장음표시 사용
361쪽
IACOBI MENO CHII. Iota catis, vel scutis, soluatur valor scuti tempore solutionis. Ita enim dicit sta tutum: Si autem creditum fuisset sim liciter de ducatis, aut scutis, tunc li-eretur creditor soluendo etiam monetam, quae tepore solutionis currat, habito respectu ad valorcm ducati, seu scuti tempore solutionis.&c. Dubitari nunc contingit, an D. Anoselmo sit soluenda haec summa aureo rum sexcentorum in tot aureis in auro, aut eius iustus valor, & non solidi septuaginta quinque, Ut numerari consueuerunt. .
HAsc dubitatio habet duo capita:
Primum est, an D. Anselmo numerari debeat haec summa aureorum sexcentorum in auro,vel etiam possit numerari in pecunia argentea. Alterum est, ad millo, qudd loco auri possit numerari moneta argetea, an numerari debeat iuxta valorem aurei, inspecto tempore codi-
testamenti, vel potius tempore ipsaru solutionum, quae fiunt quotannis. Primae dubitationi respondeo, aureos
numerandos esse, non autem monetam argenteam . .
Primum ea ratione, qu bd in obligatione sunt aurei. Non enim argentum , sed aurum relictum est:&ob id aurum debetur. Atqui t aliud pro alio, creditore inuito,solui non debet. l. i. g. mutui datio. F. si certum petatur. Ergo aurei soluendi sunt. Secundo accedit, quδd D. Anselmus noleue damnum sentiret, si loco aureorum moneta argentea numeraretur: siquidem
aurei ipsi no ita facile haberi possunt, nisi aliquid detur argentarijs, vel mercatoribus numerantibus, aureos pro moneta argentea,vi experientia ipsa docet, &praesertim hac nostra aetate . Est etiam damnum,& incommodii D. Anselmo no mediocre, ex quo pene semper est vel Romae, vel in Gallia & rar , in patria commoratur,& propterea est maximum incommodum deserri sacere tantam argenti summam, ut damnum hoc es.seco siderabile, in terminis scripsit Cumtius Seni. in tracta. de monetis, quaest. 2.
Atqui ' quando creditor aureoru sentire potest commodum recipiendo argentum, cogi non potest ipsum argentum recipere, etiam si alias consuetudine consit tutum sit, quod debitor aureorum soluere possit argentum. Ita clare scripsi Cum lius Seni. loco iam cita.& cum eo sensit Brianus ira tradi. de monetis, in a. praesu P. num . . idem quoque visus est sentire So
gi non potest D. Anselmus, qu bd loco aureorum recipiat monetam argenteam. Iertio accedit anctoritas multorum,
ut scripserunt, iure ipso communi in-
pecto,creditorem laureorum, etiam si aliquod damnum non sentiret, non posse cogi recipere monetam argenteam loco aureorum sibi debitorum. Ita equidem scripserunt Drunus ind. tracta. de mone. in praesupp. nui.& Socin.Seni. in d. cdi sit o. colum. i. lib. i de Socin. huius opinionis fuisse, vel ex eo patet, qu bd ibid.c Ium.3.versic.ex quibus omnibus, S c. dilia genter perpendit illius regionis consuetudinem,qua constitutum erat, loco aureorum potuisse numerari argentum: sensi ergb, qudd iure comuni inspecto, pro
aureis numerari non posset argentea pecunia. Idem,praeter hos, responder ut C pra in consis. 9. num .9.& Crauet. in cost.
Et horum opinio verior est illa Martiani Laudensis,& Curtij Seni. quos recenset Brunus loc. supra cita. qui dixerunt, tiam iure communi inspecto, pecuniam argenteam pro aurea solui posse. Non Gnim horum traditio vel iure, vel ratione
Non his obstat,qubdin Ciuitate nos tum adsit cosuetudo, sed etiam statutum,
quod debitor aureorum possir loco aureorum diluere monetam. Quia respondetur ut dixi supra consuetudinem x statutum debere intelligi, quando credi-Zaa 3 tor
362쪽
' tor no sentit aliquod damn ain: Nam stat ut una S cosuetudo interprotari debent secundum i iis commune, qliod n o ad mit ii t solutionem hanc cum damno alterius, ut aperte declarat Brimus in d. i. praesu p. num . . in fin.
Quarto S vltimh accedit, qudd si versi est id quod supponit in facto, D.tellatore in alijstella menti partibus fuisse luculude aureis in auro, ita debet intelligi hic,
quod relinquere voluerit aureos in auro: quia luna pars test amenti alteram declarat,t.qui filiabus, de legat. i. Et inspecie ita egregio arguit Corn. in consi. num. i6. lib.r. Si ergdsunt relicti aurei in auro, dicendum est, monetam non pollesolui, ut ex communi sentctia tradit Bru-nus in d. tradi. de monet. in secundo praesupposito, nume. 7. Atque ita concludo, D. Anselmo esse numerandos aureos in
Secundu est caput huius dubitationis,
dato, non cocesso tamen,quod loco aureoru numerari possit monera argentea, annumerari debeat iuxta valore aurei, inspecto tepore cc diti tellanaeti,vel potius, inspecto tempore solutionum, quae quotannis fieri debent. Qua sane in re mu itis, respondendum videbatur, esse praestanda monetam iuxta valorem temporis coditi testamenti, vel mortis D. testatoris. Quod ut dicerem, multa me impellebant.
Primum, quia i obligatio recipit suamc eertitudinem secundum quid, quale,&quantum tempore dispositionis coditiq;
testamenti, nec ex post facto mutatur. l. v. . xorem. s. testamento, dele g. 3 l. si ita. ff. deaur.& ar lega.& l. Aurelius .f. testamen.
U.de lib. leg. Hinc in specie res odit Bal. 7 in conspen .coram vobis, lib. i. qu bd t ubi agitur de dispositione hominis,atteditur tempus dispositionis, ut sciatur, quid, uale,5 quantum debeatur. Ita etiam inpecie magis Maria. Soci. Sen. in cos.6 nu. a.& 3. lib. i. egregie declarat,& illum secutus sum in consit. 97 .nu .iso.&in responso pro Triuult ijs num. 8s. Secudb accedit auctoritas multorum,
qui ita in specie respoderun t,nempe Soc. MATERIA MONETSen. in con 6. lib. i. qui in claris terminis legati lactis de tot florenis aureis, SI ait polle solui in tot bologia inis iuxta valore forent tempore dimositionis. Et eo loci Socin. num .s. receos et eiusdem opinionis Oidradum in cons. 31. Ita etiam Albericus in l. cum qui dico l. vlt. & in l. 'vinum, col. vlti . f . si cert. peta. post Guilii elmum Cu-neum. Cailrens in l. r. in fine princi p. C.
commu .de lega. Martinus Laudens. in tracia de moneta,colum .penuit. nume. 27.&Curtius Seni. in eodem tract.quaest. ἡ .nu
Tert id suffragari non parians videtur, quod hactenus in solutionibus faciendis
ita fuit obseruatum, ut soluerentur secu-dlim tempus dispositionis testatoris. Ergo ab hac obseruat.1 quae dispositioni in- sterpretativa est,no videtur recedendum. Nam D. Anselmus tamdiu recipiendo septuaginta quinq; grossos pro singulo aureo sibi praeiudicasse dicitur, ut scribunt Dd. ine olim,decennb.& ex illo textu,& . ibid. gl. pen. & in specie tradit Bart. in l. si prius, in princ.num. I. F. de aqua plu. a cen. qui declarando traditio. but rigari j, docuit, quod is, qui scienter recepit in Vnetam viliorem pro pretiosiori, sibi ipsi pra iudicium attulit. Haec rem dubiam facere videntur.
Caeteriim, re ipsa diligentissima perpenta atque examinata, contraria sententiam probabiliore esse existimo, nempe haerede in hunc teneri soluereD. Anselmo tot grossos iuxta valorem aurei tempore solutionis, non autem inspecto tempore dispositionis ipsius D. testatoris. Quam sane sententiam ut veram faciacit ius demostrem illud prius dica, quod
etiam declaraui in consi. q. nume. 9. in t Immoneta cosiderari duplicem bonitatem, unam extrinsecam, alteram intrinsecam. Intrinsecam illam esse dixi,cum valor no mutatur, sed materia, vel preciosior, vel vilior efficitur. Ita loc. praecita .declaraui ex sententia Bart. Brunt, Didaci & aliorsi. In hac intrinseca bonitate & valore c5munis est,& vera sententis,esse spectandum tempus dispositionis & contractus,
363쪽
uon autem solutionis. Ita multorum auctoritate asseruit Didac. In tract. veterum
De hac bonitate intrinseca non ra non est disputatio: Extrinsccam vero bonitatem ci edixi,cliramio ipsius naonetae valor. augetur, Vel minuitur. De qua quiale hic disputamus. Hic equidem contendimias de loliat. monetae, quae aucta est in valoiae extrinseco, nempe de aureo, qui nunc valet 73. Bologia mos: cuin tamen tempore
conditi tella menti solum. valeret septua- ginta quinque. Quod tergo tempus solu-lutio ius notiro in casu spectandu fit, multis ita probatur: Primo ex l. cum certum. ff.de aur.& argen .lega. cuius verba haec sunt : Cum t certum auri vel argenti pondus legatum est: si non species desgnata si, sed materia, sed precium praesentis tempus praestari debet. Haec Modestinus, qui sigi incat manifeste,qubd quando certa species
m ne tat non relinquitur, utputa lego centum aureos Venetos, sed aut monetam ingen cie, Vt Puta,cei tum libras,centum bologia in Ob, aut masiam auri, vel argenti debetur valor tempore solutioni . Tempus
ergo solutionis spectandunt eli nos lio incatu, in quo a s eratur, debitam no esse certam monctae speciem & si nos credamus se a uicos in auro sed genus nempe quoddam,nempe bologninos.
Et hunc textum ad reni noli ram ut singularem annotauit Roman. in singui. si I. quod tempus. & idem in consi 23. colum. 2. Vers. si ergo ex pia missa. alios infra reseram. Nec hic obitat consideratio Brunt in traei. de augmen. conclus.vit. 9. parti c. num. 6. cui rixit, d. l. cum certum. loqui, quando agitur de pondere argenti relicti, cuius precium ei: in facultate soluendi. Nam haec consideratio magis confirmat argumentum hoc nostro in casu, in
quo haeres as er it esse in sua facii ita te soluere prccium, atque ita istimationem ipsi, rum aureorum, quam sanu aestimationem soluere debet lecundum tempus 1
lutionis, id quod aperte scribit & ipse
Prunus in d. partie. q. in fi. Non etiam urget consideratio Moderni i'arisien. Ha tracia. de usui . nume. 7, .cum dixit, d. l. cum certum, loqui de precio at cerius rei legat e & debitae, non autem de certo prcclo debito, vel de certa quantitate pecuniae debitae in genere. Non, inquam, urget hic consid ratio: cum vero repugnet i lis r i polo, in quo non constet se ille relictam aliam rem, quam certum I plum poeu S a genti, scuti aperta luri Aonsulti vel basignifican L. Secundo accedit ratio natu ratis, quae vel maxime ino uere debet haredem ad soluendum ae illinationem aurei, secum dum tempus hoc solutionis. Nam si a reus sui stet in tuo hoc valore extrinseco diminutus, ut i ta nuc valeret solianas pluaginta bologni nos: nonne vellet potius loluei e aureos,quam septuaginta bologni nos: sicuti ergo hanc diminui Ione tu adfui utilitatem icce pillet, ita utra ξ qu
tat i naturali conuenit, ut admittat augmentum aurei ad sui damnum. Quam 1 ne rationem in specie augmcnti monetae usus est Crauet. in conc 7. col. vlt. versici fieri enim poterat.
Tertio, ut huius sim opinionis , mouet me auctoritatibus multo ru, qui in specie scripserunt, aestimationem 7 valorem extrinlecum monetae et in inspiciendu tempore solutionis, ut iecundum illud te pus
pra in cons. 29. nu. q. qui proprie loquitur in legato v. onetae facio pro legitima filii vel nepotis. Ita etiam scripsit Gig. in tra c. de Pensioni b. q. 93.nu. . a quibuo non d: D sensi in cons. s. in lin.& eo loci recensui Guid. Pap.q 93. col. r. qui idem visus es hsentire. Idem s sit Castrens .in l. . in fine
pranc. coliamu .de lega. ut eum infra declai abo. Ita etiam respondet Aretinus Hi
Quarto accedit,quod hi aurei mi Ile arquatuor en tu annui a D. testatore relicti D. Anselmo, vere relicti fuerunt ex camsa legitima portionia ipsius D. Anselmi.
364쪽
11 CONIILIUM IN MATERIA MONET.
3 Atqui lubi pecunia relinquitur a patre filio pro sua legitima, illa debctur iuxta
valorem, qui est tempore solutionis. ita in specie scribit Modernus ille Parisien-ss intracta.de usuris, num.7 r. vers limito. si legatum, S c.
Et quanquam afferat exemplum in Imgato facto filiae exc lulat a statuto: attameratio illa ab eo considerato, ob fauorem scilicet legitimae, quae alias in corporibus haereditari; s erat assignanda, conuenit multo melius & silio, qui a statuto noest exclusus, quam forminae exclusae, cui iure debita non dicitur aliqua legitima, ut ex sententie multorum scripsi lib. i. de
num .is. Ita etiam in pecunia relicta filio ex causa legitimae, respondit Capra in d. cons. 9. num. 9. di si in fauorem ipsius I gitimae fundamentum non consti tuat. Et confirmatis ex traditione Corn. in consit. 24 .nu. I 6. lib. r. qui respondest, fauore fili j censeri a te flatore factum legatum de moneta maiori,non autem de minori.
Quint , accedit , qu bd ita expressim cautia est statuto Ciuitatis, quod scilicet valor praestetur secundum tempus solu-u tionis. Et i cum verba statuti knt clara, non est amplius dubita nilum. Nec hic di-IO catur, statutum 1 non ligare ipsum haeredem utpote dominum Ciuitati Vt in te
minis statuti respondit Cardinatis Zaba- rella in consil. r. quem sunt secuti Feli. in
c. . col. . versic.quarta declaratio, de constit.&Brun. in cons. 2o. num. 9. Nam respo-
deo, tradit. Cardinalis, Felini R Brunt procedere in statutum a Principe no confirmato, quia si confirmatum est. non ipsa
Ciuitas, sed ipsemet dominus sibi legem
imposuit. Et ita cestat illa ratio, qua mouentur
relati Doctores,qubd i in serior no possit δ' superiori legem imponere. Et licet ipse Princeps possit etiam dici solutus legib.
attamen debet vivere secundiim leges. l. digna vox. C.de legib. Non obstant nunc deducta in contrarium,quia respon deo: Et ad primit, nem 7 pel add. l. uxorem. S. testamento de lega. 3.& l. si ita, te aur.& a rg. leg. dicebat Romin d .conLDI. col. 2. vers. non obstant iura nil ad rem facere. Non explicat laine R man. quomodo nil faciant ad rem. Ego opinor dicere voluisse te: latorem demonstrasse certam specie, Sad eam se restrinxisse. Nam ibi testator ita Iegauerat: Publio Meuio domino meo ab heredib. meis dari volo pueros quinque ex meis, & cae. Cum dixit ex meis, ob vim pronominis possessiue significauit testator, se relinquere ex illis, qui eo tempore reperie-b ntur, non autem ex futuris, atq; ita declaraui d. s. te flamento, in responso pro Triuult ij rede ito, num .di.& num .i75.nu.a69. ita etiam declaraui d. l. si ita, de auro& arg. lega.& vere in his locis certa erat species: secus in casu nostro, ut aurei in genere relicti sunt. Non obstat secundum largumentu dua δ' dium ab auctoritate Doctorum , quia respondeo, ni hi l esse auctor itat em. Soci.
Sen. in d. l. 9.li. r. quia no satis recte respodit cum relatis iurib. ouae nil probant, in eam opinione tuerit. Est etiam motus auctoritate Old radi in cons.;t.qui loqui cur bonitatem intrinsecam, sicque de valore intrinseco,qui sane valor spectatur secudum tempus dispositionis. Ita declarat
diis tamen. Praeterea loqui tu r Socin .eo in casu,quando legatum est facturn de quantitate in genere,vel de florenis, qui secundum communem modum loquendi loci tempore testam uti intelligebantur decerta quantitate in genere cuiuscunq; mon tae, non autem de certa speciς monetae. Ita in terminis Socinum declarat Moder. P ristin d. tract. devsur .num .7 3. Ita Vere loquitur socinus. Si quidem in eo suo conco .col 3. ver sic.&hoc faciliter,&t. scripsit testatorem ipsum non potuisse sentire decerta specie monetae, nempe de de eo reno aureo, cum in loco conditi testamentiai qui non cuderentur. Quod vero no com tingit in calia nostro,ex quo ipse D. testa-xor in sua Ciuitate cudi faciat aureos, in-xellexit de aureis propriis: sicuti in s mili
365쪽
I ACOBI MENOCHII. 7, dieἱ mus , quddi si Princeps mentionem
iuris faciat, intelligitur de iure& lege a se edita. ut scribunt. Non obstat auctoritas Alberici in l. cum quid ,colum. vltim .is. si certum peta. quia refert quidem Albericus responsa Oldradi,& id quidem breuiter, non tamen aperit Albericus quid ipse hac de re
sentiat. Idem vero Alber. in l. vinum, numn .is.16. ff. si cerum pet. manifeste loquitur de mutatione intrinseciva loris mo
Non etiam obstat auctoritas Castrensin l.3. in fine princi p. C. commvn.de lega. quia distinguit Cast. inter valore intrinsecum extrinsecum: Si intrinsecus valor inquit ille mutatur, ut quia moneta cuditur ex viliori metallo,s olui debet legatario ex illa moneta, quae cudebatur tempore facti legati: quia de ea sensi testator. Qui sane casus no est ille . de quo dinputamus. Si ver γ valor extrinsecus ait Castrensis mu tatur, ut si augetur vel minuitur aestimatio aurei, vel alterius certet monetae, tunc in qu it Castrensis) periculum pertinet ad creditorem, nisi a die morae citra.
Ecce quod Castrensis sentit esse spectandum tempus solutioni, , cum dixit, periculum spectare ad creditorem: si enim spectaretur tempus facti legati, nullum periculum pertineret ad legatari v. Idem ergo dicendum est de emolumento& augmento, ut scilicet spectaret ad Iegatarium:&per consequens, qui, d inspici debeat tempus solutionis, id quod etiam
supra declaraui .Quibus constat,au ctoritatem Castrens. nostra sententia suffragari. Non etiam urget auctoritas Martini Laudens in tracta. de monet. num .27. quia non seipsum declarat, de qua mutatione monetae S valore loquatur, an scilicet de intrinseco vel extrinseco, ob id in eius doctrina non est constituendum fundamentum. Et verius etiam est loqui de valore intrinseco, ut eum ita intellexit Modernus Parisiens in d. tract. de usur. num. 7 r. in fine. Non etiam urget au ctoritas Curtij SN
loquitur Curi. de valore intrinseco,ut ea ita intellexit Modern. Parisiens. loco nuper allegato. Et hoc ipse ex eo colligo, quod Curi. ibi, num .i6. utitur his verbiis de moneta usuali,curreti S expendibili. Quae sane verba sunt de intrinseco mon
laeva lore. Et Curi. mouetur auctoritate
Oldradi, qui de hoc intrinseco valore vediximus supra loquitur.
Non obstat tertium & vltimum, quia ille tex. t c. olim, de cens b. loquitur in praescrip. o. annorum, & ibi etiam Dd. intelligunt. Vel saltem requiritur cursus triginta annorum,ut in specie pene scribunt Cynus, Salicetus,&Fulgosius in I. cum notissimi. s. vltim. C.de praeseri P. D. vel 4 o. annorum. & in specie magis Hi ronym. Schuris. in consit. io. quo loci potest Imolam in d. l. si prius, in princi p. T. de aqua pluui. arcen. rei jcit illam distinctionem,quam facit Bald. inter eum, qui scit se esse creditorem, & eum, qui ignorat. Concludo itaque, D. Anselmo esse soluendos grossos iuxta valorem aui ei qui erat quotannis tempore solutionis.
366쪽
ELBERTI LEONINI PRIMARII IVRIS PROFESSORIS IN ACADEMIA LOVMNIENSI, ET CANCELLARII DUCAT vs
A Monetarum ratio dilgenter excussa. a Pecunia vitrinseιa banitas, fustem da insolutione. 3 Noneta variata solutio facienda est ad a-simationem antique pecunia,rel de ant,q pecunἰa.. Creditor de trure non tenetur in alia mo neta, quam qva debetur, solutionem reci pere, de insuetudine verbaliud obserua
I Pecuniarum rator imposititiin, non intrinsecus spectatur, nisi aliud actum inuenia.
. o Romani ct Geminitor defensio sententia
ιontra Carolum Molina. a Philippι Ducis Burgundiae cinctitutio emaminata , circa aestimationem Grosporam Tinenen m.
cotrouersia, quq Reucrendisse.& illustrisi. Episcopo Cameracensi incidit cum suo Capitulo, sit per praestatione sex millium argenteorum Turonensiuna quos idem Re- .uerendissimus Episcopus quotannis su γCapitulo praestare tenetur in ea bonitate& valore,ut duodecim vniun aureum FIG
In cuius explicatione prima facie vi deri potera , quod cum Turonenses soli di hodie in usu non habeantur, praestamdam esse corum aestimationem id rati
nem duodecim pro uno aureo plorentiano, secundum tempus couentionis & contractus, considerata intrinseca pecuniam bonitate di aestimatrone, sicut cum nunc in alia noua pecunia solutiosae tendasti ea fieri debeat ad aestimationem antiqua', cum suppletione intrinsecat bonitatis, quaten lis pecunia hodie currens est detexior seu debilior antiqua. Nam quamuis de iure in aIia pecunia, quam quae promista est, solutio admittatur. l. Paulus resp.ifide sol u. maxime qua- do ea pecunia,quae est ire promi ssione, amiplius non inuenhur, si tamen ex ea redanum aliquod creditor patiatur, id a debitore supplendum est. Linter stipit lantem. s. sacram. U. de vel b.obli. l. imposibilium. U. de reg. iur. Bari in l. non amplius. g. b norum. cum l.seque n. s. de legat. i. etiam respectu bonitaris intrinseca u. t. C. de veter . numism. potest a. libr. 13. qnoniam non selli in formam, sed S materis bonitatem& pondus in monetis attendimus, idque secundum valorem eius temporis, quo contractus est initus. c. l. cum Canonicis, de censi. f. in c. conquerente, de offic.o fie. ordina. id enim agi intelligitar, ut in eadem boritate & valore reddatur l O . quid ,derebi cred. Pro quo facit, quδd cum de bonitate rei soluendae, reddendae, & reficiendae tractatur, semper ad originem contractus concurrimus, non autem ad tempus quod postea sequitur. Quem ad in dum in euictione videmus aestimationem seu precium restitui, considerato valore, qui erat tempore contractus, non autem
367쪽
nutem tempore euictionis. t.bonitatis. T. de euict. Eaque sententia est communis, quod attendatur tempus conuentionis, & non solutionis, praesertim in his monetarum mutationibns,l. uxorem. f. testamento. ff. te lega.3. in cuius rei co firmationem plurima adducuntur per Carolum Molin. in
rolus, nu. 6. qui in terminis scribit, quod quoties variatur valor intrinsecus,respectu deteri orationibus monetarum, praesertim exolui debete vel de pecunia antiqea aeque bona, vel noua ad sitimationem antiquae. Quod secundum Costitutionem Ponti ficis procedere videtur, non solum
in summa semel soluenda, sed etia in pension ibus & obligationibus successi uis, c.
olim causam.& c.cum Canon icis, de cens. per quae intentio Dominorum de Capitulo, direct b confirmari videtur. Caeterum, si rerum ordinem, factiq; co-ti ngentiam& circumstantias paulo ex ctius excutiamus, liquido deprehendemus , in specie proposita diuersum ita tu .endii esse, ex causis-rationibus sequentibus. Primo, quia licet ex communi interpretum sententia,creditor de iure no teneatur in alia moneta, quam quae debetur, solutionem recipere,isi ex ea re damnum aliquod passurus sit, nisi ipsum quo-
ue damnum refundatur, d. l. Paulus, deo lue. & ibi Bart. lnaol. Si Paul. Castrens. in l. si quis argentum, in princ. C.dcdon.
Panor in . in c. quanto. de iure tu. Bal. concal I. I. par. Petr. de Anch. in Clem. r. dedeci.
Dd. in d. l. cum quid. F. si cer .pe. contrariutamen receptum est generali totius mundi obseruantia & cosuetudine, ut testantur Accur s. in d. l. si quis. Petr.de Ancha.d. Clem. 2.& Ioan ae Im .in d. l. Paul. secundum quam cosuetudinem indistincte admittitur, ut no sol una qui in genere pecuniae est debitor . sed N is qui certae speciei pecunia promist, in alia monet a, et i a deterioris notae, scumateriae possit soluere,
dummodo ea pecunia, qua soluit, publica
iudicatura & ae stimatione extrinseca, leuualore impositio respondeat extrinseco valore pecuniae promi sta'. Nec caret ratione dictae consuetudinis obseruantia, quoniam pecunia no consideratur tanqua massa& species, sed tan- qua moneta &qualitas, in qua nulla ratio habetur corporu aut materis. l. si is cui. T. de sol u. l. Titio .is deaur.&arg. leg. sed tum cursus& valoris imposititis, i. i. is. de contr.em p .a quo nullo modo, poena et ii
capitali imminete, licet discedere, Arist. lib. i. Poti t. no solum o dispositio incipiatdccosistat in nomine qua talis in genere, nulla certa specie deducta vel promissa, sed etia si eo that in no in ine certae speciei et ut per mu ita iura & rationes colirmat Ca
in I. I. s. i. fisi cert. pet. dum scribit: Creditorem damnum no pati, etiam diminuta bonitate materis, propter aequi polletem valorem imposititi una, quiduntaxat consideratur sequendo dictam cosuetudine, quae ia toto orbe Christiano recepta est, Inno. Abb.& alis in d. c. quanto, de iureiu. Et in vim cuius saepe videmus Principes numismatum precia taxari ultra materiaeae stimatione . idq; io fieri suadet plerunque publicae necessitatis ratio, plerunque ipsa Reipublicae utilitas, ne scilicet aura vel argentum ob maiorem valorem alibi
obtinentem efferatur extra prouinciam, Inno. in d. c. quanto.
Quin etiam absque publica necessitate, aut utilitate ex solo consensu populi aut Ciuitatis, Princeps hoc potest inducere,
Panor.& ali; in .s.c.quanto. I hanc sente-tiam quam recepit consuetudo, ci ebri rem asserit Dida. Couuar.diligentillimus monetarum explorator, in tract. decolla.
Ad quae si praesentis facti speciem mstiamur 5 co sideremus, haud obscure constabit, praefatum Capitulum non iure postulare, ut intrinsecae bonitatis solid rum Turonensium, seu aurei Florentini coli itio fiat cu materia pecuniae praesentia temporis, ac secudu m proportionem
368쪽
seu aestimationem inde resultantem, solutio fiat: cum secundum dictam consuetudinem sufficiat, compediari pecunia Praesentis temporis extrinsecum valorem ει aestimationem Tu ronensium, vel aurei Florentini, quae est in communi ex ordinatione Ducis Philippi introducta, & v-sbus totius populi recepta, & ad in i s a.
Neque aduersantur Pontificum Constitutiones aetate in oppositum, quoniam illae non probant id, ad quod citatur, nam in altera d. c.olim. agitur non de bonitate intrinseca, sed de qualitate ipsius summae debitae, pro qua maior summa vel alia species citra praescriptionem soluta erat, in altera d.c. cum Canonicis. maior rat extrinsecus valor nouae pecuniae, secundum cursum quam veteris, ut non ir telligantur,explicat Car. Molin. tract. de Cont. Vsur q. loo. num .7 8.dc seq. ita ut ratio dictarum Constitutionum, praesenti negocio applicari non possit, praesertim si respicianuis ad dictae consuetudinis ob.
Secundo,ut demus consuetudinem il-Iam,de qua interpretes scribunt, non unqueadeo firmis rationibus subnixam, ut iuris constitutionem superius relatam, possit vincere: Nihilominus tame in spe. cie proposita cessaret illa iuris Constitutio de tempore contractus inspiciendo, Propterea quod promissa sex millium solidorum Turonensium generaliter facta sit Nam si recte excutiantur interpretum commentaria & consilia, facise deprehendetur communem illam sententiam de tempore contractus inspiciendo, limitari & coarctari, ut procedat duntaxat, quando conuentum est de supplendo decremento ex mutatione monetarum postea contingente vel quando hoc actum est, quod pecunia redderetur eadem aestimatione & bonitate , in qua sors principalis numerata fuit : Nam in his terminis consuluerunt Aymo Cr uetta, & Laure ut ius Calca. in praecita.
Alioqui x erd, si illimitat e facta si pro
missio, non consideramus tempus dispositionis, sed illud potius quo dispositio
applicatur ad actum. Bait. Socin. d. co
sit .6. lux sertim, si quod est in proposito
agatur de annua pensitatione, quae cum semper ex noua obligatione prodeat, i. cum notissimi. g. in ijs. C.de praescrip t. Io. e I O. ann. ex mutatione temporis facile
mutari potest, ita ut ultima pecunia, seu curtus posterior con siderari debeat. arrat Mela. f. sed si alimenta .ffide alim.&cib. leg. Bald. not.in l. si filia. C. de inoffici
Id quod pulchre expressisse videtur Iacob. de Aretio, quem resert Bald. in l. ubi adhuc. C.de iure doti . in s.col. dum dicit: Quod si mutuo tibi pecunia, vel aliquid uod consistat podere, numero vel me uaa: vel, si es mihi obligatus ad solue dam pecuniam ad certum tempus,& ant Erelli tutionem, vel antequam agere pocsm, fit mutata pecunia, quia facta est deterior, prout quandoq; fit per Principes, quod debeat restitui talis, qualis reperiatur tempore quo solutio facienda est, Mnon qualis erat tempore contractus.
Quod & pulchro Iuriscos resposo in
I .cum certum .is. de Dr.& argaeg. confirmatur, in quo testator legauit certum p
diis argenti, nulla declarata specie,cui qu e dubitaretur, quid prestari oporteret, respondit Iuriscons. haeredem no teneri praestare materia, sed sufficere quδd praestet aestimatione, quae est solutionis tempore :& ita in specie annuae praestationis expressu tenent Rom. d. conci 3 3.& Gemi. d.conLi37. decidentis in speciali casu cuiusda in reditus annui costituti inter duos Abbates ex homo togatione Papae, quod potest solui in moneta usuali,& currente tempore solutionis etiam intrinsecus diminuta absque suppletione bonitatis intrinsecae, quae erat tempore disposutionis. Q nod si obtinet in moneta deterior ea,& quae in veteri forma adhue reperiri potest, iustior est ratio, cur in specie pr po sita, ubi vetus moneta deficit, in noua,
369쪽
vLBERTI LEONINI. 72τst seeundum commune aestimationem,&vsum ab omnibus obseruatum absque co- pensatione bonitatis intrinsecae quam dictum capitulum exigere videtur. Nec mouet ratio, qua Carolus Molinius,quaestio. nu m. s. in Tract.de usu. decisionem Romani & Geminiani con-s l. rec. in dubium reuocare nititur contendens iurisconsulti responsum, in d. l. cum certum, quod illi pro suae sententiae
confirmatione adferunt, non facere ad propositum, eo quod no de certo precio debito, nec de certa pecuniae quantitate agat, sed de precio alterius rei legatae,cuius aestimatio potest crescere vel minui. Nam certum pondus argenti, quod est
in obligatione propter functionem, qua recipit in suo genere, nihil differre videtur a certa quat ita te pecuniae debitae,quae propter publicam aestimationem, forma& authoritatem, facili Ls functionem cualia pecunia recipit,quam certum podus argenti insecti nec signati. Quae sententia praeclare confirmari videtur ex eo quod generaliter scribit Praciscus Aret. in cons. io. in his quae debe tur in genere regu lam esse, quod variatio valoris extrinseci inspicitur tempore solutionis, ut eadem in genere reddi possit& debeat,non attenta mutatione valoris
intrinseci, siue i sta varietas teneat ad incommodum creditoris, siue ad incommodum debitoris. Eit praeterea Romani & Geminiani decisio, non solo illo iurisconsulti resposo, sed & plurimis ali js rationibus subnixa
est, inter quas ea plurimum momenti habere videtur, quod in annuis praestati
nibus, noua quotanis calcatur obligatio,
di quod dispositio non nisi tempore solationis exeat in actum. d. l. cum notissimi. g. in ijs. Cum itaque, ut elegantissime Clariss& consumatis. D. Consiliarius Hopperus deduxit. Philippus Dux Burgundiae adtollendam obscuritate antiquitatis , quae circa variam aestimationem grossorum
Turonensium coorta erat etiam apud iuris interpretes in cie. 1. de magistris,certam illius rei determinationem praescripserit, eaque moribus omnium hominu& ditionum recepta sit, nulla est ratio cur capitulum rationem & compensationem intrinsecς bonitatis exigere debeat, neglecta communi aestimatione, quae iam ubique in vim consuetudinis inualuit. Praesertim cum d. c. nulla speciali restrictione, aut pactione aduersus futura variationem sibi prospexerit,arg. eorum quae scribit Laurent. Calc. d.consi. t . Nam cum decretum & consuetudo illa nominatim recepta sint super praeteritis conuentionibus & dispositionibus ad occumrendum difficultatibus, quae super ince titudine valoris grossorum Turonensium aureorum Florentinoru & si milium monetarum , quae in usu esse desierunt, quotidie exoriebantur, nullum est dubium, quin complecti debeant omnes praeteritae dispositiones &contractus qai specialem determinationem non habent .d. cos. Calcan. praecit. Tertio ad confirmationem praedictorum, plurimum facere videtur , quod
lim grossi Turonenses fuerint frequentes, vari js temperatu ris,& indicaturis,
ut ex monumentis Monetalium, constare
scribit Molinaeus, quaest. Ioo. qui omnes hodie desierunt esse in usu, nec vulgo via suntur, ita ut nulla certa aestimatio bonitatis, ex illorum proportione constitui possit. Nam cum nul Ia certa species grossorii Turonensium sit in conuentionem deducta non est serendus, si quis antiquum aliquem num una ex dictis Turonensibus proferat, & secundum illius analogiam aestimationem in hac specie fieri desideret. Nam cum plu res fueri ni species gro Clarum seu solidorum Turonensium, non potest certa ex uno ve I alio num o fierii illatio, maxime quia in dubio disposita deminimis accipere debetrus. I. numis. F.
deleg. 3. Quhdeo procliuius hic est dicendum, quod conuentio, in qua fundat c. facta sit tempore Urbani quinti P ,-tificis, quem constat ex historijs vixisse eo tempore quo propter clades beIlicas Raaa 3 an
370쪽
anterioris temporis, monetarii insignis diminutio acciderat. Deinde videmus certam aestimatione grossorum Turonensium, vel per se vel per relationem ad aureos florentinos de- praehenda SI constitui posse, nihilominus tamen quia non simpliciter Turone.
ses sunt promissi , sed ad computum &rationem duodecim pro uno aureo forentino, iuris ratio, & communis iuri L peritorum sententiam inclinat,quod nosit inspicienda bonitas intrinseca,aut etiam extrinseca secundum tempus contractus, sed ea solum quae viget ex consuetudine vel ordinatione Principis tempore solutionis. Nam ea relatio ac aestimatio efficitur, ut aurei florenti ni, aut eorum aestimatio,
aut horitate Principis vel consuetudine inducta, sint in saeuitate soluendi. Nam vi pulchre scribit Bald .consil.3ῖς. libr. 2. quem sequitur Soc. consi. 293 lib. Σ.&Molinaeus , licet obligatio incipiat a forenis, vel certa specie monetae, tamen illa verba . Ad computum tot librarum vel solidorum, aut econtrario) efficiunt ut aestimatio illa tantum debeatur,& aureus florentinus si in soluendi facultate, quam cons derari εἴ metiri oportet secudum valorem impost iu m & obseruantuam seu consuetudinem,quae obtinet tempore solutionis faciendae. Etenim in specie monetae, quae non est in obligatione, sed in facultate nemo dubitat quin inspiciendum sit tempus solutionis vel consignationis,ut scribit Moli. q.96.& confirmat Bar. Soc. d.cons. 6. subi jeiens pulchrum & ad rem pertinens exemplum de quadrupede seu animali. , a quo noxia data est,quod cum sit in sacvltate soluendi, recte dari potest, etiam si deterioris condictionis iachim sit, quam
erat tempore damni illati. I. i. g. plane &s. si post litem. si quad. pau. sec. dic. inde inserens ad quaestionem propositam , non haberi rationem valoris,qui erat tepore dispositionis factae sed considerari
debere tempus,seu aestimationem publicam, quae in conua uni obseruatur tempore praestationis seu so Iulionis , qu bd in
proposito eo facilius admittendum est, quod agatur de praestatione annua, non incompensationem sortis, aut pecuniae certae speciei, aut valoris ab initio erogatae, sed quae praestatur r amne fructuum, quos Capitulum & ante Capitulum vice Dominus iure Regalium ab Imperatore
aut Rege obtentorum durante vacatione
sedis Episcopalis leuabat & recipiebat:
qui fructus cum sint incerti & ex temporis variatione augeri vel minui possunt,
merito admittenda est,ea variatio,etiam
in dicta pensione quae praestatur& surrogata est in locum dictorum fructuum e
que vera videtur praesentis controuerset decisio. Denique s lubeat antiquitatem penitus inuestigare, atque etiam respectu bonitatis intrinsecae proportionem & an logiam solidorum Turonensium cum moneta praesentis temporis constituere, nihil tamen id intentioni d. c. suffragabiatur, nam cum vari j generis fuisse videantur solidi Turonenses , de quorum aestumatione variae 3 multiplicas inueniuntur interpretum sententiae, ind. clem. t. de magistris, non absque ratione dici potest, in hac specie amplectendam esse minorem aestimationem, vel saltem eam qui videmus communiori calculo receptam& approbatam l.in obscuris,ffide reg. iv.
ab ijs, qui & antiquitatis rei nummariae,& bonorum disciplinarum sunt perit in sint, secundum quam praestando minore quantitatem quam ordinatione Ducis Phi lippi taxata est, Reuerendissimus Episcopus liberaretur.
Nam Budaeus lib. s. de Ass. hanc anal giam solidorum Turonesum constituit, ut quilibet solidus Turonensis valea undecim denarios Turonenses,ac septem solidi Turonenses ascendant ad aestimati
nem duarum drachmarii, quae, ut author est Didac. Couarru ias, vet. coli. num iri minimo excedunt valorem duorum Regalium,argenteorum, seu septem stupherorum, quos per has ditiones in communi expendimus, quae proportio est lotas Q