장음표시 사용
351쪽
snt,ut econtra. Et idem sensit Crau .consi.
Quarib, admisso rem esse dubiam, quam tamen claram ex iam relatis adfauorem Censuar ij existimo, adhuc dicendum est , soluendum esse censum de moneta nunc currenti. Nam ex totis inbsecutis solutionibus declarata fuit haec ambiguitas : cum non solum decennium, sed etiam a die celebrati contractus in hanc usque diem soluta semper fuerit moneta currens solutionum temporibus. Est inquam haec ambiguitas declarata, ut scilicet intelligatur promissa moneta cumrens tempore solutionum. Ita egregie scribunt Bald. in I. si certis ann is, nume. 9.C.de pactis. de Martin. Laudens in terminis intractatu monetarum, nume. V. qui hanc facti speciem recenset. Titius promisit centum flore nos omni anno , nec fuit dictum , de quo fio reno intelligeretur: it facta per decenniura solutio florent aurei. censuit Laudent; s, promissionem illam censeri factam eo enorum aureorum, ex quo ita semper persolvit: quae quidem solutio ita mentem fui se partium declarauit. Et subiungit Laudensis, quis d si promi isto esset clara, & aliud sol ui contigisset: opus esset, quis d inter priuatos decursi esset anni triginta, inter priuatum εἴ Ecelesiam quadraginta ut pene decursi hic sunt) ad hoc vi illi promissioni praescriptum centeatur. Baldus &Laudensis doctrinam probarunt, Brunus in tracta. de augmento monetae, in prima particula, numer. 6. qui in claris nostris his terminis loquitur. & idem in a. limitat. nume. s. & ita respondit Collegium Papiente in consilio impresso post relatum tractatum Brunt, eli colum. r. versicu.
praedictis non obstantibus, quo loci&alij plures praeter Baldum & Laudentem,& Curti . Senio. i in tractatu monetarum, quaest. vlti. recensentur. Quibus accedunt Socin.Sen. consi. o. num. 9. lib. . Ias .in l. r. num. 174.C. de iurecmphyt. Decius in l. si certis annis, num e. i . C. de paci. Rub. con- m. s. nume. t.clare in terminis Natta con
probat. Quae sane sententia vel ex eo confirmatur , quod haec dicitur quaedam ii terpretatio rei dubiae, i quae a sublecuta obseruantia prouenit,& quae quidem obseruantia praescriptione omninb perfecta non indiget. ita in specie considerat Arct.
cons. H.colum .3.versicul. sed tamen ex superabundanti. idem respondit Socin.Sen. conii l. s. libr. i. quos secutus est rauet.
Quint , , suffragatur non mediocriter, qu bd in claris his terminis respodit Curtius Iun. consil. r . num e .6. vel sicli. accedit
ad confiirmationem. Cum scribit, hanc disceptationem l mutationis monetae intrinsecae & extrinsecae non esse faciendam in his contractibus censu arijs, dum in eorum celebratione de constitutione nulla numeretur monetae species, cuius deinde valor augeatur vel minuatur. Et ideo, ait
Curtius, haec disceptatio soldm fieri debet illis in casibus, in quibus vel depositae, vel mutuo datae pecu niae suerunt. Cum tunc maxime intersit creditoris, quas p cunias recipiat, quod non contingit in casu constitutionis census, cana spccies certae monetae non est promissa, & nulla praecessit, ad qua relatio habita credatur. Et subiungit Curti. ex doctrina Salicet. in l. vltim. ad finem.C. si certum petatur. Min l. quicunque, colum. 2. Versicu. quaero, quomodo hodie practicabimus. C. deseruis fugitivis. Cum dixit, quod ubi nota
est xllimatio monetae antiquae, tunc secundum illam est fac icnda solutio. Sed ubi nota non est, tunc debet solui de cumrenti, tanquam subrogata loco antiquar. Nec huic argumento ob: latc. cd muta C nonicis, & c. olim causam. de censibus, quia inna suo loco declarabimus. Sexto accedit, qu bd nec ratione mutationis monetae ob intrinsecam bonitatem habenda est hic ratio monetae antiquae. Quod ut dicam, mouet me summa auctoritas Geminia n. consit. 137. Quia alias δε Roman .consit. iis . Circa primum.
qui quidem ambo in eadem facti specie Υ γ y ι nostra:
352쪽
dito CONSILIUM IN MATERIA MONET.
nostrae non dissimili ita responderunt. Ex
contractu a Pont. Max. approbato mona-
3 sterium t Sancti Antonia tenebatur tradere monasterio Montis maioris tot praedia, ex quibus summa mille trecentorum librarum Turonensium annui redditus perciperetur. Et interim, doncc praedia traderentur , quod monasterium Sancti Antonii numeraret quotannis illas libras mille & trecentum , eo contractus tempore moneta erat preciosior, deinde paulatim facta fuerat vilior intrinsecus, cum pro quarta parte imminuta fuisset, ita ut quindecim solidi veteris monetae valebant viginti ex nouis, &econtra viginti, ex nouis solum quindecim ex an tu quis aestimabantur. Responderunt tamen Gemini a. de Roman. sufficere, quod solueretur redditus ex moneta currenti tempore solutionis, atque ita e moneta recen-
4 ti & noua. Ea praecipua i ratione moti sunt,q ubd ille annuus redditus constitutus fuerat, ratione habita ad perceptionem fructuum quemadmodum veru contingit in casu nostro.) Et ideo licci moneta intrinsecus mutata fuerit: attamen obligatio fructuum siue praediorum aliarentium fructus tot librarum non fuit interim aucta. Et si ab initio tradita sui Diant praedia tanti redditus, & postea fuisset intrinsecus tua minuta moneta: non tamen propterea fuisset auctum plectum fructuum: nec redditus maior facius. Et per consequens non tenebat ut monasterium Sancti Antoni; maiorem summam soluere. Geminiani Romani responsa probauit Modern. I'aiisiens. in traciat. de suris, numer . So9. Et verior est haec Geminiani S: Romani sententia, et si in eadem mei facti specie contrarium respondei it A lib. cos. 9. Quhd solutio fieri, lib. 2. Septimo huc maxime spectat, quod dominus census nullum ex hac intrinseca mutatione monetae sentit damnum: &ob id huius mutationis nulla est habenda ratio. Nam quod scribunt Doetores habendam t esse rationem monetae,cum
imminuta suillam n ecus, locum habet
quando ex ea mutatione ereditor se tit aliquod detrimentum , ut supra seno verbo attigi) non autem quando vetit et lucrari id quod probat. l. i'aulus. ff. de solutio. ubi Bartol.& caeteri. & in specie Laudensis in tracta. monetarum, quae it .s. nume. 3. Atqui in casu nostio dominus census nullum sentit damnum, si moneta
noua loco antiquae ei numeretur. Quoaan verum sit, vel ex eo aperte conitat, quod si accipio nunc forc nos nouem ce tum ex illam cincta, quae coanno i, 23. cu-debatur: quemadmodum ex illi per mutitae reperiuntur, non tamen plures aur os potiani nunc acquirere quam si darem tantundem ea moneta, quae nu nc cuditur:& tamen contrarium verius esse deberet. Exempli gratia. Sum egrosios sex ginta sex ex illis, qui e anno istis .cude bantur, non poteris certe acquirere unum aureum, ut eo anno m8. acquisiuisses. Sicuti etiam si ex moneta noua sexaginta sex solidis non poteris acquirere aureum vel nouum, vel antiquum. Et tamen, si ve
rum esset, quod moneta noua esset intri secus deteriorara,& vilior facta, quam Gratantiqua, opus esset dicere, quod licet cum sexaginta sex grossis ex nouis non possit acquiri aureus unus, possit tamen cum sexaginta sex grossis ex antiquis, quod falsum esse manifeste constat. Rursus sume exemplum ex cauali tis, i qui valent tres grossos, accipe ca- uallotos viginti duos ex antiquis ex his
enim plurimi & hodie reper utur in haeregi oe,) no certe poteris acquirere unum aureum ut olim: quo tempore aurcus Grat valoris florenorum quinque cum diamidio: & florentis costituitur ex 'uatuor cauallotis, vel ex duodecim gro lsis . Si ergo aperte constat monetas paruas demia nutas, ex quibus sto tenus,& deinde aureus costituitur di aestimatur esse nunc ciu Ddem valoris,quo& olim suit: sequitur dicendum no esse factam aliquam mutati nem intrinsecus mone is huius minuis. Et propterea cessat illa consideratio Doct Ium, qui dicebant, monetas minutas esse
353쪽
so die effectas viliores D deteriores: cum hodie ex simili moneta, qua olin cudeba-
tu r, non possint acquiri tot aurei, ut acquirebantur olim . ellat inquam ex relatis consideratio haec. Et si iecte perpendantur,mecum sentitant modern. Parisiensim dicto tractatu de usuris, nume. 7 .& Na γ' ta consit. . numer. 3. versicu. In casu autem,l: bro secundo. Et si dicatur: aduerte, quia olim, hoc est eo Anno M.D. XXVIII. dominus t census ex ea summa flore norun ouem centum & quindecim poterat acquirere aureos centum sexaginta octo plus ininus. & tamen hodie vix centum cosequi poterit. Ergo tot forent numerari deberent,ut etiam hodie centum sexaginta octo aureos acquirere posset, vel saltem numerare aureos ipsos quia respondeo ut uberius infra dicam ex iam dictiscens uarium conuenisse numerare tot fio renos ex quibus dominus census centum
di sexaginta octo aureos haberet: qu ia eo modo aurei suissent in ob Iigatione positi. quod tamen falsum est, cum censuarius ad monetam ut iam dictum fuit tantum
teneatur. nec habet necesse ita facere, ut dominus tot aureos hodie, quot.olim con, sequatur. .
8 Oeta ub,t confirmaturiam relatum argumentum, ratione ducta a vera mente partium. Est enim ita conuentum. Quod fiat solutio forenorum nouem centum quindecim in tot aureis. Aureorum summa determinata non fuit: quod ea ratione factum credendum est, qu ia considerar ut contrahentes suturum fore, quod quandoque plure , quandoque Nuciores auret,ut temporum varietas seret, solui potuissent. Et ideo in determinate dixerunt, nouem centum quindecim fore nos in tot aureis r volentes quidem in obligatione esse determinatam suminam florenorum: in determinatam vero in solutione summam aureorum, ratione futurae variatio-as nis valoris aurei. Et mentem l contrahentium in his esse maxime spectandam, probat Loerius quaestio. fr7.ntimur. 3. &Guido Papae quaestio. si fiat monetae,
Nono, admisso quod res haec esset dubia & obi cura, attamen adhuc pro Censuario pronuntiandum erit . Quand quidem in obscuris sequimur quod munimum t est, i. semper in obscuris, S l. semper in stipulationibus, in fine. de regu.
lis iur. l. qui concubinam. g.cum ita, i l. .d i t. .S c.ex parte, decens b. qui textusi sui ecie solutionis census loquitur. Et interminis noliris mutationis monetae, ita
Decimo & vltimo accedit, quod hic
res agitur cum persona Ecclesiastica, nempe cum reuerend. Episcopo. Quo fit, ut licet alias debitor teneretur soluere demoneta antiqua, vel cius aestimationem: ait
men inspecta aequitate: quae t personas ecclesiasticis prae oculis este debet, sufficit
soluere monetam eiusdem valoris currentem tempore solutionis, maxime cu quid. solui debet ratione perceptionis fructuum . ita egregie desolutione decima scribit Bellen ainus in tractat.de charita. subidio. q. 87. in sit . . Non obstant nunc adducta in contrarium,ex quorum confutatione de dissolutione res clarior apparebit. Ad primu mi respondeo multipliciter, & primo dicendum est, forte verum non esse illam mai rem propositionem ex recepta opinione,
quod sci licet habenda sit ratio mutati nis in bonitate intrinseca. Cum opinio illa fulcita illis iuribus relatis in eo primo
argumento partis aduersae eam non m bent. Nam is textus,c. olim, de censib. huc habet sensum, quem post Modern. Parisiens in dicto tract. de usuris, num. 8. probat Didac.Couar. in tracta. Veterum colia latio. numismatum , cap. 7. g. Vnico. co clusione tertia. In eo i c. olim, non agituri
de bonitate intrinseca, sed de quantitate ipsius summae debitae, pro qua minor summa in alia specie certis annis citra praescriptionem soluta erat. Siquidem debebantur,& ab antiquo soluti fuerant tres denari; Papienses, pro quibus a triginta sex annis cmpeiani solui sex denari j Luce seo, videlicet tres Lucenses pro quolibet:
354쪽
Papiens , tunc autem cum coeptum est hoc fieri, nouem Lucenses circiter aequi- Pollebant summae debitae. Sed lapsu tem poris,declinatione monetae Lucensis, quae
fere dimidio deteriorata fuit in triginta sex annis, accedit quod quinque, vel sex denari j Lucenses, non valebant nisi tres Lucenses, ex tuis, qui te triginta sex
nos currebant: SI tamen deb: tor, quia ex tunc solitus erat tantum nouem Lucenses soluere, videlicet tres Lucenses pro quolibet Papiensi, nolebat deinceps plus solvere,quo non obstante, quia creditor erat
persona Ecclesiastica, contra i quam non sufficit praescriptio minor quadragenaria , damnatus fuit debitor ad soluendum denarios Papienses, vel eorum aestimationem. Haec eis inquit ille Modern. Parisiensis tota hypothesis dicti capituli. Et sic
nulla erat mutatio, nec alteratio speciei monetae debitae, videlicet denariorum Papiensium in intrinseca, nec in extrinseca bonitate, sed solum acciderat mutatio, &deterioratio tam intrinseca, quθm extrinseca, ut verisimile est, vel saltem extrinseca monetae Lucensis, quae non erat debita,
licet in ea fuisset admissa solutio, primo usque ad quantitatem & aequi pollentiam
Papiensium debitorum, deinde per erro- rorem non aduertendo ad diminutionem monetae Lucensis in multo, puta dimidio minore summa , dum non solueretur maior numerus Lucensium, quam initio : & tamen sensim ita deteriora- ti fuerant, ut tandem minus dimidio valeret.
Cum autem nihil l esset praescriptum,
vel mutatum in summa & in specie monetae debita, certum erat & indubitatum, quod in denarijs Lucensibus debebat attendi valor & aestimatio, quae erat temPO- re singularum tolutionum, ita quod licet olim, quando tres Lucenses valebant v- num Papiensem, potuerint solui tres Lucenses pro uno Papienti: & ita diu solutum fuerit, tamen nunc quando ita deteri orati de vitificati sunt, ut sex non vale- aut communi usu, nisi unum Papiensem,
non sumsit soluere tres modo solito pr scriptione nondum firmato, sed soluendi sunt sex Lucenses pro quolibet Papiensi Et in summa Papienses ipsi, vel eorum aestimatio. Quoties enim quaedam species monetae est in solutione, vel pro alia soluitur, tunc necessario attenditur i psius monetae, ruae soluitur aestimatio exiliens temporeolutionis dunuaxat, quo sit ad aquatio ad summam debitam. His constat ex sententia Modcrn. Parisiens. d. c. olim, non 3 probare quod bonitas intrinseca tantum debeat attendi, quae est tempor contractus, sed potius oppositu probat. Nam tex. solum considerat aestimationem monetae debitae:& sic valorem extrinsecum. Quod auteni non consideret valorem intrinsecum debitae monetae, scilicet denariorum Papiensium,patet dupliciter. Pr imo, quia dς valore eorum intrinseco nulla mentio in toto textu . Secundb , quia non
vult solui denarios Papienses, sed solum
vel eorum aestimationem ad debitoris electionem. Ergo non ea igitur materia seu bonitas intrinseca, sed solum antiquus valor. Et sic ille textus non probat, ad quod passim a nostris adducitur, sed potius contrarium. Non etiam obstat c. cum canonicis, lecensibus, quia respondeo una cum Mo-der n. Parisie n. in dicto tracta. de usuris, numer. 7sq. Nam loquitur ille textus, qtiando moneta non solum aucta est intrinsecus, sed etiam extrinsecus proportionabiliter ad augmentum in trini cum ut semper fieri solet aucta est. Probatur 1 pri- μmb, quia vetus moneta erat abr ata, nec
diminuta , sed stabat in veteri & solito cursu suo,& sic erat proba & legitima, ut prius , alioqui nodi diceretur in textu, quod debitor potest deinceps soluere de
veteri moneta, ut prius: & tam cia pecunia noua erat maioris aestimation is, de sic maioris cursus, quam prima. patet in fine textus, tum dicit: quod si debitor soluat de
meliori moneta,non tenetur excedere ae
355쪽
stimationem pensionis antiquae, sed potexit dcducere quantum aest imatio nouae, excedit aestimationem antiquae monetae, vel pensionis in antiqua soluendae. Ergo moneta notia erat aucta etiam extrinsecus. Probatur secundo , quia a communiter contingentibus, non solet cudi noua aliquatenus fortior in Oncta, quin eriam incursu carenus, vel pluris augeatur quantum sit de meliori materia Probatur tertio, quia si de facto fui stet expensis Regis, vel Re publicae, noua melior excussa, non aucto valore extrinseco, tunc necessario vel suis et reprobata vetus tanqua in illegitima, vel ipso i acto e Dpitici esse maiorisasti inationis indicaturae: quorum neu trum est in d. c. cum canonicis. imna OOppositum,quia vetus moneta nec reproba ta erat, nec in cursu diminuta erat. Ergo
innino dicendum est , quod noua fuerat intantum cxtrinsecus, quantum intrinsecus aucta, Et sc ibi non agitur de deducendo per debitorem simplici augmento intrinseco, si velle tibi uere de meliori moneta, sed de deducendo augmento extrit seco,& maiori aestimatione. Consequenter ait Modernus ille,& recite) ille textus nil prorius facit pro communi sen-' tentia.
Nec obstat, quod ibi creditor non contenderet de maiori , sed de eadem summa , ibi , & iidem summam illam
ex integro , a c. quia respondetur, quod illa verba reserunt tu ad numerum nummorum, qui crat idem: non autem reseruntur ad quantitatem inde resultantem, quae erat maior, ut probant verba
in sine, ibi, aestimatione pensionis antiquae . Caetera quae a Moderno illo Parisen. recitantur, non refero, cum existimem satis superque ex iam relatis cons lare,d. c. cum canonicis, ad rem hanc non spectare. Non quoque obstat textus c. quanto, de iureiurand quia respondco ex sentcntia eiusdem Modern .Parisiens. di isto tract. de sucis, numer. 37. quod ibi non erat
Pub Ilico decreto conititutum aliud legi-
timum pondus monetae: inamb mancbae antiquum decretum,& definitio legitimi ponderis a Rege de populo legitime facta. Sed clanculum sine legitima de pragmatica forma, & irrequisito populi consensa defraudata fuerat moneta legitimo pondere:& se in effectu illegitima & fraudulenta moneta excula silerat per auaritiam
Principis. Vnde inquit ibi Innocentius Tertius, i quod magnum scandalum de
detrimentum populi oriebatur: quoniam manebat vetus norma & definitio monetae a qua populus discedere nolebat, te scquae de nouocudebatur, erat illegitima, de tamen per Officiales Regis de Delo spargebatur in vulgus incautum ,& sparsa non poterat habere cursu ira, utpote il- legitima . Et habentes veterem S bonam
monetam, nolebant eam expendere metu, ne tibi periret, maiorique metu detrectabant nouam recipere : simpliciores autem & incauti circunueniebantur. QVare Rex Arragoniae, ad quem illud rescriptum Innocentis Terti j dirigebatur, illum abusum non solum correxit, sed tandem ut scribit Petrus Bel iuga in Specu. Principum, rub. 36.de mutatione monetς lege lata val lentiae 1 S.Calend. Maij, anno. D6 .disfiniuit certam, perpetuam de immutabilem formam, pondus & puritatem materia monetae regalium Valentiae. quibus constat d. c. quanto, male a nostrisia hanc opin. citari. Non etiam urget illa ratio, quod scilicet creditor facile posset damnum graue sentire ex reprobatione, quae ex Principis
edicto fieri posset. quia respondeo, i nos non versari eo in casu, in quo moneta ita vilis cum tur, ut facile reprobari possit: sed praesupposuimus iusti Se boni Principis quales temper extiterunt Serenissimi
Duces Sabaudiae, ac Pede montium Principes) voluntate cudi monetas parum Vilioris precij, quam olim: & quae quidem
monetae communem habeant cursum, itae ita ut nec creditor damnum graue sentia
Mincc dcbitor lucrum. id quod sensit M
356쪽
Modernus ille Parisin d. tracta. de usuris,
num. Is .in fin. f. num. Is s. qui aliquot rationibus ostendit ex hac mutatione lucrum non adferri debitori, nec damnum creditori. . His constat communem' illam opinionem, nec iure, nec ratione probari. Et ideo rectius conuarium firmarunt Ioan . Fabri in authen. hoc nisi, C.de solutio. Moderia. Paris intra et de vir. numer.749. Et idem fere senserunt in specie Gemini an . consi. i37 .& Roman .conLias.quos supra in sexto nostrae opinionis argumento retulimus. Et idem sensit Buttigella, de quo in
co, conclusione tertia. scripserunt ij D etores, nullam esse habendam rationem 3' intrinsecae t mutationis monetae, quod scilicet sit ex pretiosiori, vel viliori metallo. Si quidem forma, & substantia monetae, inquantum moneta est ipse valor imposiatilius, non autem ipsa materia. Et ideb o quaelibet moneta 1 inquantum moneta, deducitur in contractum aliamve disposi' tionem, nisi sub ratione valoris tunc currentis. Hinc moneta, etiam si pretiosa sit, magis cosideratur respectu cursus , quam materiae. sicut scribunt Old r. consi. i68.colum. 2. Ioan. Fabri in authent. hoc nisi. C. de solutionib.& in s. i. in fine. in Institui. Quibus mod. tolli.obligat. Butrius & Abbas in c. quanto, de iureiurand. idem sen-st Baldus in I. singularia,colum . . versicu. nono est speciale, is. si cert. petat. cum ait, in t pecunia magis attendi usum , quam
materiam. Et clarius Hieron vinus Butti- gella in l. quod te, numer. i q. m. si cert. peta. icribit,bonitatem essentialem monetae e Cia inaestimatione extrinseca, non autem in materia,& in eadem i. quod te, id e sensit Ripa numer. a . versicu. secundo casu. Hinc videmus, qu bd licet appellatione auri, vel t argenti veniat omne aurum &argentum etiam factum , ut vasa argentea, l. quaesitum, s. illud de legat. 3. & l. cuauru m,in princip.fLde auro Se argen. leg. non tamen veniunt nummi aurei, vel argentei, .cum aurum dc I. quintus, Ia. r.
s. i. s de auro & argento lega. Ex quo constat esse specialem in pecunia signata , ut non materia,sed forma attendatur. Et iadeo hinc sequitur, si sola sorma attenditur in pecunia, quod si offertur solutio in
pecunia proba, & currenti, quae tantum valet in valore extrinseco & currenti, quantum pecunia, quae currebat tem p re contractus, vel dispositionis, quod sunficit, & tenetur creditor eam recipere,
clim sit eiusdem valoris, aestimationis, α potestatis. Nec probabilis est ratio illa, qua uti posset creditor dicendo , non
possum ex hac pecunia acquirere tot a reos, ut olim. Siquidem, praeterea, quo
supra diximus & hoc modo dicere posset, non possum ex hac moneta emere tantum frumenti, vel vin7, quantum olim, quod dictu absurdum est. Quocirca
quemadmodum debitor non tenetur numerare monetam tanti valoris, ut tot
merces, alimenta , & his similia creditor emere possit, ita pariter non tonetur tantum monetae numerare, ut aequἡ
possit tantum auri nunc, quantum olim acquirere . Nam sicuti in obligatione non est frumentum, vel vinum, ita nec est auri, vel argenti massa . Haec itaque Ioannis Fabri,& sequacium opinio verior est, & probabilior, & si eam sequimur vicam iudex prudens bene oculatus sequi deberet cessat omnis disputatio,& hac de re controuersia. Cum vero Reuerend. Episcopus nullum ex hac si lutione damnum sentiat. Verum quia difficile, & iniquum existimant iudices, misi me imperiti ab inueterata & recepta Doctorum opinione, vel verius errore r cedere: ob id Respondeo secundo loco principali illi primo partis aduersae fundamento, quod dato, qu bd illa communis opinio . vera esset, non tamen in casu nostro illa lociim habere potest. Cum hic promissa non fuerit pecunia , quae nunc sit det ri orata & vilior facta. Nam dictum fuit supra in r. funda. nostrae sententiae,quod etias numeretur ex antiqua pecunia, non tadsis census potest hodie plures aureos coparare ex
357쪽
- IACOB Iaex ea moneta, quam ex hac noua. Frgbnullum sentit damnum, sici nouas luatur moneta. Qua ratione confutatur eu illa minor propositio argumentationis primae; qua dicebatur, ob id aurei valorem esse auctum, quia paruae mone is hodie viliori, ligae,& metalli, quam olitia cuduntur. Haec inquam ratio hoc in casu cestat, quia etiam si accipiatur moneta illa antiqua,non tamen tot aurei haberi,& comparari potiunt. Pr aerea noua moneta parua, & si in materia sit deteriorata: attamen ei uidem est valoris, & aestimatio 3 nis qua antiqua. Et ideo dicendum est aurei t augmentum non prouenire rationem Onetae paruae deterioratae, ted simpliciter ex seipso. quod uno vel bo ad rem n fram scribit Moder. Paris. se vi ur. nu in C. 36. ubi ait, aurei augmetum esse verum, vi eficax. Respondeo & tertio hos contrahentes non habuisse rationem huius dani, quod prouenire potuit ex augmento valoris aurei, cum aureorum summani indete minatam reliquerit. quemadmodum dixi in octauo sundamento nostrae opinionis,& solutionis. ipsa consuetudo ut dixi in quarto argumento omnem sustulit
dubitationem. Rursus in casu d. c. olitia. - &c. cum in canonicis. ac relatae communis 'opinionis , praesupponitur factameite promissionem certae speciei monetS. uod hic non contingit, ut dixi supra in
Non obstat secundum principale partis aduersae argu metum, quia respondeo, quod immo contrahentes hi considerarunt tempus futurum,& monetae mutationem,cum aure brum summam non determinauerint: sicuti demon it ratum fuit Q pra in octauo fundamento. Praeterea respondetur, monetam florent non esse mutatam, cum aeque nunc valeat duodecim grossos, ut olim: nec deterior est liga illa antiqua, cum nulla certa fuerit illius monetae species,ut nec hodie.
Non obstat tertium, quia sacile ex dictis in praecedenti responsione consuta
Non obstat quartum argumentum ex illa traditione Brunt. Quia respondetur, vel Brunum ex iani dictis minus rectὰ sentire, si loquitur de deteri oratione intrinseca, vel si de extrinseca loquitur nil nobis obeli, cum in casu nostro valor fiore-ni no sit imminutus Praeterea, alijs rati nibus demonstratum fuit, hos contrahentes respexisse ad monetam currentem l pore tolutionis, non autem tempore comtractus. Ex quibus cessat& illa doctrina Alberid. l. r. nu. o.& Iasib idem nume/t. C. de iure emphyt. Rursus loquuntur itili cum certa pecuniae species fuit 'diminutus, ut put .i quando quis promisit ce
tum aureos, S aureus luc valebat nouem
fore nos, Sc deinde est ille valor dimin tus, ut quia valet nunc solum octo flor nos. Nam cum hoc in casu creditor sentiat detrimentum, numerari ei debet v lor antiqui aurei, si aliud ex mente partiuconuentum non fuit. Sed nos non vers mur in ii ac facti specie, ut te ipsa patet. Non obstat ultimum argumetum, quia respondetur ex supra deductis, has Doctorum traditiones non procedere in casu nostro. Praeterea loquuntur relati D ctores de augmento monetae extrinseco; quod sane augmentum in florent sacen 1 uario nostro debitis factum non est. Et quod ita loquantur de augmento extri seco relati Doctores clare explicat Mo-der Paris in tradi.de usuris.q. 92. quo loci scribunt Doctores nostros 1 aepe consu dere augmentum extrinsecum cu intrin
Respondeo secudo relatas Dqctorum traditiones partim habere diuersam ratiaonem a casu nostro, partim veras non ense.quemadmodum singulatim responde-do declarabimus.Quo enim ad illud primum simile de mutuo,dico extare diuem sana rationem a casu nostro. Nam si certa - .i monetae species ita enim de certa spe- εcie loquuntur Doctores mutuo data redderetur effecta vilior in valore intriά co, non diceretur restitutum mutuum in eadem bonitate, qualitate, & substantia, scuti considerant Doctores ind. I. cum
358쪽
ris CONSILIUM IN MATERIA MONET.
Paris .in d. tract de usuris. q. 9r. Hoc non contingit in casu nostro, in quo no pote it considerari certa pecuniae species praecedens, ad quam haberi possit rc ratio cum debitum persoluitur ; sicuti dixi supra in
quinto fundamento unacu Curi. luia. Con hl.: .nu. . Praeterea, in caula mutui communis ' lententia sei habet, quod i si ante' moram monetae vator extrinsecus augetur, vel minuitur, totum sit ad conani odii,& detrimentum creditoris. ut puta, si decem abhinc annis mutuavi tibi centum coronatos, & eo tempore coronatus valebat octo flore no1l, Sr nunc tempore resti- tutionis valet nouem,tu poteris deducere centum florenos; & ita teneris soluin restituere coronatos octuaginta: noue iuvno floreno minus. Et econtia, si co tep re coronatu L valuisset nouem flore nos, di hodie valet octo, teneris restituere coronatos c entum,& centum fore nos . Hoc non euenit in calia nostro, quia si eveni Diat calus, quod valoe coronati fuisset imminutus , ut quia effectus est et valoris quinque fore noruni tantum, cum eo anno Hr3. Valeret quinque S cum dimidio, no admitteret L . Episcopus, quod nilnusquam nouem centum ,& quindecim forent,solaetulo tot aureos ad valorem fore noruin quinque cuni dimidio, sibin merarentur. Nam dixisset sibi prontis os esse nouem centum , & quindecim fore- nos: quos dixit: et se non recipere si aurei eo precio dati fuissent. Ergo pari rationee conuerso non conuenit , 'lii bd habeat de consequatur hoc monetae Zugmentum. Cum secundum naturam sit ut coni modut is non ferat, qui incommodum non tulisset. Praeterea clixi supra in 3.argumenia nostrae sententiae hanc traditionem Doctorum de mutuo cessare in casu nostro. non repeto eo loci dicta. Non etiam repit. gnat illud simile de moneta numeranda in contractu emptionis ,& venditio is ex
Dondeo primis ad uerius Crauet tam iaspecie sensisse Moderni, Paris. ind. tractia
de viaria. q. Nainmeia 229. Cuius rationes non refero, cum parum casui nostro co- ueniant. Responde' & secuitido, admisso quod recte rei ponderit Craue ita, illius doctrinam cointra aduersarios rc torqueri. Nam suo illo in casu respondit Crauetis,esse spectandum tempus celcbrati c tractu ,quia ex multis con stat ita sensisse contrahentes.Dia erant eni in contrahentes,quod preciu numeraretur in i ex mi Lle scutis sinii lib. Et sinules dici non potuissent , s valore diminuto minor summa fuisset rest ituta. Deinde fuit dictum: in quibus ipsa summa soluta fuit: quod ore latiuum t quibus se refert ad tempus
contractus ratione substautis actus. Ergo sentit Crauerta, quod ubi ita expresse actum non fuisset, quod non tempuSc On- tractus, sed solutionis esie attendendum Li illi rationi, qua usus est Craue ita ibid. num. 6. ex relatis supra suo loco. Non pariter repugnat illud tertium smile,quod in contractu retroirenditio is spectari debeat tempus contractus. quia respondeo, ex sententia Boer. q. 727. num . . post alios o ab eo relatos, quod immo i spectatur te-pus solutionis. Et idem sensi Craueti .d. cons. 7. eum intelligendo ut mox decla raui: Et in eadem opinione est Moder. P ri de usuris. num. 724.7 quo loci declarando Tir .citatum in illo tertio si utili, distinguit,quod aut is qui vult recuper re venit intra annum;& tunc spectatur tu pus contractus, cum sit interuallum modici temporis, ob quod emptor tantum detrimentJ sentire non debet. Aut venit post multos annos,& tunc attenditur valor tempore solutionis. Quhd sane postare. nuna membrum casui nostro couenit. atque ita retorquetur ham doctrina in ad
Non etiam repugnat quartum simi Ie,
quod scilicet in restitutione dotis inspi- oci debeat tempus contractus.-Nam ire. spondeo cotrariam opinionem a multis relatis a Boer. q. 3Σ .ni . firinari.& ibid.nu.9. asserit hanc esse magis communem dc veriorem.& communem ' quoque a N 'testatur Moder. Paris in tractat. de usuris.
359쪽
IACOBI MENOCHII. yotiat. Accedit, quod relati Doctores loquiJtur eo casu, cum certa species monetae est promisi a quo in casu nos non versamur. ut iam admonui.
No etiam obstat ultimum simile, de peso eunia in testamento i relicta; ut solui debeat secundum tempus conditi testamenti. Nam rei pondeo ad rem nostr an no co- ferre; idq; ex multis. Et primh, quia relati Doctores loquuntur, quado moneta in ' aestamento relicta est effecta vilior bonitate intrinseca, ut tunc alicdatur tempus conditi testamenti. Sed quando est mutata bonitate extrinseca; qudd tunc attendatur tempus solutionis. ita declarant
Cast. in l. 3. in fin. prin. C. commv. de lega. Alciat. in l. cum quid . num. is. s. si certum Pet. de Modern. Paris in tracta. de usuris. num. 7q3. Cum ergo in casu nostro agatur praecipue de mutatione ex trinseca, nem- pede augmento aurei, qui nunc valet no
uem flore nos, cum tamen eo ann. H23. va-
- leret solum quinque S cum dimidio, dicendum est esse ita attendum tempus G. Iulionis, ut in casu relictae monetae intestamento. Praetereὸ & secundo,cum testator legat pecuniam semel tantum soluedam, non considerat tempus futuruin,'deri quo non potuit diuinare; sed praesens essecundum quod tua voluntas 1 interpretatur. ut in specie considerat Socin. Sen .cO- s.f. num. 2.3. lib. t. Quhd non contingit in casu nostro, in quo perpetuo census iste est praestandus:& facile, ob temporum Variationem considerare potuerunt contrahentes monetae variationem: & ob id monetam numerari voluerunt secundum so Iulionum tempora . Quae sanu voluntas multis alijs coniecturis,& rationibus iapatefacta est. Praeterea non defuerunt,
qui dixerunt in legato spectandum esse tempus solutipnis. ua Guido Papae q. ρῖ. s
colum. r. versicu. vel potest dici. Roma. d. consit. ii 3. sensit Gigas trach. de pensionis.
Concludo itaque satis , superque esse si
Magnificus D. Ceruudus censu arius numeret nouem centum, & quindecim fi renos monetae nunc currentis d. Reuere. D. Episcopo:etsi ipse Dona. Episcopus no possit tot aureos nodie, ut olim acquir re. Et ita iuris esse sentio; rectiore ludiacio saluo.
ui,& perplexa responsum conscripsi in gratiam Magnifici, atque
excellentis Iurisco n. D. Antonii Ce rudi Montis regalensis summa amici tia mihi deuincti, quem unice semper dilexi tum ob singularem viri humani talem, tum ob egregias animi sui d tes, quas tanti fecit Beatissimus Pius V. Pontis. nunc Max. ut illum Bononiae causarum ciuilium iudicem,&deinde Cesennae Vrbis praesectum constitu rit cum honorificentissimo honorario. De viro tam egregio maiora spe. ramus. Si summo Ponti f. & illi Deus Opt. Max. longaevos annos dabit. Quod futurum spero. Vale.
360쪽
LIBRI SECUNDI aras MARIA:B Creditore imito aliud pro aliosolui non potest.
x Creditore aureorum quando sentirepo tes damnum recipiendo argentum, cogi non potest argentum recipere. Idem non sentiret damu .mι 3. - Statutum ct con uetada interpretari dobent secundum ius commune. 1 Testamenta POpars alteram declarat. o, Obligatio recipit suam certitudinem secucundum quid, quale ct erantum,temporι dissitanis. π Homino de diglotione ubigitur,altem ditur tempus dispositionis x obseruatio anteacta diffstionis inter e
tuti ty Monetam viliorem o pratiosiori recipiaens bipraeiudicat. εο Monetae dupIicem considerari bonietatem, intrinsecam,ct extransieram. ιν Solutionis tempus spectandum. L. cum corum. de aur. ct argen Ieg. inrebigentia. υ Aestimationem o valorem extrinsecum moneta esse inflictendum temporesoluti-
Pecunia ubi relinquitur a patression sua legitima, illa debetur iuxta ratorem. qui es temporesolutionis. G Verba flat uti cumsunt clara non es sibi.
as Statutam non ligat Dominum ciuitatis,n
s sit ab ipso confirmarum. v Inferi* tuis potes legem imponeresu
rρ Argentum ab auctoritate doctorum: to Princeps turis mentionem faciens, intellia gitur de iure a se edito. at Tex.in c.olim. e cens. loquitur in prasiris
FACTI SPECIES II lustris D. Guidius Vranius suo
stamento ita legauit. Item per ossim meglior modo che pvole,instituisse ii predetto Signor Anselmo in annua pro uigioe descii di se cento,quali esto Signor testatore dispone, ordinae commendaevuole,ch et suo h ede uniuersalesia tenuio S habbia a dare con clietto ii denaro adesso Signor Anselmo sineta alcuna ecculti ne, videlicet Ogni & ualunque messe studi cin quanta d' oro, e quclio sin' tanto cli' esso Signor Anselmo uiuer eduera lasea vita solamenti. .
Pr supponitur in facto, quod hactenus numerata fuit haec summa in tot grosiis seu solidis atq; ita in parua mOncta, nempe grossi septuaginta quinq;
pro singulo aureo: S tamen esset utilius ipsi D. Anselmossi aurei ipsi in auro
Praesupponitur etiam extare statuta in ciuitate sub rubr. De modo faciendi solutioes quo cautu est,quod debes s cere aliqua solutione etiam annuam in Pecunia numerata: si credi id ni est inducatis,