장음표시 사용
201쪽
1-s EXPLICATIO:m in ENNII FRAG.
&maxiuniis dicimus;&optimus,& optumus.Sut aute clusci, maiora peditu scuta ita dicti, secudum aliquorum opinionem, o του κα- τοσοhrat. A clupeo,clupeare, apud Pacuuiu in Hermiona;idcmq. est, quod apud Liuium, paludamento circum braclitum an torto, ii holtcsimpctu facere,&aucorum ictibiisl ipsos protegcre. Et apud Auctorciri ad Hercn. contorta toga.R ES O N V NTb Enallage coniugationis. Actius Aeneadis, Clamore, O gemitu templum resonit caelitum. t Videtur Maro hoc Ennia carmen adumbrasse, cum ait,
Dant sonit m ictu ealeae, purna ast era Dreis. ET FERREI STRIDET ACUMEN O Syllaba tua speria late stridorem expreisit. MISS Ari P ER PECTUS D v ΜTRANSIT STRIDERAT H ASTAb Homerus,
Virgilius, it bacta Tago per th - trumque Stridens - .&dcAencaesa asta in Turnum contorta, Per nudium 'prad ns transit femur Attius Annal. stridciatibus similiter litteris eandem fere extulit sentcn tiam, Fraxinu' fixa ferox infensa infunditur ossis. MALO C R VCEJπα θος a modo . Videtur quispia potius ori re vitam suspendio claudere, quam indigna perpeti: quibus verbis simillima sunt illa Plautinae anus in Aulularia, Vtinam me Diui ad sint ad suspendium, Potius quidem, quam hoc pacto apud tesseruiam.
M. a Tusc. illa Ciceronis ab hoc loco sunt reijcienda, Mori malunt, quam tantummod3 de dignitatis gradu dimoueri . Terentius in Adclph. Animam relinquam potius, quam illam deseram. Comici frequcnter vialam crucεm dixerunt: masculine vero, ita protulit Gracchus, in oratione posteriore, quam in Popillium , & M itioncm habilit, Eo exemplo instituto, diguus fuit, qui malo cruce per ret. Sed locus hic metri necessitate, restitii cndus est, Malo, cruce vi fatum des Iuniter
CONTENDUNT GRAIOS Festus resert hune versum in
dictione, Sos, ac ctiam in, si hic Romanos: ubi ingens es h. Iacuna, quam prius Scaliger Sc polica Vriinus ex scripturae reliquiis impleretcntarunt. Riod hic mihi felicius videtur allcq iutus: ita enim inquit , Romanos ιn lib. XI. Graecos appellat E Niis, cum ait. Contendunt Graecos, Graios memorare solent 'os, quod Graec a lingua longosporo temporis ti a Ius gentzbub Hi ani, nox IRomanos ait G acce locutos, ire .: Romula urbis condior verbi, ringuae Latiaue locutusAU.d quodetin
202쪽
Olim Detua Graecia gentis fuerit ea linet e tra Latina, parum prolatioue mutata Hoc auton Merum esse in dieat origo eius,quaeῬidetur quasi Graecae Uuryatio . Et sortasse pcninet ad hunc locum hic Ennii vcrsu a Charisio relatus in lib. I l. 4Hispa;ὸ non Roman)m oretis loqui me.
ALTE DELATA, PETREIS . INGENTIBV' TE-
C T A specus ni agnitudo innuitur Intelligit hoc loco Fcsti s petras, naturale saxum, iii mare promin cns. Scaliger legit hunc versum,.Altὰ elataspecus, petris ingentibu' tecta.
l gunt, ni mirii in dictionem, v vj γ, per Sγnercusim i duas syllabas contrahentcs. ni vulgatis vero omnibus scriptiam est,Etsi mutier.sed fortalle ne versiis laudicet, log dim est, Erubuit mulier Sic muli' bre t '
dicae multoris a simili, vel a collatione per colorem ; quo ingenuam illius speciem oculis stibiicroci. C iptitiam fortasse mulierem, d cri- bit Ennius, quae in hosti timco spectum addicta genas rubore, qua- 'si lacte admisto, si isti id rit. Lact, autem, di lacte pro, lac, Veteres dis . . xisse, Charisius, & Priscianus docent . Cassius Hemina, MI AmtD Ann. lib. 4cte hauriri. Cato, In Italia atrac e rae lacte cauditam .Caecilius Titthe, Praesertim qVae non prperit, lacte non habere, Sed obruit hillic locum sua imitatione Virgilius, Accepit vocem lacrimis Lavinia matris, Flagrautes perfusa gen. t , cui plurimus ignem Subiecit pudor calefacta per ora cucurrit. . Insim anguineo v luti violauerit ostro Si qYis ebur; Dei missa rubent ubi lilia multa Alba rosa; tales vireto dabat ore colorcs . Nec longe minori venustate Claudianus, ' niueos infecit purpura vultus Ter liq id.usuccensa ritis: castiq. pudoris IIuxJ efaces . usu sic deius ardet eburnum,
Sangula puniceo, m l ebur corrumpitur ostro. Diti litis. Et neq. ram color es mi do cariore rubori. Liae omnia cx perenna H. merico fonto emanarunt': quamuis non i dum ulicrepudore sui lata loquatur, sed de an .uine, Pti erae ictai valia cic
203쪽
i et EXPLICATIO: IN QV ENNII TRAG.
rosae fallent inter Dali amissae. 'Aut ubi cantatu Luna laborat equu . Aut quod, ne longis faue1ce' eposse ab annis, Moennis Asyrium femina tinxit ebur. Musaeus Erus pulchritudinem dc scribens, summos, inquit, nive ruria scnarum circulos haud secus quatri rosa bicolor, ex follieuIis
II. 1.1lit., His non dissimile illud Properaii, i, ii ιδ Ut Maeoticanis miniosi certet Ibero, ilnq. resae puro lacte natant folia. Titii l. Nec praetermittendus locus Senecae in Medea, Ustrosic niueus Phoeniceo color Perfusus rubuit: sic nitidum iubar Pastor luce noua roscitu aspicit. ιι chis Hieron: mus Vida antiquorum imitatione, sed remissiore spiritu. pudor ora pererros. cana rosis veluti mis ebat tibia rubri'. Iulianus Barada Poeta cximius,accum antiquis conserendus,in Et
Interea dulces oculos convcrsa tuetum Albentem dudum suaud rubere rosam rceusolet Aurora facies, cum laetres Eous Puniceo niueas inficit igntaenias . Purpura aut citi ab H crcul apud I yrios, ut tradit Pollux, inuenta fuit. Virgilius Moclibsam extollit, de qua citam Lucretius, Iam tibi barbaricae vestes, Maeribsaq. ahens Tin pura Tiresalu oco harum tincta cruore.
204쪽
Vbi differens plura de peniculo, & peniculamento, ait, Ennium hic tractas vestium lacinias intellexisse. Matronarum autem vestes ad imos pedes defluxisse, non dubium est. Virgilius de Venere, - pedes vestiae de xit ad imos. Horatius, - sunt qui nolunt tetigisse, nisi illas qui 1 subsiuta talos tegat instita veste. Idem, .is talosstola demissa -- P E D V L E Pedale, ut ait Fronto, mensium est pedis, pedule γπὸ sub pedibuspraestat utilitatem. Sed in veteri quodam Lexico pedulcs interpretantur operimenta anterioris partis pedum, de quibus Vlpia nus libro XLIIII. ad Sabinum. Fasciaepeolesque, O impilia, vestis loco sunt.
Q. ENNII FRAGMENTAE X XII. ANNALI.
qvino v I Nus t homo nobis cunctando restituit rem: V Non ponebat enim rumores ante salutem. Ergo postq. magis q. vi rei nunc gloria claret.
Omneis mortaleis victoreis cordibu' viueis Laetant eis vino curatos, somnu' repente In campo passim mollissimu' perculit acris.
' olim cernebant magnis de rebus aetcndeis' Ob Romam noctu legiones ducere coepit
'Hostem qui feriet, mihi erit Orthaginiensis Quisquis erit -
VNUS HOMO NOBIS J Duodecimum Annalem, ut in
libro de Poetis tradidit Varro, scriptit Ennius cum septimum de sexagesimum annum ageret: in quo QTabii Max. res gestas col Y brauit:
205쪽
i O EXPLICATIO IN QUENNII FRAG.
brauit. Macrobij enim indicio liquci primum hunc versum cX libro esse petitum. Q iod autem hic πεμ εα ικοῦς Fabius intelli attir, nomodo CX se patet, verum etiam Ciceronis testimonio confirmatur qui in Catone de eo loquus, ait, His o bellagerebat,ut adolescens, cum plaud grandis esset, O Annibalem iuueniliter exultantem , patientia stamolliebat, de quo praeclard familiaris noIler Ennius. Vnus homo nobis , Lib. r. Ocast, ullae verba Idem ad Atticum,quasi vulgo dictitata, videt IVsurpasse, ci im alto, Bibulus in caelo est: nec quare licto: si dies laudatu' ix 3 quasi, Vnus bomo nobis, de cael. Liuiuscundem Fabium huiusnodi ext ut i t en co in io, Vir certὰ fuit dignus tanto cor nomine, velsi nouum ab eo laciperet.Superavit paternos bonores, auitos aequauit. Tituribua vici
ri's, ct maioribus praeliis anus insignis IIuPus: sed omnia aequare Rus bosiis Annibes potes. Cautior tamen, quam promptior, hic habitus fuit: sicut dubites utrum ingenio cunctator fuerit, an quia ita bello proprie, quod tu gerebatur, aptii erat: sic nihil certius est, quὰm Vnhm homiLeno bis cunctando rem restituisse, sicut Ennius ait. Ex quibus Li ub verbis i nih3.Fl. nuitur, non hunc primum Fabium , Maximum dictum filiis. : sed ut
alibi etiam Idem ostendit, Rullum eius auum , siue πρόπα Vπον, Vt 31. tradit Plutarchus: quem Alictor de viris illustr. abῖum Rutilia-Mx s. num, &Val. Max. Fabium Riillianum appellarunt . Qiiod quidem Maximi cognome cum Fabius Cuctator haereditario sibi iure vcdicauerit,immerito Africanus Scipio aegreserebat,qudd Magnus ipse appellaretur, ille vero Maximus: quare, ut Polyaenus resert libro VIlIτων si ατηγηματων, in haec lade verba prorupit, Quid ita Fabi ut tu qui - solum exercitu c5seruaris,Maximus,ego,qui deuicto Annibale, bellaco feci, Magnus appeller. Cui Fabius, Atqui inquit nisi ego milites Λε. seruassem, tu no habuisses, unde vincere posses. CUNC ΓANDO RESTt TVIT REM i Virgilius de code loquens, integrum hoc car men sumpsit,ita tamen ,ut sponda eoru tarditate Fabi j mora reserrct,
Vnus, qui nobis cunctavido resiluis rem .in.ε. De ciusdein cunctatione Silius, . - pulcherrima quorum Cunctando Fabiussuperauit Sa Lib7. Idem, Atysacrannis xis, impresset q.fuisset Sisere, cunctando fortunam aduer)a fouentem, Vltima Dardant' transis et nomimi aeriu. 1 Ib r6. Et, - sat gloria careto
Non vinci pulchra est Fabio: peperitet sedendo
206쪽
Ouidius, Scilicet utposses olim tu Maxime nasci, Cui res cunctando resiluenda foret. Claudines,Primus fulmineum lento luctamne Poe iumcompressit Fabius Auctor de V iris illustr.F vvibale mora fregit. Florus. mar Cir. deuotis,sed, ut sic dixerim, reuiuscentis imperjlpes Fabius fuit, qui nouam nibale victoriam commentatus est, non velle pugnare. Hinc Elico uomen nouum ct Reip. alutare, Cunctator. Fuit idem etiam Clypeiis appellatus, quod eius virtute,ut Posidonius ait,Romani ab hostium. impetu protcgerentur.' REM J Incolumelii ci p. st itum. NON PONEBAT ENIM RUMORE IS9 Noluit enim, ut audacis . Imperatoris nomen aucuparetur , Rei p. summam in discrimeti abducere. Idem fere expressit Liuius libro X LIIII. Neque enivi om res tam firmi, conitantes animi contra aduersum rumorem esse possunt,q id Fabius fuit:qici suum imperium minuiper vanitatem populi maluit,quim
secunda fama mala rem gerere. ERGO POST QV E MAG i schRecte quidem Muretus existimat, Ennium hoc loco antiquo more Lib. 6. vitim agis, dietionem geminasse; Non raro enim, ait, coutingit, νt eae voces, quae geminandae erant , semel tantum ab imperitis librarijspon rea, Ad M.tliu. tur. inod Catulli auctoritate confirmauit, Notescatq. magis mortura, alq. magis. Ide rursus,Magisq. G - magis in Les, ct bonubascor tibi -- Virgilius, Et magis, atq. magis: quanquam siecretaparentis Lib. . Aen. ach Iae domus, arboribusq. obtecta recessiciarescunt sonitus Afranius Vopisco, Cecidit 'es reducendi domum, quam cupio, Cuius ego in dies impendio ex desiderio Magis magisq. macreor - .Eodem modo Graeci dicunt, Alexis in Atthide apud
Quem Iocum Scaliger Eupoli tribuit. OMNE IS,MORTALEIs V IC T O R EI Standem seresententiam M. V arro cxtulit libro II.
de Vita populi Romani, Proptersecundis res,sublato metu, non iaci muni spi fiant: sed suum quisque diuersi commodum focillantur. Hoc auteloco suspicor, Ennium de Istris verba facere, qui Romanorum castris potiti, epulis, compotationibusq. largiis me indulgebat: & haec verba a L. Atio Tribuno primo secundae legionis dicta;qui,ut ait Liuius , Plon hortabatur modo milites, sed docebat etiam, se victores Uri, Lib
207쪽
1ν, EXPLICATIO IN. ENNII FRAG.
quibus armis caepissent castra,risdem capta retinere in animo his et, immum exutum casti is hostem ad mare persecuttiros fuisse: delati stationcst' .cerid pro vallo habituros: vino ,somuoq. verisimile esse, mersos iacere. LAET ANTEI S Piae victoria , quasi non amplius be Ili pcriculorum memores . Victorcs cnim , ut ait Pindarus, praetcritorum ma-Iorum obliuiscuntur, - τοδε τυχεῖν ἀγωνLu- CORDIBV' V I VEISJ Prompta animi alacritate .. VI-2Ih. 3. Aen. NO CURATOS V irgilius pauciolibus verbis totum hunc locum pcrstrinxit, Corpora curamus, fessos sopor irrigat artus. Respexit uterq. ad illud Simonidis, qui suadet, potandum esse ob se
gilius, passim vino,somnoq. per herbam Corpora fusa vident Silius Ital. Sed non in requiem pariter c fere tenebrae, Hinc si or impavidM, qualem victoria nouit. Vox illa,repenti', demonstrat militum animos ab omni prorsus m tis solicitudine fuisse remotos. - MOLLISSIMUS PERCULIT AC RE IS9 Optime quidem adiunctis rem exornauit, dum ait, mollislimus somnus acrcs victores pcrculit .Qua voce inlotcntcs, ac seroces Victorum spiritus demonstrauit, nolentcsscipsos in rcbus prosperis coercere. Vnde ad Marcellum Cicero ait, 2 ιbil serius, quam ipsa victoria, quae etiamsi ad meliores venit, tamen eos ipsos fero ciores, impotentioresq. reddit. OLIM CERNEBANT JDecernebant, simplex pro composito: Is autem decernere, ut in Andria Actius ait, de magnis certam proferre sententiam: unde etiam Senatus derecti Id l. sere, quod ab Ennio dictum est,extillii Liuius, qui ubi dixit Romae nunciatum fuisse Annibal cm cum exercitu ad eam oppuguanda iam aduentare; si ibdit, Consues, Senatusq. in castra Peneitat : ibi desumma b e . consultatum. Qua coniectura hoc loco hunc versum locauimus: quem ita paene traia scripsit Lucretius, Magnis de rebus inter se cernere certant.
Eiusdem sententiae est ille Luciiij, Consilium fummis bominum de rebus habebant. OB ROMAM NOCT VJHunc praetcrca versum ab hoc loco non alienum csse duximus.Nam de Annibale loqui vidctur, qui cum V rbem
208쪽
Vrbem a Inredi statuisset, Panico quodam terrore consternatus, ab incoepto Adstitit uiuare in eo loco, ex quo redi jt, Rediculo fanu cr ctum est: qui Deus,ut ait Cornificius a redeundo appcllatus fuit.Idectiam Tutanus a tutando, &Graece ἀλεξλαχος dictus est: de quo Varro in Satyra, quam, Imrcules tuam sidem, inscripserat, Annibalis cumfugaui exercitum . Tutant f ho Tutanu IUλnae nuncupor, Hocpropter omnes, qui laborant, iisuo asst. Verum Liuius, Florus, alij l. quamplurimi nulla occulti illius, ne repentini timoris mcntionem fecerunt: sed uno sere ore aiunt, Annibale ad moenia appropinquante, summam repente grandinum, ac et imbrium vim , vehementi ventorum , fulgurumque impetu esse coortam , qua ad ed timore perculsas fuit , ut diuinitus ab Vibis oppugnatione propelli se millimauerit. Ob autem, pro, ait, Veteres dixisse,Festus auctor est. HOSTEM I FERIET Cicero ita rro Cor. refert hunc locum. Atque utinam, qui ubiquesunt propugnatores bHius Imperis, possent in hanc ciuitatem venire, oecontra oppugnatores Reip de ciuitate exterminari. Neq. enim illesummus Pocta noster an ubalis isti . magis cobortationem, quam communem Imperatorum voluit esse, Hostem qui feriet cael. Omnes enim, quamuis cxteros A nnibal pro Ca thaginiensibus habebat, tum modo Romanis essent infensi Sed Ho- . stem ferire, militaris plane vox erat, qua militos in sacramen Us usos
fuisse ex illo Liiiij loco perspicue liquet, Nisi aut petendi, aut hostisse- Lib. Hedi caussa . Atque hinc Feretrij Iouis origine deductam aliqui upinantur :hoc cst ab ictibus, qui interpugnandum inseruntur . Cui nenim milites manus conserebant mutuo se adhortabantur, ut hoste ferirent.De qua re haec a Plutarcho in Marcello tradita sunt, Α λοι is
ιμ Ἀλσις. V IS VIS ERITO Etiam quantumuis igia Otus : qua Llb . ita. voce Maro Venerem, & Charontem inducit, Aeneam, tanquam ubi ipsis ignotum compellantes.
et in*ςς. I luseque Musa, manu Romanor si ' Endoperator
queisque in bcllo gessit cui ege Philippo.
209쪽
1 EXPLICATIO IN Qi ENNII FRAG.
Annibal audaceidum pectore1 dc hortatur, Ne bellum faciam, qu cm credidit esse meum cor Suasorciu sum in um, studiosum robore belli.
- satin Vates t verant aetate in agunda. Littora lata sonunt Matronae melos complent, sp cistare fauenteis
et ii,cum rem nouam, ac dissicilem aggrediuntur, rursus ad Ali sarum inuocationem se convcriere. Sic Homerus,
Virgilius, Vos ὁ Calliope, precor, adipirate canenti, stilas tibi tum ferro frages, quae funera Turnus 'EZderit: quem quisq. virum demiserit Orco. aEt alibi, Nunc age qui Reges Erato, quae tempora rerum auis Latio antiquo fuerit sarus -R ars' ibid. Pandite nune Helicona Deae, cautusq. mouere, qui bello exciti reges: qMe quenque sequηtae Complerint campos acies -
- ROMANORUM ENDO PERATOR Sequitur statim
inuocationem propositio, qua Poeta lectorem docilem reddit. Hos autem verius in huius libri initio collocandos duximus, quoniam Philippi bellum, dequo nunc loquitur Ennius, Antiochi bcllum, de quo mox dicemus, aliquantum temporis praccessit: quorum utruq. a Liuio diligenter pertractatum est. Rcfert autem duos hos versus Agellius libro X V LII. Noelium Atticarum capite I X. quod in impressis ἀκέφαλον est. Describam tam cci quae dcficicbant, ex Culiclino Cantcro, qui haec cx vetusto admodum exemplari a blactis de tincis vcndicauit . In libro vetere, in quo erat oratio 3L Catonis de Ptolimaeo
sitra Thermum, sc scriptum suis. Sed si omnia dolo fecit, omnia auaritiae, atque pecuniae caussa jecit : eis odiscelera nefaria, quae neque fanda, neque ieranda audiuimus, supplicium pro faciaudare oportet. Insecenda quid esset quaeri coeptum.Tum ex his qui aderant, alter litterator fuit,a ter littera ciens: ides s alterum docens, doctus alter. Ira duo interse dis sentie
210쪽
sentiebavi. Esgrammaticus quidam contendebat. Insequenda enim ribi, inquit, non Iasiecenda : t quouiam Iosequias sigvificat, traditumq. es Io Forte qumlseqoe, qaas perre dicere, o Iusequere; itaq. H Eunioscriptii bis disrsibus, id i R qvς Inse cam a maiau, Mmanorum Iudreperator
Quod quisque tu bello gessit cum Rege Pbιlino.
Alter autem isse eraditior, nihil t mmdqi, fed rectὰ atque integr8scripti; Ferie mea. eseperseuerabat: is Velio Lovgo, non bomiui ivdocto, fidem esse babeuda, qui in commentario quod fec set de Hu autiquae lectiovis ,scripserit, vo et Insequi ieeendetm apud Euvιam, sed Insece: ideoq. ὰ νeteribus, qIaa nam rationes dicimus, infectiores essὶ appellatas. Varronem quoqze vcrsum hune Plauti de Amnaechmis, Nihilominus esse videtur ectius quim omnia, sic t enarras : nibilo m Cis narranda esse, quam si ea essent somnia. Haec iri intre se certabaret.Ego arbitror 2 a M. Catone Insecenda, cae 2 Eu ito et inretia stipis , sine k littera .veudienim in Bibliotheca Patre si librum poli , et uai verae vetustatis, i libru adi onici,qui inscriptura est ὀδύασει laq&9 erat sce e. versus primus cuin hoc Perbo sine is littera, F otte, mi-Virum inibi Camoena insece verorum , ' F. Gus ex illo Homcri versu. Illic t igitur aetatis, dei magnae libro G do. Nam quod io versu Plautino est, sicilius quam somnia: nihil in alteriis plus argumenti habet. Etiamsi veteres αιtem non Inseque ,sed Insice dis ruat: edo quia erat lenius .euiusq. tames eiusdem furentiae verbum videtur. Om c 'stqvn.Reliqua vero in impressis sunt les uda Festus au- te ad liuc loc si respexit citin ait, Inseque apud Ennium, dic: DOxit,dixit. Proserebant enim saepe veteres verba dcponetia activoru termination quemad inodum hoc loco,Inseque pro In sequere, & alibi elo- quo, arguo, Opino, vago, ecro, de similia. AN NIB AL AVDACEI De Syriaco bello hic agi Cesellius Vindex indicauit, qui in suis Antiquarii lectionii commentariis haec verba Antiochi Asiae Regis este ait, admirantis quamobrem se Annibal a bello Romanis iii-Lrendo dehortetur. QDd quidem apud Historicos non modo memini hactenus me non logiste, sed contrarium potius.Ita cnim apud Livium Annibal cum Antiocho loquitur. Pater. cmilcar, iurisciae, Lib. 3s. paruum admodum me clim fac sicaret, altaribus ad notum iureiurando adegit, nunquam amicum fore i m. popliti Subboc Sacramento si XXX. Minos militaui, hoc me in pace patria m 'a exputri: hoc patria st torrem in tuam regiam adsi xit: boc duce, si tu spem mea vi desimetas,di θλcunq. vires, ubi arma esse sciam, iuueniam toto orbe terrarum quac etsaliquos Asmanis hostes. Et paullo poli. Oi, OLoq sum Rometuis . Idm verum dicere,pater .amilcar, O Dy testessunt: proinde cra. u debeas I 'mano cogitabis, later primos amicos Aunibalem ba beto, se qua res te ad pacem