsam. fide falsis.vbi Hippo. numer. 66. scribit, hac in specie poenam extraordinariam sore infigendam. Quod mihi non placet: praesertim, quia regia lex 9.titui. 7. pari. 7. etiam hanc criminis. speciem ignis poena puni dam e statui Excusetur autem qui adulterina numismata fecerit ex eo. iubis scelus id c miserit in moneta , quae iura prouincia
nec expendi trir , Mec in usum commerciorum admittitur: notar Alexand. in com
sed i si quis falsam monetam sciem ex- Φpenderi:, s numi plumbei, vel stannei sint, punitur poena ordinaria falsi, quae
traditur in l. i. g. viri m. fide saliis. i numialterius materiae sint, poena crit extraordinaria. Sic sanὸ tradidere Bari . per tex.
ibi in l. lege Corne l. V da falsis. Et Abbas
in c. quanto. 2.colu . de iureiuran Sed Sa-ly. in I. r. C. de falsamon. t. existimat, indistincte ordinariam poena falsesse hoc in cath. incti gendam: quem ali js ad id cita tis sequitur Hippo in chl. qni fallam. nu- me. 7 l. dicens, Uanc opinionem seruari impraxi. Idem eam sequi videtur in consi.
7 arum. l . Pragmatica tamen regia, quae
de monetis est a c atholicis Regib. Fem nando & Elysabeth statuta. g o. hic puni. tur poena ex iiij qua tuor annorum, & publicatione dimidiae partis bonorum,qua constitutionem ipse intelligerem , ubi, qui expendit, indica dissum, a quo falsos
num os habuerit: alioqui puniendus erit poena ordinaria falsi. textus optimus in l. 8.styli, quae vel exco procedit, quod i x praesumatur salsae in onetae reus, si non in dicauerit illum, a quoca numismata ad ulteri na habuer it, scia ti v oh eriit Petrus& Cynus in L Maiorem. C. de falsis notat Aretin. in Leleganter. g. qui reprobos. m. de pignor.aetio a. unde constat, etiam iugnorantiam falsi praesumi eius, qui expe-deri radulterinos num os, seu in iudicauerit,a quo eos liabneri n. - Tondens t autem monetam , eam ra- ν
dens, vel tingens, si liber est, besti; s subi j-tur, si seruus, ultimo afficitur supplicio: l quicunq*e. Inde alsis, ubi in communis
303쪽
mi somnium adnotatio. Et item in I. r. C. de falsa mone.& in c.Quanto.de iureiur. qu id procedit in tondente radent evemonetam auream, aut auro tingente nu- mos alterius metalli, non in alio: secundum Hippo.in consil i. Regia tamen I.9. tiunt. . parte 7. probat, huius criminis reum arbitrio Regis puniendum fore. Sic& Conltantinus imperator ad Leontium Praefectum Praetorio scribit,eum,qui cim culi mesuram exterioris in solido aureo adroserit , puniendum esse capite , vel
flammis,vel alia poena mortifera, ut ex pretiim cautum est in l. i. titui. 1r. libr. Codicis Theodosiani. pragmatica verbRegum Catholicorum, quae de monetis conlii tuta est. g. 67. an hae specie lanxit, tondentem mouetam,aut numismata, puniendum esse indistin te poena mortis, S amissionis omnium bonorum. Quod quantum attinet mortis poenam, deducitur a praecitata lege Constantini,&ex Lultitia. C. de veteris numisma. pote
PRISCAE MONSTAE AD HUIUS NOSTRI TEMPORIS
DIVERSAS ALIQUOT NATIONUM MONETAS
SUPPUTATIO PER MAMERA NUM COGlecta. Anno I FIO.
r Is quid', eiusdem, ratior o diui . a Stu eri Brabantici diuisio. 3 Solidi Framici fictio. albus rotatus quot halleros habeat.
ε Talentum multiplex es . Talen:um ath mense magnum ct paria. r Librarum ratio explocata. ρ Denarius quid raleat. is Sisertitu quant m valeat. O quopacto Sejleritum dicamus. ιι machina quopacto diuidatur. ιa Date oram ad drachmm ratio. 13 Obolus quot halteros habeat. ι. Siliquarum 2 si rupulor uvi valoriis Vncia acceptio multiplex.
ιs Argetet quales fuerint quibus Iudas Chri umprodidit. Stater quid fit 9 valeas.
ii Siclus drachmas .. valet. ιρ Denariorum acceptio apud Germanos est multiplex. as Martii deris Hispanica a imatio.
as Halteri Nuribregenses o Cotonienses αmnium sui: t te ut mi. a. Halleroru ag. ιoi inter ba sumfaciunt. as Blanca in IIseoijs minimus est numM. ab Martii deres sint in Histanqs Utatissma. licet proprie nrmus non si qui ita vocetur Hrpetia. SI EI H Ueteres appellarui quie quid in aequales partes diuid
retur, S psertim in duodecim. Continebat si quidem t A, seu Assis Uncias in. Hinc ex Aste&eius pamtib. haerede instituere solebant: de qua re copiose AZoin sumina de Testa. sed erae& nuinus apud Roman. in n. partesdiuisibilis, quae & ipsae unciae appellabantur: iusserine valoris cuius est hodieStu rus Brabant. vel Albus rotatus Rhenenis vel medius BassusGerm.cum vno denario comun r. i. Psenningo: vel Solidus Francicus cum vno I urone: vel quarta pars Rialis H. spanici cum una maritidere: vel Pa
pangola, id est,quarta parte Iulii Italici cu una quadrina & duob.denariolis.
304쪽
Alii supputant A siem valoris fuisse Gnius Blappardi Argentoracens. qui valet sex denarijs Argentoracens. id est tribus cruciatis: seu viginti uno halleris comunibus ,vel decem denariis communibus, di viro haltero di vel octodecim Turoni b Francicis: vel decem novenarijs Brab. &quinq; minutis seu mitis quas vocant: vel decem maria ideribus His p. cum una blanca: vel duodecim quadrinis Italicis: vel duodecim denarijs Nuren bergensis quae
omnia idem sunt, id est,tres cruciati. α Stu ferus Brab. contari et novenarios clo leu initas sextat ios duodecim: seu mi nutas simpliceS. 2.
STu feri triginta octo seu totidem Albi
rotati Rencias faciunt corviratum aureum solis unusm: quem eundem 46. lidi pranci ci efficiunt: A i Bassi Germanici: & undecim Riales Hispanici cu qua ta: totidem Iulii Italici cu quarta parte. 3' QOlidus Francicus cotinc LTurones duodecim: seu Legardos quos vocant εὐε Lbust rotatas. halteros graueS ex copiis Arpentinensibus ) ut sunt Rhenani, Bingant, Franc sordiani, H. seu denarios sue psenningos communes octo: ut sunt denarij rotati, Principu Electorum irac sordiani ueuili, & quiuis alij, quorum. i , coiti tuum bassumv-
Ondo taestimatione nostri aeris va-l ' luit aureos coronatos centum. Centum pondo, faciuntdecem mi Iliaco.
Mille pondo,centena mill .cor n. Centena millia pondosunt centies se plena millia coronatorum . . Talentii l aura multiplex erat,Hebrai cum Babylona cum Suboicum, Atticum,. Athenien . paruum & magnum, Sed in primis Atticum apud scriptores celcbratu, vales libras seu minas si . hoc est, sex millia denariorum: seu octo millia drachmarum id est, sexcento coronatOS aureos. Quinque talenta, sentima millia colo
Decem talenta sunt sex mili. coron . Viginta talenta, duodecim. mi II coronia
Quinquaginta talenta. triginta milLCentum talenta sunt sexaginta mill Quingenta talenta trecenta mili. Mille talentae sexcenta mill . Quinque millia talentum triciesce tena mill . Decem millia talentum sexagiesce tena mill . Tanti Alexander Ephestionem suu su-nerasse scribitur. τTalentum t Atheniense magnum continebat ininas Atticas centum, id est, d
Talentum Atheniente paruum, minas Atticas sex agrant a continebad, id est, lex-m illa acor ia..
Libra tauri, mina & drachma idem, i
id est, valor decem coronato ru, Libra vel mina Attica, sunt drachmae septuaginta quinq;,id est,monc tε no iii ξ,.
Libra vel mina Graiae,& Italica: dem,. Et tu; drachmae nonaginta sex, id est, paula minus quam decem & tres coi ollati Libra Romana, S pondo & mina idE, .ut alicubi Iudaeus annotat. Et valuere udem quod denari j. seu drachmae centum: vel sestertia quadringenti, id cli, coronati solis decem: aut iuxta nostram suppi tationem, nouem: bais tres: cruciati tres. . Decem librae vel minae, vel cliachmae,, sunt coronati centum..Ventum librae sunt coronati mille. Quingentae librae quinq; mili. cor On. At ille librae,decem mill .corori. Dece millia librarii, centena mill .co Quinquaginta it. libratu in se uniana rum, seu drachmaru ,sunt quinquies cen
Centena millia libr. sunt decies cent
DL narius computatione nostr πο- νιnetae valuit circiter nouem cruci
305쪽
erus,hoc est r. mauideribus,& una blanea monetae Italicae, uno Iulio.& una par-
pago la, id est, quarta parte Iuli j, hoc est,
A Q. quadrinis. Vnus denarius continet sestertios qua.
Decem denari j constituunt coronatu
Viginti quinque denarij faciunt coronatos duos cum dimidio. Quinquaginta denarij coronatos quin
Centum denarij coronatos decem. Quingenti denarij coronatos quinquaginta. Mille denari j coron. centum. Decem millia denariorum, coronatos mille. Quinquaginta millia denariorum c
Sstertius di nummus, idem. Et valui τquarta parte denari j, id est,uno stu fero brabantico,& uno novenarro: seu duobus cruciatis,& duobus denarijs siue psenningis Germanicis: seu uno solido Francico & tribus Turonibus, seu undecim in aruideribus Hispan. minus una bla-ca: seu nouem quadringis Italicis & du bus denariolis. Quae omnia idem sunt. Qua supputatione mille sesterti j faciunt circiter quadraginta tres coronatos cibassos undecim. Aut iuxta Budaei in uno loco supputationem, nam praeter obscuritatem, sibi ipse nihil & ali js, veluti sui patu memor, subinde diuersus est valuit uno denariolo minus, quam assis. Qua copuia tione, mi lle sesterti j faciunt coronatos solares viginti minus sex basiis, seu viginti quatuor cruciatis .Et in alio loco valuit duobus Turonibus cum dimidio minus quam assis, id est, quam solidus I i ancicus, hoc est, valuit decem Turonibus. cum dimi dio. Sed si quadringenti sester iij unam co- si tuebant libram. id est, decem coronato : ac si se tertium neutro penor , continent sestert. os mille, id est, viginti quinque coronatos . valuit certe sic unus sestertius pauxillu minus uno stu fero Brabantico, id est, duobus cruciatis,& uno haltero: quod est uno solido Francico,&vno Turone, seu octo maria ederibus Hispan.& una blaca: seu odio quadrinis Ita l. minus uno denariolo. Ac si mille sester iij
In alio loco ait sestertium valuisse duos asses &semissem, id est, quinque cruciatos, seu unum basium t& unum crucia. tum: vel viginti unum maritideres: vel viginti quadrinas&vnum denariolum: vel duos stu seros & tres novenarios. Ac mille sestertios facere denarios ducentos quinquaginta, id est, duas libras argeti, quod dicit esse coronatos,viginti quinque. Itaque hi ne,cum ita sit diuersus, no s cile quid certi quis deprehenderit seste tium pro sestertiorum: sicut nummu pro
nummorum: de denarium prodenari rum: ac talentum pro talentorum dici
Quinquies sestertium, sunt quingenta sestertia, id est,duodecim millia & quingenti coronati. Decies sestertium, id est, quod mille sestertia, id est,uiginti quinque millia co
Vici es sestercium sunt quinquaginta millia corona C. Qu i nquagies sestertium, centena, viginti quinque millia coronat. Centies sestertium, ducenta seu ducenta quinquaginta millia coronat. Tanti ristimariis est Vnio Cleopatrae. Millies sestertium,vicies quinqui piescentena mi Ilia coronat. id est, duo milliones & quingenta millia. V inque sestertia sunt centsi viginti quinque coronati aurei. Decem sestertia, ducenti quinquaginta coronati.
Viginti set ei tia, quingenti coronati. Quadraginta sestertia , mille cor
R inquaginta sestertia, mille, ducen-
306쪽
ti,&quinquaginta coro nati. Centum sestertia sunt centies viceni quini coronati id est, duo millia & quingenti.
Quingenta sestertia duodecim millia& quingenti. Mille sestertia, viginti quinque millia
DRachmam monetae no si rq vulgaris
valuit circiter septem cruciatis,&continebat strupulos tres,seu obulos sex. Est autem drachma iuxta Priscianum, aliquanto minus denario, sicut tres denari j,drachmas quatuor efficiant. Quod tamen cum Budei supputatione non conuenit, qui ponit minam continere drach
mas centum, seu denarios trecentos. ivxta quam supputationem drachma triplo maior denario esset. Decem ita drachmae sunt cruciati septuaginta, seu bassi septemdecim cum dimidio, id est, unus Dalerus,& cruciati duo, hoc eli, octo Riales Hispa. R inaruideres octo: vel octo Iuli j Italici. & quadrinae septem. Centum drachmae faciunt Daleros decem,bassos quinque. Mille drachinae, Daleros centu & tres, minus duobus cruciatis. Decem millia drachmaru Daleros mille & viginti octo, basios decem 5 qu
Quinquaginta millia drachmaru : Da lerosquinque millia, centum, quadraginta qua tuor, S bassos duos, hoc est, coronatos solares ter mille septingentos, quinquaginta octo, ba flos i , Iam non satis intelligo, quomodo Budaeus quinquaginta millia drachmarum, id est, Luculli coenatione in in Apolline coenare magnifice & laute vellet, in quinque millia coronato run. supputauerit,&sestertia duo quae & ipsa quamobre adiecerit no video, cum tantundem afficiant.
Alio tamen loco idem veluti alterius m memor, quinquaginta millia drachimarum supputat in tria millia coronat rum, octingentos & duodecim corona
4 Obulus paulis minus,quam octo com i 3munes halteros Germanicos valebat, ut duo obuli facerent halteros quindecim, id est duos cruciatos & halterum unum: quod est solidus Francicus unus,& tu roravnus: vel uno novenario minus quam stu- ferus Brabanti. id eii, quarta pars unius Rialis,& blanca una: vel quarta pars Vnius Iu iij minus duobus denariolis. siliqua aliquanto minus haltero Ger- εmanico graui est, seu Tvrone Francico: seu nouenai io : maius tamen pauxillo blanca Hispanica, sic ut tres sit quae constituant halteros Germanicos graues duos:Turones duos novenarios,blancas scrine quinque, quadrinas Italicas
Scrupulus monetae vulgaris continet
obii los duos, siue siliquas sex, id est, tertiam partem drachmae, seu halteros Ge mainicos graues is . seu denarios G crui nicos communes decem, qui faciunt cruciatos duos,denarios tres seu quarta partem Rialis Hispanici, maritideres duas, blancam unani: quartam pariem tuli; It lici quadrinas duas, stu ferum brabantiacum, Vnum novenari uin, initas quatuor.
Scrupulus auri, est tertia pars drachmae auri, id est, coronati tres, cruciati duo,
halleri duo. Vncia auri continet drachmas seu li is
bras octo, id ell, coronatos octoginta. Α-lioqui uncia communiter tam de polud re,quam de numismate dicitur. Vncia monetae vulgaris est duodecima pars assis, id ell, halle rus grauis, seu rotatus, seu Binganus unus: Turon Francicus unus, initae grabanticae sex, mar uideris Hispali. paulo minus quam una, ut tres unciae, mar uideres constituant duas: denarioli Italici duo.
Argenteus, nummus erat valoris didrachm i, id eli, duarum drachmarii, hoc est, fere quatuordecim cruciatorum. seu quinque itu ferorum Brabanticorum cum
dimidio , seu sei qui Riali Hispan. cum quarta parte seu sei qui Iuli j cum quarta
307쪽
i me. Hii iusmodi argenteis triginta vendidit proditor ludas Christum. Qui supputati in nostram monetam .efficiunt coronatos solares quatuor, ba sos tredecim Norum argenteorum unus Pari 'sostendi ur per vitrum in aede S. Ioannis Late- rancia sis.
V t Stater eo tinet monetae vulgaris drachmas quatuor, id est , erueiatos viginti octo, sen basios septem, strii Riales Hispan. di es cum dimidio , Iulios Italicos tres cum dimidio, stu seios Brabanticos duodecim minus uno novenario, R mitis
Angli nummum habent, quem suo vernaculo etiam Staterem vorant, valentem
stu seros Brabanticos duos cum dimidio, no enim dicere se mi, vel semissi, quod d solum ad assem nummi uia spectet, sicuti & reliquae eius partes quincunx, triens, quadrans, sextans, uncia,&c.& non ad nostri temporia nummos id est, dimidium Itialem cum quarta parte, minus V na naaria idere,& una blanca: dimidiu Iulium cum una par pargola minus unaquadrina, quod es cruciatus sex.
ia i siclus idem est quod stater, hoc est,
nummus valens drae limas quatuor, continebat enim. obulos viginti. 19 Denarius Germanicns multiplex est: Argentoracen . qui omnium grauissimus est. nam tantum octo constituunt basi sit in unum , dc eontinet halteros binos: halteros vero Othlingos, quo v v cant, id est, qua itulas, duas Uvir ten- bergitus, Sc Marchionis Baden. eiusdem
inter se valoris sunt, qui & ipsi grauessiint, continentque singuli halleris bi
Horum denarii undecim constituunt bassem virum,qui ijdem faciunt halle rosar. Nurembergensis denarius omnium leuissimiaxest: uam sexdecim efficiunt bansiim unum, continentque & ipsi singuli halteros binos, ut sint in basio in uno hallari 3 . Reliqui diuersarum ditionum Germa- tuae, Ciuitatumq*e denarij, communes ii vulgares sunt, qu bd passim eiusdem
valoris sint, & i . unum constituant baciam. Ac continent ipsi singuli binos halteros, ve i .efficiant halteros 13. imbaso uno. Et simi communiter Prinei pum Electorum, Rhenani, rotati, Bing ni, Franc sordiani, Augusta ti, Rariis' nen. id est, Sueuici omnes. Ac eius scin plane vadoris sunt cum novenario Brabantico, maioris tamen pauxillum Turone Francico, maruidere Hispan. quadrina Italia. Nam horum communium Germanicorum denariorum quatuordecim, unum constituunt basi uvis Marui- inderes autem Hispanicae se prendecim dumidium Rialem efficiunt, qui aequiu Ict uni basso: Sic Quadrinae Italicae sexdecim dimidium Iuli una constituunt, ae qiii ualentem & ipsum uni basio.. adrina itaque Itallica prorsum& N- ste eiusdem valoris est cum denario Nu-ren bergens, quorum S ipsum sexdecim unum constituunt bassum. M. . iii deris autem pauxillum adhue leuior denaris Nuren bergens est, ut quorum decem & se'
rem uni basio aequi ualeant. Centum communium horum denariorum,faciunt bassos septem, denai tum Y-
Trecenti viginti duo faciunt coron tum solis unum. t Halleri quoquo diuersi ilint Argen- 2a toracen. qumum sexdecim constitisunt basium virum V virlembergensis di Marchionatus Badiae, eiust in inter se valoris, quorum viginti duo faciunt bassum
Bingant, Franc sordiani, ri Rhenani rotati, eiusdem quoque vrioris & ipsi sunt:& hi halleri graues appellantur, ut
quorum tres constituant denarios duos,
cum in alijs bini faciunt unum: itaque ex his viginti unus basium constituunt:
ex communibus autem et s. S ex Nurem
bergensis tr. Nurembergenties & Colonienses omnium leuissimi sunt, quoru3ti taut modo diximus, basium unum faciunt'. Et conueni ut ferme cum blancis,ut quarum 3 aaciant dimidi u Rialem, qu i ei usi dem
308쪽
εω PRISCAE MONETAE AD NOSTRAM:s VPPVT.
4 dem cumba sto valoris est. Reliqui omnes
communes dicuntur, quorum Q. fac.bansum unum, qui constat ex denarijs communibus quatuordecim ex V viri ember-gen.& Baden undecim: ex Nur en bergen . 1 exdecim: ex Turonibus octodecim:ex novenarijs quatuordecim ex mar uideribus septemdecim e ex quadrinis sexdecim. Centum halleri communes faciunt balsos tres cum dimidio, & denarium v-
Sexcenti quadraginta quatuor halleri
F t Blanea in Hispania minimus nummulus est, sicut hallerus in Germania. Et duεblancae constituunt unam inarui derctra, quemadmodum & duo halleri, unum denarium communem. Sic sexaginta octo blancae faciunt 3 1 maruideres, quanti valet unus Rialis Hisp. Attamen Marii ideris, nummus non est, sed nudum tantum nomen ac si nutrius iit: ita tamen in vis non familiari tantum, sed necessaribest, yt reditus suos omnes, summos Se minimos, prouentusque annuos computareis & sub rationes certas redigere Hispanat no possint, nisi per nominatas 5 expres.sas Maruideres: ac si per suos denarios seu psenningos: Itali per quadrinas: Brabanti per novenarios. Galli per Turones,
omnes suos reditus computent, ac dicant, tot habet ex annui reditibus milli apsenningorum,quadrinarum nouenariorum, tu ronum, sicut Hispanus inaruiderum tot capit satilia. Solidus Italicus continet denariolos Italicas duodecim, id est, quadrinas italicas quatuor. Nam denarioli constitu ut quadrinam Vnam. Et aequi ualet solidus viri cruciato Germanico. Quadrina Italica & denarius Nuren-bergensis eiusdem valoris sunt. Duo soliadi cum dimidio faciunt unam par pago la, hoc est, quutam partem unius tulit , Iulius continet par pago las quatuor, seu solidos octo: seu quadrinas triginta duas, seu denariolos nonaginta sex. Valet autem Iulius batas Germanicos di: os, sicut & Rialis Hispanicus,qui continet mar uideres triginta quatuor, seu blancas sa. Et sicut undecim Iuli 3 constituunt coronatum unum, ita quoque & undecim Riales unum effici ut coronatum vel Italicum, vel Hispanicum: nam eiusde sunt valoris Vterque nimirum duobus cruciatis minus valet, quam coronatus solis: mnes autem simul ab Hispanis, Italis, MGallis non coronati, sed scuta vocantur, vocabulo minus apto, cum non scuta, sed potius scutati deberent, licet nec hic apte satis. Verum de his hic obiter,dum Portium percurremus, paucula commemorare libuit. Latius enim haec tractauimus diligenter in libro de monetis, vinis& mea suris diuersarum Nazionum nostri temporis. addidit Pen. Budelius Rurem Iuris Licent.
Meminit hic Mameranus sui libelli,
quem sede Monetis, vinis& mensuris diuersarum Nationum conscripsiste resert:
quem si habere potu i ssemus, fortassis de
praecedentibus traditatibus eundem subiunxissemus. Hae autem num orum aestimationes ante quadraginta annos aut circiter factae, eorundelinque proportiones etsi cum valore illo, qui hodie passim frequentatur, minus coueniant, tamen habito respectu unius petiae illiusque valoris ad aliam, tiam diuersarum Regionum, earundem hodierna proportio facili negotio haberi posset. De quo aliquando fortassis v b rius tractabitur.
Finis Priscae monetae ad nostram supputat. Mamerant.
309쪽
DISPUTATIO MONETARUM, IN DISCUSSIONE
Solutionis,hoc tempore inter Mercatores ct alios, illis, qui inforo versantur, valde utilis, PerHENRICvM HORN MANNUM. Bonitas moneta quot uplex estῖDuplex. Intrinseca& extrinseca.
Intrinseca qua est Quae consistit in liga ponderis & chara
Extrinseca3 Quae consistit in valore S aestimatione, pro qua expenditur. l. l.& fin. C. de ve- ter. numisma. potest. lib. tr. l. . ff. de contrahend. emptio. Doct. in c.quanto. ex tr.de iureiurand.
Pecunia mutuo accepta, in qua bonitate est reddenda e Nic nullum est dubium, quin sit reddeda & soluenda in bonitate intrinseca, si reperiri & haberi potest. Quidsi inueniri o haberi queat
In illo casu, potest fieri solutio de noua moneta, quae usitata & recepta est, habita semper relatione & respectu ad materiam, pondus,& aestimationem pecuniae mutuatae, c.cum olim,& c. cum Canonicis,ex. tra decensib.
Quid autem respectu characteris 'Forinae & characteris consideratione, potestde alia pecu nia solui,dum modo creditor non afficiatur damno.
Irustra haec aliquo Exemplo , ut per catiorasan: sic, Quidam mihi mutuo dedit tale
ros saxonicos centum, tempore Friderici
Electoris stam patos seu procusos. Possen illi reddere recentiores totidem, nisi creditor esset passurus aliquod damnum , in . diuersitate sormae δἰ characteris, eo quod statuisset iter facere ad oras maritimas. 8e partes longinquas, in quibus Ioachimici
antiquiores, plus valoris habent, quam recentiores. Hoc pacto debitor non posset aliis recent mribus Taleris solutionem pra stare,quia creditor damnum esset patas uius. Ita de sinitIibus iudicandum est, i. Paulus, i de solutionib. ubi Bartol. not. re
Quaero,an recipiens pecuniam quotidianam, debeat reddere secundum antiquam forma. an verbsecundlan nouum' Si mutuo data fuerit pecunia bonit iis intrinsecae, & deinde fiat pecunia in alia forma & materia, respondetur, qu bd tunc aequum sit, reddi & solii i de antiqua, eo quod noua pecunia sit omnino diue D. Hoc tamen sic intelligi par est, si antiqua haberi potest. Si vero reperiri amplius haud queat iuxta aestimationem mutuo
datae pecuniae solutio facienda est.Tunc Gnim hoc agitur, ut in eadem bonitate eodemque genere restituatur,t .cum quid. E. sicer t. pet.& glo.
Quid autem si pecunia datur mutuo non in bonitate intrinseca sed extrinsecat
Si datur in bonitate extrinseca , de variatur aestimatio valorque ipsius pro temporum conditione, ut fieri solet in Ducatis, coronatiI, cruciatis, & alijs monetis aureis,quae alias plus, alias minus valent, Se iam estimatio ipsaria omnibus eade est,ia vero paucis aliquot elapsis me sibus crescit valo aut decrescit, tunc non solemus curare&considerare eam ipsam bonita- Rrr tem
310쪽
tem ex rinsecam, nisi eo tempore, quo coepit esse in mora debitor, nec solutio iusto tempore seret,i. vinum, in si a cod. Hic decisio&docti nabar t. hic, R indicta l. Patrius. onsciviunt & alij Doctor. in hacno: ira l. cum quid. Petr. Cyn. in i mrnorum, . in quibus causis restitui. in integr.
nonicis,extr. de cens. Ioan . de Imo. & al jin d. l. Paulus. Peno casum. Debitor qui pectiniam intitusta cepit, tenetlir reddere eam ad Pasha P seu detres it almiatio eiusdem πρηῶἰs, qtiam mvr sumpsit, quaro an debitor I
neat ursu obtigat visi aliquidprastare pro
illa agm.t t. ouiis imminuIIohesca deteri ratione, rificioqtiar ΘIuxta doctrinam harioli sic distingue. Aut de moneta grossa, aut deminuta dicimus. Si degrosi a, quae pei monetam in s riorem recipere aestimationem po est, sermo sit, tunc debitor icnebitur satisfacere creditori de mora pro iusto damno. Si vero loquimur de moneta minuta, inferioris gradus, debitoriae post moram qui de obligatur, seu tenetur ad aestimationem. Nam semper hoc casu, peraculum credit inris erit. Ratio est. Quia minuta haec mon ta non recipit aestimationem per aliam monetam Quare dici non potest, quod estimatio sit variata, imminuta, vel det
He. in quum ridetur. Non videtur, nee cst. Sed hic desectus praeter spem opinionemque de nouo te incidens vel contingens, pos et lucrum cessans dici. Verum huius lucri non habetur ratio, qua do minuta pecunia debetur. Damni autem ratio habetur, quod penes aestimationem consideratur. l. numus. F.dein lit. iuran. Haec est opinio Bart. quam siquitur Ang. in il l. Paulus.
a Drabilis sane opinio Parita, quam non siis af
sequor. Vt rectius intelligas, sic habe. Bari tua vult, ut in monaamimita lucrinup
tius cesssans , quam damnum emergens censeatur: propterea quod lucrum ii teresse extrinsecus non venit in numis, secundum datianum l. si sterilis, g. si per venditorem ii . de actionib.empti. dicta l. numis.& l. si ita fideiussorem, i de fideius
Communiter non est, nec seruatur aut tenetur in praeti vi tata.
Qus eius rei est ratio' Nam sine miret entia & distinctione in
quacunque i. oneta, periculum spectat ad eum, qui moram in soluendo fecit. Et haec opinio verior est ex receptior.Quia minimiae pecuniae aqtii pollere videntur. Sicut enim duodecim denari j. unu solidum c stituunt, ita unus solidus duodecim facit
denarios. Hoc Martin. Laude n. in traci suona Onetae, rusert, D cum eo Cyn.de Doctor. in d. l. minorum, C. in quibu caucrest. noest necesI. Ioannes Andr. S: Do t. in dicto c. quanto. SI Angelus in d. l. Paulus, tr. de solutio. idem tenet Imol. di domi. Anto in d. c.quanto.
Haec certe intricata sunt, o obsecuriora, quam
ut recte intelligam. Quini intelligas γ Debitor siue in Iu- ero, siue in damno consiliat, post moram ad interesse tenetur. l. 3. in fin. de eo quod certo loco. Et quod veniat lateresse in lucro tenet gloss. Doctor.communiter, post II artol cin I. i. C. de senten. qus pro eo quod interest. Ergo venit hoc interesse extrinsecus,tam in minima pecunia, quam in gro Lsa. Quia mora semper debet nocere illi, qui moram facit, i.quod te. ff. de verbora obligat. c.mora cui. de regii l. iur. in 6. D inde etiam non potest ratio reddi diue sitatis inter monetam minutam & grosi