장음표시 사용
381쪽
plores sublata illa qua dixi metallorum confusione, simul concidant necesse est: via nemo tam stupidus suturus sit, qui raudem oculis, auribus, tactu deniquei pio non facile percipiat, & quidem sine Heraclio lapide, si Ae sornace, sine stilo,sne sectione. Et quoniam argenti pars minima quaeque preciosa est, ad plebis utilitates& commoda tertium nummorum genus ex aere puro aut fabricari oportet: aut certe argenti unciam non modo in duas semuncias diuidere necesse erit, sed etiam in tres duellas, quatuor fici liquos, ε. sextulas, 8. drachmas, i 8. tremisses, 24. scribula, 3. obolos, F. semi obolos, i ηε. sliquas, s 6. grana: ut tenues .vilissima
quaeque friuola facilius coemere sibi possint.
Cum t enim Angliae regina non ita pridem aerosa numismata sustulisset, ex argento satis puro num oscudi tui sit, sed cuac semiseripula libra in scripula non fatis subtiliter diuisisset, tenuibus ademptu est
comercium rerum viliorue nec egentibus
tanta benignitate ac facilitate succurri potest, quam si subtiliores nummos cudi iussisset. At Renatus Andium ac Lotharingorum dux unciam argenti in mille nummos diuisit,quos Andegauenses appellat, ne cuiquam deesset aut mercadi, aut egentibus largiendi facultas. Quod etsi laboriosum monetalibus videtur, utilius tamen est quam ex aere nummos ferire, tum quia nullum metalli genus citius aere rubiginem contrahit: tum
etiam quod aeris ubique est ac semper fuit
precium incertum. debet aut e ratio nummaria sibi conitare, nec ulla temporum aut locorum varietate mutari: idque maxime propter iura commerciorum populis omnibus inter se communia. Nam Punico bello argenti ratio ac aestimatio fuit pondo unius ad 3 o.aeris .at Senatus decreto ut inopiae ciuitatis consuleretur, precium aeris magna sui parte parte deminutum est: &cum denarius argenteus antea decem assibus aereis qui tum librales Grant,aestimaretur, momento sexdecim a CGus eiusdem ponderis aestimari. Plin. BODINI. 739
libr. 3 r.eap. I. coepit. postea librale pondus assis dimidia ponderis parte imminutum est lege Papiria: ut precium fris duplo maius fuerit, quam ante legem Papiriam. Festus libr. i'. in verbo, sestertius. extitisset rpost etiam a s illud semilibrale rursus dimidia ponderis parte minui placuit; ac
denarium argenteum decem assibus eius ponderis aestimari: quia ratione argenti pondo rio.aeris aequabat: quale nunc pr cium nostra aetate in Gallia fere usui pari videmus. At in Germania, i quae metallis om- 1 nibus praeterquam auro abundat, vilius aestimatur: neque enim tantum supellex iam agna sui parte aerea fabricatur, verum- etiam templa ipsa multis locis aere teguntur. in Hispania rarius est, in Africa vero rarissimum: ac propterea multo quam in Europa carius aestimatur. facit igitur tanta illa preei; varietas, quominus aeris materia rei nummariae idonea videatur. Hic occurret aliquis, argentum etiam quibus locis abundat,vilius aestimari. nam eo medere quod ictum est cum Aetolis, Vno capite auri libra decem argenti libris aestimatur. Livius. at lege Constantini, l. vlti. de argenti precio. C auri libra exaequatur
argenti libris I ζ. quia legislator solita
dos quinque aureos, quales septuaginta duos habuit libra Romana, argenti pondo aestimaui te nunc verb duodecupla fere est ubique ratio: nec auri ad Aquilones inopia, nec argeti copia facit, ut hoc multo vilius, aut illud multo carius aestim
Pontifex quidem Romanus auri quam argenti cupidior, in camera Potificali auri libram aestimauit argenti libris i 2:. vi argentari j ac nummulari; aurum potiusquam argentum spe lucri Romam inferri curent. Quam quum bis mille& quingenti anni labiitur, cum cadem fere esset quae his temporibus. Scribit enim Herodotus auri pondo argenti libris tredecim aequatum suisse. & in Pandectis. In Mimaoth.
traei. de angui. cap.8. g.6.S 7. Hebreorum auri nummus, argenteis r .sstimatur. quo
382쪽
tei, ea ratio fuerit clest unius ad iret. Persarum item leg bus auri ad argentia ratio
plane fuit duo dccii pla: nam staterDaricus aureus uncialis argenti pondo aestimabatur,vtella pud Pollucem, quin etiam Xupi illi temporibus ira Indoru eandem habuit auri ad argentum aestimationem qu tunc Romae sercbatur , ac proptereatio-Wanorum iustitiam laudauit, ut est apud Plinium. r. x quibus efficitur eandem fere nunc esse quae semper antea suerit, auri ciargenti aestimationcm aurum quidem preciosius haberi coepit Conllantino magno Imperatore, cum principum superio- Ium luxu omnia auro splendet ent, ut etiam Martialis Basiam irriserit auro cacantem. Quid Neio cui non satis erat auream habere supellectilem, nisi i auream quoq; domum haberet, ambulatorijs mille passi iuum distinctam. Qui si Vespasi nus 3 qu i a inplius bis millies in ext. vcndo ac inaurando Capitolio insumpsit. Agrippa vero comes Augusti, Pantheum aere,aesitem auro texit, quod ad haec usque tempora ni ille ac sexcentos amplius annos aes quidem a rubigine, templum vero ab iniuria coeli a ruina seruauit. ac nisi aes inauratum fuisset, tandem rubigine Σesum imbres admisisset. Certe quidem sacram supellectilem
auream esse, ut lex diuina iubet, serenduest: sed aurea vasa, peristromata, cubilia,
libros etiam & ephippia inaurata ubique videri, lid miniim furiosorum insaniam coarguit . quam nisi principes seuerissimis legibus coerceant,auri non modo raritatem, scd inopiam ubique summam se. re necesse est: cum in rebus inaurandis a Lsidua, & quidem perpetua fiat auri ia ctura. qua de re populus noster apud princia pena in comit ijs Bloc sensu grauiter quin sus est. Attametsi argenti copia tum in Europa, tum Africa, tum in Occidentis regionibus maxima sit, nec magna fiat argenti iactura, nihilominus aestimatio qua dixi, ubique fere sibi constat. Quamobrem s mistura quoque utriusque nactalli sit eadem, num naiq; aurei eius dona ponderio ac figulae cum argentcio seriatur: exceptis minutissimis argeti num. mis ad tenuium subleua dam. inopiam. quod in auro necesse non erit, iremini d bium esse potest quin perpetua ac stabilis ratio nummaria futura sit,& ab omni d
prauatione tuta . quodntaninae spera dum est, quandati ae rotanumismata auri S argenti fercnius, quaquam in isturam numniorum omnium inaequabilem t ubique Videmus, praeterquam in Hispania, quae leges nummarias accuratissime tuetur. In hoc quidem Imperio auri & argenti numisiuata usque ad Philippi Belli aetatem purissima fuerunt. primus hic dimidiam
aeris partem miscuit argento, anno 1 So .
ac tametsi post aliquanto 1 pristinae bo. Ionitati restituta fuisset, centesimo tamen ac vigesimo post anno argentei nummi vix tertiam argenti partem habu
Carolus VII. rex incunte Imperio, tametsi rebus afficiis, numismata ars cti optimi ut populi gratiam iniret, cudi tui sit, anno io. sed extremis sere Imper ij temporibus argcnteos nummos labefactauit, cum deterior a quam Philippus Bellus civdi tuis siet. deinceps enim argentea numismata minui coeperunt, non tantum materiae bonitate, sed etiam podere ipso; quos
enim solidos Franciscus anno ira O. rex cu di mandauit, non tantum superioribus t uiores, Verum etiam multo deteriores filiose videmus . quippe qui duas amplius partes aeris haberent, tertia pars non tota ex argento constabat. dctariorem tamen i
lidum cudit Henricus filius: deterrimum Carolus I x. scilicet dimidia sere parte leuiorem quam auus: admistis etiam duabus aeris partibus, ut argenti tertia ta tum pars restaret. Id quidem finitimorum principum exemplo quasi necessitate qua ea coactos reges noli ros fecisse videmus praesertini Helvetiorum, Germanorum, .& Belgarum:qui cum argentea num ita ta nostra deteriora semper feriat, nostros homines ac ciuitates nummis argenteis
spo liabant, ut ex iis suos constarent,& ad nos su a numismata commerciorum necessitate traducercnt. Inde
383쪽
p an de populorum g aues ac frequentes
querelae, quod in nummorum permutatione & commercijs ineundis tanta detrimenta ferant, atq; ij potissimum, qui rem numariam propter metallorum consu- sonem ad intelligedum difficilem capere non possunt. fraudis origo inde manat, quod suam quisq; artem, quo vendibilior 3 sit,obstu rioi em efficere conatur, ut medici, qui leuissima quaeq; medicamentaliteris obscurissimis Gothorum, verbis quibusdam Arabum, cuiusmodi est Ana, ponderibus ac notis Graecorum tradunt imperitae plebi, ne scilicet arcana pateat medicorum: ita monetales I resecti ac magistratus noua ratione loquendi rem per sese clarissimam tenebris plusquam Cim metri Js obstu rarun t. na cum facile dici potuisset, mas Iam auream librarum 2ι. cui duae librae aeris argentive admistae sint: aut breuius, auri 3 cuius duodecima pars aerea
aut argentea sit, aurum Q. ceratiorum dicere maluerunt: cum item argenteos num os media sui parte tae reos dicere liceret, argentum appellarunt sex denari Tum pondere duorum triumve denariorum, aestimatio equindecim denariorum, ut eodem verbo materiae vim, pondus ac precium repugnante rerum natura significarent, cum autem perspicue dici potuisset argenti libram in nummos octoginta diuidi: num os sex solidorum dicere maluerunt.
Rursus monetarum genus sic diuidunt, ut quoddam stabile sit: quoddam varium ac mobile: tertium fidi si & imaginarium: cum tamen nihil in re numaria itabile dici possit:& ab illa quam dixi metallorumco susione labes omnis proficiscatur. Nu-mus enim Italorum omnium ac Sicut rum communis, luem ducatum monetam imaginariam appellant, verissimus erat
aureus Constantini solidus, eiusdem ponderis ac precii cum Angelico Anglorum,& Meddino Africano , aut imperiali Belgarum: cuius ponderis sex uncia capit, li-33 bra vero duos & semita in a. d. l. auot tescunq; ae argenti precio. huius lolidi ple. cae tua: lcges Graecorum, Alemanoru, Ri-
puariorum, Anglorum, pracorum, salio- .rum, Burgudionum: quem maiores nostri
aureum solutii appellabatmostri ad aureuso larem ridicule detorserunt. In his tamelegibus quas modb dixi, mulςiplex, est ac varia solidorum significatio, ac pretia di
Ineptissime vero nostri monetales, qui non ita pridem aureis nostris solidis characterem Solis impresserui: quasi solidus a sole diceretur. solidum autem lex appellat, quia ex auro purissimo conflaretur. nihil: est enim in uniuersa rerum natura quicquam auro solidius aut magis compactum: cum caetera omnia corpora vacuitates quasdam habeant inanes. Et quemadmodum aureus numias Augusti principatu, eodem pondere quo stater Atticus,
quo l/hilippeus, quo Roseus Anglicus mnes didrachmi sub occasum Imperii Romani paulatim imminui coepit monetalium capitali fraude, quousque temporibus Constantini tertia ponderis parte antiquo leuior esset: sic ait reus Constantini solidus qualis est Anglorum Angelicus, maioribus nostris usitatissimus paulatim pon iere minutus est: ac semper minuitur Pr sectorum monetalium furtis ac rapinis. quem enim aureum Veterem appellamus,drachmam pendit: idem Car loquinto rege duobus scripulis minutus est: cius enim ponderis lunt Franci aurei, tum equites, tum pedites, eadem tamen honitate, qua veteres eiusdem ponderiscusi si in t Ridaei Burgundiones. hinc ad Caroli v III. regis imperium aureus tribus scripulis antiquo leuior,& ceratij dodrante deterior paulatim cuius est. acta- metu Franciscus maior pondere ac bonitate meliores signari voluisset, nunc tamen leuiores icripulo, re cerati j semis.
sedeteriores seriuntur. caeterae ciuitares, 'Venetorum, inquam, Genuensium, Florentinorum , Senensium aureos nummos, quos ducatos appellant, S: Hispani ipsi una& eadem lege ponderis ac i boni. 3statis, quarta, inquam, cerati j parte ab au- auro purissimo , tribusque scribulis adrach uiali pondere percusserunt usque C ccc a ad
384쪽
Carolum V. Imperatorem. Is enim anno is o. aureos Hispanos
duobus fer P cerat ijs deteriores, quatuor siliquis leuiores cladi mandauit: ex
duodecima pars librs, siue quod idem est,
uncia aeris, argentive auro publica lege misceri coepit, extemplb ciuitates omnes ac principes Italiae, eadem lege nummos. siliqua tamen grauiores cudi iusserunt.- Pontifex ipse Romanus Paulus III. pernicio tu in caeteris omnibus praebuit exemplum. Is enim aureum Romanum omni stdeterrimum ac leuissimum sub Farneso 3ε rum stemmate signauit: quippei duobus cerat ijs ac semisse ab auro purissimo di statem, ac duobus scripulis 1 olito pondere leuiorem. deinde Farnesius Cardinalis cuΑuenione Potificis Legatus esset,deterius in eo se gessit quam auus ipse : quippe aureos cudit avo deteriores ac leu iores.
Quo factum est ut publici corruptores ac monetales Praefecti, finitimarum ciuitatum proba numismata undique coacta corrumperent, ac deterrima quaeq; Ω-
Et quoniam acutius auri quam argenti precium intuemur, Z argentum quam aurum deprauare facilius, fraus etiam ob-37. scurior, saepissime t fit ut argentei nummi
quo sunt puriores, eo rarius reperiantur: .
Propterea quod ex optimis deterrimos conflare publica finitimarum ciuitatum Iege licet. regales Hispani argenteorum numismatum optimi undique conquiruntur a Belgis & Ger manis, ut unciales ac semunciales nummos publica auctoritate feriant: quos a regalibus duodecima serebonitatis parte abesse constat. sic Luce nates, Solaturio, Vnde rualdenses, ex nos ris capitonibus suos conflare solent, ris fere duodecima parte admissa. leuiores
sunt etiam capitonibus Francorum. etenim bonitatis ac poderis rationibus su ductis, Francorum capitonibus deteri
res sunt duobus se te assibus,.quae quod subtilius 1 nobis Iibro in Paradoxo aduersus Malestre tum, singulari disputata
3R Principum t quidem sere omnium Ieci
pibus seueris me cauetur,ne aurum S a'. pentum extra fines Imperi j cuiusque eum liatur, sed nunquam obtineri poterit ut legibus pareatur, qua diu commercia cum finitimis populis, uti necesse est, intercedent. Capitales etiam ab au riscibus fraudes manarc sol ci:quas omnes si persequar infinitus sim : nec tamen ullis legibus ca ueri possunt, nisi ea quam dixi ratione semel in Republica colli tuta: ut scilicet omnia auri & argenti num ilinata aequabili proportionet ac pondere scriantur,&apurii simis quarta & vigesima parte latum distent: nec auris cibus ab ea lege dii ced re liceat. ita fiet ut arget ca supellex argenteis, aurea aureis quo pondere coemantur ac permutentur, nec quicquam venditori percal praeter opus. Sic enim vetere maiorum nostrorum
prouerbio dici l olebat, in argentea supel .
lectile nihil venditori perire prs ter opus,
cum aurifici venderetur. cur non idem
quod ante trecentos annos in Gallia foctum est, quod etiamnum in Hispania fi ri videmus, consimili exemplo saciemus at noliri aurifices sub operis specie fraudem emptoribus fac iunt ac vilissimo pretio emunt: quod multb carius distrahere possint: sublata vero auri, aeris & argenti consit sone, fraudes a stirpet conuelli ne- cesse est. vectigal etiam monetale, quod principes graui subditorum incommodo
de nummorum precio detrahunt,tolli, ae potius eo nomine vectigal nouum,tum tiam ad monetalium mercedem imperari aequius est: violim Normani principes,&non ita pridem Poloniae reges sanxerunt, Vt nummorum vis ac potestas ubique sit eadem sine ullo permutationis nummorudetrimento.
Et quoniam ab iis qui . auro, argento, aere fando, seriundo perficiuntur, pestis. praecipue manat, eoque lati in me per omnes Imper ij prouincias grassatur, unam.
tantum nummorum officinam in eodem
Imperio i constitui necesse est, & in urbe Attomnium maxima, ut publice spectantibus magistratibus nummi percutiantur. Nouum id, opinor, Praesectis moneta libur,
385쪽
tatibus videri possit, praesertim nostris, qui monetarum officinas habent fere viginti.
At mirum videri debet nemini, qui mo do intellexerit Romanos in tanto Imperio unam tantum monetarum officinam habuisse, scilicet Iunonis temptu , in quo Tresviri monerales trium metat lorum, a uiri,argenti, aeris nummos sine ulla aeris mistura signabant praeterea litari j Gratidiani Tribuni plebis rogatione scholam constitui placuit, in qua mimi probarentur.
Late quoque patebat Imperium Franeorum Carolo magno rege: omnes tam n monetarum officinas in Palatium coegit:. quo seuerius& accuratius nummi fabri. carentur ac probarentur. postea verbqua
officinas plia res habere, & procul a Principe metalla miscere licuit, ratio quoque nummaria deprauari coepit. Hic dicet aliquis,Perias, Graecos, Romanos simplicia numismata aeris,argenti, auri fabricasse, nec tamen adulterinos nil mos defuisse. ut videre est apud Demosthenem contra Timocratem.& in tit.de salsa. . demus id quidem:sed tanta fuit eorum raritas, ut id valde nouum videretur: quoniam sacili me quisque metallorum simplicium naturam vim,ac pondus tenebat: nec tamen prius nummi corrumpi coepeIunt,
quam metallorum confusionem principes ciuitatum inuexi sient, ut Marco Antonio in Triumuiratu probro datum est: quod ab aduertar ij, profectum opinor: cum ad huc inopia laborantibus Romanis Liuij Drusi Tribuni plebis rogatio non sine con tumelia reiecta fuisset, cum octauam aeris partem argento misceri vellet. ex quo intelligitur argenteos nummos etiam illis. temporib' asu nura puritate nihil aut payrum admodum ab sui aurum quoq; purissimum extitisse demonstiat otiani num
aurea numismata v c terum Graecorum, ac
Romanorum, in quibus nihil est admistuaeris aut argenti, praeter centes main parte, quae sine diuturno labore ac detrimento percoqui no potest. at etiam Vespasianiis nummos aureos conflari iussit, quibus tan.
tum defuit pars auri septingetesim incto. BODINI. 7 3
gesima octaua: ut Pari corum aurificibus ac monetalium praesidi Turetano compertum est.
Mihi tamen sufficere videtur, si pars argenti S auri vigesima quarta desit: nequeratur in onetales operis diuturnitatem &iacturam: aut ignibus imperari non posse.
Nollem, si fieri posset,quanquam fieri posse docui, aereos nummos signari: s tamen aliter principibus videtur, puros ac simplices conflari oporteri id quidem perfacile est , ac tametsi antea nummi nostri pa tes assium minutissimae decimam duodecimam ve partem argenti caperent, nihil minus tamen fraudes in ijs quam plurimae fieri solent, quae minus a plebecula,cui poltissimum eiusmodi numismata cuduntur,. percipi solent. . Extat apud me Iacobi Pinatelli rei numariae Praefecti ad Henricum II. regem Opi sola populari sermone scripta: qua grauiter queritur de publica calamitate , ac monetales Parisienses accusat, quod a si es iusto pondere Ieuiores,materiaq; deterio res accuderent: detrimentum vero publicum triginta sex assium in singulas libras eius monetae fuisse demonstrat. Ex quo intelligitur in infinita multitudine tali uini nummorum quanta fabricatur, peculatus; incredibiles suilla. . Idem tamen Pina tellus a Curia mon talium accepta potestate anno sis. clade adorum denariorum ac duplorum,ad officinas huius Imper ij remotissimas se rece- pit, procul a principe, procul a luce. ac t tam vim talium numismatum signauit, ut rationibus omnibus subditistis a iudicib. quaestionum centies serὰ sestertium depe culatusesse comperiaturinec dubitauit γstertium pellici regiae numerare, quae flagi
tiosissimi hominis supplicium quidem di
stulit, non sustulit tamen. Haec igitiar mea coclusio est ne minutus quidem numis metalla misceri oportere Sed ea quae diximus cum in A sia & Africa, cum item in Hispania&Anglia rectissime fiant, quid obest quo ininus idem in caeteris quoq; ciuitatibus & Imper ijs fieri poCsu Non dubito si Principes inter se coipi.
386쪽
Et quemadmodum veteres a num orum
percussione ad pro plasticen de susionem delaps sunt: idem nunc quoq; nobis facie
dum opinor. nam quo numi solidiores fuerint, ei, melius figuram tuentur, quae innum is percussis vetustate perit. circularis' vero A: aequabilis figura circi incidi no poterit, quin facile cuiq; appareat: nec item
ullum erit ex caementis numorum detrimentum mec iterum atq; iterum caementa confare oportebit: nec tot opificib. opus erit. nec tantum lcmporis inaniter conterendum in molestissima perculsione: sed
eodem momento vis infinita num orti forma cuiusque, loco, se ordine constituta existet. postremo num os adulterinos essem mare nemo poterit,cum metallorum ea sit natura, ut corporis capacitate ac volumi-Α ne plurimum inter se distent: quod quidevolumen in numis percussis latet: quia percutientis arbitrio distendi , aut cogi possunt: sorma vero in quam liquata imj-ciuntur metalla, nec distendi, nec minui
potest. Quamobrem si quis aureos num os aere admisto corrumpere volet, formae capacitas non patietur: quia corpus aeris duplo capacius est,& ratio ad aurum eadem 'uqunius ad 2.&a siue octo ad septenά
cim, siquidem utriusq; massa capiatur eiusdem ponderis: contra vero, si corpus viri
usq; metalli eiusdem amplitudinis sumatur,auri corpus aere duplo grauius,& a.
vel ut subtilioribus ponderib. ac numeris utamur, eadem est aeris ad auru ratio, quaeris i. ad 729. ut quidem me spectante dem strauit pr. Fuxaeus magnus seculi nostri Archimedes. Auri verb ad argentum ratio ea est quae Issi. ad 019. aut fere 9. ad s. id est argentum ' corporis volumine duplo sere maius est auro, si eiusdem poderis mallam utriusq; metalli constituamus: vel aurum sere duplo grauius erit argento, si eiusdem voluminis massam utriusque metalli compa
Aeris item ad argent si ratio ea sere est, quae M. ad i3.aut exactissima ratione, ut Iryad yrs. nam haec duo meta Ila corporeae pondere sibi proxima sunt, colore veris dissimi lima. propius tamen argentum plubo accedit,tum pondere, tum etiam amplitudine: id est plumbum eiusdem magnitudinis qua argentuci tanto grauius erit a gento, quanto numerus i s. inaior est i .vel accuratissime, ut 998. ad 919. aut huius volumen tanto maius erit volumine plubi,
si utriusq; masia eiusdem ponderis inter se conserantur. sed plumbu corruptorib. num orum inutile est, propterea quod dinfuit, & ab omnibus metallis facile seiungitur. Stannum quoq; admissum cstera metalla quasi lethi ferum venenum perdit, ac plane corrumpit: ac tametsi argento colore quam simili mum videatur,corporis tamen amplitudine ac pondere dissimilimum est: nam utriusq; eadem ferὰ est ratio qus 9.ad 13.aut subtilius 6oo.ad yrς. Aurum vero ad stannum metallorum omniuleuissimum S: corpore capacissimum, s re triplam habet rationenia id est, quam iri ad . vel subtilius issi. ad 6oo. Ferrum ite corporis amplitudine & pondere ad argetum caeteris propius accedit: est en im sero
utriusque ea ratio quae s. ad 4. Vel accia ratissime ut os . ad 919. sed aliorum mistura ferre nullo modo potest. quin etiam aeris drachma si in ferream fornacem in i jciatur, obstat quominus serrimateria liquari ullo modo possit, ac totam aduri necesse est. Queritur tamen Plinius corruptores num limatum argentea lamina ferreum numum sic texisse, ut argenteus putaretur, idque appellabat ferruminationem , quale me Lutetiae num una memini vidisse. pondus tamen aut corporis capacitas fucum obductum facile detegit. aurum vero ferruminationem illa momento demonstrat, cum ferro tantb grauius sit, quanto senarius a novenario superatur: aut exactissuma ratione issi. ad os . Pos remum est a
gentum vivum, quod pondere ac volumine proxime ad aurum accedit: leuius tameest & capacius auro: eamque sere inter se rationem habent quam 3. ad i. vel accura-
387쪽
tissime ut ii . ad iss t. sed omnium celerrime igni carpitur, nec ulla vi retineri potest,quo minus euolet ignibus admotum. Auri vero &argenti, opinor, summa inopia fecit, ut maiores nostri propias licen in re numaria deserere cogerentur, vel, quod verius est, monetales i psi num os ferire maluerunt, quo fraudes eorum minus 73 perciperentur. Nostra quidem state numi
tertissima ratione & qu idem nost roru hominum ingeniosissimo artificio simul ac seiii et orbiculari figura secari ac signari, & quidem promptissime coeperiat: sed sed ea ratio deserta iacet, quhd usu percetum est num os nec eiusdem ponderis esse, nec formam diu tueri, & in caementorum multitudine ac iteratis fusionibus magnuesse detrimentum.
Quod autem diximus libram num oriatum grauiorum, tum leuiorum integris numeris diuidi oportere sine ulla fractione
numerorum, habet ea res incredibilem v-tilitatem , tum ad commerciorum facilitatem, tum ad nummorum permutationem : si videlicet auri & argenti, atque adeo si placet, aeris libra unciarum II. in
men aeris vel auri libra in numismata D6. diuidere necesse est,ssed argenti duntaxat. omnium vero librae partitionii utilis ima est drachmalis scilicet in num os 96. Et quoniam repentinae legum mutationeS,ac rei numariae conuersiones graue ci
uitatibus detrimentum, saepe quoq; rebellandi occasionem afferunt, id sensim fiat, oportet, quis leuius incommoda ferantur. Cum enim legatione suscepta ad conuentus Gallorum Bloesas profectus essem, iursus sum a principe cum monetalibus Pra sectis ac Marcello aerari j Tribuno de re namaria, qua tunc grauissime Respub. confictabatur, consitum capere, ubi breuiterea quae superius scripsimus, quaeq; populari sermone iampridem a nobis peruulgatrusae rant, disseruimus: summa tamen fuit,
nihil utilius fiet i posse, sed tam graui morbo num ario Rempub. urgeri, ut eam medicinam quantumuis salutarem, difficili me latura videretur. at nullae medici nar tam
sunt salutares, quam quae faciunt dolore, φω& quoniam pocula, cataplasmata, sectiones nihil proficiunt membris putribus, ignes & cauteria admouere nece ne est.
At pauit, pbst intellexi peculatores pablicos intercessisse, quominus ea quae dixi, publica lege sancirentur.quin etiam argentea numismata deteriora quὶm antea: signarunt, & ex eo centies fere H s corraserunt. Neque enim dubito si a rosa numissmata lege prohibeatur,ac iusto pretio nu-mu lariis dentur, subditos iacturam non laeuem facturos: quam princeps pro se qui que quada ex parte sarciat,oportet: sed illud incommodu pro tantis utilitatibus lueuissimum optimo cuique debet viderL.
388쪽
DE RE NUMARIA: REGIAE MAIESTATI
N. D. LXVI. Omnia nunc primum ex Gallica lingua in Latinam translata.
V M triennio in re Numaria exploranda, mandatu Maiesta tis Tuae Rex,&Curiae Rationalis comissu occupatus fuissem,l datum mihi negotium est de ea re ad M.T.refercndi .Quia a tem nihil est quod ad huius rei rectam constitutionem tantopere nos comm ouere debeat, quam summa hoc tempore rerum omnium caritas quam tametsi quilibet suo loco, sium mi videlicet cum infimis experiantur, tamen pauci originem atq; causam huius mali de prehendere possunt, quae ex intimo velut recessi & quasi abysso rei nua mariae repetenda, & rationibus demonstranda est admodum parado xis hoc est,ab opinione Vulgi plurimum remotis: Iccirco recte, atque ordine me facturum putaui, donec hanc materiam pro merito examinem, maioremque,uti spero, laboris mei fructum M. T. exhibeam, si interim euulgarem duo ista Paradoxa:quς tentaui offerre M.Tue,quo benignius recipiantur & legantur ab omnibus,&, si bene intelligatur, ut cognoscat unusquisq; quam inique fiat ab his qui numismata maiori pretio aestimant& expendunt,quam Edictis tuis sit comprehcsum. quae hac ratione melius in posterum obseruabuntur, quam hucusque factitatum sit ex quo ad te inprimis, Rex, tum ad subditos quoqι tuos incredibile emolumentum est peruenturum. M.T humi I ui ct obsequemiis subditus eruauDe Mulesbaia.
389쪽
Iniquam esse in Gallia querelam caritatis rerum omnium: qua doquidem 2 trecentis annis nullius rei precio quicquam accesserit.
Poste quam vetustus permutationis
usus in emptionem & venditionem est commutatus,& praecipuae hominum diuitiae, quae in pecudum postes si oeerant, translatae in aurum atq; argentum,
quibus deinceps res omnes vendi&aestimari coeperunt,ti ex cosequenti hic metalla tanqua veri ac legitimi iudices esse vilitatis aut caritatis omnium rerum: Sequitur dicendum, nihil hoc tempore cariu ς seu maioris precij, perhiberi posse, quam fuerit ante annos trecentos misi ob id. quod plus auri vel algenti pro eo nucsoluere opo iteat,qua tunc suerit necesse. Atqui costat, in comparatione rerum non plus auri argentive expendi hoc tepore, quam illo suerat expensum. Ab illo igitur tempore nullius rei precto in Gallia quicquam accessit. Axiomata lunt manifesta. Minor probatur his inodis.
Regnate Philippo Valesio, qui sceptra
suscepit anno M. CCC. xxvlIl. Coronatus
aureus fioribus liiij signatus sine numero: podere & liga aequalis imo melior Coronato solato quo nuc uti inur,aestimabatur viginti tantum tolidis seu duodenarijs Turonensib. A quanqua tunc temporis optimi holo serici vina venderetur quatuor solumodo libris, tamen ad scillaedas has quatuor libras opus erat quatuor Colona is, alui moneta argentea eiusdem recij. Huiusmodi vinam etsi nune sex liris carius emam is, nempe decem: tam cpro his decem libris susticiunt supra scripti quatuor Coronati, cum publico Edicto quinquagenis solidis singuli aestimentur, aut pro rata nummi argentei. Itaque
vina holo serici non est hodie carior,qua fuerit illo tempore. In caeteris mercibus,quae diutius asseruari solent & possunt, quas quidam Latinas vocant, eadem ratio est. Si Se eas merces spectemus,quae facilius corrumpuntur, ut frumentia, vina, resimiles eande in his quoq; ratione deprehendentiis.Sed in hac copulatione no est aequii, ut praesentis anni coditio inspici tur, qui peregrinum in modulexorbitans
fuit, & cui fortassis in Gallia similis non
exstitit,quo de vina & segetes plane velut interierunt, imo etia vites ipsae& nuces frigoribus adustae.Capiemus ergb annum comunem; sicuti fieri assolet in aestimatione reria in casu & incerto posita rur odio vini mediocris statuemus pre-ctu duodecim Iibrarii Turonensium. V niamus porrδ ad tepora & Regis Ioannis,
qui prs fato Philippo successit,®nare
coepit anno M. CC. L. primusq; cudit numismata vulgh appellatos Francos ex a
ro puro equitis Sr peditis figura insignitos,qui tunc teporis viginti tantu solidis Turonensib. valebant, hodie vero sexagenis aestimantur, hoc est, duplo amplius: Si illo tepore modias vini mediocris vaeniaret quatuor libris: ad solutione harii quatuor librarum opus erat quatuor praedictorii Francorum aureorii, vel ad proportionem tantunde monetae argeteae. Quods his teporibus ematur modius vini duodeci in libris,quod precium posuimus anni comunis: his duodecim libris exsolve dis sufficit par numerus quatuor Franc rum aureoria, quandoquide singuli hodie sexaginta solidis Turonensib. aestimantur,vel moreta argutea eiusdem valoris. Quam obic dici no potest, ab eo tempore preciu vini ullatenus auctu esse. Idem est in frumento,caeteri sq; mercibus similib. Auream moneta hactenus supputauimus: ex qui ramus quoq; argentea: repetam usq; paullo altius tempora s. Ludovici Regis,qui regnum auspicatus est anno M. CC. X X VII. 3 primus constauit solidos,
quorum singuli valet duodecim denarijs Turonensib. illa tepes late dicti grossi Timronenses. Hi grossi seu duodenari j erant ex argento puro, eorumque sexaginta Mquatuor efficiebant libram. Denariorum vero quibus hodie utimur, praesertim e
390쪽
se quicquam deperdi in coronato, alio venumismate, siue patrio, siue peregrino, dum odin eo de precio exponat., quo ab a- si1s acceperunt. Vetu longe a calculo ab sunt miseri: sicuti ijs de terminis, quibus& primum Paradoxum persecuti tumus, deinceps demonstrabimus. Cum,Philippo valesio regnate, coronati valerent tantu vicenis solidis, uti diximus, 2 hodie quinquagenis estimetur: nobilis aliquis,cuius celus seu reditus esset o. solidorum, pro his so. sol id is accipiebat duos coronatos & semi si em,vel mos etam argenteam eiusdem valoris: quibus duobus coronatis & se inisi e ,co parare poterat dimidia holo serici & octauam insuper vinae parte :lquippe vina eo tempore quaternis libris aestit nata, qu ibus hodier. nu precHi .coronatoria res podet. At hoc te pre in solutio e praefato ru so. solidoruannui reditus, id e nobilis accipit unicutantumodb coronatum, vel pro rata nu- mos argenteos. hoc coronato coparabit
hodie quarta solum vinae holo serici pa te, quonia integra nunc dece libris v editur: cum olim dimidia & octaua vinae parte coparare potuisset. perdit igitur incoronato suo tertia ampi ius vlns holo serici partem,etiamsi so.solidis eu expenderit, hoc est,eodem precio quo acceperit. Qssi accipiat vel exponat coronati a Psι.Vel r. solidis, danu eius ap proportioe maius erit. Officialis,qui olim viginti librarii stipendium habebat, in praestatione hui- ius stipedi j recipiebat viginti coronatos, vel monetam argenteam aequi ualentem. his viginti coronatis mercari poterat holoserici vinas quinq;,c diu quaelibet, ut diximus,aestimaretur quaternis libris ,quiubus respodet hodiernu precium quatuor coronato tu. At idem officialis in exsolutionem dicti stipendii viginti librarit,accipit hoc tepore solii octo coronatos, cusinguli so. sol i dis valeant, vel num Osa genteos eiusde preci j. his octo coronatis duas solas holo seriti vinas redimet, qua-doquide singulae decem libris hodie aestimentumcum potuisset olim quinas com Parare. Vade uianifestu est, euin summa octo coronatorum tres ulnas holoserici perdere, quanquam singulos quinquagenis solidis exponat, uti & acceperat. Ciuis aliquis, qui Ioan . Regis teporib' habebat 36. libras annui seu constituti reditus pro ex solutioe huius reditus accipieba 36. Francos aureos equitis vel peditis charactere signitos, valebant enim tunc singuli vicenis solidis vel moneta
argenteam pro rata. his 36. Francis aureis poterat emere nouem modios vini, quia
singuli venderentur quaternis libris, seu quae tunc aestimatio erat quaternis Fratacis aureis, qui hodie duodenis libris v lentiqubd 'rectu anno communi, linodio vini assignauimus. Si iam hic ciuis suprascriptum reditum suum 36. librarii in eadem moneta Francorum aureoru recipiat, habebit horum saltem duodecim, quipr dictam summam 36. librarum effici ut, cum singuli hodie sexagenis solidis exponantur.quibus u. Francis aureis hoc tempore tres tantum' modicos vini comparabit, quia modius tr. libris venit:cum olim nouem modios redimere potuisset. Perdit itaq; sex modios vini, in his tr. Francis aureis,etiamsi eodem precioso. solidorueosdem exposuerit,quo& acceperat. Sia mile detrimentum in ceteris numismatibus aureis, aliarumque rerum & mercisico paratione vertitur: quod vitandae prolixitatis grati , ulterius non exsequor. Supputemus iam per nummos argenteos. Nobilis, vel alius quispiam alterius conditionis, qui tempore S. Ludovici habebat censum vel reditum sedecim librarum, in praestatione huius reditus dabantur et s. in arcae argenti puri, vel montia mala aurea eius de preci j. Diximus enim supra in primo Paradoxo, tunc temporis in marca argenti puri contineri tantum summam 6 . nummorum, qui appellabatur solidi seu grossi Turonenses. Hodie in praestatione huius reditus, datur ei ta- tum una marca argenti puri, quandoquide t6. librae, quae continent iro. num Os nouoru solidorii seu duodenario ru, ad summu no plus qua una argenti puri marcam copleti untur, quae est latum quinta pars