장음표시 사용
361쪽
adio EXPLICATIO IN QV ENNII FRAG.
Li r. s p bus, quas ipse adducit, in alienissima sententia detorsisse Reseruntur autem hi versus a Cicerone in Epistola quadam aci Trebatium , qua eum his verbis hortatur, ut Vrbe procul malit esse, Tu modo ineptiasisas, ct desideria urbis, urbaηitatis depone: consilio profectoe es, id ossiduitate, o virtute consequere. Hoc tibi tam ignoscemus nos antiaci, quam ignouerunt Medeae, quae Corinthum aincem altam habebat, matronae opulentae optimates: quibus illa manibus potissmis persuasit, ne sibi Mitio illae verterent, quδd abesset a patria, Nam multei suam ron. R caei. Quos quidem versus Paullus innutius contra Mureti opinionem ita distinguendos putat, V.am multifurm rem ben/gessere, est publicam Patriaprocul: multi, qui domi aetatem age Rent: proptereasunt improbati Qui versus si En iiij sunt, ut Politianiis, Victorius, Manutius, aliiqquam plurimi viri eruditi asserui, procul dubio ciusdem Poetae sunt etiam superiora illa verba a Cicerone aliquantum more suo immutata, qui saepissime ii a Poetarum versus dissoluere solet, ut eorum stru Aura haud sacile dignosci pollit. Ea aute ipsius Ciceronis ver- ba esse, nullo pacto mihi persuadere possum. Quis enim neget,verba
illa non esse plane poetica, ac Ennianam eloquutionem redolere corinthum, arcem altam, matronae opulentae optimates, manibusgyps- - . Nunquam profecto ita Cicero loquutus esset. Caeterum si nihil tale est apud Euripidem, nec Graeci versus videntur omnino, cum Latinis qii ad rare, minime mirum est, quando ut diximus voteres Poetae summam sibi in Graecis fabulis vertendis licentiam ar rogarunt. Verum enim uero quoniam poetica illa verba a Cicerone relata, Ennii esse non modo suspicamur, verum etiam assentimur, ne id inexplicatum omittamus, per manus gypsatissimas, non ut pleriq. alij candidissimas intelligete opinor, sedartes,& veneficia Medeae, quasi dicat manus medicamentis, ac venenis illitas, infestas l. Gypsa
enim venenum esse satis vulgatum est, nam sumptum adeo in veri- triculo lapidescit, ut corporis meatus obstruendo, enecet . Si uchis
verbis barbaram mulierem significauit. Consueuerunt enim huius. modi mulierum genus gypso manus pingere, ut candidiores videt Lib. ,. tur. Ad quem inorem fortasse. spicit illud Valerij Flacci, ni QPicta manus, Hioq. placet, ed barbara mento.
Lib et .Epi Comprobat Rufini epigramma mulieresse gypso illinuissilitas,
Gypsatos vero pedes venalium seruorum signum fuit,quo ab empto- :ribus dignosceretiu.Plinius lib. OGV.Cap. XVII decreta argutaria. loquens
362쪽
loquens ι quae argento nitorem reddit, EI, inquit, or villi qiratocum praeducere ad victoriae notam,petisq. venisum trans mareata ctorum denotare instituerant maiores . Tibullus, Barbara n uos ferre catasta pedes. Ovidius, re tu,siquis erit capitis mercedere plus,
Deltice issati nomen inane pedis . Ad hoe respicit illud Iuvenalis, Nuper in bane urbem pedibus qui kenerat albo.
verbis autem illis, Muom ψμψηδε. Omibi vitio vertatis, & eaeta rospexit Poeta ad communem omnium opinionem de mulieribus peregre vagantibus, quae propter instabilitatem impudicae habentur. Horatius, - Ilion Ilion Fatalis,incestusq. iudex, Et mulier peregrina vertit Inpuluerem Quamobrem in Comoedijs meretrices , peregrinae appellantur. Terent. AdeόPes demens e ex peregrina e Quod vero ad tradu ctione attinet, Latinus Poeta pro, σεμου , ut caetera omittamus, liberius quam par est intellisit eos, qui rem suam.& publicam benὰ gesserunt . Graecus scholiastes eam vocem τους, fastosos,& superbos interpretatur: quem sequutus est Stilbius. Dorotheus verὁ morosos vertit, honest os P litianus. Qui ubi Euripideos hos versus ad verbum transfert, perperam in recto, Corinthiae mulieres, vertit, cum voca di casias sint, &, ἐξελθον in tertia pluralis, egressae Iuni domos, cum si t prima singularis, quod verbum non ad Corinthias mulieres referendum est, sed ad Medeam ipsam,quae cum Corinthijs mulieribus, ex quibus constitutus est chorus, loquens, quarum nomine a nutrice rogata fuerat, ut soras prodiret, ait, Corinibiae mulieres, egreseo sium ex aedibus & caei. An vero haec Ennius, & Cicero, qui eu m s quutus est, recte de patria, & non de priuatis aedibus intellexerint,in
ta ud tempus differemus. SUAM REM BENE GESSERE. ΕΤ POp LICAM PATRIA PRO CVLJ Rem bene gessisses equentius dς his dictum est, qui longe a patria aliquid aut praeci
r auis utiliter egissent . plautus sticho, cum ben8 regem saluus conuertor domum . Idem ibid. Vt mihi volupe Pamphilippe, quia vos in patriam domum M Ula γideo bene gesta re, ambos ; te, O fiatrem tuum NAM TER ARMEISJEiusdem Medeae verba sunt, quaecum Corinthiarum mulierum choro adhuc loquens ab incoepto querela rum non desistit, sed multis nominibus miseram mulierum conditi . Eem d eplo; ns addit, minime verum eos dicere, qui aiunt, mulieres
363쪽
domi sese conlinentes, sine ullo vitae discrimine transigere aetatem r dum viri belli peiicula tubirent soris : malle enim se ter in acie dimi cantem stare; quam semel parere. Refert Nonius in Cernere huc locu. ex Medea Exsule. Varro Satyra γέροντος nium essescriptume tersub armeis malim vitam cernere, duum siemel modὸ ρ ere Quem locum Idem repetit libro V De lingua Latina . A N I M A D-VERTE. Ei DICTO PARE M. Cicero pro Rabirio Post amo haec vcrba refert, non expresso Auctore, nec fabulae nomine equae quoniam ex Euripidis Medea couersa sunt, iure coniici possunt, ex Ennio Ciccronem retulisse: cuius verba sunt, P emo nostrώmrat, etiam si experti non sumus, consuetudinem regiam. gum autem sunt hiec imperia, Animaduerte; dicto pare; O, Praeter rogitatum si quem re: o illae minae, Si te secundo lumine bἱc ostendero, Moriere. Quae norat delectemur*lum, legere, o stectare debemus, sed ut cauete etiam, ct se' gere discamus.Sunt ea Creontis verba ad Medeam, quamcelerrime iu- bentis , ut ex ipsius ditione excedat, neq. precibus discessum differat, cum id firmitet sancitum sit. Summis tandem precibus ea conditi ne unius diei moram impetrauit, ne posterum diei iubar ipsam , nec sitos intra regni fines aspiceret, alioquin moreretur. Hanc sententia rursus extulit Cicero epistola extrema lib. VII. ad Atticum , Caesar interdicta, si te secundo lumine hie lendero, restuuntur. Idem apud soMedea, Senecam expressi Creon,
Iubete sileat, regium imperium pati
Et illud, Et ipsa propera, capitesiupplicium lues, Clarus priusquim Phoebus attollat diem ,
Lib. t. - DICTO PAR EJImperio obtempera.Virg. Aem Iamq. ibat dicto parens in . PRAETER RO GIT AT V VJ Praeter id quod rogatis. SI QUERARE Si murmures. Lambinus legit, Jιloqirare, ut magis Graecii verbis λογους respondeat. SI TE SECUNDOL v MIN E J Secunda die, eras Nirg.
Lib. 6. -- vix lumine fuarto Profipexi Italiam-- Lib. . Ide alibi quanta venii state,ac maiestate Enniana extulit sententiam, Iam mare turbari trabibus, saevasq. videbis collucere faces, iam feruere litto flammis,
Si te his attigerit terris Aurora morantem . .
Eodem modo Cic. pro Milone lucem pro die posuit, centesima lux
364쪽
pellicito dium ulciscendiq clipillas, illinc lihi amor, minaridi exstium , Euripides de ea dixit, malῆ actum undiq. esse. sed mulio Noster magnis centius a seris sumpta transtatione, quibus hinc caniis bus , illinc laqueis, S retibus circumclusis, nullum patet cffugium , dixit, Teneor consista, 'νvdiq. venor. Allusit fortasse ad prouerbium, quod sic Flaccus protulit, - hti vetet lupus, hac canis angit 'Idem alibi ali ὀ sanὰ modo eandem exprest sententiam .isIcfossa est ingens, bis rupes maxima Graeci eadem significatione di cunt, κρημιν, οπιΘπ Miκοι. N5 3. discedit ab hoc Maronis illud; apud quem Pallas ut suos i pugnandi Lib. io.
necessitate hortaretur, ait, Ecce maris magna claudit nos obice pontus, Deest iam terra fugae
seneca apertis verbis remisso tragico spiritu de Medea dixit, Expulsa,supplix, sola, deserta, undiq. Aspicta Ih vulgatis Nonii codicibus refertur hic locus ex Ennii Nemea, sed male opinor, clim Medea ibi lcsendum sit, tum antiqui codicis fid T
tum ob sensus cum Graeca Euripidis congruentiam. Festus fortasse hunc locum signis cauit, cum dixit, consiptum apud Ennium pro, In Conmconseptum reperiri. Pergens rursus Medea cum choro colloqui sui . consilia aperit rationem e propterea l. se tam blande Creontem aifata ait, ut facilius eum fallere passet, de exitium, quod illi, Iasoni, nouae nuptae moliebatur. ad finem perducerct. od quidem scelus cum secum animo volutaret, haec in nominati apud Ciceronem Tragici verba ab ea prolata sunt; quae hoc loco maxime quadrant; loquitur autem de Creonte, a quo, ut paullo superius diximus,unius diei prorogationem supplicibus verbis obtinuit,
Ille transtier a mente mihi hodie tradidit repagula . Quibus ego iram omnem recludam, atq. illi perniciem dabo. Mihi moerores, illi luctum, exitium illi, exsilιum mihi. Q ii versus si non sunt ex Accii Medea petiti: profecto ex hac Ennii sunt: nam non modo cu huius Medeae Exsulis hypothesi congruutra qua longe videtur,ut ex reliquijs coniuei potest, Acc j ubula abesse iverum etia hotu sensus valde cu his Euripideis cosentit,qua uis diue so sane modo explicatus sit mec quid Emitu, si pleraq. suo Marte addidit Ennius, ea , qua sacpe libertate usus. Ita igitur Euripidis Medea,
QVO NUNC ME VORTA Interrupta ac concisa M SS a deae
365쪽
au EXPLICATIO IN Q. ENNII FRAG.
deae oratio magnam praes era animi perturbationem, ac cost Ipiam. Exorditur ab acidubitatione, ut maiorem excitaret commisera. In meu. tionem. Similis eonquestionis locus est apud eundem Graecum Tr sicum, ubi Polymestor utroque oculo a Troadibus conso Ait,
Teucer apud Sophoclem in Arace, b
2. Noli sene Ennii imitarioneeodem dicendi genere, quod' Graecl
mPον-τ μ οφοροῦν vocant, stram Medeam iacit, ita seeumperi maluasi cum altero colloquentem,
quδ remittis Z Phasin, ct colchos petam p
triumq. regnum' quael fraternus cruor Perfudit arua quas peti terro iubes f riae maria monstras e Pontici fauces ficti e Per quasnuerinobiles regum mous,
Adulterum seiuuta per Sympleiadas 3 ruam ne Iouon,Thessala an Tempe petame' a cunque aperui tibi vias, et si mihi. quδ me remittis' - 2 apti ostendit etiam Catullus luantum huiusmodi percontationesvir sericordiam concitandam sint idoneae. Nam quὸ me restram Z quesi ,e perdita nitar Euae4s nepetam montei r attingite lato Discernens patrianet truculentum diuidit aequor. . patroauxiliariperem quim ne ipsa resipi 'Respersium iuueneni Materna caede secuta fconiugis anno con Nermemet amore'
366쪽
Non dis milis & illa etiam Atrei conquestio apud Accium,Hό ne Argivam imperium attingam; ant Pelopis Digner domo e quo me onendam, quod templum adeam equo more funesto eoiloquar 3 - ΗuIusinodi est illa Didonis διαπομ- apud Maronem, Eet Didagam e rursus ne procos irrisa priores Experiare Et quae sequuntur. Nec solum Poetae, sed etia oratores huiusmodi orationis genere usi sunt.Ita enim Gracchus in oratione quadam, si me misere deferam Z in capitolium ne 3 at fratris sanguine redundatem domum e matrM ne ut miserum, lamentantemq. videam, edi abiectam mos autem eos versus, quos modo explicamus, refert Cicero sine Auctoris indicer ipsa tamen oratio, & verba ex Euripide expressas ciunt ,' ut Ennianae Medeae esse existimemus. DO MV M P R-
TERNAM J Natati solum sub eiusdem Medeae persona dixit Oubdiu , Ergo ero germa nam, fratrem , patremq., MOA-s Et natale solo νentis ablata relinqua ValariusFlaccus, putri r domox νυπquo domos patrias te propter , o esq. meoru m.
Et alibi, Nempe egosi patriss thnuissem excedere tecteis. - AD PELIAE FILI A SJ Miseriam suam ampliscat indea,
cum Iasenis ea um neque ad paternam domum, ne ead mariti pro Pinquos tutus pateat aditus . Inulla enim Peliae filiabus erat ob caedem, quam, ut a Samio Polycrate proditum est,earum patri dolo molita est: in Iasonis propinquorum caedemuleisteretur,&Ias , ipsi viam aδ regnum substrueret. Persuasit enim Asteropeae,& Antinois Peliae naisin s. se suis medicamentis ipsarum patrem senio iam contectum m prist munet aetatis robur restituere posse:&quo magis eius Promissis fides adhiberetur, inquit, - quivis as maximus aeuo est Dux tr is inter oues, agnus medicamine et o caetera ex ouidio,Apollodoro, alijsq. quamplurimix nota sunt Tu Lib. t.M ME A MORIS J Exprobetate Medea Iasent ingratitudinem,quod blioth Bost tot tanta . a se aceepta beneficia imissa sit,pursat se Iason,p xiusq; ait, se a Medea amori stim patientia ex periculi sivisse ereptum . exuam honoriπerg3. Sunt haee ex Euripidis Graeca conuersa, sed acto, Cicero non meminit. Inquit enim,Quid ait ex Tragoediaprinceps ille Argonautarum Z Tu me amoris magis, quam honoris, & eaei. Haec riuidem ipse Cisero non vertit usi e enim illico addit, Aipse ea tamen ud alium Poetampatri dicere audet se eoniugem habuis,oc cael. Ennii a
ssi esse opinor. EQVE TVUM VN QVAM J Refertur
a militer hic locus a Cicerone fine Auctoris nomine. Quoniam ver
Hem prorsus iuEuriPid is dea extat,audacter Ennio adscripsimum
367쪽
3, 6 EXPLICATIO IN ENNII FRAG.
Euripidis autem verba sic possunt Latine exprimi, Non enim posibae liberos , quos cx me habuit, viventes unquam aspiciet: in quibus nihil poeticum inesse videtur . vero praeclarius tandem sentenistiam Latinus Poeta expresserit ex collatione apparet. SAL V ET EOPTUMA CORPORAJ Venustius, pignora, vel vis era, Ouidius de eadem, cum dolor armavit contra sua ν6cera matrem. V erba sunt Medeae ad filios, quae qua uis impie in eos saeuire decre uerat, nihilominus maternis affectibus non omnino uta, optat illis, quam mox ademptura erat, salutem ,humaniterq. alloquitur. Expressit hoc disticho Antipater Macedo huiusmodi Medeae animi aestu.' qui optime in illius imagine utrunq. agnoscens affectum, iram scilitcet, de commiserationem, ait, Nnδειης τμοι τυτοσιδ' ως το - εις Uerbum uiuete, in Graeco non est. Laudat Nonius hune locum exEnnij Medea: quem ita aemulatus est Seneca in eiusdem nominis sa bula, Hoc chara proles unicum aspictae domus Solamen, hoc ν offerte, o infusos mibi coniungite artus
C ET TE MANUS VESTRAS J Nonius, Cettesignificat dicite,
vel date, ab eo, quod cedo, Plautus Mercatore,
- MEAS Q, ACCI PIT EJIn Graeco haec non habentur,&in Latino verbum deficit . IVPPII ER, TU Q. ADEO
verba sunt, qui cognitis ite sarijs Medeae costiis videns nihil amplius esse praesidi j ad eam a truculenta natorum caede amouendam, Tra gicis querimonijs ad Iouem, utpote Deorum summum, &ad Solem, a quo illa suum ducebat genus, sermonem conuertit, eo Sq. obtestatur, ut tam tetrum facinus a pueris nihil tale merentibus arceat, atq. auertat . Videri hic quoque potest Ennius Iouis, S Sol:s unum idem fecisse numen aliorum Graecorum imitatione, apud quos,
Persuasit sibi credula vetultas, Iovi omnia peripicua esse, nihil leum laterc,α Omnia audire. De quo intelIigens Sophocles in Antigona alti
368쪽
Quod quidem de Iouis oculo Arati vitae Auctor inteli gendum esse ait. Apparet etiam Orpheus exorisca eorum Theologia Iouem,& S Iem id esuisse numen existimane: quandoquide ab eo Sol ineius hymno appellatur ardens, impollutus, temporis p faecursor, immortalis In eadem opinione videtur fuisse Plato, qui in Phaedro ait, Magnum in caelo ducem Iouem esse, qui primus incedit alatum impcllens currum, omnia exornan , & prouidentia sua gubernans, quem sequitur Deorum, Daemonumqexercitus per undecim partes distributus. Ue . . sta autem in Deorum aede permanet sola. Aliorum autem Deorum, quicunque in XII. numero censentur,suo qui'. muneri praeest, pro- : ut illi singuli sunt constituti. Graeca diuini Philosophi verba sunt, ,
ἔκατος εταχθη apertὰ liquet Platonem pro magno duce I ue, Solem intellexisse; qui velocissimum agitat currum, eum q. innumerabilis sequitur stellarum exercitus.Vestam denique quis neget hic terram intelligi,quae sola in mundi centro suis librata ponderibus, c
quasi in aere pendens, consistit immobilisὶ unde Euripide ,
Hi ne aliqui existimar ut Oceani undam Soli quasi dapes vapores ministrare,&physicae rationi esse consenctaneum,calorem humore nu- triri. Q od vero ait, Iouem Deos omnes simul esse sequutos, sidera intelligit, quae Solem tanquam ducem sequi videntur, & eodem v pore ali credutur. Refert Probus hunc Ennii locum ex Medea Exsulta
INSPICE HOC FACINUS PRIUSQUAM FIAT Attius
Athamante, Priu uim infans facinus oculi vescuntur tui.
- quei ipsus sibet I pleor prodestis acquit, ne quidquam
369쪽
318 Ex PLICATIO INM ENNII FRAG.
ψώα Adsta, atque Athenas antiqvsi opulentumo ita V Liui Contempla: & templum Cereris ad laeuam adspice.
Nφη-ςster Utinam ne unquam me de cordis cupido Corde pedem extulisses
'iei mulier,quei me insueto nuncupasti nomine pSol, quei candentem t caelo sublimat facem.
Non. Su blimare. eaelo sublima.
V IT JQuoniam praeclarissima haec sententia non modo in ea, quae nunc extat Euripidis Medea integra non inuenitur,sed nec vestigium quidem apparet ullum, nos non ab re ex altera eiusdem, Euripidis Medea ab Ennio conuersam fuisse diximus. Quod vero ea ex Medeae fabula petita sit, ex Cicerone facile cognosci potest: qui ad Lib- . Trebatium ait, Et, iritando Medeam agere coepi , ιllud semer memento, - qui ipse ibi sapiens, caei.Ruὀd Ennius eius auctor fuerit,ex eodeCicerone liquet: cuius haec verba sunt in III. de Officiis, Haec est illa pernicies, qu)dalios bonos, alios sapientes existimant: ex quo Ennius, quidquamsaperes atem, quisibi ipsi prodesse nequiret.In quo loco Poetae more suo verba sine carminis structura posuit. Quod deriq. eam sententiam ex Euripide Ennius expresserit,quamuis liberiori licentia, ut eam grandiorem redderet: ex quo etiam totam sabulam expressisse Ia II. arbitramur, Ciceronis quoque testimonio comprobatur. Ita enim adist, Caesarem in Praecilii commedationem scribit, Itaque ab Homeri magniloquentia confero me ad vera praecepta Evtππου, λυσιν σοφro οῦς - σοφὼ..iversus etiam inter Menandreos recensetur:&i Luciano repetitur in A pologia pro mercede conductis,& a Plutarcho in Alexandro,& in libello qui Eb καλ- ειρητου το λαθι βιωσας,inscriptus est. Nec solum ex hoc versu qui ex Eu ripidis Medea affertu r, apparet Euripidem alteram Medeam scripsisse, cum in ea, quam habemus non extet, sed ex his etiam ex eodem Λuctore,& eadem fabula a Stobaeo Seri xo. relatis: qui in ea quae in manibus est nullibi reperiuntur,i
370쪽
Non est Euripideae sententiae absimilis Iocus ille Isocratis ad Nico
Αllusit ad eandem sententiam apertilis Plato in Hippia maiore, Toστον, ἀυτον αυτω μαλιςαδε, σοφὼGM. Multi sane hunc Ennij locum vnico trochaico legunt, '
Aliqui pro, nequit,non quit scribendum e minant antiqui codicis auctoritate, sicut etiam apud Lucretium, Lib.1
sed vix adducor , ut a vita u quierint animo praesentisci atq. videre.
monstrantis verba esse. Refertur prior hic versus a Nbnio cum prima consequentis versus dictione ex Medea Enhij,&2 Varrone similiter ex eadem fabula integer posterior: qui quamuis apud duos auctores diuulsi legerentur, nihilominus ob verbum Contempla, quod apud Nonium est alterius versus initium, facile fuit ex Varrone reliquum supplere, praesertim ita sentctia suadente. Posui hos versus in hac M deae fabula, cuni alteri Euripideae nusquam quidquam respondeant. Sed fortasse melius pro,i A sta, lesendum est; ut habetur in peruetusto Non ij codice : quam vocem cum inscij Amanuenses minis dintelligerent, mendosam reputarunt: unde pro, ση, Adsta irrepsit.' 'Est autem Astu, ut Philochorus in lib. I. Attidos testatur, Athenientium ciuitas, eo nomine κατ' εξοχὶ appellata.'Unde Donatus edam irans illud Terentianae Eunuchi, - an in su venite inqui , in urbem de Piraeeo. Sic Atheniensis volabant urbem suam: unde ipsi incolae ας οἱ vocantur. Que Tereiij locu adducit etia Asconius, ut proba- l' ret astuta, b ας υ urbana dici.Vnde huiusmodi nomε omnibus deinde V ciuitatibus comune fuisse apparet: & codici in aἰά ἔς-A Nam'. Eumolpus tradit, Hrι μετεώρου κωντιωαι re Me. Ant ius vel bmutanus existimat eo modo Athena ςAstu dici, sicut urbs Rorsa propried ur. Sed fortasse hoe loco ideo conivnoim Astu,am. Ath eminantur. ut per haec verba totius ciuitatis ambitus hvinis caretur: quae bifariam diuisa erat. Nam,ut tradit Halicarnasseus in I. Antiqu4tatum, Athaenienses alijύπερδε hoc est Montani, alii', παλοι, hoc est Naritimi appellabantur. Ex quoconiicipotest,hos alteram Vrbis rasthin, quae Athenae dicebitur, id Piraeeumve gentem', illos verb laueram ab traitientia TtR& Arcem appinatam incoluisse. Diuidit si, nisi ter Plutare νυας υιντι, τ Attientia sesia Maritimorum, S M5tanorum secti6nes, sed tertiam eorum addidit,qui in planis locis morabantur, Hos Suida&-nασι- quasi Campestres vocat, Montanos verum pla , dc ops avsi ut Dionisius, Maritimos. Accius in Oeii