장음표시 사용
311쪽
tum fore nos in pecunia minuta. Si iam in terea antequam mihi centum illos reddas accidat, ut Principis lanci ione, grossi alia quot certi, qui prius pro uno expendebantur,qui iam nunc pro uno cum dimidio edi incipiant, vulgo accipiantur: certe hic Post moram tuam,aucta fuit aestimatio. Et Propterea aequum est, videbitor , penesquevi mora deprehenditur, satisfaciat creditori. Debet euim non immerito mora sua esse illi noctua.
do Dinores opinionem Bartui solitamZImola,& D. Anton. ind. c. quanto, Videntur saluare nartolum, hac scilicet adiecta clausula Sconditione, quando augetur aestimatio monetae grostae, Ut, Mutuo recepi duodecim fiore nos, eo tempore, quo Ducatus valebat unum florenum,
cum dimidio, si postea valor ducati ad duos forenos excrescat, is qui mutuum dedit, non poterit petere quicquam ultra sortem,etiamsi duodecim illis ii orenis potuisset acqui iure siue lucrari tempore murui, quatuor vcl quinque aurcos. Quia non patitur damnum, sed perdit lucrum. Hoc pacto Barioli opinio interpretarionem S: limitationem, saluationemque recipit.
Respondeo. Si creditor esset persona quae vcrisiuraliter conluc uillet mercari &Iocris studere, in hoc casu abique dubiores pedi us ad interesse habendus cstet, ratione lucri cessantis,i . . s.fin. in hanc albitrariam.'. de eo quod certo loco,be declarat Bart. in l. ia C. de sent . quae pro eo quod di ibi in hoc tractant Aut. Iinol. & Cum a.
Velum qui s non esset Mercator . Dais euam hoc, quod creditqr nec
Mercator sit, nec mercari solitus, nihilominus debitor indifferenter tenetur ad aestimationem in quacunque moneta, per argumenta & rationes supra alleg
Porrὸ in alio casu breuiter quaero. Ut ne i sp ciendum tempus contractus, vel soluti
nul loc scilicet vis. Pone casum Mutuo tu hi dedi centum ducatos, eo tempore, quo ducatus Ioachimicum siue laterum unum cum dimidio valuit. Dein accidit tempore, quo tolutio facienda fuit, ut valor Ducati augeretur ad aliquot solidos: quaestio est, an debitor possist aut debeat soluere centum ducatos, habito respectu ad aestumationem currentem tempore ipsius inu- tui, vel ad aestimationem currentem solutionis, prout sibi est et utilius. Respondetur,qubd inspiciendum sit tempus solutionis, & non contractus. Haec est sententia Bart. in dicta l. Pau lus,circa princi . vltim.
colum.& in l. cum aurum, per text. ibi, T. de auro S argent. legato. Bald. quoque ind. c. quanto. dc in Clement in . sina. cum ibi notatis, de decim. allegat Bald. in addi. ad Specula. in titulo desolui. f. nunc aliqua, Misi. lin.
Variantne etiam hic Doct. ut sipra 'Omnino. Nam contrariam sententiam
tenuit Alberi. in d. l.cum quid .is. si cer pota. idem tenet liald. in l. acceptam, C.de v-sur. ubi concluditur. quod considerari debeat tempus contradi ias, & non solutionis. Mouetur autem ad hanc decisionem, satis se ivola sit venia dicio ratione Quia debitor, inquit, pecuniam intrinsecam couertit in suos usus re utilitatem suam, e go non debet lucrari cum aliena iactura, s. si vina. quae in ol. oranti . de pet te.& c in Od. rei ven .Sed permulta argumenta patet,& inu ito clarius est, qu bd alic dariir te pus contractu sic reiici Iaco. Buir & alij. Nam pecunia est in contractu de obligatione. Et certum est, quid quale,& quantum datu fuit. Ideo tenetur reddere de moneta antiqua &vsitata tempore contradi us Vel
312쪽
tione. argumento est l. si stipulationum,qubdin certae sunt s. de verb. obliga. Ergo debitum esset in actione l. certi conditio. in princi p.& g. i. infra cod. Et pro hac parte adduci potest Liandum vend. s. dc nO-
N inline hanc quaslicnem,t o temporciis con urgentia facti aliquandosi osseZ
Omnino memini, scio, ante paucos annos in oris maritimarum ciuitatum, hanc ipsam,de qua nunc loquimur, materiam , in quaestionem venisse, hoc pacto: opulentus quidam Mercator cinerat maximam quantitatem satis,certo prccio coronatorum aureorum. Accidit postea,vt aestimatio dicti auri mutaretur & variaretur. Fuit quaestum,quid iuris essetλ& consultum per plurimos Doctores, considerandum fuisse,&in memoriam reuocandum tempus contractus , & non soluti
I tuden. videtur hoc loco dubitare, o cum aliis nonsentιre. Nec tamen omnino dissentit, sed putat sic distingui poste. Aut dies ad ijcitur solutioni,& tunc tempus solutionis con-sderandum est. Et hoc modo procedit doctrina Barto. in l. cum aurum s. de auro &argent. legat.& probatur in l. contraxisse, C de actionib. & obligationi b. . Aut honest statuta dies solutioni, & tunc inspiciendum venit tempus petitionis , Per casum in dicta l. vinum. Nisita inen debitor fuisset in mora. Nam odio morae inspicimus tempus contractus. Dcbet enim mora semper cis e noctua illi, qui moram iacit, d. l. quod te.de l. mora, fide usur. Et isto casu procedit opinio Iac. Butr. Alberi. 5 s quacium.
Quid tua fert opinio in hac rariatione senten
tiarum Ego indistincte sentio tempus conat raelus inlpici oportere penitus maestimatione extrinscca. Sic enim sensit Aro sons iuris. ut utar verbis Baldi, in l. contraditis. C. de fit de instrum. Hunc sequitur Oldrad. Lauden . inconsti . it.& alibi. Atque ideo in. O ARi conua ludocationis, siue mu-
tui, siue alterius conuentionis, attendi mus tempus contractus, etiam quantum ad bonitatem extrinsecam. Q 'are variata aestimatione, ob lipatus erit debitor ad iulam sistimatione, ius currebat seu invado & viuerat tempore cotractus, secundum iam dici os Doctores Aronem Oidrad. Consentit Panormitanus post Iino iam, de Dona. Amon i nc .cum olim, ex tr de censibus. Ioannes Andrae.& communiter D etores in c. quanto. I et r. de Anchar. post Do m. Cardin. S Imol. in Clcment in. fina. . pertextum ibi, in verbo, consuetam, de decimi S.
Mesti sint, quos nominasti in eandem tecum idefendentes sententiam, cui ct ego nunc
Addam & hoc, quod Petr. de Anchari. in allegata Clemen. sina. dixit, Doctorem suum fuisse consultum aliquando in casa dotis, ubi quis dederat in dotem fore nos: ducentos,boni auri, tempore quo forenus in minori erat aestimatione S valore. scilicet, ut ad Saxonicam monetam ca- sunt applice in quo valebat duas marchas . Lubccenses,Postea excreuit & auctus suit valoi forenorum aureorum, supra duas marca' ad duos solidos : quaestum suit, ruomodo dos restituenda esset. Respon it 3e consuluit, ducentos fore nos auri, qui fuerant in obligatione, restituendos, esse. Nisi sorte tempore contractus fuissent dati in dotem, ad rationem in arcaru, .& non florenorum simpliciter. Nam tunc
illa aestimatio deberet reddi , & noni
In legatis pecuniarse, testamento ordinatis. . quod tempus attendendum est, variata a finiatio ιῖ
Num tempus testamenti, vel mortis vel adita haereditatis attendere oporteat, , quaeris Prima si onte,tempus mortis considerandum esse videtur. f. disponat, in au ithen .de nuptijs. Et lex semper est in via ridi obseritantia l. Arriani, C. de haeredi. Ergo videtur legasse eo tempore , qud moricbatur. Probatur per Docior. liartol.
Baldum, S: Ansel. inj.s seruusdegatus. s. quia
313쪽
Rqu i quinque. s. de leg. i. Bartol. in l. fina. Ri. f. de libe. legato. & in final. g. s. fide funis. instru i ii strumentoque legato. Vbi dicit, si maritus legauerit uxori flumentiam in horreo vel domo sua , & deinde idem testator frumentum illud consumpserit, atque illud postea in locum refuderiat, quod uxor habebit frumentum tempore mortis in horreo repertum.
Proba ne tunc Decionem iHaec doctrina non pro ccdit ex natura verborum, sed ex praesumpta& interpretativa voluntate tectatoris, secludum Bal.& Angel. in d. g. qui quinque. Ouare nihil ad rem facit. Quid autem tu iudicas in hocseri de iure oportere t In hac quaestione, Oldrad. ind. consi lio decidit, debere solui de moneta usitara, currente, expendibili se recepta tempore testament r. pertext. in I. uxori. f. t stamento. V. de lega.3. l. Medico. fide auro& argen .lega. l. Aurelius. f. testamenti.&s Titi j. T de libe. legat.& ita sequitur Bal. Alberi. de Moder. hic. .
In hac ergo opinione acquies is 'Quidni Sed hoc saepe sum miratus, . qu bd tanti Doctores no allegauerint glossam singularem,&approbatam, perpetua memoria dignam, in s. penuit. T. de fund. instru . quae decidit, quod in legatis particularibus, siue rerum, siue pecuniarum, . semper attendimus tempus testamenti. .
Sed in fidei commitiis uniuersalibus & IN
gatis, attendimus tempus mortis testato
salutis facient ibus mentionem de pecunia, seu paenam pecuniariam imponet bus, quod φ tempus in aestimatisne pecuma ait end tur 'Diceret aliquis primo casus intuitu, obseruandum esse tempus statuti legis,
sicut tempus testamenti, ex.doctrina aurea, quod statuta magis aequiparantur vo- Ihntatibus, quam contractibus. ita sentit
Nicol. de natarellis, quem sequitur Bald
in i .penuit. infin. penu l. colum. versi. quae ro quid in verbis legis vel statuti. C. de ver b. signific. idem Bald. in pace Constan
nium. C. de testam. & in l. post gloss. ibi. C. de his qui b. ut indign. latius videre licet per Alexan. in l. si ita stipulatus. fide ver. obligatio.
Nonsibsribu huicsententia, et tot Doctorum opinioni'
Si quis recte considerare de aequa Iance perpendere rem velit, puto non absumdum, aut veritati contrarium fore, si quis distinguat;& sic dicat: Statutu aut loquitur de s olennitate, aut de solutione. Si circa sol unitatem versatur, scilicet,statutum dicit, qudd donatio excedens quingentos aureos, debeat insinuari, sicut&de iure communi sancitum est, in isto casu attenditur tempus legis vel statuti. Si vero statutum disponit circa solutione pecuniae,
quomodo illa fieri debeat: isto casu inspicitur tempus, quo solutio facienda est, ex quo oritur obligatio. Ita decidunt Specu.& Ioan . Andr. in addit. titu .de solution. g. nunc aliqua. versi c. fina. clarius Bald. in I. illud, circa ilia. C. de sacrosanct . Eccles. Min l. t. Q communia. de leg. Imol. in Clem. . s. dedecimis,& sequitur Laudens.& communiter Moderni.
Quid tu laudo ententia, facientibus me timem de pecunia soluensa'
Breuiter respondendo, attendendum est tempus laudi vel sententiae. Oldrad. in
Acciit quὸd quidam expendit monetam, qua fluit a principe reprobatam ct prohiburam fuisse, quaeritur an teneatur ille poena
Hic omnes dicerent; si ex tempore respondendum esset, quod ita. pertext. in lCorneli . ff. de sals. Sed veritas contradi cit. Quia poena falsi, quod ad hanc rem a tinet, no imponitur nisi in tribus casibus. Primo, quando corrumpitur & salsificatur vi ita dicam moneta de pondere. Secundo, in materia. Terti γ, quando cladiatur moneta, sine principis aut horitate. Sic Rrr respon-
314쪽
respondit' consuluit Bal. in contigentia facti. Ita Salic. in l. i. & l. fin. C. de salsin ine.& bene probatur in l. Cornelia. Et prostabili eda opinione Baldi facit, quod poena ubi in statutis, vela iure non apposita inuenitur, est arbitraria, l. i. s. i. n. de enfract. & expila. l. i. f de iure deliber.C.de
Quid respondebis in casu, quo aliquis tibi mutuo dedit pecuniam reprobaram aut pro hibitam. Tu vero industria tua, pro bonaeam expendisti. Quoitur, an creditor te
ad absolutionem ι ogere possit'Communis opinio eli,quod no. Quia industria expendentis, non prodest ipsi mutuati. sic enim senti ut Iacob. de Are.&Alber. per text. in i .ad i sal s. iuncta l. eleganter. g. qui reprobos .is. de pigno .ach. Iterum qu2ro.an una Materia a rea me argentea, pro alta vel aureapro argentea,θ
Breuiter dicendo, hoc de iure est expeditii na,SI liquet, quod una moneta pro alia pol it in tolutionem dari, dummodo recipiat iunctionem in genere suo. Ita
Exempli gratia. Ego tibi ad tempu mutuo concessi grossos aliquot Marcarum
Lubecensium. quos ipsi margitus a
pellant. Tu mihi vis reddere eius dein li-gae grossos marcarum Hamburgensi uin, vel Lunae burgensium, certe poteris. Nam eadem materia est, & ponduo idem, recipientia functionem in genere suo, l. . g. fi . de l. Titia. ff. de auro & arg. lega.
Quid si non reciperent inuicem functionem 'runc aliter iudicandum esset. Nam ego tibi mutuo dedi pro lsos arget eos, quos Sibrechenbergicos vulgo vocant, tu mihi
vis reddere mouetam alterius ligar areae contaminatam, certe non poteras, nec creditor cogitur accipere, quia dicitur pati damnum & diminutionem matrimoni j, d. l.Paulus. Attamen de consuetudine totius mundi seruatur, quod diuersa pecunia in Iorma, α aurca pio argentea, dc ar-
MONET ARVM gentea pro aurea solui politi, quia ex ge
nerali consuetudine dicitur recipere su et ionem. ita gloss. in l. si quis argentum. C. de donat. Bartol. & Doci. ind. I. Paulus. Bald .ind. Li. Melius Barto. in l. libera. C. de senten.& interloc. Quod verum intelligitur , nisi creditor palsurus esset aliquod damnum. d. l. Paulus. Puta, Si quiΩpiam mutuum dedisset alicui aurum, Q ipse creditor in longinquas partes iter est et
facturus, non cogeretur argentum recipere, qui agraue est & incommodum pori tu, aut etiam sorte in illis rartibus, ad quas creditor iter parat, incognitum. Vel si dedisset Ducatos, aut Vngaticos aur os, moneta in notam & usitatam illis locis, quo profecturus est, quis coget credutorem, ut in illa forma aurum receptet, forte incognitum Sc non receptum apud illos, ad quos properat. Iacturam enim faceret & damnum pateretur, d. l. Paulus. dc Laude n. in tractatu tuo de hac eadem in
Porro, Maritiis quidam confitetur in Ini menso dotis, se recepto ' renos centum boni auri ct iusti ponderu, quaero quomodo sint intelligenda illa rerbal Doctores volunt, quod intelligatur
de forenis ad computum solidorum triaginta duorum pro floreno , l. numis. s. de legat. 3. nisi adiiciamur instruinento haec vel ba, R in auro, ut sic subitantia significetur, id ipsa duplicata verba plus opeientur, l. baluta. s. ad Trebellia. cum suis concordant ijs. Sine dubio, illa verba boni auri intelliguntur de aureis, & non de foronis argenteis in moneta solidorum triginta duorum,& eo plus, si esse ut illa verba in quaestione apposita, boni auri S iusti ponderis, reper hoc elu text. in I.i. Ibi
Iuli i ponderis sint. C.cle veter . numisma potelia. libr. it. c. quanto. cum gloss. re de iureiuran. de ita sequitur Lauden . hic. In hoc casu consuluerunt Doctoies fere oratnes, quod ubi in instrumetuo appotaui tur illa verba bona auri, rectae ligae, de iusti ponderis, quod talia verba multum importent, ita quod non pollet creditor cogi recipere moactam pro auro per ea,quet nota
315쪽
'ng in Uecta. & toris, de qua pecunia soluere velit, nisi
Od. l. Paulus is de solutio. Quid ad hunc casium dices. Deposivi seu mutuo erogaυι ι entum librεs in orenis, quid hac rarba implorabunt. eι quod tempus attendere oportet, contractin ne, an si tionis 'Omissis contrarietatibus& diuersitaribus Barioli & aliorum, breuiter & succincte respondeo,ex Uecisione ipsius Barioli,communitcrapprobata & recepta, in l. l. si quis ilipulatus decem in mille,st. de se tui. ubi delinit & cocludit,qir bd si promittam cetum libras in florent, , quda forent erunt in obligatione. Si itaque in o
Iigatione, ergo non inspicitur tempus s lutionis, sed obligationis, i. Vbi autem. g. qui sortem .is. de ver b. oblig. Barioli tame& aliorum contrariatates saluari possent, ne viderentur sibi coturai ij, sed diuersi, id est, loquentes in diuersis casibus, scilicet,qubd in s. l. siqi9s stipulatus dece in mille,qua ratur de decidatur, an forent dicanturnia obligatione, vel in facultate soluendi. Ned in d. l. Pa illus, quaeratur, an consideretur aestimatio tempore cotractus, vel
solii tionis. Et haec d haer sitas colligitur ex verbis Lauden . Hoc respondere volui, cisi difficilis est solutio. forte contingeret creditorem pati damnum,& conditionem ipsius fieri deteriorem, argumen. d. l. Paulus. is desolution. Bari Ol. dicit, quhd in hoc casu debeamus considerare consuetudinem, & quid verisimilius videatur, Enui nisus de legati a tertio. gloss. ordina. de Doct. in l. semper in si ipii lation b. 1Lde regu .iur. Et sic cos muniter Doct. iudicant. Adhuc unum. Instrumentum se uti nis habet conducIorem obligatum esse quolibet a no ad soluendos centum orenos. Hic con
ductor seu fmphyreuta, per decem, q&In declin, siue rigynti annos. solari fine lixatiuis ad comptuum sciderum quadraginta, pro quolibet fureno. Dendesccessu temporis idcm iis unci soluere florenos ad comptuum solidorum triginta duorum pro forena. o dominus petri florenos a reos. Quid iuris elit
Respondetur: ubicunque dubium est, de qua pecunia senierint contrahzntcs,
re nihil diaerint, quod ista dubitat io tot
litur,& declaratur per solutiones long tempore praecedentes. Lauden.& Ange. in 'certi S anni S.C.de pact. argum. s. cum
plerisque in Ciuitatilus diversi sunt pecu- 8'. ς' νς riis C de vis. Quia talis praesu-niarum libra, sulpsa etiam diuersa νὸιm 2μμM J V Q p unia in obligatio emis
rem verso. Fel m. in c. cum Bertoldus,ext..' . i , , . dς iudica,& de diuturna praestatione. Angelus in J. sina. de veter. numisma. de intellectu,d. l. cum dein rem verso. Id Epot. libr. ιι. decidit electionem taedcbse Felamav c. cam causam,extr.depraescript . .
Tinis Disputationis Monetarum Henrici Hornm
316쪽
SV M MARI R. ii contractus qui fit ad pondus, numerum, vel mensuram ess imperfectus O condi
a Temptu contractus an ct quando fit inspiciendin, vel tempus solutioms. 9 nu 3. . Forensis in quibus disserat a non rensi. I Forenses contrahens in rno laco,hcet Ig rur statuto, quod ignorat tamen, si ex illo statuto enormiter udatur, potest petere restitutionem aduersius dominum. O in tu communis utendι, quanto tempore
ROCEDENDUM est breui- 'ter in declaratione huius diflficu itatis,tum quia verborum t rolixitas inimica est sapientibus , tum quia copiose &subtiliter multa fuerunt dicta, per d. allegantem in hac causa, cuius allegationes redactas in scriptis vidimus. t Et pro veritate permittendum est,qubd contractus qui fit ad pondus, numerum, vel mensuram, & maxime, quando precium statuitur in singulis mensuris, est imperfectus & conditionalis, ut dicit Iurisconsultus in l. saepe. g. in his .i decon.
Et quia precium statuitur in singulis mensuris, non est dubium, licet hoc non multum faciat ad rem nostram, quod
tot sunt contractus, quot sunt mensurae.& precio statuto per mensuras, quia diuersitas pretii inducit diuersitatem contradius, siue multiplicatio, uti. cum eius dem .s de aedit. ediet. & probatur in l. si
duas .is. de contrahen .emptio. a contrario
sentu,& benefacit text. & quod ibi per Docto. in L scire debemus. in princi p. s. de Verb. oblig. His praemissis videtur posse dici,ut diacit allegans,& valde subtiliter. quod etiaam si deberet inspici tempus contractus,& non tempus solutionis, ut videtur sen- sue spe. in loco allegato per ipsum et Bal. Ipse reserens. in l. illud. in lin. C. de sacrosanct Eccle. idem sentit in s .acceptam. C. devsur. tamen illa dicta essent intelligenda de contractu puro, non de contractu conditionali, quia quoad iuris essectu contractus non dicitur proprie contractus pendente conditione , 5 similiter, nec alia dispositio, unde dicit Bari .not. in l.Titio. in annos. s. ad i. Falcid.& Bal. in Lannualibus. C. te leg.
Qubd si ex forma statuti de quolibet relicto annuo debet solitigabellae, no debebit solui gabella de relicto pro annis sequentibus post primum, nisi in princia
pio cuiuslibet anni, quia in vitimis voluntatibus relictum annuum pro annis s ruentibus est conditionale. Inde etiamicit Bald. not. in Authen. Eb decursum. infin. C. de dona. ante nuptias, quia si ex so
ma statuti quaelibet donatio, debet insinua. i, non intelligitur de donatione, ex qua
317쪽
qua transfertur ius post morte, quia contractus non est purus interea.
Sed contra ist a multum facit, quia li-c Pt in ultimis volutatibus, in quibus conditio retro non trahitur respectu legatorum inspiciatur tempus purificatae conditionis, quoad ius quaerendum, in contractibus, tamen in quibus conditio retrotrahitur, sec sis, ut l. si filius. & ibi plene
per Barto. de quo verbo obligatio, & traditur in l. si uxorem. C. de condi. infert. &in l. quae legata. ff.de reg. iur. unde licet c tractus iste censeatur conditionalis,ut dicere videtur quoad ius quaerendum, videlicet ex qua moneta debeat solui, inspiciatur initi contractus. & ideo per praedi
di. quod si ex forma statuti, SI de contractu laeto in nundinis non debet solui ga- hella. hoc habet Iocum etiam in contractu facto in nundinis sub conditione, cuius effectus post nundinas purificatur, &idem dicit Barto. in effectu. in I. sancimus. C. de Consulibus, i. in . ubi voluit quod si de contractu debet solui ea bella ex dispositione statuti debebit solui gabella in
continenti de contraetii, ex quo disse tur transsatio iuris post mortem contrahentium.
Et est aduertedum pro intellectu istius passus, quod quamuis venditio quae fit ad mensuram, videatur fieri sub conditione . potestativa, videlicet si venditor mensus fuerit informaliter dicit text. in d. l. quod
saepe. &sic videretur etiam in contracti. bus inspicientibus tempus conditionis purificatae. secundum Bart.& Moder. in d. l. si filius. Re tamen vera ista non est coditio p testativa, quia si esset potestativa sequeretur quod esset in potestate venditoris non mensurare, & sc non perficeret contractum si vellet, quod est ridiculum. Et ideo alia via quam tetigit d. allegasa est verior & melior, videlicet quodisi moneta non mutatur in bonitate intrinseca, sed solum variatur valor extrinsecus. sine dubio non debet attendi tempus contractus, sed tempus solutionis, dummo-
DE ARETIO. 67s db debitor non fuerit in mora, ut habet
communis opinio, quam bene tetigit d. allegans. pro qua etiam facit quando dicit
Bar. ind. I. Paulus. in fin. in ultimis verbis,
dum voluitquhd si pecunia minuta est in obli atione & pecunia grossior in facultate soluendi. verbi gratia, quod ad x idendu quo valore debeat solui forenus iste, inspicitur tempus solutionis, per t. si stipulatus sim decem in melle.F. eod. tit.& iste videtur proprie casus noster, quia sumus de solidis Ianuensibus, & sic de pecunia
minuta, sed de consuetudine, vel voluntate creditoris, data fuit nobis facultas soluendi de moneta grossa, id est, in auro& in casu nostro augmentum valoris florent prodest debitori. in casu autem postito per Bartol. in l. Paulus. in z. q. videlicet quando debitor recepit flore nos mutuo,& tenetur reddere flore nos, deminutio cedit ad incommodum creditoris, augm
Sed tamen in utroque est eadem ratio.
Quia in his qua debentur in genere ista en re
gula,qubd variatio vularis extrinseci instic tum tempore solutionis,ut eadem res postre di ingenπe ct debeat, non attenta mutatione valoris extrinseei, siue ista rarietas tendat adcommodum debitoris, siue ad commodum creditoris, Ut patet in l. cum quid,& in l. vinum. s. si certum peta. & quod debeat attendi tempus solutionis, etiam in solutuo ne monetae tenet Bartol. expresse. in d. I.
cum quid . in fin.& hanc opinionem ibi firmat Bal .multu diffuse,& plenius in quodam consilio suo, quod fecit in Ciuitate Asculi, ubi dixit, quod si tempore dotis
datae marito in florenis, & florenus valebat certum quid,& tempore restitutionis dotis mutatus sit valor, debet attendi tempus solutionis, respectu valoris,quod consilium refert & sequitur Pet. de Ancha. in Clem. fi n. de decimis,& hoc etiam in constitutione dotis tenet Barto. in I. res in dotem. s. de iur. loti. & haec est vera & communis opinio, & in hoc non erat necesse
scribere,qa bene satis et sufficienter istud fuerat declaratum per d. allegantem.
318쪽
616 CONsILIVM PN MATERIA MONET sed dubium difficilius in ista materia
facit statutum vel decretum sensuit, quod fuit faetii de anno 1. 7.& postea bis con
firmatum manno i si . quo cauedum ne D
fectu quod solutiones debeant fieri de bona moneta,& quod florenus no potat solui, nisi ad rationem solidoru η . unde cum contractus fuerit postea factus de i et .videtur quod debeat intelligi facta solutio de floreno secundum formam statuti, nec potuerit solui ad aliud computumTquia contrahentes in dubio astringuntur si tuto loci, in quo fit contractus,ut bene dicit,d. allegans arguedo pro parte aduersa. Sed responsiones seu ad istud statutum non videntur sum rere, quia licet contrahens forensis ignoret statutum in specie, satis est tame quod potuit cogitare in genere aliqua statuta, etiam in loco unde licet in delictis fiat disserentia in aliquibus casibus inter forensem & non forensem. In contractibus tamen non fit ista differentia, Vt patet ex not. ind. l. t. de summa Trinita.& fide Catho. Sicut enim in delictis ille qui committit aliquid prohibitum de
iure communi ligatur poena statuti, quod ignorat, quia satis est qubd statuerit aliquo modo se obligari, secundum Bald. in loco prae allegato. Ita in contractibus, quia contrahens in in contradi u scit se ligari, licet non credattana en se obligari, quia ignorat statutum, in statuto loci obligabitur. Nec videtur esse sufficiens secunda responsio, quod illud statutum perco suetudinem sit sublatum, vel non recep
tum, quia istud potest dici, si consuetudo haberet essentialia sua, id est, fuisset praescripta spacio decem annorum, quod spa-cium ad minus requiritur, secundum omnes, ut plene traditur. in I. de quibus isdelegi.& in c. fina. de consue.& hoc est quod fecit me multum dubitare in ista mat ria, quia etiam quando lex non recipitura principio, ad hoc ut tot latur lex, requiritur cursus decem annorum cum consu tudine, ut tradit Io. Cal. & sequitur Anto. de But . in c. i. de treu.S pace, Se colligitur
ea his quae au.Io. And. super rubI . con sue.& ista multum urgent prima secie. Sed tamen his non obstantibus omni b recte pensatis contrarium dico verius esse in casu nostro, primo quidem, quia Vzait Innoc. not. in rubr. de consue.& sequitur ibi Ant. de But. et Io.de Imo.& plenius ponit idem Anto. in c. a. in penu l. char. de
constit. licet forensist contrahens in loco ligetur statuto quod ignorat, si tame ex itilo statuto enormiter laeditur, de statutum illud probabiliter ignorauit, potest petere restitutione aduersus damnii quod incurrit,ex clausula generali, si qua mihi i sta causa esse videbitur, quod dictu maxuma est rationabile, de veru in casu nostro, in quo emptor ignorabat statutum,& venditor sciebat, unde quodam odb videtur
decepisse emptorc. ignorauit autem eminior probabiliter statutum, tum quia forentss,& no consuetus in loco, tum quia contrarium obseruabatur per omnes in solutione monetae, indicto loco quod sol uti recusaret iusta causam credulitatis de e rores, quia cosuetudo etia nullam tribuit iustam causam ignoratiae secundum gl. ine. clim venerabilis.de consuet. facit quod
Vnde pater ex praeinissis, quδd ex quo princeps videtur si forenus deberet tibi computari i. solid. laederetur, enormiter posset petere rest itui aduersus cotractum, et damnum incursum, lato etiam quod ligaretur statuto praedicto, sed osteditur ex secundo capite clarior,quod istud statutu
non ligabit nos tempore contractus, nec est attendendum, quia ut ait not. D. Card Flor. in c. t. de treuga & pace. et ibi eum s qui tur D. Ioan . Imol.&D. Abb. Modern .
quandb statutum fit a superiore, & no a. recipitur a subditis, immo seruatur contrariumn hoc hic sciente & patiente superiore qui facit statutum ad tollendum tale statutu,qu no liget, nec requiritur consuetudo praescripta per decem annOS, sed sufficit simpliciter xsus contractus al-leg. text. .dist. I. i. optime facit. de quodnoda c.cum olim.de clericoiug. & i .dist
319쪽
Clare Ant. de But. quem ipsi no allegant,in C. quia circa. de cosan.&a . ubi dicit not. ad propositum, quod quando lex non recipitur ab omnibus sciente superiore talis lex non ligat, quia superior videtur eam tacite tollere, ex quo scit contrarium o seruari & patitur, & idem credit ubi Do. Abb. Moder. si lex recipiatur a minori parte no obseritetur autem a maiori. alle. not.
per Io. And. in c. fi . de cosuet. quod dictum inst aequissimum in hoc casu, quia non debet esse in potestate minoris partis, Illud sub d induceret maiorem partem ad pe catu, quod incurreretur per transgressionem legis, vel etiam aliquam aliam allegationem. Et quandb D. Andr. dicit, quod lex ouae non recipitur ab omnibus non ligat sciente & parte superiore, satis ostendit, quod ad inducandum hunc effectum,
non requiritur cursus decem annorum, quia si priusquam tolleretur lex, requireretur talis cursus, tunc lex interea ligaret.
α potius deberet dici, quod tolleretur vinculum quam quod non ligaret. Ex his infertur modb ad propositum, ex quo leges istae nunquam suerunt receptae in obseruantiam. Sed non obstantibus ipsis semper fuit saeta solutio de moneta currente, sciente & patiente superiore, qui cum esset in ciuitate, non potuit
ignorare consuetudinem notoriam, ut in c. i. de postulat. praelat. &inc. cuin in tua.
qui mal .accus. posis & l. sed si pupillus.f. praescribere. F.de institoria istae leges nullum habuerunt effectum, nec debent attendi. & ista sufficerent pro iustitia no-
Sed tamen ex superabundanti dici-
mus iratio loco, qudd ex quo communis obseruantia tempore contractus erat contra l. contrah rntes, videntur tacite ita pepigisse, quia ita erat consuetum, qu bd solutio fieret de moneta currenti, quam uioconsuetudo adhuc non constet praescripta., P sic non transisset in formam coniuetudinis, quae posset tollere legem, quia ex quo solutio sic communiter fieri con
saeuit, partes videatur subintellexisse pRANCIsCI DE ARpTIO. err
in contractu venire, quod erat consue- tuin, ut l. final. C. de fidem itor. de l. si prius. g. penui.& ibi per Bart. ff. de aqua plu. arcen. ubi allegat multas alias concordan
Et est vera ista conclusio etiam si sit obseruantia nondum praescripta, spacio decem annorum, ita tenet Nico. det Mat. all. Doci. & refert & sequitur Ant. de Butr. in c. fin. in io .char de consuet. circa princi p. pe. col. in meo. Pro hac non facit optimὰ
quod eleganter tradit Bal. in l. binos, ver fin. C. de aduo .di. tu ubi dicit, quod si superior deputat officialem cum salario consueto, videtur habitus respectus ad ultimam consuetudinem & obseruantiam, tiacet illo non durauerit longo tempore, repraecelssset contraria cosuetudo praestriapta longo tempore. Facit optime pro ista conclus tex. cundit in unam ieet.gl.in I. de dote. in priu.
Tqui satisda. co: ubi dicit, quod si partes non conue. de die ponere in stipu. iudex non tenetur sequi consuetudinem & Obseruantiam, sed potest apponere tempus arbitrio suo, si tame ista stipii latio sit sim pliciter interposita sine die, dies consueta apponi videtur esse subintellecta, quε distinctio non potest habere locum, nisi in consuetudine non praescripta,quia si consuetudo esset praescripta , haberet vim legis, se iudex teneretur eam sequi,& secundum hunc intellectu, est ibi casus pro ista conclu. quod obseruantia est usus no pN- script. videtur tacite subintelligi in pac
Non obstat quod no.glo.& Bar. postea in I. Labeo. T. de sit p. leg. ubi ex preta vult vhd comunis usus ut .dcbeat esse prae-criptio spacio decem annorum, & dum alle. l. praedictam. & quasdam alias leges,
uae dicunt, qu bd pacta consueta apponiubaudiuntur, in contractu Exemplis .c munem usum uten. in dictis legibus satis videtur sentire, quod pactum consu tum apponi non venit in contractu taciatu, nisi usus sit praescrip t. spacio dece annorum, quia ad illam doctrinam respon-sss , detur
320쪽
6 8 CONs1LIVM IN MATERIA MONET.detur qubd sorte posset procedere, quamuis hoc nodeterminent pro nunc, ubi ob- sei uantia esset contraria, legi vel statuto, N partes contrahentes hoc scirent, quo casu posset dici quod ex quo, l. vel statuto adhuc non erat sublatum, partes viderentur habuisse magnum respectum ad statutum, quam ad obseruantiam adhuc non validam. Sed quando ambae partes probabiliter ignorarent statutu,vel etia altera ipsorum, ut fiunt in casu nostro, tunc probabiliter potest dici, quod dicunt praedicti
Doct.q uod partes ignorantes statutum. et scientes obseruantiam, secundum illam videantur contraxisse, quia nemo potuit cogitare de eo, quod ignorat, i. mater.Εde inoffic.testam . denot. in I. Clodianus. i de acquiren. haered. cum multis alijsῖ
milibus Si enim diceremus in casu nostro,quddvenditores salis qui sciebant statutu,viderentur sensisse de moneta, de qua in statuto fieret interpretatio, ex quo contractus redderetur inutilis, quia cum emptor ignoraret statutum, & sciret consuetudine, non viderentur concessisse in eundem valorem monetae, & sic pactio redderetur inutilis,ergo illa interpretatio non est assumenda, sed illa per quam contractus valeat, secundum gloss. in l. semper in stipulatio. f de regu .iur. & plene tradit Bar. in I. veteribus. F. de pact. videntur enim habuisse potestatem Officiales sancti Geor.
gij facie n. vi reciperet florenum admonetam currentem , quia procurator habet potestate in appo. in instrv. es ausulas conluetas, utcst casus,& ibi Ange. in l.bene. 1Zenone. C. de qua praescrip.& l. si pista re. g. si creditor .sside pign. ac. & bene facit text. in l. vel uniuei sortim. Ceod. Et hoc maxime est veru in casu nostro, quia
ut supra est probatum dicta statuta nouligant, nec sunt in obseruantia.
addidit R. sudet. R.I. C. Ex hoc Consilio D. Lector consequititur,communem sentetiam esse, quam nos posuimus in Conclusa. maxima, cap. .lbbro t. Videlicet si Moneta mutata sit non in bonitate intrinseca, sed solum xxtrinseca, tunc non tempus contractus, sed s Iutionis tantummodb attendendum esse, quod egregie hic comprobatur. Adhuc praeter alia quae pulcherrime hic habe tundeciditur, non tam illam aestimati nem,quae legibus vel statuto est prs finita, quam quae usu atque consuetudine incontrarium est recepta, praeualere ac praeponderare, ubi de principis ac Superioritatis patietia ac tolerantia,&c. de quibus nos copiosi is libro primo, cap. i6. & Quaest Monet. cap. zo. quo te remittimus, egia