장음표시 사용
41쪽
tur. Sed si in rebus domesticis non modo externo milite, ut iam fieri eos ppit, sed etiam in omni parte Reipublicae externorum operam adsciscendam censebimus, magis id adeo ut paucorum commodis serviant, quam ut publice prosint: quae tandem nostrorum erit sunctio, aut quando suae tutelae Francia restituenda dicetur 3 O temporato morest Francia quae olim sibi, aliisque de summae rei Christianae superesse visa est, nunc degener & infans , ne suis quidem rebus satis est vel agendis, vel eloquendis.
Rem suapte natura indignam, auctores eius etiam secerunt atrocem, indigni omnino ipsi qui vel intra verba peccarent, nedum ut viris studio-Gss omni ope incommodarent, quos suifragio suo viscimus praerogativo benigne subleuare debebant. Qudd si homines innocenter industriost stimonio suo fraudasse, viri boni existimatur ossicio non conuenire:quid causae est quin magnum in sese dedecus admisisse videantur, qui etiam cupide fecerunt ut odisse crederentur tVtinam autem fieri posset, ut caecae nostrae querelae in eos tantum impingerent, qui culpae auctores ipsi, aut affines esse dicuntur . liberius omnino nobis destomachari liceret: nuncaute vereri subinde mihi succurrit,ne aberrante hominum coniectura, in eos vis doloris incumbat, in quos minime vellem . Sunt enim in quibus sine guttam quidem criminis huius haerere velim , quanquam eorum culpa tolerabilior quam aliorum esset. Sed & eiusmodi nonnulli seruntur, ut si stomachum rursus mouerint, patientiam omnino tibi imperare non pos. sis. Qim fit utrem spinosam tractare vix innoxie queas, & tamen tanta vis est numinis ad stylum manum vigentis, ut periclitari malis, quam rumpi degeneri patientia. Nae ego satis admirari nequeo quorundam hominum amentiam, qui in rebus ipsis secundis famae suae consulere vel negligunt vel nesciunt. Nos tres viros vidimus, qui ad magnos honores assumpti, coelum nostrum impleuerunt nominum suo una celebritate: iquorum duo sunt aequales, tum simul in actu summo rerum Francicarum fuerunt. Hos ita inter se iunctos diceres, ut aerem de aetherem. Qui quid enim potentiae alterutri accedebat, alteri id omnino decessisse vid batur : ut inter illa duo elementa ea est vicissitudo, quicquid alteri deperit , in alterum ut inferne superneque transeat. Vertim aethereus ille tum summa quaeque sibi vendicans, tum ad coelum hominum voce obseruantiaque elatus, tam proxime etiam olympum euaserat, ut quicquid Iunoni Iupiter inter suauia diceret, latere eum vulgo non putaretur. Quum
autem ille alter fastigio fortunae inferior,librameto tantum suo staret, do- Κctrina scilicet & industria ae maiestate, summo paribus magistratui: hic vi maiore fati supra omnium aspectu sublimὸ serebatur. ini cum votis tantum non suis Parcarum fusos conuolui existimaret ac confideret,arrectinfimas quasq; ceruices submitti sibi volebat. Cum autem ille alter eruditione Varro, animo irrequieto de versatili Porcius,libertate no obnoxia Cato,superioris magis illius succumberet impotetiae,quam animo satis aequo cedere videretur: id ad huius felicitatem sortunae deesse tandem videri coepit,vi
42쪽
Λ pi ut ille ves ut obex ἡ medio tolleretur. Id quod decimo magistratus anno obitu eius sortuito quum euenisset, fatis iam haud dubie nobis mald cogitantibus : ibi ille Seianus, ut videbatur, gaudio immodico perfusus quod alacritate sutili & gestiente prodebat cum suo comitatui omnia 4am infra supra nutu veni suo volens, suffecit statim hominem in locum demortui quem iamdiu designatum habebat siquid illi contigisset, ex co . horte obseruantium quo facto cum in omneis sese partes libere versare ii stitisset millum enim Catonem esse superstitem sciebat, cuius supercilium
B suprema sors aulae vereretur inde iam aperte domus eius, cupiditatis, ani bitionis, obseruantiae clientelaris diuersoriui fuit . Cernere erat omnium
ordinum non colluuionem snam id tolerabile esset sed quicquid pene inraue ordine decoris esse videbatur, certatim sese addicentes aut speius certae, aut repraesentati praemii auctoramento, aut admissae noxae metu , si non assidue ille cultus contemni videretur: qu ae ut minima numero , ita potissima pars erat. Nam qui omnia in potestate habebat quae
tunc erant amplissima, is unus omnibus suiscere posse merito credebatur. Quem autem plus iure ac legibus homines posse non dubie intelligebant, C extra eius praesidia agenti,securo vix esse hominu opinione ius erat. Quineousque inualuit hominum opinio huius ut impotentia, atque illius obitu , aculei seueritatis, summae etiam iurisdictioni excussi esse viderentur. Habuit pro cohorte praetoria non modo candidatos principis, sed etiam miniatos, quorum stipatu se maxime vir clarus mirabatur, fremente ipso Ioue Tarpeio hominum sacrosanctorum miniatore, qui sibi eas opera, a
Briareo exprimi aegerrime serebat. id quod eum ipse viai audi iiij in Urbe
dictitantem fremebunde,cum apud eum essem quq res in exitium tandem lene vertit dominicae similiae,euentu primordiis congruo. Quis enim ne VJcit velamenta illa beata non tam cocco imbuta quam cruor issero ea ram semper Franci et mercem,& bellorum preciis comparatam. Et sic quoque si diis placet nunc licemur, licebimurque semper natalitia, ut videtur,1ceptrorum nostrorum necessitate t Verum in eo ipsius in reliquoque comitatu literatum nullum hominem agnouisses, nisi siquis erat sorte unus inter externas clientelas. tam procul enim id genus hominum ab eius vestibulo summouebatur, quam ipse longe aberat ab eruditione iusta&liberali. Et alioquin nullus ei ferme eorum cordi erat, quos ille vir egregius de medio sublatus fouisse visus erat. Quippe ut ille virtutis&do- E ctrinae columen, iis sauerat praecipue, qui aut ceruicem non obnoxiam, aut indolem ingenii prae se ferre videbantur: ita hic interioris aulae manceps de dictator in comitatu regio, in deliciis nuquam visus est eos habere quos meritoru praerogatiua magis quam suifragio aulicae obseruan tiae si tos esse ac commendatos suspicabatur. Etenim cum prostitutae stolis homines in fidem fere libens recipiebat, sicut amare & stortari a lenone sunt qui iucundius esse putant tum omnia beneficentiae suae accepta ferri volobat,vir caetera egregius ne meritis eum laudibus fraudem & in primis c5- mendabilis animi rublimitate, sordibus auaritiae, ais omni obscoena volu-c iii
43쪽
ptate inaiore,dignusis qui viam vera intelligeret assequendae gloriae, tanti 4 Ffastigii sustinendi & perserendi,quod regium pene aequauit arbitriu: cael rum soli uagus accipiter ut est in nominii prouerbio nec in praedatu soci bilis,ut qui in reru actu collegam ferre non posset. nam qui genesim summam habere se arbitrabatur, nullum non fastigium sibi secundum esse censuit. Hic cum fortunam perpetuo sibi fauore aspirantem multum iam fatigasset tandem grandioribus inceptis obrutus, quam quibus par esse posiset & neminem solitarius rerum arbiter, ut dictum est, in consortium a mittebat ipse quoque fato cocesssit: unus ut arbitror) omnium quos aetas Gnostra meminit, aestu per quo iactatus inusitatae ante se selicitatis r quare praeter omnium serme orinionem accidit quod ei fortuna summa manum negauit,fauori' colophonem, destituta tot hominum spe, & praesertim cohortis miniatulq iam ad comitia honorum fastigii verticis, properantis,quae longius ipsa expectatione hominum prorogata sunt. Tantae
autem potentiae non unum aut alterum, sed complureis succei res reliquit,ex sinu tamen suo ante mortem productos. Nullus enim adhuc posmhumus successor mortuo agnatus est: tametsi corii unus fortunae se litasse confidens, cuius alumnus erat, velut lus summi rerum arbitrii creuisset Hhaereditatem, tantos repente spiritus sustulisse visus est, ut praeter insolentiam in vultu eminentem,serociam quoqi territatem loquendo exhalaret.
I; in summo magistratu dissimillim' sui factus, usqueatio omnia sibi suscipere permisit, & ad extremum tueri quicquid ipse suscenisset seu edum, ut dignos indignos,quos sibi morigeros semel expertus esset, in omni parte Reip. praeficiendos curarit. moratos vero perinde ac morosos inutiles
Reip. existimas quam potuit longissime in secessiis ablegauit. viris' enim iratos superos esse credebat. Videlicet sortunae indulgentia corruptus, ais immemor personae quam gerebat,quod virtuti debebatur, illiberali obse- 1 quio dandum esse cesiuit. Ex quo factum est vi quam existimationem primis & secundis vit actibus collegerat eam ipse in ultimo eodemque sum
mo actu totam est disse videatur. Aliquandiu autem auctoritate grassatus asseclis suis promouendis, quum orbis formam nouam mundo stupente coepisset aresaitectari, subita manus iniectione vina Parcarum expertus est: vir ut omnes arbitrantun summo magistratu dignus, si summum semper magistratum expectauisset,ac nunquam adeptus esset. usqueadeo in secunda ei sorte consenuisse de vita perfunctum esse praestabat. Sed qui sortunae Omnia tribueret, ut cuius praetentis sinu numen in rebus humanis esse existimabat,ne extremum quidem fortunae obsequiu remittendum esse censuit. Hic est sere eorum exitus qui modum non nouerunt adhibere felici rati. Veru ille quos mortuus est, cum summi honoris conuulsa maiestate, tum vero summae curiae lacessita seueritate, seminibus eam rem iactis, quae insigni nostrarii rerum clade postea expiatae sunt: & ea tamen morte felix existimatus. Horum vero omni u obitus,ut successorum gaudio, ita secudi& vltimi, risu & cauillis omniu exceptus est, veluti ludos sibi fortuna nobis,s sectitante. Nam primus ille & summus,vita suo tempore non etiam
44쪽
A nostro excedens, orbam non dubie rempublicam nostram reliquit de dostitutam,alios vix statuas virum ex rebus ipsorum prosperis raptos,an potius dedecori impendenti exemptos esse dicas. Tametsi secundus eo nomine desiderium sui non modicum reliquit, quod eam rerum inclinationem quq secuta est, morari videbatur: etia si ipiti in eius sundamenta primuiecisse concusso orbe nostro omnes opinabatur. Sed tamen utcunq; intererat superstitem eum esse. eo enim veluti tibicine sultas res nostras creditu
est,quanuis inclinatas impulsas , tamen nodum sic collapsuras suisse. Ac-B cedit quod gradiora incepta sic reliquisse videbatur, ut Apelles Venerem,
quae manum non inuenit operis incohati praescriptum exceptura.Vertim, o fluxam rerum humanaru memoria: hic cum totum occidentem nominis sui vel gloria vel strepitu vel elatis spiritibus impleuisset, sic anima repente cocidit exhalata,ut nullius propemodiam nunc in ore, ac ne in memoria quide versetur. In quo mini post hoc regnu conditum homo maxime usus esse opinione visus est. Nam qui cedrina familiae se et stemmata Cedit u siuisse sperabat de confidebat, ne sui quidem memoria nisi exilem at'ugacem reliquit posteritati. Sed scilicet comuni principum primorum' C Galliae errore in quaerendae verae gloriae curriculo ipse lapsus est. Nam qui beneficentia de suilragatione ingenia literatorum excitare debebat, ais ad omnia publice comoda honesta4 toto rectore incumbere, ut rerum praeclare gestarum veluti quibusdam gradibus in caelum sid quod exoptabat
hominu ore ferretur,monumentisq; sternis scriptorum post mortem conderetur : is ut Aspendius ille citharistes, qui omnia sibi intus cecinisse di- A Vis, citur, in libera penus amplissimae dispensatione,sibi suis prolixissime si gens, publicae opulentiae dispendio se suos . augendos esse cum cohorte amicorum assectatum 4 ratus est . Atque etiam so stultum hominem j li-D bens secit,ut ornandis assentatoribus, ac supprimendis viris doctis & grauibus,auctoritatem,& extruendis insanis ac portentosis praetoriis opulentiam vanissime consumeret, illam quidem lsi superis placet) ex donatiuis Donati venialibus exuberantem,vacationibusque diuenditis sacrosanctorum munerum . Eorum non absimilis,qui ex materia cariosa & vermiculante statuas sibi erigentes,prorogare iis sese in aeuum, suique memoriam arbitra tur. Sic Bagoarum apud Persas immodica potentia, nihil post obitum eorum praeter memoriam solam eunuchorum relinquebat. Deus immoris talis,quantum interest inter hominum cogitationes actus,& institutal Pri-E mus ille tot ingenii dotibus instructus, in muneribus obeundis remissus&compositus nisi si iracunda seueritas vitio ei data est j ita se in magistratu gessit, vi in eius funere summi honoris maiestas, Francicique nominis lendor de claritas, elata suisse videantur: cuius rei opinionem auxit secuta rerum inclinatio. At contra secundus incitatus & vibrans, temtius eo amplius praeceps , eo maxime nomine memoriam sui rebus Galli eis inussere,quod selicitati de gloriae Fracicae funus indixisse existimantur. Haec est enim omnium opinio, hic sermo, quem fama tumultuose his annis circuntulit . Cui opinioni etsi iudicium meum non interpono, me
45쪽
tamen ipsorum miseret, qui cum essent in loco praecelso conspicuoque Fpositi , an sese non inquisiverunt ipsi, nec obseruari se omnium oculis tunc meminisse potuerunt.' Viri alioquin commendabiles, si ferendo ipsi
oneri maioris fati fuissent. Certe alter eorum,qua erat animi praestantia, e
rore magis quam proposito lapsus videri potest. Praeclarum enim sibi esse vir literarum nescius existimauit, cohorte millenaria sutilium hominum stipato ultro per Alpes citroq; commeare,quos partim annuis congiariis arationario publico principisci donare instituerat, partim optimo quoque praemio virtutis testatissim racro profano. ornare. Qui si memoriam sui Gperpetuam cupiebat, monumentis utique prCesare rerum gestaruna eam fulcire debebat & stabilire.Ad eiusmodi autem monumenta condenda a chitectorum manus adhibendas esse intellexisset, nisi plane nescius liberalis doctrinet atque elegantis fuisset. Heu vana hominum opinio,qui eorum sortem suspiciunt ut beatam , qui rerum potiuntur in aula strepitu plausibili, tu una nullam aut exilem ipsi sui relinquat memoriam post unum aut alterum quam moriuntur diem. Ego quide vel miserabiles esse puto, praesertim quum inclinationes temporum & momenta rerum velut Tantali
saxum capiti principum ac fortunis eorum impendeant. Quin & imperi u Hipsum quid est quod tantopere admiremur,ut numeris omnibus felicitatis ac beatae vita: co mentatum, nisi principes ipsi sibi memoriae posteritati, inseruiendum esse censeant quum postridie funeris inter regem verum perpetuum 4, & diurnu ludicrum . nihil interesse putem , quales sunt aut per nati reges in theatro , aut qui in peruigilio Epiphaniae quum regalia agimus, regnum ad sesquihoram fabae lusu sortiuntur. Resert igitur non quantum quisque potentiae assecutus sit, aut quam numerosis hominum cultu, si clientelis: sed quid in vita memorabile gessisse,quos mores, quos homineci ouisse ac promouisse prodatur. Enimuero si S principes&re- Irum potientes hoc intelligerent, tantum interesse inter utrunque funge
di vel principatus vel honoris institutum , atque si per vitae agendae citr-riculum hos quadrigis albis sublimes, ais ingenti plausu trasuectos suis te, illos plebeia & humili rheda, nec secundo populo, cursum peregisse dic remus: credo, ut est Gallorum animus gloriae cupidissimus, nihil viis antiquius habituros fuisse, quam ut bonorum & grauium existimationi approbare se possent, de posteritati in alia atque alia secula ostentare,quq hominum ipsa iudicium nec per sordes facere nec per ambitionem selet. E quem enim esse vel principem, vel a principe proximu aut secundum pu- Κ tamus , qui si germanae gloriae speciem intueri ac perspicere posset, eam. regni vel potentiae praemium unicum in hac vita propositum esse intelligeret, in flexu vel aetatis vel inclinationum rerum quoquo modo haereret, ac uon ad extremam usque metam sibi semper instaret Equidem nullum nec regum esse arbitror,nec in aula praepotentium,duntaxat eorum qui s- miles sunt animo antedictorum. Age vero si id quoque scirent, rerum g
starum praemium solidum perpetuum s esse non posse, nisi ab iis decretuconstitutum , qui dicendi praeconio laudes ducum clarissiniorum pro
46쪽
A nunciare didicerunt: num etiam tum Galliam literatis &secudis fuisse carituram putamus Ego certe ita existimo,nostros ut alios quoque nihil noassequi posse simul ut coeperint assequi velle: oc reru suaru pr cones Franiacia, no quostibet,sed etia Talthybiadas editura, si modo hoc principes intellexerint priscoru regu clarissima gesta ideo in obscuro iacere, quod rite initiatos eloquentiς scriptores non inuenerint ipsi,nec aequaleis,nec poste- Talthγbiiros. Quit aute per literaru ignorantia incuriam. hoc principibus scire vel intelligere no liceat, fit ut qualibet sublimes ipsi & erecti,hoc praestare ne- mnonis. B queat quin a recto cursu selicitatis gloriae Φ exorbitent. Etenim cu habenas fere ignaris rectoribus c5mittat, illi 4 in temone peritos admittere raro in Heiodo animum inducant:qui fieri tandem potest ut inonenso cursu plaudendo, ad metam peruenianir Simul illa res alioquin illustres infuscat deformat indignitas, ludd in currum sepe assumptos huiusmodi videmus, qui si res recte atq ordine procederet,pedites ipsi quidem ad frenos adambulare deberent.Vtinam autem ex eius ossicina quem superius diximus, ut ex equo quondam Troiano, primores omnes viri heroicis animis visendi prodiissent. Quidam enim eorum arduos eius spiritus, & liuore auaritias maio- Cres,ali ais eius virtutes non aemulati, ut est natura humana docilis in sinistra vitium illud eiusdem imitati sunt. Etenim vir ille animi nimius, admiratione summi apicis captus, quum externarum tribuum suifragia immens, pollicitationibus liceri institisset,hirudines illas bellorum aerario nostro admouisse compertus est, quae exanguem ipsae rei Francicae opulentia suctu iugi sorptu reddiderunt. Olim autem elusus cum peteret ut Caesaris candidatus, didicit uti soro,ut tempora tum serebant. Quam cupiditatem nulli non notam,ut tamen praetextu aliquo obtegeret vel perlucete,quum iem ii sarios emerendis obsequio centuriis ad capita classium dimittere sta- D tuisset, tum demum externos admirari,& praemiis adscitos pr serre nostris omni ope institit.Ex quibus internuncios,& sponsionum sequestres prae propere delegit,quosdam ita futileis,ut qui strophis maxime inclaruissent, eos ipse appositissimos transgendis negociis arbitraretur. Nec nunc fando audita narramus. Oculis enim hanc indignitatem in Italia & in urbe haurire nobis c5tigit, cum minime videre putaremur quod nulli non oculato patebat: & praeterea irridenteis videbam Gallicam simplicitatem homine, peracutos, qui hominum delectum habere no hossemus tum etiam quum
copia ingeniorum domestica non careremus. Et nos miramur iterum nos
E repulsam verticis honorum sacrae dictaturae tulisse t Ex eo iam tempore motorios omneis actus atq; etiam turbulentos vidimus in theatro ditionis Francicae. O beata sutura te Francia, si intra te tantum selix esse voluisses. Nam ex quo tempore extra fines avitos prosilire tibi visum est, cum charissima pignora longissime amandasti, ad te nunquam reditura, tum velut abdicatis tuis alienis sinum pandere destinasti. Rudd si in rem atque existimationem tuam sutum videbatur, ut ad te aut gente aut cognatione po-tcntatus pertinenteis omni ope reposceres, id quando nisi Marte discoptante atque arbitro cosequi nulla modo posses,vitium tuarum specimen
47쪽
Uigitos argutos decrepitates Prsferre solent ii qui despicari se dieitiat. Aroraspides, arinteis scinis insignes sunt mili
mine quae stores deprcfectiae. rarii signiscari videtur hoc in
Catastro phe.exitus est labulae, re retii co uersio.
facere extra fines oportebat: oportuerit sane, quandoquidem arduum est Frebus temperare prosperis : Sed quis te superum insensus ita praeposteram egit, ut choragis pastophoris pyrrhicham saltare praeclarum esse duceres rvidelicet nondum intelligebas nec rei nec famae tuae ita rationem habituros, quin quo iure quinue iniuria corollarium illud belli assequi connit rentur primum venerandis It muni ut vocat & ad extremum beati ininum nullisl cancellis iudiciorum ambitionem perditam coerceri in iis hominibus posse, quos stetos vertice sacrosancto videmus iudices prouocare digitis argutulis. Verum illeprimore impetu retro actus, quum vi maiore Grem aggredi statuisset,omnes s iam tribus aut laturus aut ablaturus videro tur & erat tum Argyraseidum cohorte su ccinctus, praeter alas Obequitanteis ibi tum repete o lusticum gradum felicitatis a fortuna destitutus, vel iis potius plagis indutus sui est mens caeca mortalium) quas ipse texuerat, anxietati animi par esse non potuit,ut multi opinatur. deprenesi enim solicitas cito curis grauioribus angentibus' succubuit,quarum insolens erat. Hic & alter immatura morte rapti, hoc lucri secisse Acuntur, ne actuum suoru catastrophen videret patriae luctuosam. Vtinam autem eius sequaces, quorum ad stomachum Gallica non facit oratio,non magis Italiam quam HItalos adamarent, aut certe Italicam doctrinam cum Italia: literae sui opinor) bonae ex Italia non modo ad nos venissent, sed etiam propemodum in Franciam conrigrassent, dc iam Franci homines essent capaces eloquentiae. Sed quoto cuique unquam in Francia stipendium datum est duntaxat non pudendum rAmicos ipse ex Italia habui, a quibus non sine lachrymis diuulsus sum, quum prouincia paucorum crimine ingrata facessere se dicerent. Neque verὀ, neque inquam Gallorum ingenia ad literas perdiscendas sunt inepta: sed quia literae lautiores nihil ad rem ampliadam patrim nias factitanda hodie pertinere noscuntur, elegantiae suae frugem homini- Ιbus quaestuariis atque ambitiosis approbare nequeunt. Rem autem facere, quam res gerere, aut gestas res scribere, maioris multo artificii, magisqi e petendi apud nos esse creditur. ino igitur tantopere Italos,si non ad er ditionem Gallorum 3 Atres ipsa clamitare videtur, n5 Italicam doctrinam ex Italia, sed commoda,sed ornameta, sed quod dicere nunc mussito, paucis hominibus quaeri, quorum hianti cupiditati sortuna quan uis prbfusa satisfacere nequit. Habeant illi sane sibi omnia. quod absque captione nostra fiat: abstineant modo verborum contumelia,& alium praetextum c si iis suis inueniant. Sed quam praeclare natura, quae simulationi sedem ins onte, sermoni in ore dediti conspicuo ut in loco diu fallere ne possent. fit enim perrarὀ,frons ut ita sermoni subseruiat, aut verba fronti congruant, ciuin male tandem conscia mens quoquo modo prodatur . Scitum etiam illud aiunt,diu neminem personam ferre posse. Verumenimuero quando ad cardinem huius causae peruenisse me sentio, atqi ad id aperiedum quod in aliud tempus reseruandum esse duxi, vela iam querelae mihi contrahe-da sunt. Qua de re enim agitur, explicare amplius no statui. Ignosci autem dolori nostro cui nonnihil datum esse non nego ab omnibus aequum est,
48쪽
dc partibus eius liber I. Mi 1.
Α qui vel patriae iusta charitate ducuntur, vel quos omnino non poenitet quantum in literis discendo profecerint, vel certe qui ingeniosos liberos sperant sese genuisse,olims gentem illustraturos. Egone ut patri , quae me
genuit,quae me aluit, quae me utcunque docuit, denique cui obsides liberos dedi ignominia allectae,non condolesceret non iis natalibus ortus sum.
Calumniam passae,non Patrocinium qualecunque praestaremὶ haud ita adlige studia incubuisse vi iussum. Immo vero quum in Patria literas didicerint,non actione populari potissimum experirer an vivi patriae & ciuibus B esse postem rEcquq autem tandem popularior esse potest actio, quam quae rem c5ito suum populi ius tuetur r quae ignominiam popularem singulorum s propulsati Equide sic contendo: qui ingenuis ipse parentibus natus sit,auum s deducere. ac proauum ciere non ignobilissimos possit, nec se inseruitutem aliquando abduci a plagiariis hominibus passus sit,ut inter venalitios in catalla il- gnificatio liberalis obseruantiae seruili precio indicaretur, idenas iis ornamentis quae nec virtute nec ingenio,sed potentibus in aula supparasitando quaeruntur, se uaticii literarum studium antiquius duxerit, si nec aduersa Minerua hoc se facere
confidat, dicendique stipendia non gravetur implere: illustrandi quoquo oba uitia C modo nominis sui ius ei esse debere, si quid ipse sortasse in medium comminisci de prosequi stilo pos st: neque ea spe illum prohiberi citra iniuria isees bis,
posse. Hoc ius sit sanὰ Italorum ciuile aut proprium, modo nobis eo velut trassatitio liceat uti: quanquam reliquae sere gentes melius de se meritae , id Est , uti,
ius non magis Italicum esse quam prouinciale contendunt. At Italorum i nus. extant opera quae priscam literarum elegantiam instaurasse nobis ac rotulisse iure creduntur. Quid tu minum per eos qui iam scripserunt,consumptum omne argumentum ostentandi ingenii putamus t aut num Itali quia primi hoc certamen instituerunt,ideo solis eis gloriam hanc sperare D iure occupationis liceti Ego vero quod ad hoc pertinet, sic propemodum censeo, Italos hactenus meruisse ut iure ut ita dicami suo literis lautioribus
studere videantur.neque inuitus secerim ut Italiae alumnis velut maiorum
gentium scriptoribus sedendi in orchestra huius theatri ius tribuam : sed quis iam omni gradu atque in quintam classem deiectos aut summotos Gallos esse patiatur' aut quisnam est eorum qui edicto quidem ignauioris
metus non prohibeantur postulare, quici iniuriarum possJnt reos vel in Wrocinio quoquo modo insimulare,qui libens hoc committat, ut ad se de latam certis auctoribus contumeliam,transbaittens silentio, socordi etiam E animo remisisse videaturitametsi quod ad me pertinet, absit ut quenquam ea de re reum deserre velim aut postulare,eorum quidem quos aliis nominibus & veneror de probo, si tamen secum agi ciuili animo pati sibi persuaserint. Nec nunc eos mihi videor postulare, sed insignem iniuria 'pud eos ipsos expostulare: sit quidem audire ipsis vacat,& exaudire nos possunt. Verum esto squod tamen pace dictum aliarum prouinciarum velim) Itali hominum soli hactenus hoc nomine in coelo esse dicuntur aliarum gentium opinione,hoc est enim Italos hodie omniu ore celebrari e sed si Her culem & Liberum & Castores in coelum ingentia merita subuerisse re
49쪽
duntur,cur non possint olim & alii scribendi industria parem de similem FItalis laudem mereri, atque adeo ius ipsum sperare Quiritiumr Nes enim maiorum illi dii gentium quos etiam selectos antiqui vocauere,c5scriptos illos deos meritorum suctagiis in coelum admisere: Itali in doctorum o dinem laudem 4 adoptare grauabuntur, qui ingenii aut doctrinae comendatione videbuntur inclaruisse. Sed etiam mediusfidius etiam. vereor ne ineptire videar,qui tanqua ad palum magno sudore depugnem . Quis enim
aut Italus aut alius quenquam unqua aut Gallum,aut alium ex iure manu
consertum vocavit ob id quod hanc spem laudis usurpasse diceretur,quasi Gin alienam possesssionem temerarius inuasisset Nosti um est hoc crimen, qui etiam nullo vindicante,ius omnibus commune, Francis abiudicamus. etenim externis quam nostris iustioribus utimur, quos tamen ut iudices
iniquos ita minime infestos aduersarios in re ipsa disceptanda experiemur, ut spero. Nam quibus ingenia nostra probare no possumus,si in certamen dicendi veniretur, ii ne velitari quidem & lacessere pugnam Latino more, nedum pugnare iusto marte possent accertamine: nisi si eorum fortasse quispiam hastas ut dicitur amentatas a comitatu suo mutuaretur. quo munus nobis anxie haec causa agenda fuit. Apud hos enim si quid vel scitum H dixeris vel non insulsum, stupida id aure ut fatuum deuorant de transmi tunt. Enimuero haec actio etsi ita mihi competit quasi caput & sortunas
meas, ut & omnium Gallorum,in ea agi putem: tamen ita occupaui, non ut cupide anteuerterim, sed ita res nata tulit, primae ut essent meae partes,
non etiam ut posthac amplissimae suturae. Erat & alioquin si cuiusquam, certe meum, in hanc causim quoquo modo descendere, qui in his studii, bonam partem aetatis iam contriuiissem,nullius spe aucupii lucri , prou catus. Proinde ita existimari ab omnibus velim, tantum non integra a me causam relictam esse successoribus, ut ne libatu quidem magnopere prae- Istorata videatur. Nam neque mihi ipsi ita praescribi potest, quasi omnem aquam meam dicendo consumpserim,ut si reos eosdem, aut alios repetere olim in mentem ipsi venerit, non multae iterum horae indulgeri mihi debeant. Cum enim sic agendum duxi,ne rei cardinem attingπem,tum vero sc temperandum,ne iugulum causae quoquo modo peterem . nam quos &merita de fasces alioquin reuerendos raciunt, eorum tartam ut aiunt)& te
ctam esse existimationem decebat. Tametsi qui fieri potest ut styli modum
teneas, ut etiam hominum patientia tritati, nihil sibi videntur reliqui s cisse in hac re quidem quo nocentiores fianti Quotus autem quisque fa-Κceret,ut a quibus alioquin laesus, publico etia nomine iniuria affectus esset, nec se hilum profecisse modestia ac siletio intellexisset, ab iis gratiam inire turpi patientia cuperetratque iniuriam propulsare quum posset, comodis ipse suis potius quam existimationi patriae consulendu esse ducereti Equi dem ipse eousque Aristippeus esse non possim. Proinde ut sit penes eos a bimum quo quisque in numero in Francia esse debeat: malim tamen non nescios literarum oderint quam despiciant. Quid enim agas ubi tute aquam fluere tibi notis,& aut crimen agnoscere, aut aespondere cogarist Atque
50쪽
de partibus eius liber I. XXII 1.
A Atque equidem prope est ut dicam tanti esse in Gyarum ablegari, aut in Seryphum,dum aculeo dimista libertas intereat. Qui si indignatione iusta
orationis meae vela implere voluissem: rerum dicedarum copia facundum me fortasse ut quemlibet indignitas etiam reddere vehementem potuisset. Quincti ibertatis fines bono depopulari principe tam latὰ patere quam veritatis puto intra quos tanquam intra liberius Maescriptum effatiari licebat, nisi reorum magis quam rei rationem mini habendam este meminissem. Nec vero sortuna quamlibet improba tanta se flagrare inuidia diu B tius sustinebit,tanta ut in magnis viris iniquitatem fauore immodico prosequi non desinat, si illi in posterum incommodi ac molesti esse pergant.
Aderit enim aderit votis euocata Nemesis: cui animaduersonem eorum antiqui consecrantes, qui rebus secundis insolescunt, Adrastian cogno- Adrastia. mento quasi ineuitabilem vocaverunt. Interim nos aequitate animi fretos, suaui secundarum rerum aduersarum 4 condimento deuoratas omneis indignitates concoquere oportebit, nec a laudabili vitae instituto hominum iniquitate aut temporu adsistere .Huiusmodi enim stomacho eos esse conuenit qui ad literarum studia amore sapientiae, non quaestus gratia incu-C buisse se dicunt. Quippe huius vitς in seipso versatur institutum mee aliud extra se inuitamentum maius habere potest, quod quidem ab hominibu, pendeat,aut a fortuna.Is quide certe studiosi nomine indignus est, qui sese filii in studio non arbitratur optabilius esse,quam se in ius ditionemq; somtunae atque istorum per ambitum permittere. Proinde haec & huiuscemodi non Catonis animo ut aiunt sed Ciceronis stomacho serenda sunt. Ita autem mihi superos omneis propitios esse velim nulla enim religione maiore adstringere fidem meam pollam ut rerum indignitate, non cuiusquaodio incentus,hactenus stylo indulsi. Quare in primis eam mentem potenD tibus atque auctoritate prςditis dari opto, ut in uniuersum prodesse velint, ac singulis non obesse. Nihil enim nec generosius velle nec in nocetius possunt. Sin quod absit id fieri nequit, id nobis diuinitus dari, ut aut ne pos. sint studiis nostris incommodare,aut certe incommodando ne possint nos ab aequanimitatis gradu quoquo modo deturbare, in quo hactenus securitate felices acquievimus. Erit tamen aliquando interim enim ariolari iuuat principum prouidentiae,cauere,ne eorum nomina factiose supprim
tur qui publice aut honorifici aut utiles esse possunt: & pruden tiae, videre, squq familiae ciuile fastigium praepetes excesserint, ut in classes, circuncisis E svi dicunt)alis, in ordino redigantur. Nunc perorationis loco ingenia Gallorum qualia snt,antiquitatis auctoritate docebimus, solertis aestimatricis ingeniorum gentium: ne Gallo mastiges Franci nimium posthacsbc placeant,quasi soli inter nescios iudicio praediti. Quo citius autem hoc documento perfungar,unum tantum eius rei auctorem laudabo, nee Italum ipsum nec Gallum,& classicum alioqui testem, ne a quoquam reselli tantum elogium possit.is erit potissmu Strabo, genere Cappadox,eruditione Sirabo. Gr cus,iudicio priscus,c5uersatione incolatu q; Romanus,terraru multaru peragrator, ut ex geographia rius patet: in cuius lib. iiii .de Gallis loques