장음표시 사용
891쪽
Nno post Christum natum I 34 , mense Octobri, erat Ludovicus in oppido Monachio, inculpata prorsus utens valetudine Illuc ad Ludovicum salutandi gratia diuertit vidua Anna, ducissa Austriae, iter faciens ex Sueuia in Austriam , illic exhibuit spectaculum mulieri,
mox a spectaculo conuiuio lautis imo eam accepit deliberaliusPrinceps hibit, etiam semel atque iterum ex eodem cum ducissa poculo, surgens autem ab illo conuiuio sensit intemperiem in toto corpore. Causam autem cum ignoraret morbi, venatum it exercendi corpus gratia, grauitatem corporis exercendo discutere cupiens, sed morbi vi aucta, de equo decidit in terram, & repente morte abreptus est. Suspicio fuit veneno necatum, quod tamen, quo sciam, nemo asseruit. H Mortuus ex venatione relatus est in urbem Monachium ,& honorifice sepultus. Ludovici morte audita, Carolus statim properat in Ge maniam, nam eo tempore in rebus Boemicis disponendis erat occupatus, post oc- Cisum, ut diximus, patrem. In Germania, ut rex Romanorum, honorifice suscipitur. Ratisponam primum venit, ibi excepto Carolo, ceu Imperatori, fidelitatem , ut loquuntur, iurant, &Ratispona discedens, proficiscitur Norinbergam, ita itinere a minoribus oppidis omnibus honorifice suscipitur. Norinbergenses primum aduenienti non occurrunt, sed claudunt portas, mittunt ad eum legatos, qu animo veniat, rogant. Carol mansuete & perbenigne respondet, multa promittit. recipitur ergo & Nori ergae. Et hinc ad alias insigniores imperii ciuitates pergit,ab Omnibus fere appellatur & agnoscitur Imperator. Erant tamen quaedam ciuitates MPrincipes, qui eum non rite electum asserentes, noluerunt eum pro Imperatore ha, here.Conspiraruntque aduersus eumPalatinusRheni, Henricus archiepiscopusMo-guntinensis, & Henricus dux Saxoniae, aliique quidam.Quibus cum per legatos amicissime agere constituebat, sed illi perseuerabant in sententia. plectionem eius irritam affirmantes, & seditionem legibus puniendam, non imperium esse. Anno proximo post Ludovici mortem , rex Caroluo Imperator venit ad Rauracorum Basileam, quae constanter etiam postmorteiri Ludovici, in fide perseuerabat. Vi- Mente Ludovico, nullis minis aduerse 9rum ranreri ab eo potuit. sancteque semper seruarat fidem, & diu etiam interdicta n Pontificis Romani propterea perculerant. Petit igitur, postquam aduenit Carolus, a Basiliensibus recipi, copias ante urbem in castris habens. Respondent Basilienses, se quidem iam esse liberos a fide, quam Ludovico promiserant , & usque post mortem cum laude obseruarant, sed ciues unanimi sententia constituisse, neminem recipere aut appellare Imperatorem, nisi absoluantur prius ab excommunicatione, &sacrorum ossiciorum celebritas restituatur illis. Nam sic videbant se quam minimo labore & impensispoisse absolui. Forte a Pontifice tum venit legatus ab Apostolico, ferens de ea re bullas Romanas episcopo Babenbergensi de absoluendis excommunicatis propter
μὰ Adseruit tamen ANDR. PRESBTTER Chron. Bauar. p. 36. quod a Margaretha Mauitalchia veneno fuerit enecatus, quem secutus NIC. EURGUNDUS Lud uico Rauar. lib. III. exeunte. Licet HEM. REM FIUS ad a. 13. . CORVUSII
de Nouit. Pa a Lib. IX. e. n. ALBERTUS ARGENTORATENSISp. I I. ipsum paralysi dicant fuisse percussum.
892쪽
Ludovicum mortuum. Erant autem in illis bullis haec Verba . cum multi contrapsicessus&sentencias Ioannis Papae agentes, adhaerentes quondam Ludovico do Bauaria haeretico, redire cupiant ad unitatem ecclesitae, committimus tibi, ut qui confessi fuerint errores suos 3c poenas. quas inciderunt explicite vel implicite, &iuuerint deinceps fidem Oatholicam tenere, & nulli deinceps haeretico vel schi a-rico fauere 3c credere. de quod non spectat ad Impctatorem, Papam deponere. Malium creare. sed hoc hazesim esse damnatam, dc quod nullum Imperatorem haiahebunt, nisi per sedem apostolicam approbatum. Nec teliciae & liberis ipsius Lutadovici favebunt, nisi cum ecclesia reformentur, bc Carolo, Romanorum regi, necclesiam approbato, parebunt, ab huiusmodi sententiis de poenis absoluas , ita, quod si in aliquo contrauenerint, in sententias & poenas pristinas velabantur. Cini igitur Basilienses non vellent recipere Carolum, nisi diuinus cultus restitutus esset. prius illis, ipsique sine omni nota haereseos absoluerentur, forma illa seu conc tiones in bulla conscriptae, quibus possent absolui, sunt ciuibus Basiliensibus pia lectie: ubi audiuerunt ciues, quid exigeret bulla ab iis, qui vellent absolui, responderunt concordes ad unum omnes: Se non deliquisse in fide seruanda, nec ullos errores velle facere in hac re, in qua bonorum ciuium ossicium fecissent, nec umquam iuturos secundum illam formam a Papa praescriptam. Clerus quoque u bis,ubi tantam animorum constantiam in ciuibus vident, adhortantur, ut constantes in honestissimo proposito obdurent. Ciuitatis δc uniuersitatis proceres eunt ad Carolum, praesentibus multis Principibus, dc postquam salutarunt Carolum ci . uiliter Sc ut decebat, Consul Conradus de Berenseti liis verbis affatur episcopum Babmbergensem: Domine Babenbergensis, sciatis, quod nec fateri nec credere volumus, quod dominus noster Ludovicus, Romanus Imperator, unquam fuerit haereticus. Quemcunque etiam dederint nobis Principes ὁc domini Electores , vel maior pars pro Romano Imperatore, illum pro tali habebimus, etiamsi nunquam Papam requireret, nec quicquam faciemus, quod sit contra ius imperii quoquo modo, sed si habetis potestatem a Papa, de vultis nos absoluere, Ut sacra restituantur, nos ut hactenus, honos viros pro Virili probabimus , si Dominus bonorum largitor dederit gratiam. Sine ciuium iuramentis Sc erroris confessione sacra sunt illis restituta, nam alioqui nolebant Carolum pro Imperatore habcre. Carolus igitur in urbe Basilea exceptus est magnifiee, re iuramentum lolicum illi Basilienses practiterunt. Laudatis autem eius urbis ciuibus, ob animi fortitudinem dc constantiam, descendit per Rhenum. Vrbes a Basiliensium omnium ore cantata magnanimitate exemplum sumpserant, nec iurare nec agnoscere errores hinesimuci volebant. Absoluebantur autem pleraeque sine iuramento illo 3c confessione , quam exigebat. Wormatiae, ubi ciues audiebant, quae exigebat Papa ah absoluendis, magnus populi excitatus est tumultus, cogebantque episcopum Babcnbergem. sem, vi sine omni delictorum confessione eos absoluerit. Erant etiam ciuitatum di Principum nonnulli, qui omnino nolebant absolutionem: nec enim vel nauci aestimabant execrationes Papae. Tanta erant scandala de schismata in ecclesia Romana. Inhia seditionum turbis, δt bellorum tumultibus pestis crudelissime affli xit Germaniam, adeoque totam Europam, ita ut multis locis propter pestem ius non sit redditum, totas domos, tota monasteria , iocos pagos totasque ciuitates sustulit, nec talis ante hanc bominum memoria fuit unquam. Saepe conuenire
Principes cupiebant propter electionem Imperatoris, sed pestis ubique grailans diu prohibebat. Post natiuitatem Christi anno I 348. conuenerunt quidam electuri alium Imperatorem Principes, erant autem dux Saxoniae , Ludovicus Marchio Branden- burgensis, Rupertus Palatinus Rhecii, Henricus Moguntinus archiepiscopus, qui Caroli electionem nullam esse iudicabant. Mittunt ad Anglorum regem Eduardum, offeruntque illi impertu m, nam a Germa' s genus d ucebat suum. Eduar
893쪽
quod tam honorifice de se sentiant, eis pollicetur suam opem , sicubi indigeant. Vehementer gratum fuit illorum de se iudicium. Postea Friderieum Marchionem Miseensem eligunt, sed ea lege, ut Beatricem viduam, uxorem quondam Ludovici Imperatoris, iuuet. Huic electio placet, & quomodo auspicandum imperium sit pro temporis ratione, incipit cogitare. Sed Carolus, ubi intellexit o-jectum Frideriaum, mutauit illi animum, decem enim millia marcarum argenti ei dediti promisi que maiora, exposuit praeterea illi, quam nihil sie a quoquam periculi sibi, quem Pontifex confirmarit,&iam maior Germaniae para pro Imperatore habeat. Quam ob rem Fridericus existimauit sapienter sibi fine molestia dc Iaboribus oblatum, quod alii magnis sudoribus Zc per infinita pericula quaerum, nempe otium dc quietem in omni rerum copia seu saltem sufficientia, hic enim solet elis plerisque mortalibus finis studiorum, laborum, periculorumque, quos subeunt: quanquam generosioribus animis coelestior Ec preciosior scopus sit functionum dc laborum, nempe , gloria Christianis, gloria Dei; infidelibus gloria
propria, quae est vanitas. Igitur Fridericus Imperator maluit accipere pecuniam. dc ea in pace uti, quam tot subire labores, quorum finis sit incertus, fortassis etiam patrimonii perditio, ignominia 3c mors. Hoc tempore in Germania, Italia, &Gallia, aliisque Europae regionibus magna Iudaeorum multitudo variis suppliciis est affecta, praecipue igne exusti sunt, insimulabantur enim veneno infecisse fontes. In Bonfeld, Alsatiae oppidulo, de ea re est tractatum, ibi accusati sunt, quod adulterauerint monetam, quod pueros Christianorum multos occiderint, quod puteos, flumina & fontes infecerint, ut pecora dc homines plurimi perierint. Saccos enim ferunt in fontibus plenos veneno inuentos. Quare tam crudelibus poenisChristiani affecerunt Iudaeos, ut multi Iudaeorum sibi ipsis consciverint mortem. Plurimi quoque permiserunt se baptiZari, ob poenarum metum. Erant fere in omnibus imperialibus ciuitatibus Iudaeorum synagogae, & coemeteria elegantibus lapidibus constructa. Ex monumentorum de synagogae lapidibus aedificauerunt ciuitates, moenia Zc turres. Sicut adhuc est videre multos prominentes lapides inscriptos literis Hebraicis in multis passim ciuitatibus per imperium Romanum, apud Gallos. Germanos, dc Italos. Basileae murus fosia veteris urbis interioris totus tectus hoc lapidum genere, etsi illic aedificia non omnia destructa fuerint Iudaeorum, appel- Iationemque antiquam aedes obtinens, ad synagogam Iudaicam. Libenter enim Basileae habitabant, propter urbis amoenissimum situm, δc temperiem aeris. Omnia Iudaeorum bona, quae magna erant, Principes Si ciuitates sibi vendicabant. Pontifex Rom. defendit Iudaeos, de multi alii. In Germania praeter alios multos,qui non consentiebant in eorum persecutionem, erat Rupertus comes Palatinus, qui dicebatur magnam pecuniam accepisse a Iudaeis, sicut de alii nobiles Sc magistratus quidam. Ad quos cum multi Iudaei fusistent cum magnis thesauris, alii magistratus, sub quibus fuerant, iniquo ferebant animo, non tam quod defendebant Iudaeos , quam quod secum abstialerant Iudaei facultates suas, quas sibi deberi putabant ii, qui suppliciis ametebant Iudaeos , propter maleficia; qui vero patrocin bantur Iudaeis, dicebant Iudaeis iniuriam fieri, & haec maleficia comminisci illos,qui
damnabant, ut redirent bona Iudaeorum ad eos. Illaque contentio ad arma Venit.
de plerique plus in bella impendebant, quam ex Iudaeorum facultatibus ad se redierit. Multa fiunt in terris a Deo, quorum causa nos latet. Iudaei feruntur postea, cum ipsi admodum paucis locis tuti ambulare auderent, subornasse leprosos, quod fontes inficerent. Arteque scribuntur fontes medicati fuisse, ut lepra bibentes sint infecti. Comprehensi leprosi exquisitis suppliciis interfecti sunt a magistratibus. a 47 Anno post natiuitatem Christi millesimo trecentesimo quadragesimo nono, Del-I349 phinatus Venit ad regem Gallorum , sed ea lege consensit Carolus, Eius nominis quartus, Ut primogenitus regis Galliae tanquam vasallus imperii possideat Delphinatum. Hac occasione venit ad Gallum Delphinatus: Delphinus Huuibertus nomine, frigidorum de infelicium mundi huius negotiorum finem videns, mori statuit
894쪽
tuit mundo, quare vendidit Delphinatum Gallorum regi,pecuniae partem magnam pauperibus dedit, ipse ingressus est ordinem sancti Dominici. Erat his annis non leue bellum fratribus ordinis Teutonici cum Litoviis, quos, duce magistro ordianis Sueuo, vicerunt magno praelio, o quo consecuti sunt maximam laudem. Anno millesimo trecentesimo quinquagesimo, denuo conuenerunt Principes aro- a 3 soli electionem reprobantes, & miserunt legatum ad comitem de SchwartZenburg ex Thuringia, qui erat vir incomparabilis militaribus virtutibus ea aetate, omerun que illi imperium, grauatim consensit, nec aliter, nisi Francolardiae primum de cernatur a Principibus imperium vacare, & prius Carolus per Principum sentemtiam deponatur. Congregati igitur sunt Franco&rdiae Principes electores qua tuor , & multi praeterea Principes alii, qui concordi sententia iudicauerunt electionem Caroli esse seditionem contra Rempublicam, legibus & armis puniendam. Decretumque est, quatuor Principes electores, qui tum Francosurdiae erant . habere ius & plenam potestatem eligendi Imperatorem Romanorum. Ludovicus igitur Brandenburgensis Marchio, Rudolphus comes Palatinus Rheni, Henricus
dux Saxoniae, Henricus archiepiscopus Moguntinensis, eligunt Gunt herum,comitem de Sch artZenburg, in Imperatorem. Gunt herus sex totas hebdomadas ita castris ad Francolardiam expectauit hostem, ex consuetudine & statuta lege; ne mine vero adueniente, qui repelleret, in urbem Francolardiam ingressus, Imperator appellatus est. Carolo enim non Videbatur in unum praelium ponere omnes λrtunas stas, si enim vicisset Guntherus, actum erat de imperio Caroli. Quam Ob rem conuocauit Carolus Principes sibi fauentes Spiram, quibus cum deliberat, quo pacto resistendum sit hostibus rebellibus, illic est statutum, ut omnes collia gantur vires, & omnia pro rei magnitudine administrentur. Ducit Carolus coactas copias Moguntiam , ibi expectaturus hostem , nam ciuibus cum Henrico episcopo suo erant simultates, quapropter non excludebant Carolum. Interea Guntherus quaedam castra expugnauerat. Et dum consultat, quid potissimum primo expediat, incidit in morbum, qui medicis plurimum exhibuit laboris. Cumque morbus declinare non obscure inciperet, medicus praeparauit illi potionem leuem ad maturandos honores, qui erant causa morbi, allatumque ad Principem medicus gustauit, deinde obtulit aegroto. Hac potione hausta, mox CCepit vehementius quam ante laborare. & inflatus expirauit. Eodemque symptomatum genere periit medicus. Quare non dubia veneni sitspicio mit a quopiam clam in potionem immissi. Ante mortem Guntheri Vero composita est pax inter eum & Carolum Impcratorem. Cum enim decumberet in Alta villa, arce archi piscopi Moguntini, dicereturque leuiter aegrotare, quidam Principes interpola runt. & his conditionibus composuerunt eos, ut Gunt herus resignaret totum imperium, Omneque suum ius concederet Carolo: Carolus autem Gunthero daret oppida duo cum agris eorum in Thuringia sita. Mox post factam pacem, Guncterus obiit, genere, quo dictum iam est, mortis. Corpus delatum est Franco- surdiam, honoreque magno est sepultum, praesente Imperatore Carolo. Carolus, conuocatis ciuitatibus Sc omnibus magistratibus, qui eum appellabant Imperat rem, egit multa de commodis Rerumpublicarum, priuilegia multa multis ciuit tibus concessit. Francomtaiensibus quoque priuilegia nundinarum, & alia confirmauit. Pererrauit postea multas ciuitates Germaniae maxime Rhenanas. Venit quoque eodem anno cum sua coniuge Ioanna in urbem Bunnam, ibique est ab aschiepiscopo Coloniensi coronatus cum sua uxore. Quod non coronam Aquis- grani acceperit, causam dicunt quidam, quod tum propter pestem aeris temperies suspecta fuerit apud Aquenses. Quidam scribunt, tantam illic &isse turbam sagellatorum. Quaecunque causa fuerit, certe non mit,quod ab Aquisgrano exclusus fuerit, nam Bunnae eodem tempore confirmauit vetera, & dedit noua Α-quensibus priuilegia. Praeterea in alias multas ciuitates contulit magna beneficia.
Studio enim singulari fuit huic Principi augere Germaniae ciuitates. Putauit enim Tm. II. Uu uu u a pul-
895쪽
248 pulchrum regnare in pulchro regno, Hoc tempore natus est ex Ioanna, Suedi ducis filia, Wencestam, Carolo genitore. Coronato Carolo, reconciliatus est Ludovicus Marchio Brandenburgensis filio Ludovici, Imperatoris vita defuncti, qui& Carolo dedit imperialia insignia, quae moriturus pater filio commiserat. Sed
ea conditione dedit, ut siue casu, siue mortis, aliaue necessitate coactus deponere, Francosordiensibus vel Norinbergensibus custodienda, traderet. Carolus intentus omnibus neruis hoc tempore fuit in Germania pacaoda. Nam pace in Germania facta, in animo magno magna habebat, nempe Turcum repellere, &Latii ciuitates subiugare imperio. Ludovicum Brandenburgensem iuuit armis aduersus hostes. erant enim,qui Marchiam sibi asserere conabantur. Ludovicus hic Marchio postea vendit Marchiam Carolo Imperatori & regi Boemiae, qui Sigi mundo filio suo eam administrandam tradidit. Carolus autem bis, post cor nationem, studium pacis & religionis deciarauit non obscuris argumentis. Misit legatos ad Papam Innocentium sextum , qui mortuo Clementi successerat, petii que ab eo, ut incumberet pacificanda: ecclesiae & tollendis scandalis, & personis approbatis promouendis ad ministeria sacrorum. Utque suum officium faciat, i gat; pollicetur se quoque suum facturum. His studiis efficiebat Imperator Car lus, ut exteri reges ad eum miserint e longinquis nationibus legationes &mun ra, amicitiam petentes. Anno quinquagesimo secundo supra millesimum trocentesimum, Normatiae celebrauit comitia Principum de reformanda ecclesia, Mrebellibus imperio & ecclesiasticae potestati domandis, plurima tractans. Aderat in eo Principum conuentu archiepiscopus, vir praestans corporis & animi dotibus. legatus Imperatoris Constantinopolitani: qui amicitiam pacemque petiit, attuli que regia dona Carolo, Romano Imperatori. Carolus cum eo legato Constantinopolitano multa egit de Turcae viribus & consiliis, & rursum de rationibus, quibus resisti possit conatibus Turcicis. Legatus, vir prudens, Carolum totum incenderat cupiditate & studio arma capiendi aduersus Turcam. Super ea re scribit quoque Carolus Pontifici Romano, ut operam det, quo in Italia & Gallia pax fiat. Nam graue bellum hoc tempore erat Gallo cum rege Anglorum. Et A Alus quoque Pontificem Romanorum despiciebat, in ecclesiiis suis pro animi sui arbitrio dominabatur, nec quisquam audebat vel nominare Romani Pontificis autoritatem. Romanus Pontifex Innocentius rescribit Carolo, inuit atque eum ad expeditionem Italicam, promittit se illi paraturum iter, & simul certiorem facit, iam factiones per Italiam tumultibus suis intestinorum bellorum fatigatas, cupere, qui iuste gubernet, paucosque admodum superesse, quibus non cordi sit pax. Α δ Π no igitur post natiuitatemDomini millesimo trecentesimo quinquagesimo quin O, Carolus,coactis selectissimis ex Germania & Boemia copiis, comitantibus e Germaniae Principibus &ciuitatibus, primo vere in Italiam proficiscitur, comite cara coniuge. Advenientem laetissima fronte excepit Italia, nihil honoris omittens,
quod a subditis domino exhiberi potest. Mediolanum ubi peruenit, aliquot illic
dies commoratus, dc corona ferrea coronatus est. Illuc multi Principes & CNuitates ad eum veniunt, & officium obsequiumque suum pollicentur & fidelit tem iurant. Mediolano discedens, Pisas petit; Pisani vero cum Mediolanensibus certabant gloria & honore eum excipiendo, ut fit in prouocationibus illis. Di tius quam Mediolani apud Pisanos mansit, quod frequentiores Principum & ciuitatum legationes ad eum illuc confluebant, pacem dc graciam rogantes, & omere tes munera. Ueniebant Florentini, magis etiam obedientiae,quam imperio debebant, promittentes, munerique Imperatori dant supra centum millia florenorum. Veniunt&Pisias Senensium legati cum muneribus, & Uolaterrant, breuiter veni unt omnium ciuitatum Hetruriae legationes cum muneribus, pacem petentra . plane obruebant ossiciis & donis Carolum. Pisas abiens, prospero itinere Romam peruenit, ibi omnes ordines de aetates, mulieres & viri,obuiam egressi in urbem ducunt , cum elegantibus cantionibus δc musicis instrumentis infinitae varietasia. Ro-
896쪽
mae in paschatos festo magna solennitate, praesentibus Principibus omnibus , coisronatus est cum sua uxore, nec diu Romae mansit post coronationem. Quoniam scribunt autores quidam, quod Pontifex et noluerit imponere coronam , nisi iuraret, quam primum velle excedere Roma,& ex tota Italia. Voluit enim Pontifex, consortis impatiens, ut titulo Imperatoris semper Augusti contentus, rediret in suam Germaniam, ibique Roman. Imperator exerceret imperium in Germanos, 249 Romae imperium Papae relinqueret, de qua re extat epistola Francisci Petrarchae, quam Imperatoris notario Nerio Foroliuiensi,scripsit. Nec aequo animo tum tollit Italia, quod Papa voluit tam cito Imperatorem abire; nam seditionum bello rumque causas omnes cupiebant sublatas , quod non poterat fieri, nisi uno iuste imperante. Quare e Roma profectus est per urbem Tiburtinam, & per Senas Pi-ses venit, inde in Germaniam rediit , illic foederi Helvetiorum nimium crescenti resistere conatur , dum illo tempore enim Lucernenses cum Suitensibus foedere iuncti sunt: item Lug, vallis Glarensis,& alii non diu post adiunxerunt se illis, breuique vehementer creuit foedus illud, causa fuerunt felicissimi eorum successus Mingentia facta, nec non fides, amor, & beneuolentia, quibus inter se utebantur. TM rini, post iam dictos omnes, accesserunt ad illos. Quare Ioannes comes de Hab- spum, cuius patrem vicerant ante, nactus proditores in urbe Tiguro, qui polliciti sunt, se urbem illi tradituros, cum illis igitur constituit tempus, quo venire debeat. Tigurini de proditione futura certiores facti, praeparant ad excipiendum comitem insidias. Nocte igitur statuta, aduenientem capiunt, militum eius maiore parte occisa. Proditores omnes dignas poenas dederunt, toti enim membris fractis secti sunt in quatuor partes singuli. Quam ob causam, mox capto Ioanne comite Ηab- spurgensi, Albertus dux Austriae cogit magnas copias, quibus obsedit Tigurinam urbem. Aderant in obsidione Albertus dux ipse, comes de Wirtenberg, comes de Hohenberg, copiae episcopi Basiliensis, & Argentinensis, dc alii multi comites , ciuitates & Barones. Frequentes ex urbe fiebant eruptiones, nam confoederare Helvetii erant in urbet tandem pax est facta , & diminiis captus comes Ioannes, quibus conditionibus facta sit, nihil certi habeo: certum hoc est, longa obsidione Partes Vtrasque fatigatas fuisse, Ducem Austriae obsidendo, Tigurinos obsidionem ferendo. Carolus eo tempore ex Italia venerat, confirmatus & coronatus a
Pontifice, quod magnae erat illi aut titati. igitur dux Austriae petit ab Imperatore, ut sua vel autoritate vel potentia reducat Tigurinos , Carolus magno studio & di- Iigentia cum Tigurinis agit, ut deserant foedus illud. quod vocabat rebellionem seu factionem. Tigurini respondent, se paratos facere imperio Imperatorique, quicquid legibus iureque debeant, contra iuramentum praestitum confoederatis suis se non famiros, nec fide salua ab iis separari posse. Carolus hoc eorum responso vehementer est offensus, dixitque illis, quod non potuerint foedere cum
quoquam coire non consulto Imperatore: quare iuramentum quod fecerint Sui- tensibus, nihil esse, addiditque multa alia minitando & promittendo, quibus abstraheret a Suitensium confoederatione, hocque non semel tantum tentauit. Cum autem intellexit, se emcere nihil posse apud eos, statuit rem armis agere, toti enim imperio pares non futuros sperans. Contractis igitur copiis per totum imperium , dueit eas aduersus confoederatos Suit enses, & multis Principibus Germaniae praesentibus, obsedit Imperator Tigurum, omniaque circa urbem vastavit. S e v ro ex urbe, Lepe ex montibus confoederati impetum fecerunt in Caesarianos, multosque occiderunt, sed facile erat Imperatori reparare exercitum, propter hominum per totum imperium copiam. Confoederati autem suis hominibus vehementer timebant, erant enim pauci. Iactabant Caesariani, confisi hominum multitudine, sibi plures esse carnifices in imperio, quam omnes confoederati essent, sic volentes deterrere Suitenses: sed diligenciores, non timidiores reddebantur, quod satis testabantur incursionibus & eruptionibus suis frequentibus, nunquam autem adoriri consueuerant hostemsium confoederati, nisi ex improuiso, aut loco ini- Uuuu u 3 quiore,
897쪽
quiore, aut noctu , aut aliquo stratagemate insigni, non animi formidine, sed dilia gentia suos conseruandi, maius enim erat illis unum virum ex suis amittere, quam ducibus belli quibusdam aliquot millia. Obsidendo ergo diutius urbem,magnus terror occupauit animos Caesarianorum, propter frequentes infelices pugnas. Idcirco die quodam cum dimicandum esset, neque Austriaci, neque Suevi, neque Saxones, neque Bauari, neque Franci orientales, neque alii vili voluerunt in prima acie praecedere, omnesque volebant in ultimo agmine sequi, & ita acies ordinari non poterat. Cumque imperarent Principes exercitus Sueuos praecedere . discesserunt domum, deinde Saxones abiere , & sic deinceps omnes recesserunt, solutaque est obsidio. Abitum vero Caesarianorum fugae non dissimilem fuisse fe-aso runt. Ante hanc expeditionem , voluit Imperator duci Austriae dare magnam pecuniam pro quibusdam locis, quae confoederati tenebant; ante autem, ut ferebant duces Austriaci, pertinuerant ad domum Austriae. Facillime enim pote tia & viribus totius imperii se superaturum unum atque alterum rebellem pagum aut villam, vel, ut vocabant, casulam pastoralem , confidebat. Post bellum vero hoc noluit emere Carolus quicquam eorum, quae possidebant confoederati. Adiscessu Imperatoris, confoederati proxima quaeque carpebant,& dux Austriae confoederatorum depopulabatur omnia , quae accedi poterant, quare post sextum demum annum factae sunt induciae ad decennium. Harum induciarum tempore, familiariter Austriaci & confoederati mutua usi sunt consuetudine. In omnibus fere Principum comitiis consultabatur de hoc foedere tollendo, nobiles enim omnes
timebant, ne exemplo illorum alii quoque subditi rebellarent, ubi considerarene illorum libertatem,qua sine seditione iniustitia uterentur. Nec frustra timuerunt. nam tentarunt nonnulli , sed infeliciter neque enim consilium est ulli hominum generi magistratui etiam durissimo latu rebellare, neque docebunt exempla, semper enim male cadit seditiosis , Dominus enim magistratui iussit & vult obediri. Alia ratio Suitensium fuit, nempe talis, qualis olim fuit, cum praemia tyrannicidis dabantur. Nec ciuitates, quae pertinent ad imperium. ab imperio propterea discesserunt, quod foedere coniuncti sunt Helvetiis, imperio enim quicquid liberae imperiales ciuitates debent, praestant; quaecunque vero possident, bellorum, quae
necessario iusteque susceperunt, iure occuparunt & tenent. Datum ante annum
14oo. ducibus Austriat, fauentibus amicis, usi sunt confoederati Helvetii. Venitque dux Austriacus, nomine Lupoldus, Tigurum, illicque magna cum reuerentia exceptus est, & multa officia a Tigurinis in ducem, multa a duce in Tigurinos. collata sunt. Haec pax tamen non diu durauit. Nam causae exortae sunt nouae bellorum, inuitis duce Austriae & confoederatis saepe enim incidunt bella , cum Ο-mnes homines mallent pacem, Domino ita disponente, sed vasis irae ministrantibus hoc est Satana diu autem alteri alteros rursum vexaverunt, frequentesque caedes 1 3 si sunt factae. Eo tempore, scilicet anno i 3 8 2. in die quodam festo, Rotenbergam, oppidum per vim ceperunt Lucernam, capti oppidi muros & arcem solo aequant nam ex illis munitionibus poterant excurrere postea strages & incendia aedificiorum secuta sunt a ducibus Austriae & confoederatis. Multi sub idem tempus accesserunt foederi Helvetiorum, tota vallis de Milibuch ciuitati Lucernanae accensit; item Sempach, nec sine plurimis caedibus, Meimbem quoque accessit. Hae autem omnia occupata sunt bellis iusto titulo susceptis. Venit autem hoc tempore exercitus duci Austriae bene instructus, quem repentino impetu confoeder ii oppresserunt, & occiderunt magnam multitudinem , &praecipue nobilitatis multos. Postea induciae factae sunt, sed tot caedibus exasperati animi utrinque , non diu seruarunt: rursum igitur alteri alteros laedunt, & res ad arma iustumquabellum venit. Dux Austriacus, Lupoldus nomine, multis sibi per Germaniam iunctis sociis , cum copiis suis proficiscitur ad Sempach, ad opprimendum in eo oppido praesidium conscederatorum. Quo ducis consilio perspecto, confoederati plures clam noctu in oppidum mittunt, qui expectent hostem, di, si videatur.
898쪽
aggrediantur. Vix igitur in conspectum oppidi Venit dux cum copiis suis, occurrunt illi obuiam confoederati in loco paulo sibi aequiore, & in quo equitatus utilis esse non poterat. Dux & omnes nobiles ex equis descendentes , acie instructa, quantum per temporis angustiam licuit, non autem licuit satis instruere, adeo hostis properabatὶ opponunt se illis, concurritur, pugnant nobiles primo impetu forti mime,&pari prorsus virtutis robore: sed ex solis aestu & laboris magnitudinefatigati nobiles, cedere coacti sunt, neque enim pol sibile fuit, octo asssuetos tamdiu solem & labores pugnae ferre, quandiu poterant rusticis laboribus exercitati homines. Necesse enim est breui solui omnibus membris , qui non exercitatus obit, praeter consuetudines, Vehementiores labores. Dum igitur ex pugna fatigati nobiles, ad equos suos properant, occiduntur fere omnes. Occubuere in eo praelio plurimi fortes viri, ex multitudine nobilium occisorum est colligere, quan-vus reliquorum numerus fuerit. Cecidere in illa pugna Austriae dux Lupoldus vir fortis, Otho marchio de Hochberg, Ioannes de Ochsenstain, Ioannes comes de Furstenberg , Ioannes & Vtricus de Hasenberg, duo comites de Tierstain , Niger comes de Lollern, Waltherus de GerellZech, Albertus de Rechberg, Fridericus de Monstrat, Othmarus Truchses de Walpurg, & alii, quorum nomina memoriae, quod sciam, mandata non sunt. say Insecuti sunt confoederati eos, qui fuga sibi consulere nitebantur, multos in fuga ceperunt &trucidauerunt. Magnam glOxiam dc praedam in eo practio adepti sunt. Habuit occisus Lupoldus dux Austriae
filium, nomine referentem patrem. Iuvenis erat animo fortis & exercitatus in omni armorum genere. Statuit igitur vindicare patrem,&alios apud Sempacti occisos. Quare hic Lupoldus, dux Austriae, ad Carolum Imperatorem profectus,exponit illi sua consilia omnia, & queritur de clade accepta, & parente occiso apud Sempach,Imperator adhortatur eum ad virtutem, & bello Helvetios confoederatos fatigandos, nihil tamen temere agat. in omnibus diligenter prius consultet,
opporcunitatemque temporis Obseruet. Monet , pollicetur auxiliares manus, quanquam aliis occupatus esset. Aggreditur igitur dux Lupoldus Suit enses magno animo. conatu, apparatu, & ira, multis ex imperio sociis , multis locis tentat fortunam, sed fere ubique aduersa erat. Eo bello comes Werdenbergensis, Ioannes nomine, & comes Donatus de Tockenburg, copiis suis optime armatis, Vallem Glarensem vastaverunt, & direptas domos ineeriderunt. Quibus rebus exasperati Glareani, coniunctis sibi paucis ex vicinis pagis, adoriuntur hostem in angustiis montium seu vallium, committitur pugna, utrinque pugnatur fortiter, sed confoederati forcius de suis sociis Sc pro libertate pugnantes: vertunt tergum Rustriaci sic enim appellabantur omnes in eo bello hostes confoederatorum occiduntur a parte comitum mille quingenti, Glareanorum & sociorum eorum vix quinquaginta. Fuerunt autem, si credimus, qui de eo pranio scripserunt, confoederatorum vix mille; hostium vero plures quam quinque millia. Fugientes Austriacos insequuntur Vsque ad oppidum Ursee, ubi ex fuga se recolligere, & requiescere constituerunt. Sed oppidum expugnant Helvetii, cogunturque noctu ex eo fugere Austriaci per montes in Tockenbum: Suitenses armis eorum& reliqua praeda potici, sequuntur eos usque in Tockenburg, illicque & per totam Dum giam multas deiiciunt arces. & occupant multa, quae adhuc belli iure possident. Cumque saepius ita in eo belIo male cessisset, semperque augerentur vires montanorum hominum , & indies caperent aliquid, fatigatis utrisque, Helvetiis carentibus sale & frumento nam de vino nihil dico, non enim morabantur, simplici victu carnis, casei, lactisque erant contenti duce vero Austriae exhausto pecunia,
coeperunt audire eos, qui de pace loquebantur, conueneruntque conditionibus pacis , sed non animis concordarunt. Quare pax non diu durauit, odia enim ma
899쪽
nere necessiam erat diu, ex tanto & tam cruento bello. Cum igitur quotidie vici ni conuenirent, necessario propter commercia & alteri alteros contemnerent, &in memoriam reuocarent, quae in bellis facta erant superioribus, Dequentes caedes
fiebant, & noua bella oriebantur: de quibus in sequentibus fortasse; hoc loco satis
sit de Helvetiorum foedere, nunc reuertemur retro aliquot annis. Anno Posta 3 6 Christum natum millesimo trecentesimo quinquagesimo sexto, saeuiit per Germa niam maxima pestis, quam praecesserat defectio Solis & Lunae, maximusque te rae motus, quo multae altae in montibus arces, turres & domus in ciuitatibus & rure corruerunt, maxime in ripis Rheni. Illo terrae mora maxime concuta est Basilea, multa enim aedificia illic ruerunt, templique maioris fundamenta magnum a e perunt damnum. Rimas enim per muros passim licet videre, quae hoc terrae m tu factae sunt. Item iuxta urbem elegantium castrorum, quae terrae motus deiecit, vestigia visuntur adhuc. Nos intrati murorum densitatem, tantumque pondus potuisse commoueri spiritu in terra incluso, unde nam tam ampli meatus esse pomtuerint flatibus, terrae altius effossae qualitatem diligentius inspeximus in montibus& ad eorum radicem, in quibus deiectas vidimus arces, vidimus esse solutum s hialonem , qui Vias praebet flatibus. Hac causa flatus in terram illam solutiorem multi admissi, multos eniciunt frigidissimos fontes in illis locis. Constat enim inter naturae peritos , ex condensatis in terra flatibus, qui aeterna lege fiant, perpetuos fieri fontes. In nimium igitur soluta pertransit spiritus non condensetus in a quam; in spissa vero nimium non ingredi potest, cernimus ergo, paulo solutiorem ad fontes generandos aptissimam esse. Pestis, quae secuta est hos ex alto solo egressos spiritus, primum per Germaniam grassata est in minorum pecorum greSes. F mox etiam in armenta maiora, postremo absumpsit maximam hominum multitudinem, potissimum in iis locis, ubi vehementior terrae motus prius fuerat. Erat hoc tempore haereticus, nomine Reghardus Bertholdus de Rorbach , qui adue sus ccesesiam hos habebat persuasos articulos e r. Quod homo timens Deum, Ecgratias agens illi ex pia mente, tantam gratiam possic percipere ex cibo communi, ac si frueretur eucharistia: sacramento. a. Quod laicus illiteratus, & sacris ordinibus non initiatus , illustratus vero lumine diuini spiritus, cum maiore fructu poΩst alios docere, quam euangelium aut sacrarum literarum doctores. 3. Quod homo in hac vita tantum proficere possit, ut nec ieiuniis nec orationibus illi opus sit. Quarto, nescio quae prorsus detestanda mendacia de passione Christi senserit. quae apud historicos literis commissa leguntur. Hic habuit, qui credidere eius doctrinae. Primum vero Herbipoli ab episcopo coactus est reuocare: sed paulo post 136o in eandem haeresim recidit, Spirae captus est, & igne concrematus. Anno Domi Ei millesimo trecentesimo sexagesimo, discordantibus in imperio Principibus & ciuitatibus , corroborauerunt, firmioremque & auctiorem reddiderunt Helvetii libertatem suam, nec enim parum eius temporis discordia adiuuit Helvetica foedera Anno enim iam dicto, Eberardus comes de Wirtenbem ciuitates imperiales vigintiquatuor, quarum praesidem eum Imperatores fecerant, a Mixit exactionibus iniquis & non ferendis imperialibus liberis ciuitatibus, de hac iniuria igitur apud C
. rolum Imperatorem conqueruntur, Petunc. ut eum a tyrannide dehortetur, imperetque illi, ut iustius agat. Imperator Eberardum Verbis confutat,&, ut legibus iureque agat, omnia imperat. Εberhardus admonitionem & iussum Imperatoris nihili pendens, quaerit socios, quorum auxilio resistere possit Imperatori; fecitque foedus cum ducibus Austriae, nec in foederis conditionibus excepit Imperatorem. Quod non immerito grauissime tulit Carolus, minatur illi sepe: sed nihil minae, nihil ius&aequum Eberardum mouent, pergit exactionibus Vexare ciuitates liberas.
Tandem omnes Sueuiae imperiales ciUitates conueniunt Caesarem, exponunt intolerabilem tyrannidem Eberardi, petunt consilium & auxilium , dicuntque se paratos esse suis ipsorum impensis debellare comitem Wirtenbergensem , ducem belli tantum a Caesare petunt, quo maioris autoritatis bellum sit. Imperator contemptus
900쪽
plus multis modis ab Eberardo comite, pollicetur non solum ducem belli, sed etiam auxiliares manus, statimque mittit Basileam, Argentinam,Wormatiam, & alias quasdam ciuitates, legatos, qui petant milites in auxilium ciuitatibus Suevice, nomine suo, Wormatienses, Argentinenses, & Basilienses, aliique, a quibus Imperator petiit, miserunt copias aduersus Eberardum Wirtenhergensem. Marchioni Badensi imperauit quoque certum numerum militum: sed recusauit Marchio snam sanguine iunctus illi erat Eberardus comes. Εberardo autem e contra magnas copias cogente, multis Principibus clam, nonnullis palam cum adiuuantibus.
Carolus intelligens, quid futurum esset, si vinceret comes Wirtenbergensi ς, dedieciuitatibus ducem Rupertum, Bauariae Principem , & ipse iusto exercitu coacto, oppidum Alen obsedit, & expugnatum in fidem recepit. Inde promouit exerci- . tum ad urbem Est ingen, in itinere arces & pagos, quaecunque ad comitatum Wir tenbergensem pertinebant, igne ferroque vastavit. Venit ex Eslingen ad oppidum Schorendoris, quod obsedit: dux autem Rupertus obsidet oppidum Gro- ningen, Constantienses, & quae a Constantia usque ad Augustam urbes sunt, ob sident Goppingen eodem tempore, haec tria Wirtenbergensis comitatus oppida Obsidentur. Eberardus comes incipit humiliari, suamque superbiam priorem detestari, non habens, quo se vertat, sociis expectationi eius non respondentibus. Desperatis ergo rebus suis propter multitudinem, clam misit ad episcopos Augu-1tensem Argentinensem,&Spirensem, petit Vt se interponant, pacemque faciant, pollicetur se mutaturum animum & facta sua. Discopi putantes suum maxime ossicium este, pacem inter omnes homines, quantum fieri potest, facere, accesserunt ad Imperatorem, docent, quae ex intestinis illis bellis imperii incommoda eveniant, quam imperium infirmetur, hostes roborentur, ut semel dicam, flectunt animum Imperatoris, ut audiat de pacis conditionibus loquentes. Post autem multa commutata verba, tales pacis conditiones factae scribuntur : Primum, ut Eberardus Imperatori resignaret Omne ius, quod se putabat habere in ciuitates imperiales in Sueuia. Deinde, ut omnibus, qui aduersus eum causam habebant, Coram Imperatore responderet. Tertio, quod non deberet milites, nobiles, barones, & comites commouere aduersus imperium , dc nullum omnino imperio bellum mouere. Quarto, ut foedus cum ducibus Austriae factum renunciaret illis. Quinto, ut nulli eorum, qui aduersus in aperium se iunxerant Wirten bergensi duci in eo bello, esset fraudi apud Imperato em, sed omnes reconciliati essent Imperatori, praeter duces Austriae, quos Carolus non Voluit recipere in gratiam. Se
to , ut omnes utriusque partis captiui deberent dimitti. Septimo, ut omnia, qua erant ab Imperatore&ciuitatibus imperialibus capta, duci restituerentur; praeter Alen oppidum, quod non diu comites Wirtenbergenses tenuerant. Adiunxit igitur illud oppidum imperio. Sunt praeterea aliae conditiones pacis minoris mota menti , consulto igitur praetereo. Quantum ex sequentibus temporibus colligo , non sunt praedictae pacis conditiones seruatae, nam post aliquot annos magnam pecuniam hie Eberardus comes Wirtenbergensis extorsit, nomine Imperatoris, a ciuitatibus Sueuiae, quarum se praedicabat praesidem Imperialem. Cum vero recusarent primum dare tantam pecuniam ciuitates, dux contraxit exercitum, mulistisque modis vexavit ciuitates, eoque redegit ciuitatum quasdam maxime vicinative potius dederint pecuniam. Eslingen dedit Is. millia aureorum, Vima vero devidit sa. millia, ROtuita ici. millia, Rut lingen I s. millia, Lindou 6. millia, Constantiam 4o. millia dedisse lego, sed exemplaria possunt mendosa esse: quanquam veri similius reddatur tantum dedisse, quod priuilegia illis propter hanc summam ine concessa. Dederunt & aliae ciuitates quaedam, sed maior ciuitatum pars nihil datare voluit, neque compelli potuerat, sed incursiones equitum hostilium, ciuibus suis & milite conducto, excipiebant toties, ut ultro tandem quieuerit. Inter has in imperio turbas, & intestina ciuiliaque bella corroboratum est foedus Helvetiorum inutistum. Duces Austriae,quocunque modo poterant, impediebant huius Carci Tom. II. X x xx x liii