Guglielmi Budaei Parisiensis, ... De asse & partibus eius libri quinque, ab ipso authore nouissimè & recogniti & locupletati

발행: 1541년

분량: 481페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

151쪽

Gulielmi Budaei de asse

rant. QEo in loco numerus pondo deest in omnibus libris, ex Liuioresti- Fluendus, qui pacem factam ea conditione inquit, ut decem millia talentum descripta pensionibus aequis in annos quinquaginta soluerent. Aut igitur Plinium numerum omisisse calculi exigendi taedio dicendum est, aut locum sic restituendum Argenti pondo annua sedecim millia in quinquaginta annos. Hoc autem sic colligo,Si decem millia talent sim in quinquaginta annos pensionibus aequis distributa sunt, oportuit ducenta singulis annis pensitari. At talentum octogenarium accipio, id est vel Euboicum, vel R eguptium . quare ex ducenario numero per octogenarium G ducto,summam sedecim millium pondo colligo. Non me latet Hermolaum Barbarum in loco Plinii supradicto pro illis verbis, sed praeter alia, legere, sed Spartaci, ita ut ad praecedentia reseratur. Cui lectioni antiqua exemplaria adstipulantur. quod si quis sequi malit,sententia a verbo equidem incipienda erit: & illa duo verba, sed Spartaci, in superiore sententia includenda. Plinius, Talentum autem Aegyptium pondo octoginta patere Varro tradit. ubi fortasse capere Plinius scripsit, quod postea literi transpolitis corruptum est. De Euboico testimonium est apud Livium libro septimo de bello Macedonico, de pace cum Antiocho facta loquen- sitem, Pro impensis in bellum factis X V millia talentum Euboicorum dabilis, quingenta praesentia, duo millia & quingenta cum Senatus populusque Romanus pacem comprobauerit: mille deinde talenta in .xii. annos. v bi non mille, sed millena lego. Et libro sequenti ubi de confirmatione eius pacis loquitur, Argenti probi XII millia Attica talenta dato intra X l I annos pensionibus aequis. Talentu in ne minus pondo octo ginta Romanis ponderibus pendat. Quo in loco non Attica talenta, sed Euboicorum talentum lego. nisi intelligamus Atticum magnum & Euboicum idem fuisse, ut utrunque Liuius pro eodem usurpaverit. PCenuria iigitur auri fieri potuit,ut auri ad argentum quindecuplex proportio priscis temporibus fuerit: ideo scilicet, quod Romani studiosiores argentiquam auri tunc suerunt. Pollux libro nono de vocabulis ad Commodum Caesarem, aurum ad argentum decuplam proportionem habuisse his ver

ἄλου παρνη me,xu seram. Quod autem aurum decuplum argenti esset,non

obscure ex Menadri comoedia quae sponsio vel pignus dicitur vel depositum apud argentarium potius, intelligere quiuis possit. Cum enim quodam in loco talenti aurei pondus dixisset, alio loco de eodem loquens, iaderata tantum dixit, id est talentis decem aestimabile. Herodotus aurum

mei MAmminis dixit, id est terdecies argeto aestimabile, vel terdecies argento rependendum, ut infra dicetur. Ecce autem rursus aliud aliudque occursaculum. Si enim ea fuit auri analogia ad argentum quam diximus,

quonam modo stare illud Tranquilli dictum poterit in caesare, In Gallia fana templaque deum donis referta expilauit: urbes diritit saepius ob praedam , quam ob delictum: unde factum ut auro abundaret, ternisque

millibus nummum in libras promercale in Italia prouinciisque diuenis

152쪽

dc partibus eius liber Ill. lxxiiii.

A ret. Multis iam testimoniis docuimus absoluta nummi appellatione seste tium nummum intelligi, sestertium ij quartam latum partem denarii suis. se: quare etia drachmae, cum denarius drachmali pondere fuerit. Porro etiaratione de experimento, id est libra docente, didicimus binos denarios aureis singulis rependi, & celenos in librami quae duodenarum unciarum est .&semunciae)iignari solitos. Cui consequens est ut in libras singulas qua

dringentos nummos adnumerare debeamus: qua ratione tria nummum

millia,septeni libras & selibram conficiunt. Ita apud Tranquillum auri ad B argentum analogia dimidio minor est, quam esse ex Plinii lectione collegerim,& quarta parte minor quam Pol lux esse dixerit. sta quicquid liacteianus adstruximus,corruat in sese necesse est. Age, nonne Plinius quodam loco libri tricesimi tertii ita inquit, Miscuit denario Triumuir Antonius se rum, miscuit aeri salsae monetae. Alii e pondere subtrahunt, cum sit iustum

L X X XIIII e libris signari. Quo in loco notandum quod idem auctor

inquit legem latam a Mario Gratiaiano,ut ludus,id est senota Romae insti Ludiis in tueretur probandi nomismatis, ut aegre fallere possent adulteratores nummi. Igitur linquit Plinius in ars facta denarios probare, tam iucunda e lege C plebe uti Mario Gratidiano vicatim totas statuas dicauerit. mirumque, in hac artium sola,vitia discuntur, oc falsum denarii spectatur exemplar pluribusque veris denariis adulterinus emitur. Vbi tamen non iucunda e le- Plinii Ioc

se plebe, sed iucunda lege plebi lego, admonitus ab antiquis exemplari-Dus:alioquin absurda erit locutio. Sic supra, non, miscuit aeri falsae monstae: sed, miscentur aera.Verum si hoc verum est quod Plinius dixit, nos luculento errore lapsi sumus, vel Plutarchus potius & Appianus, caeterique qui centenos denarios in librastatuunt,cum Plinius eo minus sedecim statuerit, qui etiam libro sexto de publicano rubri maris loquens, qui ad Ta- D probanem tempestate delatus, percontanti Regi enarrauit Romanos &Caesarem, Rex autem inquit mirum in modum inter audita iustitiam Romanam suspexit, quod pares pondere denarii essent in captiua pecunia, cum diuersae imagines indicarent a pluribus factos. & hoc maxime solicitatus ad amicitiam Legatos misit. Hoc dictum Plinii pugnare videtur cum

eo quod idem ipse lib.xxxiii. dixit de imminutione poderis. Sed hoc Claudii tempore contigisse a Plinio dicitur. Et de denario dictum est, non de nummo aureo. re prius ad illud Tranquilli respondeo,& olim id potuisse. & hodie fieri posse, ut libra auri non pluris quam septem libris de

E semisse argenti veneat. Fac ut aurum obryzum decuplex quam argentum fuerit purum id quod Pollux inquit: potuit Caesar aurum ex donariis templorum &priuatis expilationibus congestum, ita conflandum teinperandumque curasse: immo ut non hoc aisectauerit Caesar, potuit aurum ex omnibus notis c5statum simul de colliquesectum ad eam indicaturam rodiisse,quae uno quadrante a primaria distat. Id hodie nostri duodeuicenarium vocant.Vasa enim raro ex auro tenuissimo & mollissimo fiunt, ideo, duod uita quod illud aurum usuram non fert atque attrectationem sine magno in tertrimento. Quare aurum vasculatium & usuale, sere vicenarium aurifi-k ii

153쪽

Culielmi Budaei de asse

res esse dicunt:quanquam & deterius multo reperitur,consultis etiam remi FAuxu duoe peratum, non modo fortuitum. Plemiaque tamen Parisiis celatores ocinclusores in sigillis de catellis spi isque de mundo muliebri, duoetvicenario Aurii utuntur,quod duodecima parte a purissimo distat. Est etiam in usu unde uicenarium, quod coticularium vulso vocant. Qui autem splendidiora

gestamina habere volunt,auro nomismatico utuntur,quo aurei nostri percussi sunt: quorum legitima de iusta nota uno tantum ceratio indicaturae deficitur. Non pridem aurifices in aureolis gestaminibus solo undeuic Cotieulain nario utebantur,quod coticularium ideo vocatur, quod infra eam notam GDμ- aurunt celare lege municipali vetitum est. Superiores autem notae nunc passim in officinarum usu sunt usque ad nomismaticam. Extant hodie nu-

mi in Germania signati ex auro dodrantali, id est duodeuicenario, in quo ipsi i sis quarta pars aeris vel argenti mixta est. Visuntur etiam hodie Philippei de Gulielmei Gulielmei siue Hilerm ei Hollandini ex auro sere septunciali, id est cui senqui quadrans aeris mixtus est , quos quindecim ceratiis temperatos appellant. Aurum primarium aestimatione quam nunc sequimur, valet in uncias vi iam dictum est senisdenis libris, & octonis solidis oc semisse. Qua ratione ceratium XIII solidis & octo denariolis valet. Esto igitur ver- sibi gratia) proportio auri ad argentum,quae est duodecim ad unum : hac

ratione libra auri Romana duntaxat summae notae quaternis millibus de octingenis nummis venalis esse debuit, & auri vicenarii quaternis millibus, &duodeuicenarii ternis millibus & sex cenis. Eademque ratio est

in caeteris temperaturis, accedente decedenteque semper auri portione pro eo quantum est aeris quod in auro remansit. Fieri igitur potuit ut Crisar aurum promercale tribus nummum millibus in libras nabuerit, tum ob auri abundantiam , tum ob crassitudinem , etiam ut maiorem decu

pla proportionem auri ad argentum statuas. Chrysurgorum tamen placi- ita auri appellatione non dignantur quod infra dodrantem descendit Fortasse etiam ternis millibus pro quaternis apud Suetonium legitur. Mihi enim antiquum videre non contigit, sed ed suspectos numeros habeo , quod in Tyberio ita legitur, Corinthiorum autem vasorum precia in immensum excreuisse tresque mullos X X X millibus nummum venisi se grauiter conquestus est.Si enim hoc verum esset,quonam modo aut Plinius hoc tacuisset qui prodigii appellat Asinius i Celerem quod mullum

unum Claudio principe octo millibus nummum emerit: aut Iuvenalis, ut sex millibus emptum mulsum satyrice exclamauit Praeterea quis cre- Κat tres pisces, decem auri libris emptos istanti enim empti sunt, si aurum tribus millibus venii0 5c pisces eos qui Plinio auctore binas libras pondoris raro ad modum exuperanti Restat nuc ille scrupulus vel scopulus potius de denariorum numero in libra testimonio Plinii,contra quam toto hoc opere censuimus: quem si eximere vel amoliri quoquo modo pos--,i sim, rursus ille alter existet.de millenis sestertiis quae libro tertio de Instia

tutione iuris a Iustiniano principe pro uno aureo accipiuntur,vt. antea diximus. Equidem tot diis itatibus offensus, hanc nostram commenta

tionem

154쪽

& partibus cius liber III. lxxv.

R tionem subinde interpellantibus , marinum illum deum Protes nominea

poetis decantatum, retentare mihi visus sum. Protei autem nomine vetu- Proteus, statem esse a priscis adumbratam in praesentia interpretabor. Etenim senex ille fingitur, ad id etiam nomine acco inodato . Is cum omnia nouerit quae sint,quae fuerint, quae mox ventura trahantur: siquando e specu emergens, ct in littore apricans, de rerum veritate consulitur, omnia transformat sese in miracula rerum mec prius in sese redire dicitur, suam omni ope omnibus4 ut aiunt ungulis correptus, manibus vinclis p tenetur. Nam sine vis non vlla praecepta dabit,neque illum orando flectes: vim duram ac vincula capto iniicias neces le est, si veritatis docu men tu ab eo elicere velis. Hunc . i DProteum non modo ego nunc captare, sed etiam vincire iam videor, necdum tamen satis arctis nexibus reti re. Siquidem veritatem rerum nunc in vasto quodam sinu vetustatis abstrusa in , nunc in mendis exemplarium velut in alto quodam gurgite obscuritatis obrutam, in lucem ac solem elicere conor, haud intepestive,ut arbitror: quippe eo demum tempore, quo

lingua Romana maiorum aequalium,i nostrorum diligentia propemodu regnita sibi creditum ut si haec aetas paucarum adhuc reru caliginem dispu- C letit, prisca omnino lux oborta nobis existimari possit. Veritatem igitur adhuc attigisse magis atque etiam nunc palpare, quam in potestate habere ipse mihi videor. Idque ad ed eo magis, quod numerosa quaedam cohors

antiquorum scriptorum enarratrix ex aduerso stare mihi videtur, & Proteum ipsum altrinsecus retentare. Proinde instaurato commentandi impotu rursus eodem incubendum: quadoquidem sorte, ut spero,sortunata, ex alterius operis diuerticulo quod in manibus erat, in paremon huiuscemodi transuersum me rapuit impetus animi fortasse inconsultus. Verum multitudine rerum obuiam sese ingerente longissime digressus,institutum cur- D sum quem magnopere urgebam, no modo differret ut speraueram sed etiadestituere ais obliuisci coactus sum. Excreuit enim opus quadruplo iam amplius quam pro destinatis modulis. In quo iam ipse in altu iterum it rumque raptus sum, haud sine quadam utique culpa . ut qui expansis velis pervicaciae,in altum magis ac magis quo res cunct tulisset, quam in littus quoddam certum meditatus vela facerem. Quare ultro citroque iactatus emansisse tandem me sensi,cum coelum undique &undique pontus esset.

videlicet in eo culpa flait, quod inexplorata improuisa 4 rei ab luedae difficultate,strenue magis quam considerate has mihi vices depoposci. Cum E enim hoc opus ut ita loquari menses abhinc circiter decem locaretur, digito praecupide sublato me obstrinxi. Itaque cum renunciare eam redepti nem nequeam,& praedes annotationes meas,& omnem industriam meam atque etiam existimationem dederim , & idet idem appeller ab iis ad quos res emanauit, quasi iam dies & cesserit & venerit: omnino vetustati ipsi vevenerandae quidem,sic maligne veritatem promenti,nec mihi unquam voritatis dispendio sacrosanctae, manus iniicienda nobis est. QEam enim in terdum veritatem ipsa ad manum etiam aspici edam porrexit, rursus in te nebras ac caliginem condit:& cum rem profligatam speramus, & ad luce

155쪽

Cullelmi Budaei de asse

nos peruenisse tum variae illudunt species:adeo nunc in summa manu im- Fonet omnis effusus.' dicta sunt antea, interlinere, cum satis animaduersa comprobata. Quid igitur Iti oleo vim adhibere tum quidem eum flecti oratione no poterit,& plane affirmare corrupta esse exemplaria aut siquid eo facinorosius erit atque confidentius: cuius tamen inuidiam laudatis auctoribus summis amoliri a me possim, liti j oppositis. Noque enim cum hoc commiserimus,nostrum id exemplum erit, & magnos in hoc viros crimine4 maiores imitabimur. Iamprimum ad Iustiniani di- GCelenarii. ctum satis iam responsum est. Centenarii etia oli in dicti sunt non qui centum sestertia possidebant, sed qui centu millibus aeris censi erant, ut ex Liuio apparet in classium descriptione,& ex Plin.lib. xxxiii his verbis, Maximu1 cesus C X millia assui fuit illo Rege,& ideo haec prima classis. Quod

si lex Papia post nummum argenteum fgnatum lata sit, centenarii etiam Dia risii potuerunt qui sestertia centum in censu habebant,qub modo ducena iudices. rii iudices dicti sunt Equites Romani,qui dimidiatum censum Equestrem habebant:de quibus Tranquillus in Aligusto, Adtre inquit,iudicu dec rias quartam addidit,quae ducenariorum vocaretur, iudicarent4 de leuio- piribus summis. Ii autem ius annulorum non habebant. Auctore Plinio his verbis, Diuo Augusto decurias ordinante, maior pars iudicum in serreo annulo fuit sique non Equites,sed Iudices vocabantur.Vt autem pro mille sestertiis unus aureus haberetur, nulla auctoritate antiqua defendi eo test. Etenim docuimus supra aureum unum pro centum sestertiis cessisse Galbς tempore: qua ratione quinque millia sestertium in auri libra suerui. Et auri ad argentum proportio ea suit, quae est duodecim & semissis ad unum. Restat locus ille Plinii de quatuor &octoginta denariis,&alter lib.

xxxv. longe nos retroagens,quo in loco sic imitur, Timo machus Byzanti inus Caesaris Dictatoris aetate Aiacem ei pinxit de Medeam, ab eo in V neris genitricis aede positas, octoginta talentis venundatas. Talentum a tem Atticum,ut ait Varro, sedecim sestertiis taxatur. Nos talentum Atti cum sexcentis coronatis taxauimus, & singula sestertia quinis & vicenis. Qua ratione fit ut talentum quatuor de viginti sestertia valeat, quod Plinius sedecim valuisse dicit. Ita fit vi aut in his vadis haerere necis sit a Jue consenescere,aut aliquid non vulgare nec mediocre comminisci: qua

oquidem certum est retroactu non defungi. Quod ad prius igitur illud pertinet, Alii e pondere subtrahunt,cum si iussum lxxxiiii e libris signari: Κhoc affirmare non dubitauerim, quod Hermolaus in glossematis suis se jicatus est, eo loco ubi talenti meminit, Plinium non lxxxiiii, sed lxxxxvisi riptum reliquisse. Ita enim fateri scriptorum auctoritas cogit: cui veadstipulatur id quod apud Priscianum legitur, libram duodenarum vnciarum sex & nonaginta drachmas habere, ita Plinianae lectioni refragatur iti libra eadem Romana denarios duos &septuaginta fuisse. id Gnim ibidem ligitur. Alioquin piaculi instar esse non putem Plinio in hoc

non assentiri, qui de re nummaria,& auri argentique temperatura parum

accurate

156쪽

& partibus eius liber Ill. lxxvi.

A accurate scripsit,nec pro eo quanta eius esse solet caeteris in rebus tradendis diligentia. Quod non magnopere mirandum est. Quotus enim quis phodie eorum qui literas didiceriint,disertus in ea re inuenitur,ut vel num e si rum nummorum in libram nostram statuere certo possit, nedum rationem indicaturae tenerer Nihil tamen de Plinio, id est de ingenio rerum omniucapaci, temere affirmare velim, nisi aut eum non semper idem de eodem dixisse,aut quod verius est corruptu eius permultis in locis librum esse. Iam primum libro xxi. Drachma inquiti Attica isere enim Attica obseruatio B ne medici utuntur)denarii argentei habet pondus,eademq; sex obolos pondere essicit. Nos autem supra docuimus in scrupulo binos esse obolos, de in drachma terna scrupula: quod cum Plinii dicto congruit. Docuimus ex Plutarcho idem esse denarium & drachmam. Si Plutarchi testimonium non satis est,audiamus Strabonem, qui libro quinto Geographiae circa finem sic inquit: Casilinum oppidum situm est ad flumen Vulturnum. In eo Praenestini viri quingeti & XL cum Annibale tunc florete usqueadeo

restitere, ut urgente fame medimnus frumenti ducentis drachmis veniret,

Valerius de hoc loquens lib.vii. non medimnum sed murem suis te dicit, his verbis. In illi obsidione & fide cum trecenti Praenestini permanerent,

euenit ut quidam murem captum ducentis potius denariis vendere, quam ipse leniendae famis gratia consumere mallet. Sed credo deorum prouidentia effectum, ut & venditori & emptori quem uterque merebatur exitum attribuerint. Valerius denarios latine dixit, quod Strabo graece drachmas. Ρlindib.viii. nummos ducentos dixit, non denarios Venisse murem ducentis nummis Casilinum obsidente Annibale, eum qi qui vendiderat,ia- D me interiisse emptorem vixisse, annales tradunt. Vsqueadeo vel varia anti

qui de re eadem tradiderunt, vel nummis apud Plinium pro denariis legi- tur. Rursus Plinius eodem in loco libri vicesimiprimi, Mna, quam nostri

minam vocant, pendet drachmas Atticas centum. Idem lib. xii. de thure loquens, Micas concussu elisas mannam vocamus. etiam tamen inueniuntur

guttae quae tertiam partem minae, hoc est X X X I X denariorum pondus . aequent. In vetusto exemplari non X X XI X,sed X XI X, id est undetriginta legitur.In duobus aliis manu scriptis XXVIII legitur. Si XXXIX probamus,ut omnia impressa habent exemplaria, mina centum & d

E cem & septe denarios habet. si XXIX, septe & octoginta. si X X V III, .ctuatuor de octoginta,& conuenit cum dicto Plinii lib. xxxiii. nisi quod itille de libra dicitur, hic de mina: id quod si admittamus, Plinius secum ipse

pugnabit. Ad illud alterum de talento Attico quod ex Varronis auctoritate a Plinio sedecim sestertiis taxatur, id est quadraginta libris, dico in antiquis omnibus codicibus non X VI sestertiis legi, sed, sedecim aliis: quod uo modo restituendum sit, nescio. Sed quam dubia sit fides numerorum plinimium marum in Plinio,de pecunia: vocabul um, multis iam exemplis docuimus:quibus tamen &vnum aut alterum addemus ex eodem.xxxv. li- sis. '

157쪽

Gulielmi Budaei de ase

Loe Plin. bro. Quo enim in loco de Parethonio loquitur, sic habent impressi codi- Fces: Precium optimo in pondo sex librarum .ubi manu scripti habent, Procium optimo in pondo C XI denarii. unus vetustissimus sic, in pondo CX I.& denarii verbum additum erat lectoris manu,& C loco deletili scim

tum. Et paulo inserius de V sta in impressis libris, Optima nunc Asiaticaabetur, precium eius in libras aeris quini. In manu autem scriptis, precium

eius in libras X VI denarii. Et paulo superius de L. Mummio, Nam cum in praeda vendenda Rex Attalus sex millibus sestertium emisset Aristidi,

tabulam Liberum patrem continentem, precium miratus, suspicatus ali- Gquid in ea virtutis quod ipse nesciret, reuocauit tabulam, Attalo multum querente. In reliquis non sex millibus sester. sed sedecim libris legitur, prosedecim talentis, ut arbitror. Graeci enim sestertii vocabulum non nou runt, At alioquin sex millia sestertium non erat precium quod Mummiua Corintho expugnata miraretur, & ob id addictam tabula reuocaret. Stra bo lib.viii. de Corinthi eversione loquens, hanc tabulam Romae se vidisse

affirmat in aede Cereris consecrata,opus omnino speciosum,propter quod ι.Zν - ἔ, etiam emanauit prouerbium apud Graecos,-ν--ν δινυ n. id est, nihil ad

Liberum patrem. hoc est, nihil hoc prae Aristidis Libero patre. quod pro- si

uerbium usurpari solet quoties res impares componuntur. Talentum aute Atticum nemo minus dixit esse L X minis centenarum drachmarum, ut supra docuimus. Suidas omnino L X minarum esse afirmat, & minas centenarias esse. are apud Plinium sic sortasse lesendum est, Talentum autem Atticu ut ait Varro, denariorum V I millibus taxatur. Antiqui enim

denarium X nota fgnificabant, ut supra dictu est a nobis. Quod cum V Iiunctum,rro XVI exauditum est, & millibus pro sestertiis, quorum ve borii eade saepe significatio est, ut ex praecedentibus apparet: ut cum centu' sestertia pro centum millibus sestertium dicut. Haec etsi abunde suffciunt icum iis quae antea tot auctoritatibus auctorum comprobata sunt, haesita tiunculam tamen manere scrupulosis mentibus nolo, Protogenis, picto- Ton re ris exemplo tabulas idetidem respectans, tollere manu nequeo: urgeo me tabisti met ipse,scriptorumque meorum calumniator fio, nec mini satisfacio nisi scire. obu omnia tam clara quam lucem reddo. Itaque ut semel hanc disputationem

risus finiam, recitanda sunt ea testimonia quae controueritam quali ut ambigua More dc Ci decernere ita possint, ut ultra reserri qu stio nequeat. Iam primum ut mi h us 24. quod apud Priscianum legitur, Senecam ad Nouatum scribente, Ta Presecto lentum paruum Atticum dixisse quatuor de viginti sestertioru suisse quae Lς - ' sexaginta libras valenti Plutarchus in Fabio, Progressus, inquit, Dictator ad plebem vovit, diis omnia eius anni caprarum,ouium, suum, atque boufoeta,quae Italiae montes planitiese ac flumina prata4 ea in regione educarent,se mactaturum sore, & trecenta trigintatria sestertia, totidems denarios pro Megalesiacis spectaculis fictedis, in impensam se collaturum,te tiam ψ partem additurum. Hoc caput est octo myriades,& tria millia qui gentae octogintatres drachmae,& oboli duo. Haec verba Plutarchi prius qexemplar Graecum legissem,quu calculo prosequerer,nec numerus resp5 deret

158쪽

& partibus erus liber III. lxxvii.

A deret ad rationem quam hactenus tenendam afirmaui, errore id factum interpretis intellexi, qui quod transtulit,non percepit. id quod facile calculo explanabitur.trecenta sestertia septingentas ac quinquaginta libras valent: de trigintatria sestertia, octogintaduas libras & selibram, quum in singula sestertia dipondium de semissem intelligamus. fiunt haec in summa octingenta triginta duo pondo & selibra. Si igitur in singula pondo celenas drachmas numeres,ideo4 eum numerum centenario multiplices, facile dra- εchmas octoginta millia & ducentas in summa inuenies,& pr terra pro se-B libra quinquaginta. huic summae s pro trecentis trigintatribus denariis totidem dractimas adieceris, fient in assem octogintatria millia quingentae

octogintatres drachmae. Huic iterum summae si tertiam partem addideris, nescio quid summae habiturus sis. Non enim id conuenit ut tertia partem addas huius ingetis summae, cum duo oboli tantu restent ex summa a Plutarcho posita. Si autem trietem adieceris,id est duos obolos denarius enim senis obolis costat) summa adamussim quadrabit. Interpres Plutarchi tri- temotion,id est triente,pro trito morio, id est tertia parte, eiTore ductus a cepit. Triente enim Plutarchus pro triente denarii intelligi voluit, non pro

potest libro secundo de bello Punico,qui de Fabiano voto loques sin quo

omnia ternario numero nuncupata sunt ita post alia verba subdit, Eiusderei causa ludi Magni voti, aeris cccxxxiii millibus,triente, praeterea bubus trecentis . nisi tamen error est apud Livium. Plutarchus alium auctorem socutus est. Liuius enim pro CC C milli Bus nummum,id est totidem sestertiis, millia aeris dicit, & de denariis tacuit. Τrientem autem tertiam pamtem Assis intellexit,qui genus nummi suit,ut postea videbitur. Satis tamen D patet ex verbis Plutarchi denarium & drachmam pro eodem accipi,& c

tenos fuisse in libris. Suspicari quis posset apud Livium locum esse muti- ιι latum post verbum millibus,itaque restituendum, C CC X X X III. mil. trecentis trigintatribus assibus, triente. Idem Liuius lib.viii. de bello Macedonico de L.Scipione loquens, tui post triumphum Asiaticum accusanti- bus Tribunis peculatus damnatus esse dicitur ob suppressam manubiarupartem. De Scipione linquit ille iudicium factum, quo commodior pax

Antiocho daretur, Scipionem sex millia pondo auri, quadringenta octo- ginta argenti plus accepisse quam in aerarium retulerat. Et paulo inserius E de summa damnationis loquens, In L. Scipione malim equidem librarii mendum quam mendacium scriptoris esse in summa auri atque argenti. Similius enim veri est argenti gauri maius pondus fuisse, & potius quadragies quam ducenties quadragies litem aestimatam eo magis, quὀd tantae summae rationem etiam ab ipso requisita Publio Scipione in Senatu tr dunt: librum s rationis eius cum L. fratrem afferre iussisset inspectante S natu suis ipsum manibus concerpsisse, indignatum quod cum bis millies in aerarium retulisset,quadragies ab se ratio posceretur. Hactenus Liuius. Valerius lib. 3. p. τ.ita scripsit: Cum a L. Scipione ex Antiochensi po

159쪽

Gulielmi Rudaei de asse

cunia sester. quadragies ratio in curia reposceretur. Sex millia pondo auri Faestimatione a nobis instituta sexcenta septuagintaquin s millia solatorum valent,cum in singula pondo, centum de duo aecim aureos & semissem numeremus,id est novenos in uncias:& quadringenta octoginta argenti pondo, quatuor millia octingentos coronatos. Porro si aureos solatos ad coronatos redigere volumus, in singulos solatos deducere solidum de semis a seni oportebit. Sic enim singulas auri libras, centum & duodecim solatis' de semisse taxauimus,ut solati singuli triuintasex solidis& semisse valeret. quare ex sexcentis septuaginta quin in millibus, decies centena & X II mil- Glia quingenti solidi decedant necesse est: quae jumina ad quinquaginta millia & sexcentos vigintiquinque stan cicos contracta, circiter undetriginta millia aureorum coronatorum valet. Nihil enim resert exacte hoc colligere. fit summa septingenta & octo millia octingeti aurei. Tanti aestimamus peculatum L .Scipioni obiectum,& tamen lis aestimata fuit duceties quadragies sestertium:quod nos aestimare solemus sexcenta millia coronatorum. Ita centum & octo millia octingeti exuberant in priore summa, si tanti damnatus est,quanta suit petitio. Sed si decuplex tantum fuit auri ad a gentu proportio,vt Polluci credere nunc velimus, sexta sere pars hinc do Hoedere debet. Ego enim hoc aurum ita aestimavi, ut auri libra paulo minus duodecim libris arsenti valuerit. Haec sexta pars centu decem de octo millia & paulo aliquid amplius efficit. Ad amussim autem quadrare numerus non potest propter auri ad argentum analogiam hodierna, quae paulo minor est duodenaria, ut antea docuimus, & ego ita nunc deduxi quasi pia ne duodecuplex esset. Non dubito autem tanti Scipioni litem aestimatam esse,quantum iudicatum fuit eum auri atque argenti interuertisse,id est in lite aestim ada nihil ei remissum esse, sed iudices decuplicem aestimationem

secutos,quae communis erat,praesertim in auro non plane obryZo. Haec ra Itio etsi odiosa est propter supputandi taedium: ed tamen pertinet, ut intelligatur ducenties & quadragies sestertium ingentem pecuniam fuisse, nec

absurdam me rationem iniuisse in auri atque argenti aestimatione facienda. Nunc vero compendiariam ratione ineamus.Ceties sestertium significat centies centena millia nummum,id est centies ducenas & quinquagenas libras,quae sunt quinque & viginti millia pondo argenti. Sic ducen. Σὸά, ω quῖdragies sestertium, sexaginta millia argenti pondo valet. Huiux beta. decima pars est sex millia,& illa est proportio auri ad argentum, ex Polluce. Quare ad nummum ratio quadrabit, ut ducenties & quadragies sestemtium, id est sexaginta millia pondo argenti,vel auri sex millia sexcentis millibus aureorum nostrorum aestimari debeant,cum singulas libras denis aureis aestimare statuerim. id tantum ex curret, quod pro quadringentis octoginta libris argenti taxauimus id est quatuor millia & octingenti aurei. Intelligere autem debemus, vel argenti in lite aestimanda nullam habitam esse rationem praeut erat auri summa,vel annalium scriptores eam summa prς-

termisisse,quae extra rotundum numerum excurrebat. Parum enim expeditum erat sic loqui, ut dicerent ducenties & quadragies seinci de aliquot

160쪽

& partibus eius liber IIb lxxviii

A p aeterea sestertiis litem ei aestimatam. Hoc aute ex eodem libro Livii confirmari potest: qui de conditionibus pacis Aetolis datae ita inquit, De pecuniae summa quam penderent, pensionibus4 eius, nihil de eo quod cum

C OS .conuenerat, mutatum. Pro argento si aurum dare mallent dare conuenit,dum pro argenteis decem aureus unus valeret. Et is itellige de nummis Asiaticis,non Romanis, quia aurei Romani duplici pondere quam argentei erant,ut antea dictum est, utpote didrachmi. Haec ratio etsi pulchre quadrare mihi visa est, sola tamen nequit ita hominum arbitrium adstrin-B gere,ut non libere negare possint nos ad veritatis ipsus ut ita dicam) cubile peruenisse, etiam si multa eius vestigia luculenta atque xpressa deprehendimus. Vlteriore igitur indagine lectorem ed perducemus, ubi vel ab inuito conseissio exprimatur,scia in veritatem non modo videre,sed etiam paupare. Primus locus est apud Demosthenem in oratione quae vi inscribitur:in qua orator enumerans Daudes tutorum suorum, de ostendere volens tribus propemodum talentis uno nomine se ab eis circunscriptum,

C Oi-Λ- λοδεν ἀντων Considerate igitur quantam isti pecuniam . ex lecticariis fabris interuertunt.primum pro sorte quadraginta minas pono deinde pro qu stu decennii eorum opificii duo talenta. si quidem duodenas minas quotannis accipiebant eius mercedis nomine quam serui meruerunt.His verbis apparet decies duodenas minas duo talenta valere: qua ratione sexaginta minae centenariae talentum Atticum faciut. Eodem pertinet locus a nobis in primo libro citatus cum de usuris centesimis loquoremur. His enim exemplis & abis permultis eiusdem orationis, quae citare nunc longum esset, planum fit, quicquid aliqui scripserint de mina A ttica, D minam tamen Atticam semper centenariam intelligi, & huiusmodi minas sexaginta talentum inicere. Demosthenes enim non modo Athenis oe ad Athenienses orationem illam habuit, sed etiam atticissime locutus est, ut

mosthenis argumetantis ex verbis testam et i patris sui: quq verba sic verti la . tine possunt, Qui enim ex quatuor talentis & tribus millibus, his quidem tria talenta & bis millena doti dedit, illi vero septuaginta minarum usum E fiuctum reliquit: nimirum hunc clarum est apud omnes non a tenuibus sortunis ea legata decerpsisse,sed a summa altero lato maiore, atque eo etiapleniore quam mihi reliquerat. Quam autem summam his verbis orator

Mmnis ὀγδε υνταπιῆς. Therippidae quidem usum fructum ex bonis meis septuaginta minarum dedit,quQd ego inter viros cesere , id est quoad tutelae meae factus esieui. Demophontem autem voluit apud se sororem mea

SEARCH

MENU NAVIGATION