장음표시 사용
131쪽
potius octo millibus vult emi vinitorem,quem preciosum vocat,id est ce- Flum quinquaginta vel ducetis aureis nostris emptum. Liuius lib.ix. de bel. Macedonico,de censura eiusdem Catonis loques, In censibus quoque accipiendis tristis & aspera in omnes ordines censura fuit. Ornamenta & v stem muliebrem,& vehicula quae pluris quam quindecim millium aeris es.sent, in censum referre viatores iussit. Item mancipia minora annis.xx.quae
post proximum lustrum decem millibus aeris aut eo pluris venissent: uti ea quoque decies pluris quam quanti essent,aestimarentur:& his rebus omnibus terni in millia aeris attribuerentur. Haec aestimatio maior est tribus mil- clibus septingentis sestertiis: vertim ex Livii loco intelligimus non impune olim, id est censurae tempore, suisse iis qui precia rerum ultra modum intendissent: propter quod emanauit dictum illud Plinii in loco supradicto eodem capite statim post verba antedicta, Nisi siquis in hoc loco desderat Armeniaci belli paulo ante propter Tyridatem gesti dispensatorem, quem
Nero. I I I.C. X X X. manumisit: sed hoc precium belli,non hominis fuit, tam Hercules, quam libidinis non sorinae Paron elemi spadonis Seiano III. M. D. mercante a Sutorio Prisco, quam quidem iniuriam lucrisecit ille, mercatus in luctu ciuitatis,quoniam arguere nulli vacabat. Quo in lo- Hco Peroneto mi libentius legerim quam Paronet emi: quod quid significare possit,non video. ποον Amr fortasse nomen spadoni accommodatum, quasi exectis genitalibus etiam infibulatus. Legimus apud Seneca in epist. An gno ad Lucillium lib.quarto,seruos anagnostas, id est lectores literarii peritos,
centum millibus nummorum emptos: quod tum maximum hanebatur precium. Calvisius inquit)Sabinus memoria nostra suit diues. hic eruditus videri volebat. Hanc itaque compendiariam doctrinam excogitauit: magna summa emit seruos,unum qui Homerum teneret, alterum qui Hesiodum. Nouem praeterea Lyricis singulos assignauit. Postquam haec familia I illi comparata est, suasit illi Satellius stultorum diuitum arrosor, & quod sequitur arrisor,ut grammaticos haberet analectos. cum dixisset Sabinus centenis millibus sibi constare singulos seruos, Minoris inquit) totidem scrinia emisses. Quin & apud Plinium ipsum eode in libro de exemplis similitudinum loquentem ita legitur, Toranius M. Antonio iam Triumuiro eximios forma pueros, alterum in Asia genitum, alterum trans Alpes, ut geminos vendiάit: tanta unitas erat. Postquam deinde sermone puerorum detecta fraude, a furente increpitus Antonio est, inter alia magnitudinem precii requirente nam ducentis mercatus erat sestertiis respondit ver
situs ingenii mango, ob id ipsum se tanti vendidisse, quoniam non esset mira similitudo in vilis eodem utero editis. Tranquillus de Caesare, Seruitia recentiora politi orat, immenso precio comparauit, & cuius etia ipsum puderet,sic ut rationibus vetaret inferri. Proinde vel res agante exemplariufide huc locu Plinii ita lego, M. Scauro principe ciuitatis C C C millibus D C C sesteretis licente. Excessere hoc in nostro aevo nec modice histriones sed libertatem suam mercati: quippe cum iam apud maiores Roscius histrio C C C L annua meritasse prodatur, vel potius, sestertia quingenta
132쪽
& partibus eius liber II lxiiii.
A annua meritasse. Nota enim sestertii potuit immutari in aliam notam, ut alibi saepe, sicut tria iii, in locum trium ccc irrepserat. Meritasse autem verbum no sine admonitione vetusti unius exemplaris lego. Quod autem soquitur, Nisi si quis in hoc loco desiderat Armeniaci belli paulo ante propter Tyridatem gesti dispensatorem,quem sero. I I I. C. X X X. manumisit: sit spectum mendi habeo, ut fortasse centies vicies legendum sit, hoc mo Plinii locido, quem Nero sester. ceties vicies manumisit. nam in vetusto. II I. C. X X. legitur. Sestertiu enim antiqui longuriolis binis Sc semisse notabant,quam ses iniim notam facile fuit in tria tota decidere. Omnino statuendum est nonnulla etiam contra fidem quantu uis vetustae lectionis emendare, cum argumentis ad hoc validis impellemur: ut alibi in eodem lib. ubi Plinius exempla numerosae sobolis ponit. Extat inquit in monumentis etiam medicorum,& quibus talia consectari curae fuit, uno abortu duo puerperia egesta. In omnibus libris sic legi, pr terqua in uno vetustissimo, ubi, duo dicit puerperia, legitur, cum anxie obseruarem propter Aristotelem qui duodecim dicit lib. vii. de hist.animalium, , δε γαρ σαριας ινφερροῆς mi
δίλκα ἐκπισῶν via tioix εἰν m. Iam contigit corruptione in locis muliebribus
C facta,& decem & duodecim superstetatos partus egeri. Quare hic duodecim puerperia lego. Illud eode in loco magis suspectum habeo, st ut eme-
do & in tertiam prolem rediit. siquidem habentis inusti puncti notam in
brachio, filius sne ea nota natus est: ex eo vero nepos, eodem in loco brachii nigritiem quandam confusam retulit. Plinium autem eo in loco Aristotelem esse secutum, facile est utriusque auctoris collatione iudicare, ut D sertasse non Dacorum,sed vel decorum vel dedecorum legendum sit pro eo quod Aristoteles stigma dixit. Aliquado ita censui, quoad , ut interim nihil minus co talibus accidit,in locu Artemidori incidi in pri. ποῦ κριτικῶν, ex quo facile & Aristotelis verba & Plinii intelligentur . se enim
πιγγέπως δοῦλοι. Stigmate & nota inuruntur nobiles pueri. Aristoteles de huiusmodi nota in uniuersum locutus est,tanqua suo tepore nulli ignota.
Plinius de Dacis dixit quod Artemidorus de Thracibus scripsit. Plin. ipse
E lib. iiii. Ab Histro,inquit, in plenu omnes S tharu sunt gentes, varie tamelittori apposta tenuere alias Getet, Daci a Romanis dicti. Veruntanae eme datione illa superiore insgni aliqua auctoritate co firmare oportet, ne du- biladi argumentu cuiqua relinquamus. Audiamus igitur Macrobiu lib. iii. Satur .de saltatione histrionica & histrionibus ita loquetem Caeteriim hi striones no inter turpes habitos Cicero testimonio est: que nullus ignorat Roscio & Aesopo histrionibus tam familiariter usum, ut res rationesque Rosesus 3
eorum sua solertia tueretur. Et certe satis constat contendere eum cum
ipso histrione solitum, utrum ille saepius eandem sententiam variis gesti-
133쪽
Romae. Aures an nu .eque si is ordi
bus efficeret, an ipse per eloquentiae copiam sermone diuerso pronuncia- Fret. Is est Roscius qui etiam Lucio S3llae charissimus suit, & annulo aureo ab eodem Dictatore donatus est. Tanta aute fuit gratia&gloria, ut me cedem diurnam de publico mille denarios sine gregalibus solus acceperit. Aesopum vero ex pati arte ducenties sestertium reliquisse filio constat. Hactenus ille. Mille denarii, luatuor millia nummum valent,id est centu in aureos nostros: quam mercedem si per singulos dies anni accepisse Rosciuintelligeremus, fieret summa annuae mercedis triginta sex millia & quingenti, quae computatione Romana sestertiuna quaterdecies & sexaginta smillia dicitur. At ea summa tribus partibus maior est ea quam Plinius posuit, id est trecentis & quinquagenis millibus sestertium. Quare mille denarios diurnos suspicari possumus Macrobium intellexisse ludorum tantum diebus accepisse Roscium. Cicero in ea oratione quam pro Roscio habuit, mercedem publica Roscium respuisse dicit his verbis, Roscio cur tanti fuerit ut socium fraudaret, causam requiro. Egebat timmo locuples erat. de bat' immo in suis summis versabatur. auarus erati immὰ etiam antequam locuples, semper liberalissimus munificentissimusφ suit. Proh
deum hominui, fide, qui HS.C C C L III.C CCLIII. CCCLIII. Fiquaestus facere noluit ina certe HS. CCCLIII. CCCLIII. CC CL Il I. merere potuit & debuit lis per summam fraudem & malitiam &perfidia HS.L I l l. appetitit S illa fuit pecunia immanis, baec paruula: illa nonesta haec sordida: illa iucunda haec acerba. Cur hi numeri ter legantur, non intelligo: sed C C C L M lesendum puto, ut ex tribus III fiat M. Est autem alioquin oratio illa, vel orationis stagmentum potius,& muttia latum,& in numeris suspectum: magnam tamen suisse mercedem Roscii ex eo intelligimus, quod eodem in loco orationis sequitur, Decem his annis proximis inquit)sestertium sexagies honestissime consequi potuit, no- Iluit laborem quaestus recepit, quaestum laboris reiecit: populo Romano adhuc seruire non destitit, sibi seruire iampridem destitit. hoc tu unquam Fanni facerest sed si hos quaestus recipere posses, non eodem tempore &gestum de animam ageres r dic nunc te ab Roscio HS. L III. circunscriptum esse, qui tantas & tam infinitas pecunias non propter inertiam la- Doris, sed propter maenificentiam liberalitatis repudiarit. Infinitas pecunias Cicero sexagies sestertium appellat: nec mirum, cum centum & quinquaginta aureorum nostrorum millia esse iam docuerimus. Ergo sngulis annis sexcenta sestertia, hoc est quindecim aureorum millia Roscius cmerere recusauit. Quod tum intelligimus facti ina fuisse. cum diues esse coepit cum etiam ad extremum annulo aureo, id est Equestri ordine donatus si a Sγlla. Re autem acrius pensitata, Plinii dictum de annuis trecentis de quinquaginta sestertiis,vel de quingentis potius, intelligo de Roscii mercede in seruitute existente. siquidem in eaJem oratione Ciceronis legimus Pan urgum seruum comoedum tanti operas suas locasse, qui Pan urgus Roscii fuerat seruus. Sunt haec verba ex oratione trascripta, Pan urgum tu Saturi proprium Fannii dicis suisse: at ego totum Roscii suisse contendo.
134쪽
& partibus eius liber I l. lxv
Α inod erat enim Fannii,corpus est: quod erat Roscii disciplina. Facies noerat,ars erat preciosa. nemo enim illum ex trunco corporis spectabat, sed ex artificio comico aestimabat. Illa membra merere per se non amplius poterant. xii. aeris. disciplina quae erat ab hoc tradita ocabat seno minus HS.C C C LII I. Nihil autem certi constitui potest ex illa oratione,quam nonisi impressam vidimus. In volumine autem antiquo Orationum Ciceronis quod legere nobis contigit,illa oratio cum duabus aliis deerat. Mantum tamen ex illo fiasmento colligi potest, Pan urgus ille comoedus qui B communis inter Roscium & Fannium erat,a Flauio quodam intersectus fuit,qui iudicio damni iniuriae c5uentus, lite transactione decisa,C C C L. sestertia Roscio dedit pro parte sua. quare cum Fannius partem a Roscio auferre vellet tanquam in rem communem Roscius transegisset, Cicero primium actionem Fannii depellere volens, Roscium ait pro media tantum parte decidisse, quippe qui amplius neminem eo nomine petiturum non hopondisset:deinde etiam contendit Fannium alterum tantum a Flauio abstulisse eodem nomine. propter quod Plinius non frustra dixit, Excessere hoc in nostro aevo nec modice nistriones, sed libertate suam me C cati. aucto enim in immensum peculio histrionicis mercedibus, facile liabertatem quantu uis magno emebant. Qui d si quis apud Macrobium non mille denarios.sed mille nummos legat: erit summa annuae mercedis paulo id est quindecim tantum millibus sestertium maior quam apud Pliniu. Vt autem denarios mille etiam quotidianos per annum totum meruisse Roscium credam,& nihil in Macrobio mutandum censeam:ficit id quod sequitur,Aesopum ex pari arte duceties sestertium reliquisse filio. Vt enim
triginta latum annua aureorum nostrorum millia mereret, oportuit eum
duodeuiginti annis ut minimum artem exercuisse ut ducenties sestertium D haeredi relinqueret. Plus autem quotannis meruisse ex eo coniecturam facio, qudd vix annis duodeuiginti vox perdurare potuit adactus fabularu :deinde quod maius est argumentum J inusitato luxu vitam transegisse dicitur. 4are ut tantum luxuriae restaret, oportuit eum maiora multo stipendia ac magis opima secisse, de quo elogium illud extat Plinii lib. x. hia verbis,Maxime tamen insignis est in hac memoria Clodii Aesopi Τragici
histrionis patina,sexcentis sestertiis taxata, in qua posuit aves cantu aliquo aut humano sermone vocales, nummum sex millibus singulas coemptas:
dignus prorsus filio, a quo diximus deuoratas margaritas. De filio autem Ε lib. ix. locutus est his verbis,cum Antonii & Cleopatrae mentionem fac ret, Non serent tamen inquillhanc palmam, spoliabuntur4 etiam luxuriae gloria .prior id fecerat Romς in unionibus magnς taxationis Clodius Assopi tragoedi filius, relictus ab eo in amplis opibus haeres ne triumphata suo nimis superbiat Antonius pene histrioni comparatus & quidem nulla sponsione ad hoc productus,quo id magis regium erat: sed ut experire tur in gloria palati quid saperent margaritae. Atque ut mita placuere, ne selus hoc sciret, singulos uniones conuiuis ad sorbendum dedit. inio in loco no triumphatu sed Triumuiratu lego ex vetusto libro . Docuimus su -
135쪽
pta hanc patinam Aesopi patris quindecim millibus coronatoru nostro- Frum stetisse. Plinius dicit uniones magnae laxationis filium conuiuis sngulis sorbendos dedisse. Quod si ducenties sestertium ad id suffcs e potuit, coniectura assequi possumus immanem esse summam ducenties sestertiis: praesertim cum Cicero sexagies sestertium infinitam pecuniam appellaus rit. Athenaeus lib. xiiii .de quodam Amoebeo citharoedo loques, ita inquit, Mihi vero nihilo inserior esse videtur antiquo illo Anacebeo quem Aristeas in lib. de Citharoedis scribit Athenis habitasse, domum 4 prope theatrum habuisse: cus in theatrum cantaturus prodiret,ialetum v nu in Atti- G cum in dies singulos merere solitum esse, ἔν ι καν αριτίας O
hoc de citharoedo Athenis merere credere sibi persuaserit quid de Aesopo & Roscio Romae credere haesitabit, cum talentum Atticum sexcentis aureis nostris valueriti Restat igitur ut credamus Roscium non minus sex & triginta millibus aureorum nostrorum meruisse annua mercede,duntaxat publica, ut in ludis Romanis, & Megalensibus,
Compitalitiis,Secularibus, de aliis qui publico sumptu fiebat. Nam de priuatis ludis,ut funebribus, & aliis quia mapistratibus priuato apparatu fiebant, multas etiam pecunias meruisse eos intelligimus. De publicis meminit Iuvenalis Satyra sexta, Si gaudet cantu,nullius fibula durat Vocem vendentis praetoribus.- Exemplum priuatorum est apud Tranquillu in Caesare: Edidit spectacula varii generis: munus gladiatorium , & ludos etiam regionatim urbe t
ea, oe quidem per omnes linguarum histriones. Ludis Decius Laberius Eques Ro. mimum suum egit, donatus est quingentis sestertiis, di annulo aureo. Inde illud Iuvenalis octaua Satyra, Consumptis opibus vocem Damasippe locasti iSippario,clamosum ageres ut phasma Catulli. Idem Tranquillus in Augusto, Fecisse ludos se ait suo nomine quater: pro aliis magistratibus qui aut abessent,aut non suis cerent, ter & vicies: fecit nonnunquam vicatim ac pluribus scenis per omnium linguarum histriones. Et post paulum, Adscenicas quoque & gladiatorias operas & equitibus Romanis aliquando usus est. 1pectandi voluptate teneri se neque disti mulauit unquam, & saepe ingenue professus est. Itaque corollaria & praemia alienis quoque muneribus ac ludis & crebra & grandia de suo offer bat. Idem in Vespasiano, Ludis per quos scena Marcelliani theatri restituta Κdedicabatur,vetera quoque acroamata reuocauerat: Apollinari tragoedo quadringenta, Tarpeio Diodoroque citharoedis ducenta,nonnullis cent na: quibus minimum, quadragena sestertia super plurimas coronas aureas
dedit. Ex dictis liquido apparet unde Aesopus tantae luxuriae sufficere potuerit,quanquam ante haec tempora suerit: sed quibus erat non minus itu dium artis histrionicae:& maius sortasse,quo magis primores urbis Romet populum huiusmodi spectaculis conciliare sibi conabantur, eo tempore quo omnia in populi erant potestate. ntam enim esse eam munificentiam
136쪽
& partibus eius liber II. lxvi.
A tiam putamus,quae unico histrioni una donatione decem millia aureorum dederiti quanquam Caesar Laberio quarta parte plus dedit. Hanc tamen Aesopi prodigentiam Apicius nepotinis helluationibus exuperasse dicitur,ob quod in prouerbium Apicianae coenae venerunt: de quo Martialis in quinto Epigrammatum: . Dederas Apici bis trecenties ventri: Sed adhuc supererat centies tibi laxum. Hoc tu grauatus,ne famem de sitim serres, B Summa venenum potione duxisti.
od perinde est ac si diceret, Apici sexcenties sestertium, id est quindecies centena aureorum millia de nostris semper loquor,iisq; coronatis)inexplebili illa ingluvie helluatus, cum posses adhuc ducentis quinquaginta millibus quod centies laxum appellat) vitam lauto &el nti victu producere: tamen venenum miser hausisti, ne patrimonio tanto superesses, ruod iam iam te deserturum videbatur. Longe autem falsus est in hoc Catierinus,qui bis trecenties pro sex millibus vel sexcentis millibus intellexit: cum septingenties centena millia Martialis fgnificauerit:quomodo &sic bi in secundo Epigrammatum, Illa illa diu ex mortua est Secundilla, i fCentena decies quae tibi dedit dotis.
Millia enim subauaiendum,ut apud Iuvenalem, Et ritu decies centena dabuntur Antiquo.
Quomodo idem alibi, Optima sed quare Caesonia seste marito Bis quingenta dedit: tanti vocat ille pudicam. id est decies cen- D Arieti tena millia,quod decies sestertium dicitur. Plinius propterea Apicium ne D potum omnium altissimum gurgitem appellat lib.x. Phoenicopteri linguam praecipui saporis esse Apicius docuit, nepotum omnium altissimus
gurges. Et in . ix. M. Apicius ad omne luxus ingenium mirus. Suidas, ἀπίπικμόρ,-,ς ab ρκῶ μνῶν ωορ- ωin uis ἱ- ς me ώς- --αλίαρ ἀστ μάρα. Apicius Marcus, cuius adhuc nomen perdurat in luxum de inustatos sumptus insigne, multas argenti myriadas in ventrem
absumpsit. Martialis ex Seneca sumpsisse id videtur qui libro de Consola tione ad matrem Albinam ita inquit, Apicius nostra memoria vixit,qui iis ea urbe ex qua aliquando psilosophi velut corruptores iuuentutis abire E iussi sunt, scientiam popinae proseimis, discipli ha sua seculum infecit: cu- Arie potius exitum nosse operaeprectum est: Cum sestertium millies in culinam c5 essissei,cum tot congiaria principum,& ingens Capitolii veetigal sing is comessationibus hausisset, aere alieno oppressus, rationes suas tunc primum coactus inspexit: superfuturum sibi sestertium centies computauit:& velut in ultima fame victurus, in sestertio centies si vixisset, veneno vitam finiuit. Quanta luxuria erat, cui sestertium centies egestas fuit Z in imo putat pecuniae modum ad rem pertinere. Sic enim lego) Sestertium centies aliquis extimuit:& quod alii voto petunt, veneno fugit. Hactenus6 i ii
137쪽
neca: quem si secutus est Martialis, ut mihi videtur, apud Martialem non pbis trecenties, sed ter trecenties legi debet. Is Apicius Tyberii tempore misivi ex nonagesima vis lota eiusdem Senecae ad Lucillium patet, his verbis, Mullum ingentis fornaae Tyberius Caesar missum sibi, cum in macellum deserri de venire iussisset: Amici inquit omnia me fallunt, nisi istum mullum aut Apicius emerit, aut Publius Octauius. Ultra spem illi coniectura processit .licitati sunt,vicit Octauius:& ingentem consecutus est inter suos gloriam, cum quinque sestertiis emisset piscem quem Caesar vendiderat,ne Apicius quidem emerat. Idem Martialis in eodem quinto, GInsusum sibi nuper a patrono . . Plenum Maxime centies Syriscus,
Circa balnea quatuor peregit. O quanta est gula centies comesserAdmiratur gulam quae ducenta & quinquaginta millia aureorum vorare potuerit. Non omittendum videtur id quod a Plinio eodem loco dicitur: sed quia locus ille vulgo corrupte legitur, ideo eum ex animi mei sente tia onseruatis veteribus libris reseram. Asinius inquitὶ Celere Consulari- Hbus hoc pisce prodigus Claudio principe, unum mercatus sester. octo mitilibus: quae reputatio aufert transuersum animum ad contemplationem eorum qui in conquestione luxus coquos emi singulos pluris quam equos quiritabant.At nunc coci triumphorum preciis parantur, & cocorum pisces: nullusque prope iam mortalis aestimatur pluris, quam qui peritissime censum domini mergit. Meminit Liuius libro nono de bello Maced.de triumpho Manlii loquens, Epulae quoque ipsae & cura & sumptu maiori apparari coeptae. Tum cocus, vilissimum antiquis mancipium & aestimati ope & usu, in precio esse: & quod ministerium fuerat, ars haberi coepta: 1
vix tamen illa quae tum conspiciebantur, semina erant futurae luxuriae. Haec verba congruunt cum Pliniano dicto, qui triumphorum preciis cocos emptitatos principum Romanoru temporibus admiratur, cum olim Cato & alii seueriores urbis magistratus conciones queribundas ad popu-Qstituo. Ium haberent quod quiritare a crebra Quiritium appellatione vocatur ob id. quddineunte luxuria, coci iam equorum preciis pararentur. Octo millia nummum ducentos aureos aestimare solemus: verum apud Macrobium non octo millia legitur, sed septem. Asinius inquit) Celer vir Con subris, ut Samonicus refert, mullum unum septem millibus nummum mςrgatus .est. In qua re luxuriam illius seculi licet aestimare, quod Plinius secundus temporibus suis negat facile mullum repertum qui duas pon-d' aibras excedςreti: at nunc & maioris ponderis passim videnaus, & pr cia saec insana nescimus.Hactenus Macrobius. Iuvenalis de hoc dubitans Satyra quarta ita inquit, - Mullum si x millibus emit V i ita Aequantem sane paribus sestertia libris, T Vt perhibent qui de magnis maiora loquuntur. 'ilIta
138쪽
& partibus eius liber III. lxvii.
R Ita in controuersia apud auctores duo millia manent. Cocum igitur Plinius antiqua aestimatione non pluris aestimavit,quam ducentis aureis, qua -ti Columella vinitorem vult emi .non igitur precium hominis maximiiii tria millia & septingenti sunt sestertii,ut supra docuimus: sed trecenta millia. Multa huiusce generis restabat, nisi hic liber iusta ia magnitudine ex creuisset. Quare hactenus de nummo aereo argenteoque dictum sit, quo
rum explicationem aurea sutita dicam commentatio excipiet, ampliore ipsa ortu ac teretiore filo supradictis attexenda. . .
Gulielmi Budaei Parisiensis, a se '
cretis Regis Franciae, de Asse & partibus eius Liber III.
ONG V M iam iter emensis partim remigio, partim velificatu, cum scopulos omneis praetervecti videremur, Plinius nobis manus improuisus iniecit, ac consistere coactos, etiapropemodum retro conuersis velis inhibuit: apud que lib. xxxiii. sic legitur, Aureus num- Aureiunamus post annos L XII percussus est quam
argenteus: ita ut scrupulum valeret sestertios vicenos,quod efficit in libras ratione sestertii qui tunc erat, sestertios nongentos. Post haec placuit X L millia signari ex auri libris: paulatim ij principes imminuere pondus: minutissime vero ad X L V millia. Si enim haec verba emendata sunt,causam haud dico quin stylum vertere cogar, omnia4 retexere quae magno cum labore adhuc comprobasse videor. Etenim cum duoden sint unciae in libra Romana,& in uncia, quaterna & vicena scrupula: fiunt in asse scrupula ducenta octoginta octo. est enim scrupulu, ducentesima octo- scri puta. gesimaoctava pars assis, ut inquit Columella. Si ergo scrupulum auri vi cenos sellertios valet,& vicenario nil meru illum multiplicemus, fiet summa quinque millia septingenti sexaginta sestertit: quibus si semunciam addamus, ut sit libra centenaria quam ante instituimus,fient sex millia seste 'u: tium. siquidem quatuor dractimae,id est semuncia, XII scrupula valent: quae vicies multiplicata, ducentos quadraginta efiiciunt. ita nunt sestertii sex millia,vel denarii mille de quingenti in auri libra. quae ratio prorsus cuPliniano dicto discrepat. Deinde quod sequitur, Post saec placuit X L millia fgnari ex auri libris, quonam modo explicari potesti Nam si nongenti sestertii in libra quonam modo X L milliar Quod si millia aeris intelligere
libeat, non ideo magis negocium procedet: cum X L millia aeris, sedecim millia nummum valeant. Et ea ratio quam sequimur, X V millia aeris, auri libram valere deprehendit. siquidem auri scrupulum vicenis sestertiis valet. In hoc nodo dis oluendo cum diu aestuarim, nihil comminisci potui quo locum hunc certo restituerem. Morem aute antiquis suisse nouimus
139쪽
ut non modo numeros notulis significarent exarandi compendia sectan- Fles, ut nos quoque facimus : sed etiam ut denarios &sestertios & sestertia No η n e propriis quodque notis scriberent. Priscianus etiam illas in Verrinis Cicoronis ad tempora sua extitisse testaturi quanquam Prisciani opusculum iulud de numeris de ponderibus esse non puto, ut antea dixi. Lubricam autem scribendi rationem illam notulariam fuisse,ex eo coniicere possumus,
quod mille per M puram scribebant: de per eandem literam singulis apostrophis hinc & inde circunscriptam,decem millia: eas rursus sic multiplicabant per apostrophos,ut centum millia significare voletes, I literam uni- Gtatis notam, ternis utrinque apostrophis cingerent. Apostrophus autem dextera,similis est omnino literae c, quae tertia est in alphabeto, qua num rus centenarius,ut nunc, sic olim notabatur. Ita facile fuit vel duas vel tres
apostrophos pro duobus aut tribus c fallere,id est pro ducentis & trecentis: apud eos quidem qui rationem numerorum antiquariam ignorarent.
Quanquam & is auctor, siue Priscianus siue alius fuit, parum sibi constare videatur in iis notulis declarandis. Iam apud Valerium Probum X litera quae tertia est a fine alphabeti nostri, nota est denarii numeri : addita tamen a dextro latere virgula transuersa,eademsue litera pura, id est sine virgula, pinota est decem millium, apud Priscianu autem utrinque apostropho ci cunscripta. Idem Probus addit, qualibet numerorum liguram, si ei praeponatur linea ex transuerso directa, tot significare millenarios, quot per se ac pura unitatum nota est,ut verbi gratia, I mille,& V quinque millia,& X decem millia, & itidem alias literas. Id quod mihi tractum a Graecorum
more videtur. Quare simile veri est numeros antiquorum auctorum ad nostram aetatem magna ex parte corruptos peruenisse,qui quidem notis scripti fuerunt .Librarioru enim isnorantiae,& saepius incuriae, accessit emendatorum vel temeritas, vel trallucinatio : qualis est illa apud Tranquillum idecensu Senatorio, quam antea adnotauimus. Multos apud Pliniu locos huiusmodi deprehendimus,quorum partim expliciti sunt partim pdst e plicabuntur. De asino vidimus quadringetis sestertiis empto apud Varronem, apud Plinium nummis totidem: dc itidem de aviculis vocalibus. Notabo nunc etiam alios duos, interea dum & alii in ordine suum reiici utur. Apud Pliniu igitur lib.xiii. de citrinis mensis ita legitur: Extant hodie M. Ciceronis,in illa paupertate,&, quod magis mirum est, illo aevo, emptae libris xi. cum his memorantur & Galli Asinii, quae libris xi. venudatae sunt,& duae a Iuba Rege vendente: quarum alteri precium fuit libris xv, alteri Κpaulo minus. Interiit nuper incedio quam Cethegus decedens libris xiiii. permutauerat, lati fundi taxatione si quis praedia tanti mercari malit. Sic quidem legitur in codicibus Venetae impressionis etiam antiquae, quam Hermolaus secutum se esse testatus est, qui tantum ipse admonito lati sun- dii pro lati fundi legendum esse, nihil praeterea dixit. Ego impretas codices cum antiquis conserens, ita in duobus legi: Et quod magis mirum est, illo aeuo emptae his memoratur,& Galli Asinii X I. venundatae. Et rursus, incendio, ac tegus descendens his permutati lati landi taxatione.
140쪽
& partibus eius liber III. lxviii.
A His autem pro sestertiis legi facile est coniicere, quod verbum antiqui interdum per aspirationem&Sliteram sic scribebant, HS. quod duas libras& semis signincabat.aspiratio autem ex duplici it costat. Hunc locum id pshilio ditur sic restituendum puto ex vetu stae lectionis obseruatione, Extant hodie M. Ciceronis in illa paupertate,&,quod magis mirum est, illo aevo, emptae sestertiis X I. Memorantur & Galli Asinii sestertiis X I venundatae sunt de duae a Iuba Rege pendentes, quarum alteri precium fuit sester. X I I. alteri paulo minus . interiit nuper incedio attegiis descedes sestertiis X IIII,
B permutata latifundii taxatione. In mentione autem Ciceronis antiqui codices sestertiis tantum habent sine numeri adiectione. Caeteriim videre est pauculis in versibus quot errata fuerint. Allegiis autem legendum puto Au giae. pro Maurorum casulis:quod non sine stomacho a Plinio diuum est,ut ex
supellectili rusticae donauculae mensa sestertiis X IIII parata si, id est trocentis quinquaginta aureis,quod Plinius precium appellat lati sundii, id est
agri late patentis. Iuvenalis Satyra decim aquarta,
Apud eundem Plin. lib.xix. in praedictis exemplaribus ita legitur, ubi ho C torum meminit, Etiamne in haerbis discrimen inuentum est olusquedis. . ferentiam facere, in cibo etiam uno asse venalit& in his aliqua quoque sibi
nasci tribus negant: caule in tantum signato,ut pauperis mensa non capiat. sylvestres fecerat natura horridos, ut quisque demeteret passim: ecce altiles spectantur asparagi,& Rauenna ternis libris rependit. Haec verba Hermolaus, & qui ante eum Plinium emendauere, pari conniventia transmiserunt: cum tamen quaedam ex antiquis exemplaribus emendari potuerint, quibus obseruatis sic legere locum hunc institui, Etiamne in haerbis discri- Plin.lo men inuentum esti opesque differentiam secere in cibo etiam uno ase v
D nati r& in his aliqua quoque sibi nasci tribus negant: caule in tantum saginato,ut pauperis mensa non capiat. Sylvestres fecerat natura corrudas, ut
quisque demeteret passim:ecce altiles spectantur asparagi. Saginatum caulem dixit Plinius, non signatum, ut altiles verbum satis significat. antiqua autem exemplaria horridas non horridos habent, & opus non olus, & secere non facere in vetustissimo legimus. Plinius ipse alio loco eodem in libro, Hortorum iudicauimus corrudam e hunc intelligimus sylvestrem asparagum . Ex his verbis satis apparet Plinium loco superiore corru das non horridos scripsisse. Idem, Omnium hortensiorum laudatissima eu-E ra asparagis. de origine eorum in sylvestribus curis abunde dictum. Est& aliud genus incultius asparago , mitius corruda, passim etiam in montibus nascens, resertis superioris Germaniae campis, non inscito Τyb
rii Caesaris dicto, haerbam ibi quandam nasci simillimam asparago, vel sut in antiquis codicibusὶ non inficeto Tyberii Caesaris dicto. Caeterum quod sequitur in superiore loco, Et Rauenna ternis libris rependit: haud scio an ternis sestertiis rependit, legi debeat,vel ternis nummis. Plinius ali bi, Nullum gratius iis solum quam Rauentinum . Qui,ds ternis libris leganaus, ad pondus reserendum est: propterea quod saginatos & altiles