장음표시 사용
161쪽
habere cum duobus talentis. Huic autem ipsi quicum ago, matrem meam Fuxorem ducendam cum dote octoginta minarum reliquit. Hactenus D mosthenes. Ex cuius verbis intelligimus duo taleia de octoginta minas ocia septuaginta, id est centum oc quinquaginta minas,tantum valere, quantum quatuor talenta & ter millenas. ubi subintelligendu drachmas, ut ex Graeco apparet, propter quod millenas pro mille transtuli. Sic fit ut talentum sexaginta sit minarum,& mina centum drachmarum. Minam enim Attica ad centum drachmas auxisse Solonem Plutarchus in eius vita tradidit, ut
quae Graeci millia dicunt ex sua persona, drachmarum semper intellige G re debeamus. quod ed pertinet, quod legitur apud Plutarchu in Pompeio de vectigalibus Romani imperii,& in Antonio de decies sestertio, ubi in
terpretes male sestertios intellexerunt, ut supra adnotauimus. Quam mutitus autem Demosthenes in eo loquendi modo fuerit, licet ex eadem oratione perlecta intelligere, cuius loca vertere necesse nunc non habui. Alter Loe. Ciee. es locus Ciceronis, ubi velut cubile esse ipsius veritatis quam quaerimus, existimavi. Is est autem in oratione pro Rabyrio,in qua oratione de Gabi, loquens, qui ob Ptolemaei reductionem in Aegyptum, dc peculatum
torum da, insignem in ea re admissum,decem millibus talentum damnatus est, ita in- H 'M quit, Redeo igitur ad crime dc accusationem tuam. quid vociferabare docem millia talenta Gabinio esse promissat huic videlicet perblandus reperiundus fuit qui hominem ut tu vis auarissimum exoraret. Sestertium bis millies,sed quadringenties magnopere contemneret. Ad intelligentiam horum verborum hoc praefari habemus, Gabinium decem millibus talentum damnatum,nec praedes tantae lana mae dare,nec ex bonis eius auctione addictis eam summa seruari potuisse. Quare cum Rabyrius Posthumus eius criminis assinis videretur , accusatus de ipse suit, quas impulsu eius Gabinius Ptolemaeu in regnum reduxisset, oc quasi pars peculatus ad eum per- Iuenisset: vi quod eius pecuniae a Gabinio seruari non potuerat, a Rabrrio damnato exigeretur. Hunc igitur Cicero patrocinio suo defendit, cuius o ratio de corrupta de mutilata lectitatur, nec eam in vetusto libro orationuCiceronis reperi. Ea autem verba sic legeda censeo, Quid vociferabare docem millia talentum Gabinio esse promissat huic videlicet perblandus roperiendus suit, qui hominem, ut tu vis, auarissimum exoraret. Sestertium dis millies scilicet de quadringenties magnopere contemneret. Hoc sensu, Pugnat secum accusatio tua. tu Gabinium auarissimum hominem fuisse criminabaris, Ac vi regem reduceret, talentis decem millibus conductum nesse: nunc Rabyrii impulsu secisse dicis ut regem deduceret, de ob id Ra byrium in crimen vocas. quonam modo conuenit hominem auarissimus ut tu visὶ Gabinium pollicitatione bis millies de quadringeties sestertium adduci ad facinus no potuisse,nisi de suasore Rabyrio impellereturi Caeterum nos singula talenta sexcentis coronatis aureis, dc sexaginta libris centenariis aestimare instituimus: singulas autem libras denis aureis. sexagies enim deni aurei, sexcenti in summa fiunt. Hac ratione cetum talenta, sexaginta millia aureorum valent,id est centies sexcentos. Haec summa decies multiplicata
162쪽
& partibus eius liber III. lxxi X.
A multiplicatasciccenta millia aureorum inicit. tot enim coronatorum millia, mille talentum valet.Sic sit ut decem millia talentum, sexagies centena millia aureorum valeant,hoc est decies sexcenta millia. Rursus aestimatio ne nostra quadringenties sestertium, millies mille aureos nostrqs valet,hoc est decies centena millia. Qira ratione bis millies & quadringetici,sexagiescentena millia valet. Et ita ad nummum summa latina cum lumma graeca conuenit,& est ea quam Graeci Apartilogia vocant. lingua nostra verna- Apinilo cula latin linguae imitatione rotundam rationem vocat. Horatius libro ς
Mille talenta rotundentur,totidem altera, porrd Tertia succedant.-De Gabinio &Ptolemaeo Plutarchus in Antonio sic inquit circa princi
θα Mi, τψ,id est, Deinde cum Ptolemaeus suadere coepisset Gabinio, ut in Regiptum secum expeditionem susciperet,paeta mercede talentorum docem millium. Qui locus latine non est conuersus in exemplaribus quae vidi. ex quibus verbis liquet id quod dictum est de decem millibus talentorum. Nego igitur quequam esse tam haesitatorem,qui modo haec verba &C supputationem intellexerit quotus autem quis 3 etiam citra calculum no intelligeti vide hoc quod hactenus egimus, ultra addubitare possit,id est de sestertium & taletorum & reliquorum verborum intellectu,& summarum auri argenti4 aestimatione. Nam de auri proportione ad argentii,nondum plane statuo. Ita Proteus ille Loilodaedalus,id est verborum varietate , fallax de diu exemplarium mendis veluti sermarum desultoria vicissitudi- i est 'ne ludificatus, in sese tandem rediit,pervicaci nostro proposito victus veritatis inuestigandae. Exoratum autem unumqucque lectorem velim,aut certe candidissimum queque,mihi ut vitio ne vertatur quod monumenta an-Dtiquitatis hactenus sancta atque intacta, ipse temerare ausus sim , homo,ut inter literatos homines,nouus, nullis, maiorum imaginibus fretus atque subnixus. A quo enim tandem literarum stemma ingeniis commedationem Francus nomo duceretriametsi in hodierna literarum claritate, nihil obstat quo minus in posterum nonnulli ubique gentium imagines sibi ge-tilitates j comparent, a quibus posteritas fiduciam auctoritatere vendicet. Quos etsi ipsos ingenio & doctrina longe me superaturos non dubito, magni tamen meriti instar erit,unum me ex iis esse qui rei comendabilis exemplum patriae prodiderunt. Cedere autem mihi in compensationem id po-E stulo quὀd immutata haud ita pridem quaedam loca nunc sibi restituerim,
ut paria fecisse iudicari possim cum eo, quod magnorum auctorum laudatione fretus atque testimonio, commouere quaedam non dubitaui trabali ut aiunt)clauo fixa. Haec& alia cotra ius receptum non sne exemplo ad missa, per Philologiae numen multis hodie mortalibus venerandum, igno sci ita mihi postulo,si etiam sponsone perfunctus,corollarium non unum aut alterum,sed multiplex addidero. Gellius lib. v.noctiu Atticaru, Equus GH locus. Alexandri Regis & capite & nomine Bucephalas fuit. Emptum Chares Bue phili
scripsit talentis X III, & Regi Philippo donatum. aeris nostri summa est
163쪽
sestertia trecenta & XII. Hactenus Gellius. Talenta decem,sex millia au- Freoru valent:& tria talenta, mille & octingentos: fiunt septem millia octingenti aurei. Centum sestertia duobus millibus de quingetis valent ea rati ne ova in singula pondo denos aureos laxamus: sic treceta sestertia,septem millia & quingentos coronatos valent,& X et I trecentos, hoc est triginta libras argenti. Quare ad nummum conuenit inter utranque summa in. De hoc Plinius, Eidem Alexandro di equi magna raritas contigit: Bucephalum eum vocaverunt,sive ab aspectu toruo, siue ab insigni taurini capitis
armo impressu sedecim talentis serunt ex Philonici Pharsalii ν ege emptu oetiam tum puero capto eius decore. Recte tamen apud Gellium.xiii .legi ex Plutarcho patet in Alexandro qui tredecim talentis a Philonico Theia Plinii loc' salo emptum dicit,ut sorte apud Plinium xvi. pro.xiii. legatur. Idem Gellius lib. iii. Aristotelem quos traditum est libros pauculos Speusippi philosophi post mortem eiu emisse talentis Atticis tribus. ea summa fit nummi nostri duo &septuaginta millia. Hactenus Gellius. Nos diximus talentum L X librarum esse: qua ratione tria talenta, centum ac nonaginta libras valent: qui numerus ex duobus oc septuaginta millibus confit, si in singula millia,bina pondo & selibram numeremus. Rursus tria talenta, mille Hoe octingentis aureis aestimatione nostra valuerunt, & eadem summa conficitur ex septuagintaduobus sestertiis si sestertia singula quinque & vig nai aureis aestimentur. Quare planum facimus & talenta nos & sestertia iusta aestimatione perpendisse. Apud eundem Gellium lib. i.emendandum v nucetioeus. verbum huic dicto contrarium ubi de Laide scorto Corinthio loquitur. Ad hanc inquit, Demosthenes clanculum adit,& visui copiam faceret petit: at Lais myrias drachmas, id est decem drachmarum millia poscit. hoc facit nummi nostratis denarium decem millia. Tali petulantia mulieris, atque pecuniae magnitudine ictus expauidus, Demosthenes,auertit iter: I& discedens, Ego inquit poenitere tanti non emo. Sed graeca ipsa quae se tur dixisse, lepidiora sunt,is e k- inquit m υν- oin M, id est, non emo centum sesterilis poenitentiam. Ex his verbis testimonium locupleti ssimu habemus auctoris antiqui, qui Hadriani principis temporibus scris sit, drachmam & denarium eodem pondere fuisse. sed quod decem milia denariorum centum sestertiis valuerint, falsum est. tantum enim quadraginta valent. minis ergo non sestertiis legendum est. Athenaeus lib. iiii. Hic locu Dipnosophistarum , O' A ιπρα
coenans semper & v bis 1 cum amicis,ut Ephippus Ol3nthius in eo volumine prodidit quod de Alexandri obitu & Ephaestionis scripsit,cet enas minas in dies expens coenae serebat,
Laidis me retricis petulantia.
164쪽
& partibus eius liber lil. t XXX.
A serebat, cum ad sexagenos, aut summum septuagenos ad coenam adlliberet. At ver0 Persarum Rex, ut auctores sunt Ctesias & Dinon in historiis Persicis, ad coenam suam quindecim hominum millia accipiebat, in eas. Rςgum coenas quadringena talenta expensabat. Fiunt haec Italico nomismate mγ-riades ducentae di quadraginta. Porro hae in quindecim millia hominum distributae fiunt in singulos centum & sexaginta Italici nomismatis. Quare hic sumptus superiorem illum Alexandrinum aequat, quippe cum Alexander centenas minas in dies expenderet. Haec verba Athensi cum ad cal-s culum reuocarem,sic rationem inibam: ducentae & quadraginta myriades, id est ducenties & quadragies dena millia, more Romano viciesqua ter centena millia dicuntur. Cum igitur compedio sermonis quater& vicies ses. tertium dici soleat ab antiquis, ut nos in superioribus docuimus: si nummos hie sestertius intelligamus,& ad aureos nostros redigamus, sent sexaginta millia coronatorum,id est duplex census Senatorius. At quadringenta talenta more a nobis instituto aestimata, fiunt ducenta & quadraginta millia coronatorum, cum centum talenta sexagenis millibus semper antea aestimauerim. Quare talentorum aestimatio quadruplex erit nomismatis
C Italici cotra sententia Athenaei,qui ignorare hoc no potuit cu Romae sub Hadriano scripserit,ut ex lectione eius intelligimus. Quod si ut antea apud
Plutarchum fecimus,non sestertios nummos sed denarios,id est drachmas intelligamus, ut mos Graecorum postulat,summa ad nummum quadrabit. Sexaginta enim aureorum millia quater multiplicata, ducenta & quadra ginta millia fient: & quater de vicies sestertium , nonagiessexies sestertium fiet: cum singuli denarii quaternos nummos valeant. Graeci enim videntes denarios Romanos aequales esse suis drachmis cum myriadas dicerent,d . nariorum intelligi volebant, quandoquidem sic Attici numerabant, quosia alii omnes secuti sunt scriptores. Hic locus colophonem ut aiunt disputationi nolirae demonstrationibusque imponit. Age exigamus rem ad cal culum. ducentae & quadraginta myriades drachmarum vel denariorum id est viciesqua ter centena mihi ia, ad minas contracta centenarias, quatuor &viginti millia fiunt,id est quadringenties sexagenae minae: at eandem summam quadringenta talenta sexagenaria efficiunt. ita ratio conuenit. Alio
quin si nummos sestertios aliquis improbior Athenaeum intellexisse dixerit,ialetum Atticum quindecim necessarid minarum erit: quod nemo vnquam scripsit. Nunc pergamus porro,& quatuor & viginti millia minarii E in quindecim millia conuiuarum diuidamus, fient in capita sesquimina de
denae drachmae: utpote cum quindecies millies sesquimina, vicenabina millia & quingenas eis ciat. Ita restant mille & quingentae minae ex numero supradieto, quae centena quinquagena millia denariorum valent, in quindecim partes diuidenda propter quindecim coenantium millia. Atqui numerus Ilic partiens denarius est numerus, cum in centum & quinquaginta millibus, decies quindecim millia inueniantur,& deciesquinquies decem millia. ita fit ut in singula millia conuiuarum, dena millia denariorum accedant,& in singula capita denarii deni. sic fiunt centeni & sexageni denarii
165쪽
in capita id quod Athenaeus dixit. Et totidem denarios nos sedecim aureis Fnostris aestimare instituimus:qui numerus si ter numerum conuiuaru multiplicetur,ut quindecies sena dena millia vel sedecies quin adena millia multiplicemus: fient ducena quadragena aureorum millia, quanti quadringena talenta aestimanda contendimus. Porro cum Alexander in sexaginta conuiuas centenas minas impenderet,id est dena denariorum millia, hac ratione in capita sesquiminam & sextantem minae consumebat, laoc est centum& sexaginta sex denarios & bessem quae summa sex denariis in capita excedit. χθd si in septuaginta conuiuas ratione ineamus, in capita singula mi-Gnus erit sesquimina. Ita obiter locum Athenaei explicuimus,& extremam
manum operi addidimus, quod ad hoc quide pertinet. Plutarchus in Antonio de Curione oc Antonio loquens sic inquit, Ex quibus sumptibus
grande aes alienum ei, malu' quam pro aetate conflatum est, ducentorum quinquaginta talentorum. Haec summa ad nomisma nostrum reducta aestimatione a me instituta, centum & quinquaginta millia aureorum nostrorum esticit, cum talentu aureos sexcentos,& centum talenta centies sexcentos valeant,hoc est sexaginta millia. Audiamus igitur nunc Cicerone Phi- lipp. ii. qui Antonium increpans contumeliosa oratione, ita inquit, Tenesne memoria,praetextatum te decoxisset Et paulo pdst, Recordare tempus
illud cum pater Curio inceres iacebat in lecto, filius se ad pedes meos pro
sternens lachrymans te mihi commendabat: orabat ut te contra se uni patrem si sexagies sestertium peterei,defenderem. Tantum enim pro te inter
cessisse dicebat. Hactenus Cicero. De hac intercessione Plutarchus ibidem meminit his verbis, Pro quibus C C L talentis cum intercessisset Curio,pater id aegre ferens, domo sua expulit Antoniu. Cum decies sellertium a me quinque S viginti millibus aureorum saepe sit aestimatum, in promptu est sexagies sestertium centum & quinquaginta millia valere, & ita utranque Isummam ad nummum congruere apud Ciceronem de Plutarchum. Idem Plutarchus in Antonio,Calphurniam Caesaris uxorem tradit apud Antonium bonam partem pecuniarum deposuisse,quarum summa fuit ad quatuor millia taletorum. At in vita Ciceronis idem auctor scribit inimicitias inter Antonium & Octauium ortas ob pecuniam Caesaris auunculi eius ab A ntonio interuersam. Ab eo enim repetebat inquit Caesar iunior ducentas quinquaeinta narriadas . Hoc latine dici debet ducenties quinquagies centena millia draclamarum hoc est millies centena millia nummum,
vel loquendi compendio, millies sestertium : quod nos aestimare solemus nviciesquinquies centenis millibus aureorum coronatorum. At mille talenta sexcentis millibus aureorum a nobis aestimata sunt. Quo fit ut quatuor millia, quater & vicies centenis millibus aureorum valeant. Quare summae ambae quadrabunt, si tantum hoc animaduertamus, Plutarchum excurrentem numerum talentorum qui sunt fere centum de quinquagintasex addere quatuor millibus neglexisse. Sed ne mirum aut incredibile potius videatur tanti coenas Persicas constare Regibus potuisse, hic mihi in mentevenit ut adderem id quod memori; proditum est devasis de supellectile&instrumento
166쪽
& partibus eius liber III. lxxxi.
Α instrumento ut ita dicam)luxuriae Persicae. Post victum igitur Dariu apud Issum in Cilicia cum Alexander Darium fugietem secuturus, Parmenio nem Damascum misisset, ubi veluti sedem eius belli Darius esse statuerar, comportatis illuc pecuniis,omnii, splendore instrumenti viatorii tam regii quam procerum: Damasco iam in potestate redacta, Parmenio ad Regem Alexandrum scribens de thesauris repertis,& impedimetorum copias
inquit inueni canendi peritas,& nausicae variae artifices, ad Regis oblecta
tionem intentas, numero trecentas undetriginta. viros coronamentoru a
tifices sex & quadraginta. coquos ducentos & septuagintaseptem. figulos ad culinarium instrumentum in castris fingendum undetriginta. laetarios pistores tredecim. potionum temperatores concinnato resis liquorum d cem & septem:&praeter hos, homines septuaginta qui a sacellandis vinis erant Regi,& colo condiendis. unguentarios insuperquadraginta. Si tan- C tus igitur splendor fuit,tam 4 copiosus in statiuis & castris apparatus,quantum concipere animo possumus eum fuisse apparatum qui Babylone aut Susis aut Persepoli latir Hoc igitur tandem cofecto,quod vix absolui posse sperabamus,videamus quona modo intelligi possit id quod apud Plutarchum lesitur de tertio Pomprii triumpho loquente, quem de Asia sub- iacta egisse dicitur. Ex pr notatis inquit literis clare cognoscebatur ex quo genere gentium triumpharet. Erant quippe regiones hae, Pontus, Armenia, Cappadocia, Paphlagonia, Media,Colchis, Iberia, Albania, Srria, Cilicia, Mesopotamia. Praeterea ii qui Arca Phoeniciam & Palaestinen incolunt,
D Iudaei, Arabes. Piratam etiam quotquot genera terra mari I debellata erat. Inter haec notabantur castella saud pauciora quam mille capta, ciuitates serme noningentae, Piraticae naues octingentae: urbes coloniis Romanis habitatas esse undequadraginta. His quoque addebatur uniuersa Romanae urbis tributa ante id bellum quinquagies decies centena millia fuisse: cum iis vero quae Populo Romano ipse quaesiuit,octuagiesquinquies de cies centena millia. In aerarium praeter a vasa aurum argentumque signa ssima rei tum ad viginti millia talentorum , praeter ea quae militibus diuisa sunt, quorum qui minimum accepit, mille& quingentos aeris tulit. Haec verba nita pia Ε significant tributa Populi Romani ante Mithridatem victum, quingen- mi ties sestertium fuisse:& ex tertia eis editione Pompeii trecenties quinquagies accessionis factum esse. Haec uinama aere nostro vicies semel centena& vigintiquinque millia aureorum valet. Intra quam summam si coarctare velimus imperii Romani redditum, ridebimur ab iis qui nouerunt regni nostri tributa. Q ao anno haec prodidi, princeps noster tantam ferme pecuniam ex ditione Gallica percepit. mod ne comminisci videar scire ii regni Francet apud nos tria esse pensitationum genera ex quibus aerarium nostrum conua Canonem, Oblationem, di Indictionem. In Canone censentur ea Cison.
167쪽
Regalia. Albanas adespota. oblatio
Indictio. Superindictiones. Pitharchi ci Franci.
quae sceptris ita haerent, ut cum sceptris nata,nec sine iis interitura videan- Ftur,qualia sunt portoria,& isagogica vel exagogica quae in introitu vel exi tu urbium vel locorum aliorum pensitantur. Et in uniuersum vectigalia quae multis nominibus accepta reseruntur in ratiociniis principalibus, &possessiones praedia. quorum etiam mancipium proprium est diadematis Francici,nec in commercio hominum esse putatur, duntaxat ut perpetuo emancipari ipsae possessiones possint. Huc accedunt regaliorum client larumque iura,id est iura quaedam certarum per Ilionum in eas posses.siones adscripta,quq in sidς sunt diadematis. Accedui & commissa omnia, G& aduentitiaquq asteriorem non habent, Albana vulgo dicuntur, adespo-ta a Graecis a Nellantur, quae assertorem nullum atque vindicem habent, ob idque in lucum cedunt. Strabo libro decimoseptimo de Απγpto loquens, μος δέ ,2ν ολιας, li αλα-ν ut i ἰς ωρ ---e': πειν- ό pa maν ηἐ ri s. Eodem pertinent uno verbo omnia in sus cum cedentia, ut caducorum iura in externorum hominum haereditates,
qui quidem ius ciuilitatis aut prouinciae a principe non impetrarint. In secundo genere sunt quae oblationes dicuntur, vicesima, & octaua,& qua ta in quibusdam locis, in res promercales statutae, & silarium vectigal, de si exoticum, omnia a popularibus olim principibus delata: vnde nomen Oblatio apud priscos accepit. Horum duorum generum ut aestimationeni
certam facere nequeo,sic ad sexcenta aureorum millia, hoc nomine accopia referri haud incerta ratiocinatione colligo. Tertium genus Indictio appellatur. hoc caput statam plerunque habet summam paulo plus octingena& quinquagena aureorum millia, ita ut urbes insignes stipendiariae non sint. Inὸictio ob id appellata, quod anniuersariis diplomatis indicitur. Ex quo tamen trans Alpes res gessimus, accessionibus quas super indictiones appellant, identidem aucta est. Sic enim sunt Galli homines, Iut prout quidque principi aut collibuit, aut collibuisse dictitetur id perinde ius iasque esse credatur: omnium haud dubie mortalium,qui quia dem Barbari non sint, maxime sui graece diciturin Pitharchici, id est principalibus edictis aequo animo obsequentes, nec ideo tamen minus liberta tem loquendi uiuendique usurpantes, principibus etiam haud inuitis. Sic enim fert huius regni genius, nobis a Deo omnipotente Christianissimi
nominis sui arbitror commendatione concessus, ut & obsequiosa alacritate serviamus, & qui nobis imperant, liberos nos esse non nolint. V rum quo anno haec prodidi,vno edicto princeps ter & mcies centena mitilia Francicorum imperauit'. Quibus accedit hau 1 contemnenda summa quam cuiusuis non est intelligere. Neoterico enim inuento hominum in aeraria officina perpolitorum factum est, ut dies pensitationum ita codant, ut insequentis anni quadrans primus, in ultimum praecedentis incurrat , sicque quinque quadrantes in uno asse reperiantur. Nouo etiam aucupio trientes ex quadrantibus facti, quo perplexioribus inuolucris res argentaria intricaretur. Hoc nomine dicere possem quantu accessionis hoc
biennio factu sit, populo ita deuorate strophas argetarias, ut nihil no con
168쪽
rariu illata triumpho Mithrida isto.
& partibus eius liber III. lxxxii.
A coxerit: id quod ed pertinet,quod dixi de aequanimitate populi in accipi
dis obeundisque imperiis. In quo utinam etiam selicitatem suam ac benignitatem diuinam principes agnoscerenim ecfallere nos ii homines existi marent qui huiuscemodi commentis deum de superos omneis aut accommodare conniventiam, aut arridere credunt. Verum ut ad rem redeamus,
hoc assirmare ausim, Indictionum capiti principem quo anno haec prodidi, non minus acceptum retulisse, supputata cum sorte supradicta repr sentatione quam quata sit aestimatio illa supradicta octingeti essestertii. a-B re apud Plutarchum lcgendum antea putabam,quinquagies decies centena millia drachmarum. Graeci enim nunquam per sestertium millia num. ros colligere solent,sed per myriadas chiliadasque drachmarum, ut non somel ante diximus. Nunc autem quod antea coniiciebam, certo ac no dubie opinor,ut pauidpdst ostendam. hac vero ratione summa illa redditus Romani quadruplicato augetur, di fit ter millies de quadringenties sestertium, id ea octogiesquinquies centena millia aureorum nostrorum. Summa autem pecuniae in aerarium relatae ab eodem Pompeio,fit centies & vicies centena millia aureorum,quod nos duodecies millies mille aureos linC gua vernacula dicimus: Graeci mille ac ducentas myriadas appellant. Myrias enim numerum decies millenarium significat. Quod si praeter hoc aestimemus in capita singula militum sesquilibra argeti, id est mille do quingentos aeris,aestimatio in immesum abibit: & tamen corruptu id esse apud Plutarchum interpretis culpa facile ostendemus ex Appiano, qui in eo libro qui Mithridaticus dicitur, de hoc loquens ita inquit, Finiente hyeme Pompeius prςmia militibus exhibuit,viritim mille & quingetas drachmas Atticas,ducibus eorum condigna pariter impedit, quorum summa decies sexagies mille talenta attigisse creditur.Vbi legendum, Quarum summam D aiunt fuisse talenta sedeci in millia, vel decem & sex millia. και tui νπιωμοσίας ά ἴχας, iii πὰ κγυ Εἰοις -των ἀνοιλουν. & ducibus eoru pro potatione, κώ--λαντα uberat Huiusmodi corruptos numeros
non semel apud eum auctore latinu factum offendi: sed ex his verbis intelligimus non mille & quingentos aeris,ut interpres existimauit, sed mille de quingentas drachmas, id est denasquinas libras argenti, hoc est centenos quinquagenos aureos singulis militibus datos. Ex Plutarcho aute ipso Gretco,qui post alteram etiam libri huius editionem ad nos peruenit, error in terpretis ipsius Plutarchi manifestus est. sic enim in eo loco historiae legi-
--inet. Ex quibus apparet interprete nummos sestertios vel asses pro drachmis intellexisse, errore luculento, qui etia tributa pro vectigalibus trasi tulit. Plutarchus enim iis summis vectigalia id est non tributa,id est ob ist significasse mihi videtur. Quod autem Plutarchus quinq; millia myriadum scripsit, quingenties centena millia latine verti debuit, vel quingenties sestertium, si quidem sestertios nummos intelligi volebat. Et secundo
169쪽
loco octingenties quinquagies. Verum quoniam Plutarchus more Grae- Fcoria scripsit,summa quadruplicato excrescit, & fit ter millies & quadringenties centena millia nummum, vel ter millies quadringenties seuertium. Plutarchi autem verba sic verti ad verbum possunt: Ex iis vero quς ipse ciuitati Romanae iam quaesitis addidit, Romanos capere quotanis octo mitilia & quingentas myriadas drachmarum. Sic superior summa quaternario multiplicata,efficit ter millies & quadringenties centena millia.Plinius lib.
C-p xxxvii. hunc triumphum magnitice descripsit, sed adeo corruptus ad nos peruenit,ut satis habuerim locum notare, quem transcribere non poteram. GQui tam e locum illuni legerit, Plutarchum mirabitur viginti tantum millibus talentum aestimasse praedam in aerarium illata. Apud Plinium in eius triumphi descriptione ad ultimum ita legitur in codicibus omnibus impresss,Caetera triumphi eiusdem quam verissime subiiciam, Reip.datum mille talentum, Legacis de quaestoribus qui oras maris defendissent, seste tia bina millia:commilitibus singulis quinquaginta. Hoc prorsus non conuenit nec cum Appiano,nec cum Plutarcno. bina enim millia sestertium
quinas libras argenti valet,& quinquaginta sestertii viginti drachmas. Praeterea quis credat Plini v eost bina millia dixisse quinquagintar saltem quin- piquagena emendatores scriberent. In antiquis quos vidi, sic legitur, Caet
ra triumphi eiusdem quam virilia. Reip.& Qui storibus qui oras maris de sendissent, datum mille talentum: militibus singulis sena millia sestertium. Plinii loc'. Et hactenus legitur. Fortasse autem sic ligi debet, C tera triumphi eiusdem quam virilia ut hoc reseratur ad superiora, in quibus Plinius mollitiem &delicias reprehendit)praesectis & quaestoribus qui oras maris defendis lent, datum mille talentum, militibus singulis sena millia sestertium, comitibus singulis quinquagena . Vt intelligamus 'comites, eos qui sponte Pompeium secuti sunt. Sena millia sestertita, millenas & quinquagenas drachmas Isignificant, quod conuenit cum supradictis. Quapropter admirari subit vel emendatorum licentiam, vel librariorum incuriam, qui hunc locum
ita corruperunt: ex quo coniecturam in uniuersam Plinii emendationem
facere licet. Appianus auctor est, in exercitu Pompeii ab initio statim peditum viginti millia,& equitum quatuor suisse: & legatos ei quinque &viginti a Senatu decretos. Ut ergo in singulos pedites mille de quingentas drachmas dederit, de tria millia in equites s sic enim fieri solitum , ut equites vel duplex vel triplex donatiuum acciperent, & duplex Centurionesὶ Pompeius ultra mille talenta legatis oc Praesectis data, non po- Κtuit minoris quadringentis & viginti millibus argenti libris defungi. Fiunt in summa cum mille talentis quadringenta octoginta millia pondo,quae aere nostro duodequinquagies centenis millibus aureorum aestimantur. In singula enim pondo, denos aureos numeramus. Atque in hoc rationem nullam habeo centurionatus, nec auxiliaris militis, & euoca- App. loe . ti,&prouinciatim collecti. Appianus Latinus ut diximus summas argenti non modo incredibiles sed etiam absurdas refert: apud quem legitur, in eam largitionem Pompeium decies sexagies mille talenta impendisse. Ego
170쪽
& partibus eius liber III. lxxxiii.
A autem interpretem non sexagies decies, sed decies & sexies scripsisse puto, pro sedecim talentorum millibus, quae aere nostro sexies & nonagies cen tena millia aureorum dici possisnt. Hoc donatiuum Pompeianum no modd credibile,sed etiam contemnendum nec memorabile fecerunt illa quae postea secuta sunt donatiua, ad bella ciuilia legiones auctorantia, ut posthac ostendemus. Nunc vero si Romani imperii magnitudinem non dico Magnitu ostendere, sed argumentis tantum coniiciendam relinquere velim, longus hi' is ' et de integro instaurandus erit sermo. Plinius libro septimo de trophaeis triu-B phisque Pompeianis loquens ita inquit, Triumphi verd quem deduxit Pompeius ad tertium Calend. Octobris,praefatio naec fuit, Cum oram maritimam a praedonibus liberasset,& imperium maris Populo Romano restituisset, ex Asia, Poto, Armenia, Papblagonia, Cappadocia. Cilicia Syria, Scythis, Iudaeis, Albanis, Iberia insula,Creta, Basternis.& super haec de R gibus Mithridate atque Tigrane triumphauit. Summa summarum in illo gloria fuit,ut ipse in concione dixit cum de rebus suis dissereret, Asiam vi rimam prouinciarum accepisse, eandemque mediam patriae reddidisse. Si quis econtrario simili modo velit percensere Caesaris res, qui maior illoc apparuit:totum prosecto terrarum orbem enumeret, quod infinitum esse conueniet. Asiam hoc in loco Plinius pro peninsula Asiae accipit,quod rognum olim Lydiorum dictum est. Tranquillus in Caesare, Geisit autem nouem annis, quibus cum imperio fuit, haec sere. Omnem Galliam quae a saltu Pyrenaeo Alpibusque & monte Gebenna, fluminibus Rheno &Rhodano continetur patetque circuitu ad bis S tricies centum millia passuum, praeter socias ac bene meritas ciuitates,in prouinciae sermam redegit, ςique in singulos annos stipendii nomen imposuit. Ab his duobus ducibus Romana res magnopere crevit. Quanta autem peninsulae Asiae D suerit accessio, quae Asia proprio ac priuato nomine dicta est, ut auctor 'Π' est Plinius,ex eo coniicere datur, quod Plutarchus in Lucullo scribit Syllam quum foedere icto cum Mithridate Asiam recepisset, viginti millia vis imit talentum mulctae nomine Asae imperasse, eique pecuniae colligendae Lucullum qui secum militauerat,praefecisse, ut inde pecuniam signaret. quanta autem sit pecunia, nos supra docuimus. R etsi ἀτί- Amomi: -- i 'ia gi: ἐζ- . Appianus in secundo de bellis ciuilibus, de Caesare Dictatore loquens,Statim post triumphum qu cunque exercitui pollicitus sue- Donatiuarat, omnia cum additamento exoluit, militi drachmas Atticas quinque C s 6 E millia, manipuli ductori bis totidem, Tribunis militum, equitumque prae- λ' ' εsectis duplo maius.Sic enim legi debet, ri ατῶτ μανῶ - 'int
mia: --πιοῦν οῦ statui. Ad haec singulis ex populo minam unam Atticam.
Apud Tranquillum locus mutilatus est. Veteranis inquitὶlegionibus prς-dae nomine in pedites singulos super bina sestertia quae initio ciuilis tumultus numerauerat, in equites vicenaquaterna millia nummum dedit: populo praeter frumenti denos modios,ac totidem olei libras, trecenos quoque nummos quos pollicitus olim erat, viritim diuisit: & hoc amplius centest