장음표시 사용
321쪽
rodotus id afirmare videtur amnium fluenta prodidisse, hoc est destituisse Fexercitum tantum. Hoc igitur ut mittamus tanquam ab interprete aliud agente versum ne hoc quidem dixit Herodotus, quid choenix, quid medimnus caperet. At Laurentius utruque ex persona sua interpretatus, in altero loge falsus es l. Videamus igitur quonam modo rationem inierit ut haec verba ad Herodotum adderet. In undecim myriadibus,ut locutus est FIGrodotus,id est in centum ac decem millibus & trecentis medimnis, mille ac centum hecatoniadas,id est centenarios millium esse planum est. hanc summa sexies ducere debemus, ut ex medimnis ad modios veniamus: quo G fit ut iam sex millia sexcenti, decem di octo centenarii millium fiant. tum . eam summam rursus duplicabimus,ut ex modiis semodii fiant, id est chos nices, ut Laurentius voluit. sic fiet summa centenariorum,tredecim millia ducenti ac trigintasex. Hanc centenariorum summam si ita partiamur,ut ex centenariis millenarii fiant, quas chiliadas Herodotus appellat, fient mnino mille trecenti vigintit res millenarii, & sex centenarii, id est tredecies centena ac viginti tria millia sexcenti, homines totidem & choenices.
Restant quadraginta medimni in ducentos & quadraginta modios diuidendi,& ni rursus in quadringentos octoginta semodios & choenicas, qui Hnumerus iam dictae summae accedit, ut sint tredecies centena vigintiqua tuor millia& octoginta. qui numerus longe abest a quinquagies bis centenis millibus, & reliquis numeris excurrentibus. Quare planum fit Laurentium Uallensein, nusquam non fere acrem hominem dc vigilantem, tamen oscitanter hunc locum traduxisse pene nihil ut pens habuerit, tum lectoribus Herodoti,qui Graecum non o Sseruant exemplar, insgniter imposuisse. sed auctorem eum cum Herodoto habemus, medimnum no latine modium,sed sex modia significare, quod Politianus ignorasse videtur, &ante eum nonnulli librorum Graecorum interpretes. inare apud Plutar- I plutarchi chum latine versum in Lucullo quod legitur, Lucullu penuria commea i' με' tuum pressum, quum in Mithrigatem infestis copiis contenderet,iriginta secum millia Galatarum duxisse, qui totidem modia tritici portarent: in dimita legendum est,ut singuli senos nactatos gestaverint, homines praeua
lentes corpore. Sic enim apud Plutarchum legitur, A ri γλά-r rota, τεισι νω Gραυν κ χονδρ H, Nam apud nos geruli frumentarii vulgo duodenos modios ex portu in horrea portant.quare Galatae homines praeualidi senos onere viatorio modios gestare potuerui, qui minores erant nostris,ut supra docuimus, quanto mesura rasa a cumulata distat.
de praeterea medimni illi sortasse minores erant Atticis. Vt igitur mentem Herodoti assequamur de choenice age fac modium no binas tantum choenicas,ut Laurentius voluit,sed octonas cepisse,id quod supra diximus: laoc posito, summa sex millium sexcentorum decem & octo centenariorum, non duplicato tantu in sed octu plicat d crescet fientii duo & quinquaginta millia nongenti quatuor& quadraginta centenarii, qui bis & quinqua gies centena nonaginta quatuor millia quadringentos faciut. Par est enim
dicere, bis & quinquagies centena nonaginta millia,& bis & quinquasi es millies
322쪽
dc partibus eius liber V. Cis X.
A millies centena, nonaginta. sic in superiore numero tredecim mitilia ducenti centenarii efficiunt centies tredecim millia & centies ducenta, hoe est tredecies centena dc viginti millia. ergo si bis& quinquagies nonagintaquatuor milibus & quadringentis choenicibus, quadraginta medimnos,id est ducentos & quadraginta modios addideris ,& pro his octies multiplicatis, mille nongentas de viginti choenicas, fient in lumina bis de quinquagies nonagintasex millia trecenti & viginti viri, & totidem elice nices,& computatione Graecorum myriades quingentae de vigintinouem, B & praeterea sex millia trecenti ac viginti viri. Myrias ut saepe dixi in decem millium numerum significat. Apud Herodotum autem numerus hominum imitur myriades quingentae vigintiocto, de tria millia ducenti de viginti. ita fit ut numerus choenicum luperet numerum hominum tredecim millibus de centum,quod errore calculi factum est,sive Herodoti culpa, siue emendatorum fuit. Intelligimus tamen id quod quaerimus) Herodotucensuisse choenicem non semodium sed modii octauam partem esse. Esse autem errorem calculi in hoc loco, no magis mirum est,quam eo loco ubi tributorum Persidis fit mentio, ut supra adnotatum est. dd autem in se C periore calculo lapsus non sim,quanquam loco lubrico, facile sciri potest, siquis numerum medimnum,id est centum & decem millia trecenta &iuadraginta sexies ducendo,ex medimnis ad modios transeat. sic enim iament sexcenta sexagintaduo millia quadraginta: quae rursus octies ducta,ut ex modiis choenices faciamus, fiunt in summa, quinquagies bis nonaginta sex millia trecentae de viginti. tametsi siue uno,aut altero loco, siue in pluri- D p . ,, bus lapsus sim in summis supputandis, indulgedam mihi veniam facile ab optimo quoque viro promitto, modis. ne calculi errore ductus, false quip iud ita ita piam constituerim: id quod vitasse me omnino existim q. nec tamen quae D est humana conditio temere aliquid affirmauerim, ut omnino regressum mihi ad maiorem etiam veniam negem, quam ne ambitiosis quidem precibus & pene supplicibus si res ita tulerit)exposcere grauabor: quippe quune eximii quidem scriptores extra aleam fuisse hallucinandi quotidie r uincantur. Qu' minus ita existimari velim,quasi mihi firmius aliud praesidium actionum etiam mearum omnium esse nedum scriptionum credam, ruam in ara vi ingenue fateari misericordiae situm. Quod si Cassiani qui-am iudices tam praefracta inuenti fuerint seueritate, ut omnem mihi veniae spem abscissam esse pronuncient id enim unum vereor) candidissimuE queque lectorem ut spero licebit appellare, iisq; supremum calculum porrigere qui ex bono & aequo ius dicunt de mulcta meritos scribetium. Nature ad eos prouocandi sublato,quotusquisque experiri audeat vel aduocata facundia fretus atque subnixus' Atenim in auspicando hoc opere nullum me iudicem reiecturum esse praefatus suin, duntaxat non nescium iu dicandi: nempe eo staturus omnino,quod docti censuissent. Vbi nunc igitur illa fiducia operis arbitratu omnium approbandit Equidem non ideo haec dicenda duxi, quod conscientiam non eandem nunc in fine suscepti operis seram,quam iam inde serebam a primordio, neque ille animus con
323쪽
cidit rei compertae securitate praefidens, altiores spiritus in principio F
sublati ut attentionem mihi facerem, peroraturo me, sensim submittere se debuerunt hominum beneuolentiae,ut si deducenda re in iudicium & per tractanda aliquid imprudens offendetina ut est humana natura tenoris inoffensi nescia id iuri certo ne obsit. Id vero ita condonari mihi postulo si iure communi atque omnibus usurpato pollulo . quod si mihi non negatur,nihil iam lectores moror quo minus de capite & existimatione mea in consilium statim eatur. Hanc enim sortem sui spero in deo bene iuuante in urnam c5iecimus. Quapropter Minervam Mercurium 4; huius generis tu Gdiciorum praesides potentes ,vimq; omnem imaginariam numinum, prisci aeui sun agiis atque superstitione literarum stu)io praefectorum, oro,si fas est,atque obtestor, si librealium disciplinarum antistites syncera atque assidua obseruantia colui,ex quo primium licet sero,his sacris initiatus nil, huius ut iudicii euentum mihi bonum,saustum felicem Φῆ faciat. Cuius voti compotem ita suturum me censeo atque exposco, si omnium maximὰ studiosorum hoc sacra metum bona fide suscepi constanterj seruaui:qua ripendi vel una re maxime diis litari solet ipsis. Neque enim tot stipendiis Minerti mi. εἴ uae faciendis aera unquam moerentem me, nec quaestus ambitus' blandi-Hatra nβ mς naentis a signis Philologiae quisquam vidit emanstantem: sed nec uxor, uises h5 is liberi eiusdem sacramenti fortasse futuri tirunculi, procacissima duo
cere ex stu studiorum auocamenta,dieculam unquam milii unam exemere temporis
z. . u. literis destinati,duntaxat quantu mihi licuit a munere publico seriari. Vti cisii q i sti nam 4 diuina benignit te commodior antehac nobis valVtudo rebus caete, . I. iis coin petiuisset. Alacrem certe ac sui iuris animum praestiteram, earum-cipiunx vel que rerum curis vacantem,quae identidem interpellare literarum studia di-ythia. . Aitantur. Quin ne sic quidem etiam missionem unquam ab stativis iis ca- stipedia di stris postulare certum est, quorum nunquam emerita stipendia strenuiss- Il A. iiii '' Ino cuique fuisse censeo: tametsi inter causarios profiteri multis ipse nomimilitis v - nibus potuissem,& ad rem quoquo modo immigrare faciendam. cuius si
ειν istis . ue constantiae siue pertinaciae exemplum a nullo adhuc nostratium prodi Causarii tum esse noui. Etenim praua hominum nostrorum opinione,temporum.
. . ., I iniquitate factum est, ut res iis literaria decoxisse videatur, qui post adole
immunita- scentiam,quum causas ipsi possent actitare aut circa patrimonium augen-
, .ζω', 'quoquo modo satagitare, literarum studiis vacare maluerunt: quod quam cau- genus ociari vulgus etiam prudentum,& cessare appellat: videlicet cuius s/m H M nauatae fructum in numerato positum esse credentes, philosophiae Philolo- philologiae 4 squi est amor literatae sapientiae linania ieiuna 4 nomina cauillantes, atque iis demum decora esse dictitates,quos res atque fides per igna uiam umoratilem socordiam 4 defecerint. Nuper tamen instauratae utrius que linguae felicitate studia iuuenum nostroru magnopere exarserunt. pauci enim literarum admiratione ducti, pertinaci studio multorum aemulationem excitauerunt: simul Italorum industria, qui libros in dies alios at salios ediderunt, literarum bonarum nonae non pridem nostris inauditum,
primum inuisum,deinde neglectum, postremo festiuum ac plausibile esse
324쪽
A ecepit. Nunc etiam eousque honori habitum, praesertim literarum graecarum auctoritate quae ab initio ipse prodigiose ac propemodum dirae putabanturὶvtii qui maxime refractarii per inscitiam tuturi videbantur, liberos suos iis literis instituendos iam percupide tradant, nominatim etiam quasi ex formula cauentes ut literis bonis probati' eruditi reddatur. Hietam est animorum habitus: tametsi paucis ad frugem bonam euadere contingit,non ingeniorum culpa ut Francomastiges volunt)sed hominum e rore,qui paucorum annorum cultu acquiescentes, literarum de studii stu-B ctum in ima vena inquisitionis reconditum esse nesciunt, sicut omnium artificiorum indicaturam expolitio facit. Sed sic quoque iuuat multos existere,qui vel praecoci fructu studiorum gaudeant, & ad alia vitae instituta transeuntes, partim honorem literatis habeant, partim etiam literatorum ipsi videri numerum augere velint. Est enim ea ratio animorum culturae,ut vel serotina, vel praematura,vel incohata tantum, nunquam frugiperda sit. Qui autem vel ouaestuariae aetatis vel ambitui iam maturae de accomodatae dispendio,disciplinis etiam ciuilibus studere citra compendii spem instituant,rari inueniuntur hodie: quand perire id omne tempus putatur mulC torum opinione, quo nec res plenior ni,nec fastigium hominis crescit g rendis magistratibus. In rebus autem humanis nulla vi quidem reor) maior est indignitas, quam quum fortuna undique constans, omnium si reruaut plurimarum secura,literarum amoenitatem floccipendens, inertiam veblaaam amplectitur squod raro non euenitὶ aut quum studium literarum flagrans in claris ingeniis improbitate sortunae, res mediocris deficit. Sed ut ad me redeam etsi crimen nondum agnosco, eiurare tamen veniae petitio nem nolim si ita sorte commodum sit. etenim ut est humani ingenii male firma natural vereor nec ubi lapsus sina imprudens, quum tot loca lubrica pertrasierint.Sed& illud subinde recursat,ne piaculare existimetur, aut certe suapte conditione inuidiosum , me hominem nulla auctoritate nixum. nullis praeceptis magistrorum imbutum, maiestatem saepe Pliniani nominis attentasse, superioris aeui opinione consecrati. Quanquam non meum
hoc exemplum, sed tertias iam manus sui minimum)censorias pertulit,&sc quoque doctotum sententia longe abest ut ex reis falsi auctoribus libet ipse,imposturae in temerari atque animaduert edet, publice eximatur. Quotus enim quis hodie flagitiis eius adnotandis abstinet libri dico, non auctoris)ut quisque commentantium aliquid potuit comminisci 3 Nee id mi Esrum videri debet: omnes enim iamdiu inquirimus veritate, quam per exoletissima utcunque vestigia confusissimata inuestigasse,palmarium semper
existimatum est. Hac via maiores nostri linguam utranque bona ex parte restituere nobis. Quidni igitur eorum vestigiis insistetes, longissime etiam abstrusas repetamus reliquias veritatist In hac autem indagine maxime nos Deprelientorserunt fallacia quaedam mendosa. vestigia, quae primore aspectu certa, in tenebras tandem erraticas serebant. Ibi depresensa cura ac vigilantia sae- progredipe haerere coacta est, coeptanas interdum inquisitionem abrumpere animi destinatione subita. Reuocabat enim me subinde reprehensabat 4 absoluo audent.
Fiacoma stix dicitur FEicorum hominum obtreeia tor, ut Ho
Frugi per dae albo res dicun tur, quara
nescetes ad fructsi non perueni M. Eiurare venis petitio
nem. est iureiurando promittere
se venia nSpetituru, id est ei iurirenuncia re, ut qui
325쪽
dae rei desperatio, verebar4 interdum si per confusa perplexaque vestigia Frem indagare pergerem,cuius exitum certum inuenire non esset,ne in ambagiosum quoddam opus insinuarem incautus. Hic si quis a me quaerere in litterit,qui fieri tandem potuit ut idem auctor Plinius in diuersis exemplaribus sui prorsus dissimilis factus sit: hoc enim saepe affirmauimus huic ego primum illud Homericum respondere non dubitem ex libro Iliados undevicesimo,
Sed quid agamrdaemon proles Iouis, omnia versans Euentu vario, nulli non officit Ate. Quid enim aliud causae esse dicam, quam quod dea quaedam potenti uemalefica per omnia humana acta bacchatur, Ata nomine, Strgii Iouis Gliarum natu maxima, quae homines in sortunio quod a semper assicere gluscit,humanis ipsa rebus exitum nunc dirum, nunc noxium & incommodum inducensi Hanc ego Atam latine noxam appellare soleo: Hebraei Satanam appellauertit. Deinde illud Virgilianum addam ex poemate Geo gico, -Sic omnia fatis HIn peius ruere,ac retro sublapsa referri: Non aliter ouam qui aduerio vix flumine lembum Remigiis subigit,s brachia sorte remisit. & reliqua. Nam & Plinius ipse si nune reuiuiscat,& ab eo quaeratur cur multis in locis commode intelligi nequeat: sc sorsan respondeat ex eodem poeta,n ὀ x Moiadis tu, Aλλα κοὐ μῖes uti ἐωμς. Haud ego causa sui,Stygius sed Iuppiter,atque Eumenis in tenebris grassans,ae Parca maligna. id est, Nolite committere ut id mihi vitio vertatis, cuius ego insontem plane me I ostendere possem,& cuius culpa debet in Iouem illum Stygium,ac Parcas ipsas reiici, Erinnyns illam,diram tenebrarum incolam: quae malevola numina rebus humanis insensa, maleficam noxam interturbandis de corrumpendis operibus acti sis mortalium omni hora summittunt. Prosecto admirari saepe subit tam date serpsisse errorum contagia,ut omnia exemplaria quibusdam in locis itidem deprauata fuerint. Sed sic natura comparatum esse scimus,ut situ squalore4 omnia obducantur, quae diu condita in luce non proseruntur, ut terras incultas senticeta occupent, segete' neglectae loliis & carduis praefocentur. Hac ratione antiqua volumina seculis imp Uiritis vitiata sunt,exemplaribus aliis aliisq; transcribedis. Sed iam a digressu in viam redeundum. Ex loco igitur Herodoti sipradicto argumentum habemus validissimum, choenicem seu menti eam esse mensuram, quam unus homo quotidie absumere possit. Est enim choenix sui ait Suidas; cibarium diurnum, . γαρ- ια -ον Declarat hoc & illud vulgatum Pythag Sust chre- rae symbolum, nisi κι μή is quis, Super choenice ne sedeas. cuiuς est haec sententia,quuna unius diei victum paraueris, ne eo statim'acquiescas: id quod facere solent, qui in diem vivere dictitantur, in crastinu non prospi
326쪽
δc partibus eius liber V. ClX1.
Α eientes. Quod scitum etsi memorabile, tam ea sensu humano potius quam
diuinitus emanauit. Nam dominus noster sectatoribus suis contrarium dogma tradidit, sed & omnibus Christianis hoc quodam modo genus vitae
praescripsisse videtur, quum in oratione inquit, Panem nostrum quotidianum da nobis hodie. Et sc quoque in diem orare nos docuit, ut docet Cyprianus in enarratione eius orationis. Quo fit ut tantum inter quosda homines hiantes auaritia, & inter veros Christianos conueniat, quantum in
ter Aristippum & Diogene . Hui inquiet aliquisὶ huiusmodi veritatis pri-B sca reputatio, nunc inter prudentes risu excipi solet. Perinde quasi euangolica lege tacito consensu mortalitatis Christiani homines soluti esse postasnt,nec eo etiam hodie iure genus humanum teneatur, quod moribus in desuetudinem abiit. Homerus Odysseae decimo nono circa principiu ch nica pro cibo vel pane potius accepit: apud quem Telemachus Vlissis Glius ad Eurycliam nutricem ita inquit,
Nam quencunque mea dignabor choenice,prorsus C Haud cessare sinam,quanquam procul aduena sertur. Hunc hominem quanquam ex longinqua regione hospitem, domi tamen
inertem sedere non patiar,& panem meum compressis manibus esitare. Α-thenaeus libro tertio auctor est Clearchum quendam verborum aucupem ex iis quos ipse Onomatotheras vocat, quasi verborum in nouatores,nO- Onomatominumque aucupio gaudentes, choenicem hemero trophidem appellare solitum, quod vocabulum diurnum alimentum fgnificat. Proinde si choenicem pro duobus sextariis intelligamus, ut certe intelligere debemus, is erit modus diurni cibarii, ut miles quisque Darianus octonis diebus fru- D menti modium unum accipere desuerit, id est sesqui mense medimnum. Haec mensura vi arbitror) Gomor ab Hebraeis dicitur Statuta enim a do- Gomorimino haec mensura erat colligendae viritim mannae in singulos dies,ut scriptum est Exodi.xvi. cap. Rabanus tamen tres choenicas cepisse dicit. Sed iis quae diximus de choenice, consentaneum esse videtur id quod a Marco Catone dicitur,quod in vulgatis exemplaribus mutilatum est, Familiae inquit cibaria: qui opus facient, per hyemem tritici modios quaternos, per aestatem modios quaternos semis: villico, villicae, istatae,opilioni modios ternos: compeditis per hyemem panis pondo quaterna: ubi vineam E sedere coeperint,panis pondσquina, usque adeo dum ficos esse coeperint: deinde ad panes quaternos redito. Hactenus ille. Hoc autem intelligere deinbemus, minore modo contentos esse posse, qui pulmentaria cum cibariis habeant: vel qui opus non faciant, vi villicus & epistates, qui operis magis praesem quam operarii sunt. Epistates enim curatorem operis signifi- Epistates.cat. docet hoc Columella libro duodecimo de officio villicationis loques. Caeterum quod illa verba Catonis supradicta de menstruis cibariis intelligantur,coniicere possimus ex usu antiquorum, quibus mos fuit sui auctor est Donatus in Phormionem Terentianum quaternos frumenti mo-
327쪽
dios quolibet mense singulis seruis admetiri, idque demensum appella- Foemzsum. luna esse vel a mense, vel a metiendo: ex quo more sinquit ille) Terentianum illud emanauit, Quod ille unciatim vix de demenso suo suum do fraudans genium comparsit miser,id illa uniuersum abripiet, haud existimans quanto labore sit partum. Frugi enim mancipia minori mensura s se tolerantia, peculium inde augebant. Id demensum Lucae duodecimo . si ori., Si tometrium dicitur,quod incommode tritici mensura versum est ab in-t tum terprete. Haec ego quum scriberem pistorem accersiri iussi,ideo mihi no-pitia.uta tum, quod pane ab eo utebar, dc ipse emercandi frumenti causa interdum Gad me ventitabat. Cum haec igitur ab eo sciscitarer, vix tandem extudi ut fateretur. verebatur enim , ut sensi, ne quid in panificum nationem imprudens effaretur. Sed quum fidem secissem nihil me huiuscemodi cogitare quod ille suspicari postet, eo aegre hominem perduxi, ut diceret exsextariis singulis nostris,id est binis medimnis tritici probi, panes primariae
notae sedecies duodenos minimum factitari. Primario autem pani iam cocto & tepido duodenas uncias lege municipali taxatas esse, id est librae nostrae dodrantem. Petenti autem quantum in furfures abiret, respondit honii medimnum, id est quadrantem sextarii nostri. Porro secundarios pa- Hnes pondo quaternum librarum fieri solere, quantum quini panes primarii penderent, quanquam singuli secundarii pro quaternis tantum primae
notae cederent venirentque. Id ideo institutum, quoniam nihil sursurum 4. in eo pane esset,qui e massa conficeretur cribro succreta pollinatio, ideo
rue huius candorem in secundario pane compensvi pondere. Cum ponera tunc & panes expediri iussissem, ad libram parem propemodum responderunt. Tametsi uncia saepe decessi tin singulas libras, indulgentia eorum qui legis custodes constituuntur. Est autem primarii nostri panis ea omnino magnitudo,ut qui plurimum panis estet,non ultra binos etiam re- Ιcentes in singulos dies absumat, id est singulos in singula conuiuia, etiam destrictis ut fit) summis crustis. qui autem mediocris in panis esu sit, etiam
dodrante Romano in singulos conuictus satietur. Hac ratione fit ut e singulis modiis senident panes redigantur, qui octonis diebus viritim suffciunt, oc quarta pars supersit in sursu res secreta. Celsus libro quarto de iis loquens qui fluore alui laborant, Alia via est ubi velis supprimere,
coenare, deinde vomere, postero die in Iecto conquiescere, vespere ungi, deinde panis circa selioram ex vino amineo mero sumere, tum aD sum aliquiά, maximeque auem : postea vinum idem bibere, idque usque ΚSelibrara diem quintum facere. Selibram panis tantum esse dico quantus est dimi- diatus noster primarius. Hac igitur ratione comperimus quaternorum motarii
328쪽
A tarii vicev tantur,acter ferὸ aut quater in dies epulentur.his ternos dodrantes partim secundarii panis, partim postremae notae statuo. adde etiam hosterni panis, id est qui iam consederit, aut etiam ante triduum cocti. Sed &inter eos artificiorum varietas,& corporum fatigatio refert. plusculo enim pane gerulis opus est,& malleo tundentibus,& nel ariis,& id genus operis,quam sarcinatori aut sutori, & aliis qui sedentario tantum opificio incumbunt. Artificiis igitur remissioribus, qualia sunt eorum quos Graeci appellant, qua sit manu victum quaeritantes , quos quidam ventri- Chirobe. B manos dixerunt,quaterna vi summum)pondo sufficient panis secundarii, id est quaterni dodrantes nostri. Verum pistores panificium in tria genera Pisistria fere diuidunt:in primarium panem, qui candidus dicitur: in secundae notae
panem, qui ciuilis dicitur hunc Celsus libro secundo Autoprrum verbo graeco appellat, cui nihil pollinis tenuissimo incerniculo ademptum est,&in secundo genere firmitudinis alimentariae ponitur. Nam de Apuleius sordidum panem & cibarium pro eodem posuit libro sexto de descensu Psyches ad inferos loquens. Tertium genus cibarium appellat Celsus,quasi plebeium, quem infirmisssimum esse tradit in alimenti ratione. Hunc nostri poC stremae notae assignant. Sic igitur statuo, quemadmodum lautiore victu utentes, binis libris Romanis candidioris panis satiantur, qudd nec corpo ris labore exerceantur,& pane accessionis vice viantur: sic artificibus remissioris operae quaterna pondo suffectura dico panis secundarii. Intensiori, autem operae mercenariis,quales sunt baiuli, phalangarii,& malleatores,&alii improbo labore lassescentes, quos Cicero quodam in loco faecem urbium appellat ex Xenophonte in Oeconomico,qui eos Lintilatilis vocat,&ex Aristotele: iis ut paulo plus quaterna podo Romana tribuerim, sic crassioris panis, praesertim sui diximus in quod pane iurulento pro pulmentario D bona ex parte vescantur. Hoc conuenit cum dicto Catoniano, qui compeditis per layemem panis pondo quaterna taxauit: ubi vineam fodere coeperint,panis pondo quina, usqueadeo dum ficos esse coeperint: deinde ad panes quaternos redit. Pulmetarium enim tenue,id est ficos,unius librς loco cedere voluit. Nullus est enim in urbibus etiam infimae sortis mercenarius qui non pulmentarium aliquod cum pane adhibeat in victum. Panis noster cibarius quaternum fit librarum. huius dodrantem,id est quaterna pondo Romana,cuiuis sufficere existimo, quod dodrans quaternos panes librales id est Catonianos aequat. Nunc si ulterius ratiocinari placeat, E compeii percontado ab illo pistore, ex medimno tritici probi octies duodenos ut minimum dodrantales panes confici, ita ut quadrans furfuru reliquus sit. Siquidem constat ex senis modiis tritici probi, id est ex medimno,octonos cumulatos, & interdum octonos & quadrantem farinae r
dire. Si igitur sulfuribus cum polline confusis panes dodrantales fiant, ex medimno denos duodenarios panum & octonos habebimus: ut facile est colligere si quis in singulos modios senos denos panes numeret. Fiut enim pro octo modiis farinae, octies seni deni id est centum & duodetriginta, id est decies duodecim & octo praeterea. Nunc si in dies singulos,ternos pax ii
329쪽
nes dodrantales numerenaus, hebdomada quaelibet paulo minus unum mo Fdium absumet. ita duodetriginta dies quaternos modios absument, hoc
est panes octoginta luatuor: quibus si duas addas hebdomadas, hoc est quatuordecim dies, qui duos & quadraginta panes poscunt, si unt centum& viginti sex. Restant duo panes ex medimno, ex quo sit ut quaterni modii in undetriginta dies sum ciant. Et hactenus ita loquor, quasi quarta pars tantum in furfures abeat, & octo tantum duodenarii candidi panis ex medimno redeant. Hoc enim a panifice competi. Nunc si addas id quod ille reticuit, abunde quaterni modii in menses tricenarios sufficient, id quod G. Cato statuit. Compertum enim habeo ex iis qui ex iurisdictione hoc inquirere potuerunt, & ex Commentariis Decurionum, posse ex medimno non modo octies duodenos,sed etiam eo amplius senos octonosve redire,
quod ille pani sex fateri magis grauabatur, quam inficiari pergebat. Haec siquis exacte aestimare velit, omnino conueniunt cum Catoniano dicto,
qui villaticis operis per hyemem quaternos modios statuit, & quaternos semis per aestatem,& compeditis, id est ergastulariis seruis, qui vincti sedi bant, aliudve opus faciebant, per hyemem panis pondo quatuor. Et ubi iam intenditur labor, hoc est fbssurae tempore,panis ponao quina, usque II
dum ficos ederet, quo tempore ad quaterna pondo eos redigit. Terna pondo nostra, quaterna Romana valent, ut saepe diximus: quaterna nostra,
quina Romana & quadrantem,qui modus iis statuitur qui pulmentario non vescerentur, sed panem tantum est arent. Ex hoc planum fit quem modulum Herodotus & antiqui per choenicem intellexerunt, cui sesqui- Ree roei pinta nostra haud dubie respondet. Haec ideo longius repetenda duxi, ,..2-- quod mensur-rum ponderumque modus mutua probatione deprehendire mensu, tur. Age videamus porro. Ex iis quae diximus, apparuit, ex singulis modiis sedecim pondo Romana candidi panis & semissem fieri, & large quartam 1 partem in furfures abire. nam multo plus in actis municipalibus inueni. Diximus etiam supra, modiu tritici probi viginti quatuor libras, & eo aliquid amplius pendere. Quare necesse est, ut quadrans sursuris paulo minus semissem pollinis pendeat,id est ut tres modii quadrantes farinario cribro succreti, sedecim libras: reliquus autem quadrans,id est furfureus,circiter septem libras pendeat. Non idem autem esse pondus panificio & tritico,ex eo coniicio, quod aliquid humoris in pane residet. Id incertum es.se& variu ex Plinio videtur libro decim ooctavo, qui Balearici tritici modios tricena pondo panis reddere tradit, sed circa Clusium & Senas fieri le- Κ ge certa naturae, ut tertia portio pani ad pondus grani accrescat. Catonis autem verba fgnificare videntur ex singulis modiis tricena pondo panis redire. quaternos enim sextarios tricenis diebus assignat,& paulo post . quaterna pondo panis in dies statuit: qua ratione fit ut quaterni modii centum & viginti pondo panis reddant. Ex hoc tamen constituere nihil possumus, nisi id quod supra di istum est. Verum illud attexendum ex eodem Plinio libro supradicto duodevicesimo quod ad rem mihi magnope re pertinere visum est. Similago inquit ex tritico fit laudatissima. ex Asti
330쪽
A eo iustum est e modiis redire semodiosi pollinis sextarios quinque. Ita potita.
enim appellant in tritico, quod florem in siligine. Praeterea secundarii se pio xtarios quatuo furfurumque tantundem. Panes vero e modio similagini, C X X II, e storis modio C X V II. Precium huic annona media in modios farinae XL asses, similaginic stratae octonis assibus amplius, siligini castratae duplum. Paulo autem superius Plinius dixerat, E siligine lautissimus panis, pistrinarumque opera laudati inma. Ex Plinii igitur verbis
hoc colligo. Africum triticum praestantissimum fuisse ex cuius farina pri-B md in similago quae&simila dicitur, cribro tenuissimo a polline cernebatur, ita ut ex polline restante secundariam veluti similam elicerent, de erasa siorem rursus pollinem a sursuribus laxiore incerniculo succernerent. Similagini autem precium asses quadragenos in modios fuisse mediocri annona: qua ratione duo medimni Romani, qui sextarium Parisinum fa- .ciunt,duodequinquaginta denariis valuerunt,hoc est duodecies quaternis. Quatuor enim denarii, XL assibus valuerunt. At castratae similagini eo
amplius octoni asses in modios accedunt, & siligini castratae quae fruges erat Italica, hoc est triticum delicatissimum,& candidissimum j eius sum-C mae duplum, hoc est assies seni deni, in modios sngulos. Quod ita intelligo, ut modii floris tenuissimi huiusmodi siliginis senis & quinquagenis assibus venierint. Quare subducta ratione conitat duodecim eius modios, id est sextarium nostru, sexcenis septuagenisbinis assibus mediocri annona fuisse.id est sexagenisseptenis denariis, quae minimo minus a nobis via denis Francicis& dodrantibus, id est quin isdenis solidis aestimantur. Porrd duo decim modii similaginis ratione a s linio posita ex quatuor de viginti tri- Locus PDtici modiis fiebant, quos saepe iam diximus duos nostros sextarios aequa D se, nisi quatenus rasa mensura a fastigiata distat: quippe cum dicat Plinius D ex moiliis semodios redire, &pollinem primarium & secundarium restare:ex siligine autem Campana vi ipse inquit quaternos sextarios redire iustum erat, hoc est modii quadrante nar quo fiebat,ut duodeni modii castraturae ex duodequinquaginta siliginis modiis incernerentur. Et ita ratione
tenemus & intelligentiam Pliniani dicti, quod haud scio an hactenus non intellectum transmissum sit a legentibus. Sed quod apud Plinium ibidem
kgitur, Iustum est e grano Campanae quam vocant castratam, e modio redire sextarios quatuor siliginis: fortasse similaginis legi debet. & itide post duos versus Duplum etiam precium fliginis castratae,ita intelligi poteit,ut E in modios sex & nonaginta assibus constiterit, id est altero tanto ampliusquam simila, propter rationem supra dictam. .dd si recte apud Plinium in loco suterius citato siliginis legitur, fliginem intelligemus fgnificare siligo ad. non modo granum delicatissimi & primarii tritici sed etiam medullam siliginei grani. Id quod fortasse Celsus his verbis significat libro secudo cap. Cessi loe . xvii. Ex tritico firmissima siligo,deinde simila, deinde cui nihil ademptum est,quod autopyrum Graeci vocant. Infirmior est ex polline, infirmissimus . cibarius panis. Sic mini locus ille legitur in libris emendatis, licet in vulgatis mutilatus sit.Iuuenalis Sat3ra quinta, iuuetralis.