장음표시 사용
71쪽
t a. In febres inflammatorias symptomatteas quae oriuntur in partibus. 3. In febres secretione critiea stipatas , ubi cauta prius in toto sanguine inhaerens postea ad exteriora eliminatur , & nunc illis nune his similes x. Febres acutae in toto sanguine consistentes di- singuntur in continentes , quae continuo & aequaliter corpus affligunt; in remittentes vel intermitte tes , quae remissiones vel intermissiones febris habent;& in hecticas . a. Febres acutae continentes distinguuntur aliquando ab antiquis, a tempore durationis, in ephemeram vel febrem unius diei, & synochum simplicem, qui non ultra quartum vel quintum diem durat: sed saepius ab aliquo particulari symptomate, uti typhodes, vel sudorifica; assodes, sive anxiosa; lyngodes, sive singultuosa; phricodes, sive horrifica ', biliosa. . Sed febres continentes, perspecta tota symptomatum complicatione & medela, melius distinguuntur in tres species, inflammatorias scilicet , nervoVsas, & putridas. Hae febrium species, admodum di similes, omnes comprehendunt. De his ergo ordine .
Do Dbribus quae in totis tarporibus confistere Sidentur.
Febris instammatoria. r. DEBRIS continua inflammatoria a statu humo- v rum inflammato nomen sortitur, & inter species diversas febrium ardentium ab Hippocrate de scribitur. Synochus a Galeno appellatur. a. Corripit haec febris frequentius adolescentes in vigore aetatis, rusticos, sanguineos, laute viventes ,
72쪽
. . , Febrilibus . . iath Iesi eos , omnesque fibris stri et & e Iastidis, bd.
moribusque densis & elassicis donatos. Omnibus araZLatur anna temporibus , sed praecipue ve Is dc aestaotis initio ; quia humores praecedente frigore magistcompacti sunt. 58
rare subito cohibita; fatigatio; ira; vini vel liquo. ris fermentati magna ingurgitatio ἱ vigiliae nimis protractae frigida aqua , corpore calefacto, hausta: balnea nimis calida .
' Α'. e uia proxima t acris de densus sanguis; tis. Φηςnt, serpsi sanguinea , in diversis locis ,
obstruens λ Hanc opinionem confirmant causae remotae, languinis detrastis, symptomata , medela , dcy. Sese monstrat primo lassitudine; sensatione corporis quasi contusi ; debilitate; frigore de calore alternatim succedentibus ἰ tremoribus': do Ioribus per totum corpus, sed praecipue in humeris, dorso, ge.
E spera , rida , fusca vel nigra , & cru- - anguis detractus sortiter concrescens , E. utinosa Tnaca tectus; respiratio dissicilis ;alvus constipata; tussis; vigiliae; delirium ; stupor . coma; tremores & tendinum subsultus a sh ultus et Meum & urinae in voluntaria emissio ; mors.' sterio fadavere , viseera inflammata dc gran-
, Risitudo 2 debilitas a plethora & viseidosia. u. .. Rui ne vos secretionem impediente.
Trgus eli certa perceptio in animo: ereo caloris
73쪽
eodem eorpore sano . Sensatio frigoris oritur ab suis moribus in vasis subcutaneis stagnantibus quia, 1.
omnia quae vasa subculanea contrahunt, uti frigus externum, cibus quem abhorret nostra natura, vel ejus idea, ac omnia quae vim cordis debilitant, hanc excitant sensationem . 2. Ungues livescunt, certum sanguinis ibi stagnantis fgnum . Stagnant humores ob nimiam visciditatem , & stimulum vasa Contrahentem . Tremores dc rigores , ab humorum in vass subcu-taneis stagnantium irritatione, inaequalem dc involuntarium motum liquidi nervosi in muscolos essicientem , eriginem trahunt. Hinc salutares, neque auxilio egent, quia viscidam materiam debellant, & circulationem
In partibus membranaceis & ligamentosis viseidi humores facillime stagnant I hinc humerorum , genuum , & dorsi dolores.
Anxietas a corde nimio sanguine repleto ob remo-Yam in minimis vasis , vel a ventriculo , irritanis materia oppresso, oritur.
sitis a deficiente aquosos latice in sanguine ad aeriis moniam temperandam, visciditatem diluendam , &rigiditatem fibratam relaxandam, producitur. Hinc
ad febris medelam a natura instituitur. Vehemens attritus, a magna vasorum elasticitate ,& humorum copia densitateque proveniens , calori urenti originem praebet. Nausea & vomitus excitatur a materi alacri viscida,
acida , vel biliosa ventriculum irritante , vel vasis nimio sanguine repletis de obstructis. Pulstis fortis & magnus a robore vasorum & se reistione liquidi nervosi aucta ob vici dos humores horroribus, pulsu celeri & calore magis resolutus. Urina rubescit a majore olei cum salibus uniti copia. Si instar aquae mingitur, spasmum Vasorum res alium , Nel sanguinis oleosita tein aquam ingestam respuentem, ostendit .
74쪽
titur, ab ariditate mucosarum glandularum de muri inspissatione; sed inferior pars sal i vae perpetua secre
Crustam albam in superiore sanguinis parte a voia Iatili aliqua de septica materia , particisas serosas eIevante Ac conjungente , provenire, experimentis fatis probatum est. An a materia perspirabili reten
Respiratio dissicilis . a dissicili sanguinis transtu
Alvus contrahitur ab intestinorum ariditate dc mu cis alimentis. 'Uigiliae Ec delirium ab inflammatis de tenus cerebrameningumque vasis proveniunt. Si major in nervorum iorigines adiit compressio , tunc degenerant in saporem dc coma . Cerebrum inflammatione irritatum vel nervi humoribus nunc acrioribus redditis stimulati , liquidum nervosum in muscolos, majore coma& sine aegri voluntate, emittunt hinc tremores & subsultus tendinum . Singultus est convulso diaphragmatis oesophagum dc ventriculum sursum trahentis. 3. Solvitur hic morbus haemorrhagiae , sudoribus alvi solutione , urina album dc aequale sed earum
deponente, plerumque circa criticos dies. i9. Α febre nervosa distinguitur pulsu valido dc sorti , lingua arida & nigra, sti dc colore magno, do loribus magis intensis, dc praegressa aegri lita . A se-bre putrida de maligna pulsu sorti & valido origoribbus., sanguine denso crustaque tenaci cooperto g dc
Io. Prognosis non tam in facta dc insθα is has se-b ἔ quam in nervosa vel putrida, ob pulses validit tem . Quo severiore&risores , at intensior febris. Quo minus eubent ioculi Nes facies , quσ acies acutolustii minus obtusa est, quo mitiora sint θ tomata citrea ventriculum & iti testinae, eo minus periculi est . . Sitis soluta manente linguae ariditate ', urina rubrae in Pal lidam colorem inueata; vox clangosa ; vigiliae protra- ni. D 3 MM,
75쪽
aedelirium diu durans; floccorum sollectio: pudoris neglectus; coma; frigus exteriarum quando inisteriora uruntur sudor circa pectus vel frontem, m Ia signa sunt. Maximum periculum ostendunt magna spirandi dissicultas , subsultus tendinum , singultas , urinae dc Decum in voluntaria & inscia excretio. Ad extrema ventum esse testantur oculi pulverulenti dc juvallidi , purpura alba , ct alvus corruptas ioeces , nctis torminibus, prosundens. ret. Indicatio curatoria , experientiae dc rationi consentanea est , sanguinis turgescentis vim refraenare , di ejus spissitudinem diluere. Perficitur, r. venae sectione toties repetita donec pulsus ad debitam vim redigatur. Caveat medicus ne pulsus nimia repletione oppresso deciniatur tali enim venae sectione sortior fit. 2. Potionibus tepidis aquosis in magna copio haustis , vel per anum & cutem introductis, ad viseidum sanguinem diluendum , & nimis tensas fibras relaxandas . 3. Aeidis vegetabilibus Ac nitro potionibus adeatorem resta nandum . 4. Emplastris episea meis, post debitam evacuationem , applicatis, quae viscidum sanguinεm esssolvunt , obstructiones interna. aperiune , di pulsus duritiem tollunt. s. Abstinenti , quamdiu
vires supererunt; & ciboe levissimo subtili , si defiei-ant . is . Aere quam maximi conclavis renovato, &fiigiusculo; praecipue in calidis tempestatibus&.regionibus, & admodum levibus, vestimenti. , evitatis omnibus calefacientibus dc pultan concitantibus. . ra. Nimis mihi videtur incerta, & prudenti medi eo evitanda, medela ab antiquis usitata, qui quiar eo die vel subsequentibus eritieis diebus, magna siti antecedente i qua frigidamast satietatemi data ,γpex quam ingens effindebatur sudor , pro medicamento
usi sent . AZgrum sectius: savia est , si ulla adsit
viseerum inflammatio . . u rati
Σ3. . qua dami lymptomata mitigationem postulant. Anxietas , liha corde semiano oppresso oritur, venae
76쪽
Februibas. Isim Itus tollatur. Nausea& vomitus eurantur levissimia vomitoriis & medicamentis stomachicis dictis. Si adsit ventriculi vel viscerum inflammatio , emetica cane pejus dc angue vitanda sunt. Premente capitis dolore, delirio, vigiliis vεI eo-mate , insigniter juvant hirundines, vel epispastina
temporibus applicata, epispastica magna, vel pulmonis portiones aliquae ex agno recens intersecto calentes capiti raso impositae dc enemata laxantia , evitatis optatis. Haec symptomata plerumque solo tempore, de febre intra debitos limites constituta, vincuntur. Ad sntultum de subsultus tendinum confert moristhus & ante dicta medicamenta , quae cerebri ininflammationem mitigant.
Febris lenta via nervosa. 1. π Enta vel nervosa febris ita nuncupatur a Ien ἀI . to eius progressu , vel a nervoso fraemate praecipue affecto. Μorbum pituitosum vel cardieum appellant antiqui scriptores .i' a. Causae remotae sunt laxae fibrae, debileque systeam a nervosum, nimiae evacuationes, sepetitae mercvria Ies salivationes, Venus immodica, animus tristitia. depressus, vigiliae studiaque nocturna, aer carcerum subterraneorum humidus & stagnans, dieta cruda de nimis tenuis , praecipue ex fructibuς vel vegetabilibus aquosis&frigidis, potiones aquosae dc viscidae, tei pestates pluviosae, dc humida mollisque hyems . . Hujus causae proxima videtur esse lentor vel vi scidit,s seri , Iymphae & succi nervosi, cum acrimo nia a contagio vel obstructione orta . Patet a causis proximis, santuine detracto , pituitae ventriculo ra-jecta, de congruentia cum morbis a serosa colluvie
4. Hinc sevit praecipue in ultima corporis vascula,
77쪽
Insum cerebrum cerebellumque, uti docet color subluridus, pallor & exsecatio ulcerum , omnium sensuum depravatio, summa debilitas, totius morb1 con- rem pixtio, & suppurationes in cerebro cerebelloque inspectione eadaverum detectae . , . -o s. obrepit morbus dejectione animi, appetitu prostrato, oppressione, insomnio, suspiriis rei teratis, gemitu involuntario , terrore animi, inusitata lassitudine post motum , & frigoris calorisque alterna successione . Elapsis diebus aliquot, aceedunt vertigo vel doIor ea-Utia, nausea 3c vomitus pituitae inspidae. Summa virium prostratio , calor haud insignis, sitis nulla, puI-sus frequens, debilis & quandoque intermittens, lingua humectata, alba, & muco visci do obducta, praecordiorum oppressio &hespiratio dissicilis: urina pallida , aquosa, & aliquando instar sera lactis, insomnium somno simillimum, faciei rubedo & calor dumvedes algent; mens leviter perturbata vanis ImaginI-huq illisque addicta , sed sne furore; sudor unm gieu. vel di arrhora colli quativa; sensuum externorum&-internorum hebetudo & tarditas ; anxietates . animi deliquia . Iam fatiscit natura diuturnitate morbi . tremit lingua extermitates frig'nt , ungues II- verit perditur omnino visus & auditus delirium ineoma' vertitur; inscie elabuntur Mees & urina I adest tendinum subsultus; moritur aeger. M. 6. In sanitatem gradatim terminatur , opitulante
salivatione, leni sudore, diarrhoea & urina turbida, sed plerumque sne ulla evidenti cris.
. Vasa minima dc nervosum systema Ientelcentosero obstruitur; hine debilitas, terrores, doIor capI-tis, delirium, pulsus debilis Metineus , hebetudo ,& deliquix, cte. A sanguine seroso latice Icat te
calor moderatus , nulla stis , urina pallida, pituitae secretiones, sudor, diarrhoea, &c. obstruentes humores corrumpuntur , caeterosque inquinant; hine dira
morbi jam as mortem tendentis facies. '
78쪽
2. Febris inflammatoria validissimos prate Ipue adoritur motu arteriarum validum , calorem urentem, urinam rubram & densum sanguinem habet, citoque sua stadia decurrit: at in febre nervosa omnia hisce contraria accidunt. Antecedens calor aeris vel dieta calefaciens , dissolutio sanguinis , urina ruberrima, sitis magna, petechiaeque di diversias medelae febrem putiridam malignam a febre deseripta distinguit, quamvis in multis consentiens. s. Prognoss fausta si leve delirium: si vires non
admodum fractae r si pulsus administratis cardiacis plenior fiat; si circa finem morbi lenis sudor vel di arrhaea, sed praecipue salivatio sine aphthis, si tumores Circa aurem appareant; s eruptio miliaris, non praecedente prosus sudore, adsit. Ab aliis inter bona signa, a me, experientia ita testante , inter mala habent surditas. Infaustam efficiunt prognosmperdurans ultra quartum diem forte delirium magnae evacuationes sudor supra consuetudinem &modo dc tempore ex thorace, cervice, capite, Pe
dmus tantummodo cruribusque socioribus & frigidis, subsultus tendinum: tremores manuum vel linguae, vigiliae, diarrhoea cum pulsu debili, caecitas, & deglutitio impedita praecipue cum sngultu. Si frigescant manus, fauces livescant, sanguis evasseffluat, et petechiae appareant, vix ulla medicina periculo subtrahit. ν . I . In hujus morbi medela , r. Phlebotomia semper nocet, nisi ubi adst status sanguinis inflammatorius, quod in quibusdam epidemicis constitutionibus Recidit. a. Primae viae purgandae leni vomitorio, rheo, & clysmatibus in astrictione abi tertio quoque die repetitis. Epispastica, per totum morbi de-Cursum se invicem excipientia , lentorem dissolvunt di evacuant . Diapho resis lenis cardiacis attenuanti bus promovenda, dummodo sudor non eliciatur. F. Vires vino, aqua pulli& dieta rαsiciliante, sustentante.
79쪽
xx. Si remissio appareat, vel sudores aegrum exhauriant , r. Cori. Peruv. felicissimos habet effectus : per quem si consequi potuimus, ut & sudoris impetus minuatur & vita prorogetur , incipit jam tempus ipsum esse praesidio. a, Diarrhina colliquativa rheo& optatis moderanda. 3. Respiratio difficilis & an. xietas epispasticis cedunt. ra. Quare hisce temporibus, magis quam praeteritis, saevit febrit nervosa '
L citur a maligna ejus natura , putrescentibus
humoribus, machulisque lividis. Petechiae ab antiquis medicis adumbratae, sed ab hodiernis melius describuntur. a. Qui laxo habitu, sanguine phlegmatim sanguineo , animoque moesto praediti sunt; qui pravorum alimentorum ingluvie, venere, i fama, laboribus, via illis debilitati h facillime hoc morbo corripiuntur , et dissicillime emergunt. 3. Causae remotae sunt nimia carnium vel piscium ingurgitatio sine pane ; dieta nautica ex salitis&se mi putrefactis carnibus , aquisque putrescentibus, ni mius salis atha lini, fixi, vel volatilis & aloes usus fruges pluviis vel horreis humidis corruptae; tempe states humidae austrinae , comitante vel potius ante cedente magno calore; effluvia ab aquarum inundationibus putrescentibus, vel paludibus prope exsecatis, vel animalibus aut vegetabilibus putrefactis; aer nos Comiorum , navium , careerum , vel ergastulorum stagnans, dc sordibus inquinatus ,' contagium ;4. Causa proxima est putrida humorum dissolutio . uti docet effectus putridorum fermentorum , anima *eida , sanguis dissolutus & cito putrescens, urina ru
80쪽
Febrilibus. I9berrima nIgrumque sedimentum deponens, sudores olidi & languine tincti, petechiae , cita cadaveris
putrefactio, & similitudo cum sebribus ab ichoregan aenoso absorpto productis.
pulsus tensus, parvus, frequens & inaequalis; pulsatio arteriarum carotidarum & temporum; summa virium prostaratio & imbecillitas , animus anxius, de jectus, ct pessima quaevis ominans nausea , vomitusque bilis nigrae , dolor capitis & temporum , Oc- euli inflammati & dolentes circa fundum color infirmatus, tinnitus aurium; respiratio laboriosa, interrupta cum suspiriis, & anima foetida; dolores inventriculo, artubus & dorso; decubitus dissicilis, tremor, delirium , lingua primo alba, dein nigra aridaque ; labia & dentes tenaci sorde oblinita ; sam tuis lividus , dissolutus , vix cohaerens , citoque putrescens , stis inexplebilis, cum oris amaritudine urina primo pallida, sed in morbi incremento ruberrima, immo aliquando nis rescens cum sedimento instar fuliginis; sudores foetidi & sanguine saepe tincti ;dejectiones graveolentes, lividae, nigrae, vel sangui nean; maeulae lividae parvae, instar morsus pulicum , petechiae, vel si latiores, vibices dictae ; haemorrasiae, aphthae, ulceratio faucium , & sngultus. 6. Inspectiones cadaverum, cerebrum & viscera , praecipue ventriculum, & intestina inflammata&Dem sphacelata detexerunt. ι . Miasma deliterium per nares ad mi sium cerebrum nervosque primo assicit, huic symptomatum nervosorum origo; in ventriculum cum saliva deIatum, vomitum, anxietatem praecordiorum , M., in venas aia
sumptum , sanguinis putrescentiam & dissoIutionem producit, hinc delirium, calor intensus, stis inexhausta, dejectiones alvi , urinae, ut de sudores sandiguinei & laetidi, petechiae, sphaeelusque. s. Distinguitur a febre instam maioria, pulsu parvo, dejectione animi, dissolutione sanguinis , pete chiis&