장음표시 사용
81쪽
1 ORATIO III. rN OBITUM Principio, si, ut aliis omnibus, ita imprimis Hemibus, in laude ponitur Generis claritas, hac in parte fuit sine dubio, fuit quod coelo imputaret Gulielmus. Nam Genus ipsi spIerudidissimum, neque ulli per totam Europam, vel antiquitate, vel amplitudine, ves affinitatibus , vel rebus gestis, facile com surum. Certe, si Caesarem Imperio dedisse, si plures Gallis Britannisque Monarchas, si Germaniae quamplurimos Principes, si patavicae Libertati vindicem, si Resormandat Galliae prom forem, si Duces sortissimos, belli portenta ac fulmina, si denique regia fere omnia Europae Stemmata sibi adjunxisse, si Laec, inquam, ad Gloriam faciunt, lais titulis, his nominibus,
Gulielmi Stirps nobilitatui. Verum laudentur ista in aliis, . qui nihil ipsi laudandum secere , Quae caeteris sunt ornamento, Capotius omavit noster. Neque tantum splendoris a Geneve, quantum Gemis ab ipso ac pie sors nascendi psane singularis, & mIraculo proxima. Post orbitatem plurium annorum, post conclamatam pene spem viis , ex paternis cineribus, Vclut quidam Phoenix, suscitatur. Et cum innumeris, sive a natura, sive a maternis lacrymis, sive ab infantiae morbis, periculis consti tus, salvus taniam sospesque emergit. Ut vcre dicas, Coellius missum,& laboraturae in posterum Patriae divina indulgentia concinfum. AUnde, si adhuc dubium fuisset, forte casuque rectois res terris, an aliquo numine darentur, Principum tamen Mistum liqueret divinitus constitutum . non occulta potesta--te suorum, scit a Deo ipso coram ac palam sormatum educis
Institutio vere liberalIs, Ac inclyto illo sanguine dignissimae
MARI A STUARTA Matre, & AMAL A SOL MENfI Avia, nec non & ipsis FOEDERATI BELGII ORDINI Bus, a quibus
ε sacro Baptis alis sonte susceptus fuerat, nihil, quod ad eam
pertineret, omittentibus; Ac Academia LugdunΟ- Batava, tuistissima Musarum sede, ad laudatissimum hoc opus dclem: Qua, 3e Humanioribus Disciplinis, Sc Bellicae Artis tyrociniis, ac Imprimis Pietatis studiis, puer ad fasces natus imbutus est. Quo
82쪽
GULI ELMI III. MAGM BRIT. REGIS. Quo quidem tempore, minimE fallacia Magnitudinis suturae praesagia, jam cernere ac mirari licuit: Cum . Sc inusitatam quandam, in omnibus dictis factisque, sapienctam proderet; Milla omnia quae docebatur, ea facilitate addisceret, ut non eam a Magistris accipere, quam reminisci videretur; & ea deistaque morum gravitate ac siuavitate esset, omnium ut sibi reverentiam , atque amorem, Conciliaret. Sic in ipsis vitae primo diis magna ingenia igniculos mittunt, & quid in posterum sint futura, haud obscuris indiciis monstrant. Ut vero ex ephebis excessit, ea se dederunt Belgii fata, ea discrimina , si tumultus, ut, ringentibus licet aemulis , aVeris fantibus licet Magnatibus, atque intercedentibus Decretis, Libertatis obtentu latis, tamen, unanimi Populorum voce , ac rerum statu sic postulante, ad paterna avitaque Munera miraculo quasi vocaretur, & Supremus Militiae Dux, Praesectus Clac sis & Orae Maritimae, denique Foederati Belgii Gubernator, haereditario jure crearetur. Quam quidem Spartam, quanta prudentia, quanta Brtitudine, quanta fide, quanta denique εelicitate, miseris illis atque aleae plenis temporibus obierit, docebit Annalium fides, fatebuntur Adversarii. praedicabit res
ipsa per sese , nec facile Posteri fidem adhibebunt. Verbo diis cam ; Belgium Belgio reddidit; Quamque Majores sui pepe
Sic compositis Patriae rebus , de Thalami Qela sibi adiungenda consilium inire coepit. Qua quidem in re, si quispiam
alius, is certe coelo propitio usus est; cum Britannici Solii haeredem, venustate nulli secundam, pietate nulli parem , omnibus tum ingenii, tum indolis, tum virtutum laudibus, supra quam dici potest conspicuam, Forminarum decus, Principum exemplar, Britanniae delicias, orbis Miraculum, raro Gellmunere, sponsam sit adeptus. O ter quaterque faustum Hymenaeum l O copulam persectissimam' O miram Stemmatum, animorum , Virtutum , Consiliorum Consensionem , nullis queriamoniis unquam violatami Utinam Geui diuturniorem l Uti-Κ nam
83쪽
4 ORATIO III. IN OBITUM rium 8c scecunda sobole florentem l Cum jam tristi, sed vorenda tamen Summi rerum Arbitri lege, de acerbis casibus abruptam , de posterorum orbam lugeamus. Verum , si pro bonorum votis , imo 6e pro sueta vivendi sorte, diuturna satis non fuit regiis Conjugibus lucis usura, miri tamen, tum a Britannis, tum a Batavis, tum a tota Eces Expeditio sia, ex Gavi hac copula fructus percepti sunt. Quod dum η essero , me Britannica Expeditione verba facere, abunde, ut quidem puto, perspicitis. Erant Britannicae Libertates, Immunitates, Leges, Iura, Sacra, non in lubrico solum comstituta, sed Ac exitio proxima. In ea, partim Occultis cunicu-- lis, partim aperta vi, invadebatur. Nihil intentatum, tum ad Tyrannidem , tum ad Papatum inducendum ; hoc est, ad vim, non fortunis modb , non focis, non corporibus, sed Ac anumis ipsis inserendam. Quodque pejus, per fas ne sque turbato Regni adeundi jure, non in praesens modo , sed de in sui rum, tetri consilii parabatur exitus. Rebus Ita stantibus, tremit Britannia, ingemistit , Iamentatur. Illa , quae jam sub Taei . in Romano Imperio, ut pareret quidem , non aer serviret, domita ..i 's W sierat, teste Tacito, ut novum hoc jugum subeat, se impetrare non potest. Regem orat; sed Rex surdus est. Libera petit Comitia ; sed Comitia denegantur. Septem Praesulum vocem mutuatur; sed illi in carcerem trusi. Tandem ergo, cum aliunde nulla amplius spes affulgeat, ad GuLiELMUM 3c MARIAM, quorum nota virtus ac pictas, sed & quorum proxima ad Regnum jura , querula suppi Exque confugit, e rumque opem implorat. Quid vcrb ad haec Gulielmus 3 An gliae querelis precibusque motus, classcm instruit, militem c git, Duces accersit, iisdera nectit; Idque tanta celeritate,
paucorum ut res mensium suerit; tamque arcano simul consi. lio, nemo ut stopum possct divinare. Mox , navem constendit; vela pandit; ventorum impetum immotus sustinet; ventis
vicissim secundis, imo se inscio secundis, utitur; Britanniam salutat; aciem disponit; ad Anglos accedit; Angli ad ipsum: Quodque fidem omnem superat, stante inimico Exercitu, Io sc
84쪽
Gu Liph MI III. MAON. B RIT. REGI s. 7sge numerosiore, stante Regia in portubus Classe, nullo confli tu , nulla strage, nullis obstaculis, nullo negotio, simul venit, videt, ac vinciti Atque in tanti beneficii praemium, quam Natalia adsignaverant, quam Virtutes meruerant, ad quam merita viam paraverant, a Supremis Regni Comitiis, nullo ambitu, accipit Coronam. In quibus omnibus, si quis Dei dexteram ac digitum non animadvertat, nae ille talpa caecior, nae illi fibra est plus quam cornea. Iam , quae, domi militiaeque, Inde ab aditu Regni, gesta sint, quid opus est oratione persequi, cum recentis sint m moriae, omniumque sermonibus ac praedicatione vulgatae Iura restituta. Libertas asserta. Fides in tuto collocata. Anglia Composita. Scotia pacata. Hibemia armis vindicata; Beugiumque, arctissimo foedere Britanniae alligatum, cura pervigili rectum tectumque. Ecclesiarum Antistites, Secretorum Public rum conscii, Duces Exercituum, Urbium Magistratus, ex
probatissimis semper delecti. Sua Supremis Regni Comitiis, iba Ecclesiae, sua Magistratibus , sua cuique ordini adstripta.
Non in turpe otium vita soluta; Non voluptatum coeno immerissi; Perpetuis laboribus , vigiliis , curis, addicta. Dies omnis ipsi, ut olim TRAIANO, summa cum utilitate Populorum, summa cum sua laude, condebatur. Quoties trajecta ab ipsis Maria, nulla tempestatum, nulla ventorum, nulla valctudinis, habita ratione ' Quoties, per medios Exercitus, ac pila pilis minantia, praesentissimis vitae periculis intrepidum pectus ola cit uot dies requie vacuos, quot noctes insomnes duxit, dum, vel capiendis consiliis, vel exsequendis, vacandum cssct Ille , quod veri Principis dixere, reconciliare aemul is civit, es , tumentes populos non Imperio magis quam ratione comis pescere, intercedere iniquitatibus Magistratuum, infectumquerireddere quicquid fieri non oportuerat. Ille, velocissimi syd Aris more, omnia iuvisere, omnia audire, & undequaque inu is Catum, volut Numen, adesse Ac assistere. is Ille, quod de Imperatore Seneca, Vere vinculum erat, per quod non una Rec
ispublica, sed plurus Respublicae cohaerebant, Ille spiritus vii K 1 Iis,
neg. Senec. de lemen Lib. I. c.
85쪽
6 ORA Tio III. IN OBITUM Ans, quem tot millia hominum trahebant; Nihil ipse per se sisutura si subjungit Philosephus; sed apage simistrum omen , si Nihil ipsa per se sutura, nisi onus & praeda, si mens illa I isperii subtrahatur; Juxta illud,
Rege incolumι, mens omnibus una;
Verbo, si unquam Britannica Gloria, Foederati Belgli decus utriusque Gentis terra marique potentia ac Dignitas, ordinum omnium jura, libertates, securitas, concordia, Sc servata, Mpromota iunt, id certe factum Gulielmo Oge, nemo est ita rudis qui nesciat. Atquc hujus quidem gloriae, quandiu in vivis versata est, partem sibi sumebat Regina; Regni gubernacula sapienter tracistans, dum cxternis vacaret Gulielmus: Mulier, si ex juventutis flore , si ex corporis temporamento . si ex indolis suavit te, si ex vitae instituto, si ex Populorum aflectu, si ex bonorum omnium votis, judicium factim esset, ultra omnes sen diae terminos arvum seliciter productura. Verum elieul terris tantum ostensa, duram Libitinae legem experitur. Ex mediis Subditorum amplexibus , ex medio Conjugis sinu, morbi incitamentia abripitur: Vel potius, ut quod res cst dicam, coelo matura, coelo incritur; Et pro terrestri Corona, cujus inane prisdem intellexerat , coelestem, quam quaerebat unam, quam unam anhelabar, assequitur. Quas vero lacrymas id senus expresserit, quos planctus, quae desideria, hujus loci non est describere. Hoc unum dicam, Heroem nostrum, hac percu, sum calamitate, Heroem quasi exuisse, ut hominem indueret; Et, qui propriae vitae discrimina interritus quotidie adibat, ad dulcissimae Sociae discessum, attonitum, fractum, exanim motanquam sibi ipsi ereptum, jacuisse. Neque tamen prostratam hoc ictu omnem Britanniae spem existimetis. Salvo Principe, res erant in vado; In quo ut o nium vota adunatat, quae intor duos divisa fuerant, ita 8e ipse novis deinceps curis, novis Cautionibus, nova diligentia , tot tantaque negotia sustinere solus incepit. Rcoram. pacatas
86쪽
Guhi ELMi III. MAGN. BRI x. REGI s. 77statim, quas ceva Erinnys sparserat, distordias Dicam- ne beLIi discrimina , codcm sempor ardore adita Pcrgamine ad P CIs consilia, agitata ac tandem perfecta. in Ipse Gulielmi PM latio, stib ejus nutu , ipsius auspiciis 8 Quo successu, dicant alii. Hoc unum omittere, piaculum duco; Inter eos Europae Dunastas, Caesaream nempe Maiestatem , Regem Christianissi. mum , Electorem Brandelaburgicum, hodie Borrussorum Regem, & Foederati Belgii ordines, quorum omnium patrocuniis Respublica nostra Pacis Articulis rominatim inclusi est, non infimum certe locum, non ultimas partes Culielmo sulcse: Quo vel uno, si alia delint, quanquam non dosunt mutita sane x magna) dulcissimam nobis posterisque sui memoriam praestitit. Porro, Imminentibus Britanniae fatis, & GLovgRNia D cE, Britannici Solii,. post AMNAM matrem, haerede unico, eximiae spei Principe, ante primam lanuginem erepto, Gulielmus non praesentem modo, sed & futuram Subditorum pacem in tuto collocandam ratus, nunquam quievit, nunquam se continuit, donec Britannici Regni Successio Protestantibus assereretur, ZE in SOPHIAM Palatinam, mox in t BRUNswiCENfEM ELECTOREM, ejus filium, derivaretur; Quod quidem in proximis Regni Comitiis selcnni Lege constitutum. Quinimo& de rebus externis sollicitum Gulielmum suisse , ac ne quid inde detrimenti, vel Britannia, vel Belgium caperet, pro Virili parre providisse, neque quisquam est hodie qui nesciat, nec ventura Saecula silebunt. Quidquid id est , Iacobo Ex - rege naturae legibus ad plures vocato, quam calida se rursus praebuerunt pro Gulielmo Populorum studia , & nequis ejus p cem turbarct , quanto Zelo praecaucri optarunt Tcstes tot Supplices Libelli, ab omnibus Regni Provinciis , Sodalitiis., Urbibus, oblati; Quibus, se omniae Gulielmo debere, se in Deo, spem omnem locare, se pro eo , de fortunas omncs, Κ 3 DUM
Regnavit, post Annam , faustiismis auspiciis, GEORGIO I. Brunsisicensi, Elector, Et, po9 hunc, lilius eius Ohono a II. magna cum gloria etiamn m
Dueis Clo, erniae obitus. svecessci iri linea protelian.
87쪽
rivstam ipsam prosundere velle, is praegnantissimis verbis testa. bantur. Novo exemplo; sed ut parem Regem Britannia numquam Viderat , ita & nova, ac prius iniecta , ejus in gratiam fieri decebat. Mox , coacto Regni Senatu , quam graVem,
quam nerVosam, quam providam, quam vere regiam, Orati
nem habuit Gulielmus i Dicas, seipsum superasse; Animamque Koelo proximam , tanquam de coelo jam dixisse: ADe summa
Arerum agi: Utendum occasione: Ponendas simultates: Inimia Acitias Reipublicae donandast Se Ipsium exemplo praeire, a isque, ut facerent, auctorem esse: Nihil se sui caussa, om-
Ania Populi, secisse & facturum: m. Quibus quidem adeo
commoti animi omnium fuere, ut nunquam majori concordia, nunquam promptioribus animis, nunquam propensiori in Regem studio, Comitia habita sint. Adeo ut, non alium in finem ad ea usque tempora vIxisse videatur Gulielmus, nisi
ut, quam carus esset, inusitatis documentis Cerneret.
Golut- Atque sic ad fatalem illum terminum tandem dilabitur o. - ς xς ratio, quo tam egregiae vitae, tam pretiola, filum abruptum est. O diem atro signandum lapillo Diem quavis nocte t triorem l quo venatIone se se exercens, pro solatio & oblect tione, sibi interitum, nobis luctum peperit. Quippe astectum jampridcm corpus, magis vero hoc Casu concussum , violemta postmodum sebris adorta est; Quae indies ardentior facta , omnemque fallens Medicorum industriam, intra quatriduum s
ratis evasit. Circumstantias, in vulgus notas, recensere nihil attinet. Hoc notandum, decumbcnte corpore, ob morbi imclementiam, quiescere mentem nunquam potuisse, quin semperde publica salute , incolumitate, defensione, consilia agitaret. Tunc certE, quasi futuri praescius, propositam jampridem a se Angliae cum Scotia coalitionem, opus eximium, opus cem tum annorum, Regni Comitiis, clim praesens non posset, per literas rursus commendavit; tanquam non alio illustriori vel utiliori monumento possct Regnum ejus terminari. Postm dum, extrema imminente hora, quam Christiane, quam heroice, adventantem mortem salutaviti Quam placide, ac volut
88쪽
GuLIEL MI III. MAON. B R I T. REGI s. 7slut Iter parans , quaecumque opus erant, mandata dedit Quam studiose , de Ecclesiae bono, & Populorum saluti, fleSuccessionis juribus, & perennaturae concordiae, suprmis mamdatis prospexiti GULI ELMo proavo, ut in aliis multis , sic& in hoc non absimilis, qui cum iacfaria manu Deiplus Beu Gro . A gicis occidcretur, sui ipsius quasit oblitus. ac de Populo solumeogitans, Miserere populi, suprema Voce ad Deum clamavit. Tandem, expeditus ncgotiis omnibus, atque intimis familiariabus ad tristissimos amplexus admissis, totum se ad Deum conis vertit ; Illustrissimo Angliae Primati, THOMAE TE Niso NIO, vere inpostolico viro, conscientiae arcana aperuit; Christi Mysteria dcbita cum fide, debito cum 2clo participavit; Animum terrae vinculis solutum, ac Divino Numini persecte submissum , adstantibus omnibus exhibuit; Sicque gloriosissimam Coronam,
sed molestam tamen, Caducam, ac terrenam, cum ccclini, felicissima, ac sempiterna, commutaVit.
Ita vixit, ita dsem obiit, qui, si mortalium quispiam, -- coire mortalitate dignus videbatur. Ita vix Saeculi dimidium explevit, qui ut altera Saecula conderet, bonorum omnium votum
fuerat. Ita defecit, nobilissimae StirpIs, de ad asserendam Libertatem natae, ultima ineui sed generosissima de gloriosissima propago: Regum optimus, Ducum sortissimus, Hostium ter ror , Populorum dcliciae, Orbis totius admiratio, A tatis suae vere Phoenix: Quem si regiarum omnium Virtutum vivum exemplar fuisse affirmem, non metuam, apud aequos Iudices.
ne in adulationis notam incurram. Quanta, AUDl.T OREs, quanta laus ingenii, quanta vis com Insentistiorum, quanta sagacitas, quanta Prudentia, in ipse emicuit ehesi. ' Quis persectius novit quaecunque nosse ipsum decebat Quis regere imperio populos, quis rem bellicam tractare, quis P litica consilia, vel capere, vel promovere, vcl ad exitum peris ducere, majori unquam peritia valuit Quis hominum indolem dignostere, quis voluntates ad lubitum iactere, quis discordamtia ingenia componere, quis aemulationes Gentium lenire , qtas
partium studia moderati, Ipso unquam felicius potuit Animus
89쪽
so ost Aetio III. IN ORI Tu Mingens, ac vere regius, qui non privata, scd publIca . non praesciatia, sed sutura, non humilia, sed excelsa, non res tam tum Patriae vel Regni, sed Universi prope orbis, meditabatur atque dirigebat. Quis arcanorum tenacior 8 Quis magis sui e lans quae laus Gubiclino proavo jam fuerat. Quis parcior i quendit ubi loqueretur, gravior ac prudentiore Quis denique,
in omni vita, in omni regimine, sapientior Diceres, Prudentiam ipsam arcem in eo collocasse, &, quid maximum in limmine posset, experiundo tentare voluisse. Fortitudinem vero quid reseram, animum audacem, constantem, intrepidum, tum in adeundis belli discriminibus 3 tum in adversis tolerandis, tum in Morte non pertimescenda; Res toti Orbi notissmas, nec sine stupore memorandas Affectent alii sine Marte lauros, sine sudoribus triumphos: Nostcr, ignes inter & enses, plus quam sexcenties visus est; Nec tam annorum vci mensium spatiis, quam praeliis, obsidionibus, vulneribus , periculis, vita ejus potest mensurari. Dicant se seriates de constantes, quibus omnia prospere cestere: Noster quos vis sertunae ictus, etiam iniquissimos, impavida mente siistinuit; Sarmis tranquillus in undis, quod jam proavi symbolum sucrat. Glorientur de Mortis contemptu, qui nonnisi eminus illam spectarunt: Noster, sive ob alte infixam Decretorum Divinorum fidem, sive ob incerta vitae curricula menti assidue obve sentia, sive ob firmatum longa consuetudine adversiis quosl-bet cultus animum, in mediis insidiis , in praesentissimis dic
criminibus . ne minimum quidem commotus est. Intcr arma, AUDITOR Es, silere utplurimum Leges coguntur ; Et qui in bello strenui, saepissime , Achillis in morem,
Iura nexant sibi nata, nihilque non armis arrogant. At longe alius Gulielmo animus, longe alii mores fuere. Ille Iustitiae cultor, ille Legum vindex acerrimus; tum in privatis rchus, tum in publicis; sive domi, sive militiae: Nunquam ut inluriis quenquam lacessiverit: Nunquam ut datam fidem sesellerit: Nunquam ut foedera iurata perfrcgerit: scd suum cuique reddere, omniaque ex aequo de bono dimetiri consueverit. Quocircas
90쪽
H ea, si pingere illum in animum induxerim , non alia eum vestiam serma, quam quae Iustitiae vult adsignatur, ut stera manu gladium, altera bilancem gestet. Non illa ex eorum numero, qui privaris commodis publica siubsternunt: Contra amplissimas non semel , ac plusquam Attalicas conditiones, quia Patriae iniquas, respuit. Non ille in eorum censu, qui Subditorum opes, sertunas, corpora ipse, pro mancipiis h hent : Contra, eam demum veram Regis gloriam, veram Iaudem existimabat, fi non tam Dominus esset quam Parens, suque ipso Populos regente, a Legibus ipse regeretur. Neque Blum sua cuique reddere, sed & summa quoque I Clamemnitate, manseetudine, clementia uti, una fuit ex ejus laudibus. Non quod molli esset animo; Non qudd publicae pacis incutius ι sed quod delicta in se admissa condonare ac tegere quam vindicare, quantum in se fuit, semper maluerit. Qua quidem ejus indulgentia, ne imprchis calcar adderetur, saepissime timuimus: At, Deo praeside, longe secus accidit; Cum non alio tutiori praesidio auctoritas ejus sit firmata; mulisque, hac lentitate , ad saniorem mentem sint reducti , quI adversus iram ac sapplicia nonnisi frontem obfirmassent. Ecquo pacto pristas λmultates in Belgio tandem exstinxit e Lenitate. Ecqua meth do tot distrepantia Anglorum midia moderatus est nitate. Ecqua ratione tot oppositas In ReIigionis negotio Sectas, ne, vel tumultuarentur, vel quererentur, continuite Lenitate. Quae quidem talia sunt, ut valde addubitem, num ab ultima hominum memoria, tantae turbae unquam compositae, tδiliae rerum conversiones factae, tam Ienibus mediis vita sint. Jam, quae bonitas , quae facilitas, quae ad benefaciendum Boniras propensio i Quot profugos excepit ' Quot miseris opem tulit. Plura hac in parte praestiturus, s gempora ac res tulissent.
Αditu facilis , 'suavis sermonibus, amicorum veterum memor, justis petitionibus libenter annuens , Majestatem sic temper bat , ut non tam supra reliquos, quam unus ex reliquis esse via