Severini de Monzambano Veronensis, De statu imperii Germanici, ad Laelium fratrem, dominum Trezolani, liber unus

281쪽

146 DE ST A Tu IMPERII Quis autem modus sit, etiam pacis tempore sumtibus valde modicis mi- lit em alendi, qui statim , ubi res poposcerit, in exercitum coire possit,ositi me, ni fallor, ex vicina Suedia discere poterant Germani. g. Enimvero isthaec omnia, & si quae alia salus Germaniae requirit

perspicere, atque in usum transferre. facillimum fuerat, modo bonam men

tem eXperirentur propitiam, qui adcl)vum Rei p. sedent. Sed cum plerique inter praecipuas causas distra ξin partes Germaniae collocent

gionis diversitatem, puto non prenum a libertate opusculi fuerit, pau- .cis recitasse, quidnam super isto ne- gotio abs cordatis quibusdam Viris, . me praesente, di sputatum fuerit. Nam ineque illa rerum Theologicarum . mihi est facultas, ut super talibus proprio Marte judicium ferre queam: &minus puto piaculum fuerit aliorum .sententiam retulisse, quam propriam eXponere; praesertim cum me Sanm

limae

282쪽

GERMANICI, CAP. VIII simae Matris Ecclesiae Catholicae ja- dicio humillime subjiciam. Cum er- go ipse Coloniae Agrippinae apud R Verendissimum atque illustrissimum Nuncium Apostolicum . quem cum . aliis quibusdam obsequii testandi cam

se inviseram, inter varios sermone subjecissem, me nondum satis caper. causas, quare tanta per Germaniam dissidia religio excitant , cum in Bel gio foederato, quo non ita pridem ese Lurresam, tale quid non deprehendatur , ubi tamen credendi, & non credendi quaecunque piaeuerit summae sit licentia. Nam quaestui, negotiis, iaque suis ibi quemque intentum, doalterius religione parum esse selicitum. Heic illustris V ir, qui multum

temporis in aulis consumserat, sed tunc in penitissimum sese otium abis ..diderat,petita a Nuncio venia: Quo- , niam, inquit, iste peregrinator mentionem injecit rei, quae diu cogitatio nes meas exercuit, quid demum mi

hi probabilissimum fuerit visum jam

283쪽

exponam, postquam & otium omnibus allubescit, & vix mea putem adprobaturum me, nisi tam politis animabusis. quales vestras deprehendi. Inde altius ingressus recensuit, quam multis haeresibus ab initio res Christiana fuerit distracta, quarum pleraeque successu temporis ultro e an uerint. Sed- vix ullum dari schisma, quod gravius Ecclesiam distraxerit, di quod non privatos duntaxat aliquos , sed integra regna corri uerit, quam cui superiori seculo pauci quidam in Germania Doctores occasionem dederunt.' Magna ingeniorum vi, sed & truculentissimis odiis invicem certatum, necdum apparere

spem componendi tam horrendi dis. si dii. Abditas fatorum causas scrutari nostrum jam non esse. Quid tamen rerum humanarum conditio rationis suggerat investigare, magis ex decoro sui ordinis fore.* 6. Apparet igitur, ait, dia abus potissimum rebus homines vehementer

284쪽

GE R M A N I C I , CA P.VIII. 269 ter irritari, contem tu, & interceptis

utilitatibus. Neque de illo contem tu loquimur, quo alicujus existimatio Scfama directe proculcatur, sed quem sibi cerebrosissimus Misque ex dissen- sione alterius fingit. Hac enim labe ingenia humana utplurimum Iab

rant. Non modo contra contendere,

sed & hoc ipsum , non Consenti , odiosum est. Qui enim non consentit alicui, putatur eum tacite crroris accusare; qui in multis valde disse tit, pro stulto eundem habere videtur. Iste porro morbus, quam maXime Ussyxat homines umbraticos, in schol. rum pulvere enutritos, & solitariis suis speculationibus vacantes. Horum hostis statim capitalis est, qui pro oraculis habenda non putat, quae ipsi sibi persuaserunt Nec majori quondam ardore inter Romanos atque Pora nos super imperio orbis certatum , quam intor literatos saepe super syllabis, aut minutiis aliis depugnatum vidimus. Par, si non acrior intem-

285쪽

2yO DE STAT u IMPERII peries agitat Sacerdotum nationem, nam libertatem sibi stipulanti Nun cius placide annuerat,) quorum cum singuli sibi peculiariter Numen Credant favere, si quis ab ipsorum placitis abeat, praeter injuriam spretae automatis, impietatis quoque arguitur,

tanquam qui contem tu Veritatis coelestis, aut ex profana pertinacia, ne quid ab aliis videatur didicisse, manifestum licet errorem exuere dedigne tur. Et vero mirum est, eos, qui placidissimam religionis Christi an mansuetudinem aliis inculcant, tam homridis scatentes assectibus gestare animos . Aut ostendat mihi aliquis, in quo hominum genere plus reperiatur ambitionis, avaritiae, invidiae, ira-Cundiae, contumaciae, & ubi quilibet se suaque tanti facit, ut qui diversia

sentire ausus fuerit, continuo aeternis flammis addicatur, ne Deo quidem tam severas sententias rescindendi facultate relicta. Caeterum quod aegre quis ferat, si sua commoda Per

286쪽

per alios intercipiantur, id a ratione

non usque adeo abit.

M. 7. Enimvero ad penitius intelligendas dissidiorum causas considerandum quoque, qualis sit velut ge nius triplicis illius religionis, cui publica libertas per Germaniam induugetur. Equidem quam ad polite quaelibet istarum sua decreta ex sacris lia.

teris probet, nostrum non est in vestigare, quibus talia in usum privatae duntaxat pietatis tractantur. Et absit tantam sanctissimae Matri Eccle- sae malignitatem tribuere, Ut exili bilem errorem velit propinare nobis, qui tanto ipsam obsequio veneramur. Fas tamen est nobis dispicere , quatenus via salutis aeternae, circa quam Sacerdotes laborant, ad rationes nostras politicas quadret. Neque enim crediderim Optimum Numen per cultum sui civilis vitae tranquillitatem voluisse perturbare. Ut ergo ab illis initium faciat', qui a nostra EcclesiaCatholica secessionem fecerunx, , .

287쪽

DE STAT u IMPERII sane in Lutheranorum religione nihil licuit animadvertere, quod principiis doctrinae civilis repugnaret. Potestas circa sacra Principibus asserta;

opes Sacerdotum ad tenuitatem magno Reip. bono , quidquid vos torvum intueamini,) redactae; plebi inculcatum, ut Magistratus tanquam Dei vicem in terris gerentes vereri meminissent i, denique bonor Um Operum summa ossicio boni viri definita. Neque displicet inania quaedam ceremoniarum, & aliquem publici cul- rus adparatum relicta, divertendis simpliciorum animis , quorum captum nudae pietatis meditatio fere luperat. Jam mysteria religionis uti non ad portentose superstitionis horrorem adornata; ita decorum videtur , abs humani subtilitate ingenii tantum impetrare sapientiam, & potentiam divinam , ut sublimius quiddam ab hac praestari, posse credatur, quam quo isti penetrare concessum. luuin ipsia crassities, quam nonnulli eXagi-

288쪽

GERMANI cI, CAP.VlII. 2 3 exagitant, ad ingenitatis opinionem conciliandam fuit. Hinc uti nulla religio de Principibus Germaniae me-- lius mereri poterat ; ira in universum Monarchico statui vix ulla magis id nea videtur. Et vero, ni respectus caeterarum ditionum Carolum v. inhibuisset, magnae simplicitatis argui

mereretur Imperator Teutonicus,

quod, initio a Principibus N urbibus nonnullis facto, occasionem istam ex . bonis sacris locupletandi patrim nium Imperii neglexerit; Principiabus haut dissiculter ipsum in praedae

partem admissuris, &. plebe in novos illos Doctores valde prona. Quod attinet Calvinianam religionem, quam vocant, illa: α priori parum abit, nisi quod omnes Catholici ritus . . reliquias cum pulvisculo voluit fice' re, atque recentia dogmata subtilius, quam a Lutherianis factum elimare Quorum utrumque parum ad plebis apimos accommodum. Nam di obtorpescunt fere isti, universo

culta

289쪽

cultu divino intra declamationem, exiguumque hymni fragmentum re-dasto. Et ubi virtus habetur circa res sacras curiositatem exercere, distortissimo cuique ingenio plurima no'.

vandi suboritur prurigo, quam in expugnabilis comitatur pertinacia propugnandi, quod opinionis semel arreptum fuit. Quin & ad ineptias a quibusdam itum est, & comam paulo

ornatiorem nutrire pro piaculo habitum. Caeterum illud prudentibus dudum observatum .genium ejus religionis fere in libertatem democrati cam inclinare. Nam plebe circa res sacras, censuramque morum semel ad suffragium admissa, iniquum videbatur unum Principem de summa rerum civilium poste statuere. Isthaec porro novae religiones, magnam Germaniae partem amplexae , quare per mutua dissidia communium adversiariorum vires reddiderint validiores, nullam cordati aliam perspiciunt causam, praeter illam, de qua modo dice-

290쪽

GERMANICI, CAP.VIII. ΣΠ bamus, Sacerdotum pervicaciam in ituenda non tam doctrina, quam eXistimatione sua; cui plurimum dece- .dere existimant, si planiora docenti-bUS , aut moderatiora suadentibus paulisper concedant. . Nam de utilitate aliqua non litigatur, cum seque Utrorumque intersit , ne in Ecclesiae Romanae ditionem redigantur. Ergo quia a Sacerdotibus impetrari honpotest, ut suam a bstinationem post commoda Reipub. ducant, Princi

pum fuerat, istud dissidium paulatim

extinxisse, non quidem violenta per remedia , queis irritantur magis dis sensiones, quam sopiuntur, sed molliori via, & velut per obliquum. Nam si Principes in adsciscendis ministris non amplius vocabula sectarum , sed animi atque ingenii dotes spectent, si pari modo utrique religionum addicti cives habeantur, si 'Sacerdotibus interdicatur controversas illas in concionibus agitare, bc asperis nominibus alteram partem per