장음표시 사용
71쪽
Drachma. ini id in ter sestertiacemum decenties sese
terdum pondus significat,ut cum Dioscorides dicit, μή Huiccii , pondus Firium obolorum. aliquando drachmam, ut apud eundem Dioscoridemidet idem. Drachma igitur non modo pondus denarii Romani, sed etiam nummum significat eodem pondere percussum ab Atheniensibus, quod praeter auctorum exempla etiam versus illi significant, In scrupulis ternis drachmam,quo pondere doctis Argenti facilis signatur pondus Allienis. Ventum iam esse ad locum praecipitem,horrore quodam animi sentio,instantis & proximi periculi masnitudinem reputantis. hoc est enim caput Geius rei quam agimus, hic cardo totius operis, haec denique alea ancipitis incepti,ut ostendere aggrediamur vel demonstrare potius,quid inter seste
tia centum, de sestertium centies intersit. transitus omnino & lubricus de abruptus,ut aut in barathrum quoddam errorum praecipitaturus sim, si in eo quicquam titubaverim: aut tenorem inoffensum seruare commentatio haec nequeat, si inibi vel tantulum a veritate deflexerim. Cum alioquin itast hoc opus coagmentatu, ta ex sese tractatus hic aptus, nulla ut sere pars
conuelli citra compaginis ipsius di sibi utionem possit. Ac mihi quidem
audendum omnino crat, & eorum exemplo periclitandum, qui res magni H discriminis antea susceperunt si non etiam ea esset huius libri ratio, ut g nium nullum ut dicitur)habiturus sit,nisi multarum aetatum & auitarum praecipue placita deleverit, ut si quod abominor propositi compos non euaserim, designatoris ridiculi atque temerarii opinionem subiturus sim. Sed quid agas ubi ed iam pervicaciae ventum est, ut de moderari tibi nequeas,de consulere integra non sit linum eoru occursum vitare non possis,quibus hoc facturu te receperis, nisi si tibi publico interdixeris,id est ni si domesticum tibi consciveris exilium, aut abstrusum secessum & lucifugum 3 Agedum ab stupore animi rursus inseruescamus,&stylum iam lan- Iguentem ad reliqua suscitemus. Audeamus deniet primi quando ed ventu est affirmare, homines doctissimos, quibus alioquin omnia propemodum debemus,toto ut aiunt caelo,id est centuplicato errasse. Iamprimu Cicero in Praetura urbana, Dio quidani fuit Halesinus,qui cum eius filio Praetore Sacerdote haereditas a propinquo permagna venisset,nihil habuit tum n que negocit,neq; cotrouersi Verres simul ac tetigit prouincia statim Messana literas dedit, Dionem euocauit, caluntatores ex sinu suo apposuit qui illam haereditatem Veneri Encinae comissam esse diceret. Hac de re ostendit seipsum cogniturum. Postum deinceps totam rem expedire, deinde ad Κextremum id quod accidit dicere, Dionem sestertium decies centena millia numerasse ut causam certissimam obtineret. Hoc cum dicat Cicero in Praetura urbana, quae secunda est in Verrem actio, idem in tertia actione hoc crimen repetens ita inquit, Simul atque e naui egressus est, dedit operam ut Halesinus ad se Dio continud veniret. Hic est Dio, Iudices, nunc beneficio Quinti Metelli ciuis Romanus factus, de quo multis viris primariis testibus, multorumque tabulis vobis priore actione satisfactum est sestertium undecies numeratum esse, ut eam causam in qua ne tenuissi-
72쪽
dc partibus eius liber t. XXX iiii.
A ima quidem dubitatio esset, isto cognoscente obtineret: ita sester. undecies Dionem quὀd haereditas ei obuenisset, nullanas aliam ob causam, perdidisse. Ex horum locorum collatione intelligimus, quod decies centena millia sestertium dixerat in secunda actione, hoc in tertia undecies seste tium dixisse: quanquam in illa non decies centena, sed undecies legendum Ciceronis est,uel utrobique decies. Quare decies sestertium, n5 decem sestertia significat sed mille potius,hoc est decies centena millia: summa scilicet centuplicata. Quod autem undecies sestertiu amplior sit summa quam quadrinB genta sestertia, ex eadem oratione liquet. Sequitur enim statim post illud Dionis crime,&' aliud,quod his verbis prosequitur, Accipite aliam in minore pecunia non minus impudentem calumniam. Sosippus & Epicrates fratres sunt Agrigetenses. noru pater abhinc duo & viginti annos mortuus est in cuius testamento quodam loco si commissum quid esset, mulcta erat Veneri. ipsos.xx.annos,cum tot interea Praetores,tot quaestores,tot
calumniatores in prouincia fuissent, haereditas ab iis Veneris nomine petita non est: causam Verres cognoscit per Volcatium: pecunias accepit sere
ad sester. quadringenta millia ab duobus fratribus. Q dringenta sestertia C Cicero minorem pecuniam decies vel undecies sestertio appellauit. Quare iam sere planum factum est decies sestertium,quadraginta partibus Rus ,
esse decem millibus sestertium. Et rursus statim infra, vis erat Volcatio tanta,ut sester.quadringenta millia duobus hominibus au serret3 E equis Volcatio si sua sponte venisset vitam libellam dedissetrat ego amplius dico: sestertium quadringenties accepisse te a Tuo contra leges. Ex his verbis liquido apparere potest quadringenties icitertium longe ampliorem lenium. summam es equam sestertia quadringenta, cum omnia Verris serta quadringenties sestertium aestimauerit , quae innumera & incredibilia ab eo
D recensentur. ab uno enim homine,vno nomine, uno surto decies centena sestertia accepisse dicit:a tota autem Sicilia triennio & variis surtorum, expilationum, rapinarumque nominibus quadringeties sestertium tanquantrem fidem excedentem abstulisse Oratorie vociferatur. tanti enim aestimari voluit litem repetundarum Verri ob iurisdictionis serta, ob negocia se cessita, ob improbas dinundinationes, ob interuersas pecunias in frumento imperando, in locandis decimis frumenti, & ob expilationes publicas
priuatasque signorum aereorum,& vasorum argeteorum:quq crimina inusitata esse videntur de fidem excedentia iis qui accusationes illas perlegunt. E inare ipse Cicero primam accusationem ita claudit, Dicimus C. Verrem, cum multa libidinose, multa crudeliter in ciues Romanos atque in socios, multa in deos homine'; nefarie secerit, tum praeterea quadringenties sestertium ex Sicilia contra leges abstulisse. sic enim legit Asconius Pedianus, danquam in exemplaribus cccc. sestertia legitur etiam manu scriptis.
Quapropter admirari hic subiit id quod Plutarchus de hoc scripsit his
ne Verre lamnato,crimini datum est Ciceroni quod in litis aestimatione , π,o,
73쪽
nem ver ris male audiuit. Orationes domi emEdabant.
praeuaricatus esset pecunia corruptus, ut ' ui quinque &septuaginta my-Friadibus litem eam aestimasset. id perinde est ac si tricies sestertium dixisset.& hie myriades drachmarum intelligendum, quae tricies centena mill . in
teri valent. Quare coniicio diu post erilium Verris Ciceronem orationes emendauille,ut interdum moris erat domi orationes limare & conficere, vi ex Cicerone eodem intelligimus in Catone, apud quem Cato ipse ita inquit, Septimus mihi liber Originum est in manibus. omnia antiquitatis monumenta colligo. causarum illustrium quascunque destiadi,nuc quam maxime conficio orationes. S ex Plinio Iuniore in Epistolis. Existimo G
tamen potius apud Plutarchum ita legendum , verat, ὁΔν ut δεμήυν- ανυα meo αν. ut sit centies quinquagies sestertium. fortasse etiam maior summa
errore librariorum deest. Quod autem in Diuinatione legitur, Sicilia totas una voce loqueretur hoc diceret, Quod argenti, quod auri, quod ornamentorum, in meis urbibus, sedibus, delubris suit, quod in unaquaque re beneficio Senatus populique Romani iuris habui, id mihi tu C. Verres eripuisti atque abstulisti: quo nomine abs te sestertium millies ex leger leto. Hoc inquit Asconius)per auxesim dictum est. Cicero enim postea anc summam ad quadringenties contraxit, ut in multis locis repetit. HIdem Cicero in eundem Act. iii. Heraclius est Hieronis filius, Syracusa nuς, homo in primis domi su et nobilis, & ante hunc praetorem vel pecuniosissimus Syracusanorum, nunc nulla alia calamitate itisi illius auaritia atque iniuria pauperrimus. huic haereditas facile ad sestertium tricies v nit testamento propinqui sui Heraclii. plena domus celati argenti optimi, multae'que stragulae vellis, precios minorumque mancipiorum. erat in sermone, magnam Heraclio pecuniam venisse: non solum Heraclium diuitem, sed etiam ornatum supellectile, argento, velle, mancipiis, suturum. Et in serius, Posteaquam inquit)damnatus est absens Heraclius, non Isolii illius haereditatis de qua ambigebatur quae erat tricies sestertium, sed omni u bonoru paternorum ipsius Aera clii s litae non minor erat pecuniaὶ palaestrae Syracusanorum, hoc est Srracusanis postes sio traditur. Et rursus inserius: Verii inest illud praeclarum, Syracusani qui praefuerant his Heraclii bonis verbo redigendis, re dispertiendis, reddebant eorum negociorum rationem in Senatu . dicebant scyphorum paria complura, hydrias argenteas. preciosam ves em stragulam , multa mancipia preciosa Verri data esse: dicebant quantum cuique eius iussu nummorum esset da tum .gemebant Syraculani: sed tamen patiebantur. Repente recitatur uno Κnomine sestertium ducenta quinquaginta millia iussu Praetoris data. fit maximus clamor omnium. Et paulo post de pecunia illa reddita a Verre t quens, Numerantur illa ducenta quinquaginta sestertia Syracusanis. Nonne ex hoc loco patet clariissime,ducenta quinquaginta sestertia hoc est ducenta quinquaginta millia sestertium nummorum particulam unam esse tricies sestertiit Ru ippe tricies sestertium fgnificat tricies centena millia sestertium nummorum: quomodo & illud Suetonii Tranquilli in Augusto,Senatorii censum ampliauit, ac pro octingentorumilliu summa dia decies
74쪽
& partibus eius liber t. XXXV.
A decies sestertium taxauit,id est duodecies centena millia sestertium . quod nup cum in omnibus exemplaribus legeretur, Antonius Sabellicus vir alioquin i 2ώ. . diligens δ: doctus emendasse se gloriatur,ut supra dictum est, & pro duo- sus Sena decies sestertium duodecies centies legedum effec5tendit: cui etiam adstipulatus est Philippus Beroaldus itide ipse doctus, ac multae lectionis: am- v bo nihil in ea re videntes. Hoc & ex eodem auctore alio loco ostendi potest in Othone Sperauerat inquitosore ut adoptaretur a Galba: idj in dies expectabat. sed postquam Pisone praelato spe decidit, ad vim couersus est, B initigante super eum dolorem etiam magnitudine aeris alieni. neque enim dissimulabat, nisi principem se stare non posse: nihilque referre, ab hoste in . , acie, an in foro sub creditoribus caderet. ante paucos dies seruo Caesaris pro impetrata dispensatione decies sestertium expresserat. hoc subsidium ranti coepti fuit: ac primo quinque spiculatoribus commissa est res, deinde decem aliis, quos singuli binos produxerant. omnibus dena sestertia reprPsentata,de quinquagena promissa per hos solicitati reliqui. Insignis erat ille locus ad animaduertendam dicerentiam inter dena sestertia, & decies n. s. s.c. sestertium,& tamen ibi quoque Sabellicus decies sestertium dena sestertia C interpretatus est, connivente Beroaldo. Si enim quindecim spiculatoribus is dena sestertia repr sentata,hoc est singulis decem, iam cetum quinquaginta sestertia fiunt:& si quinquagena promissa, hoc est singulis quinquaginta: septingenta quinquaginta in summa fiunt, quae simul iuncta nongenta millia sestertium faciunt. At Tranquillus dicit decies sestertium subsidium tanti coepti fuisse, id est inuasionis imperii Romani. Iam igitur effectum habemus, decies sestertium non minus este nongentis sestertiis. Martialis in primo Epigrammatum
Millia pro puero centum me mango poposcit, D Risi ego, sed Phoebus protinus illa dedit.
Hoc dolet & queritur dolet hoc mea mentula mecum, Laudaturque meam Phoebus in inuidiam. Sed sestertiolum donauit mentula Phoebo Bis decies: hoc da tu mihi,plum emam. Calderinus vir ingeniosus bis dretes sestertium, xx.sestertia in teipretatur, 'corrupto sensu epigrammatis: cuius dubio procul huiusmodi sensus est, non mirum esse si Phoebus puerum centum sestertiis licitatus esset, quanti Martialis emereno potuerat. quippe qui vicies celena millia sestertium exE qu stu collegisse hoc est vicies tantu quati pueria mercatus erat. alioquin sensus erit absurdissimus. Cicero.xiii. Epist. ad filius bens, Titi Pinnii filio mire erudito,studioso,& modesto, pecunia Nicaeenses grande debent, ad sestertium octogies:&,ut audio,in primis volui ei soluere. Ibi interpres
epistolarum, sestertius inquit pro sestertioru ponitur,& subauditur millia, id est ad octoginta millia sestertium. Eleganter aute in his sermonibus ponunt oratores & poetae adverbia pro nominibus: ut, debes decies sestertiu, quadragies sestertita,&sic in caeteris,& utuntur genitivo sincopato innominibus nummorii. Dicimus etiam hoc sestertium,& hic sestertius.Hacto
75쪽
nus ille. Ego autem octogies sestertium, octogies centena millia sestertium Ffgnificare afirmo: de grande ob id pecunia a Cicerone dictam. Hoc etsi ex pr dictis satis confirmatum videtur,non tamen scrupulo carebit,ut video. si enim laoc verum est dicet aliquis circunspectus obseruator quona modo intelligi illud potest quod apud Tranquillum in Vespaslegitur,Sed de
in funere Fauo archimimus pellonam eius serens, imitansas ut est mos facta ac dicta viri, interrogatis palam procuratoribus quati funus & pompa constaret,ut audiuit sestertium centies, exclamavi centum sibi sestertia L-rent, ac se vel in Tyberim proiicerenti Hic locus sui arbitror) Traquilli in- Gterpretes sesellit, ut idem esse putarent sestertium centies, de sestertia centum: quem tamen corruptum esse necesse est intelligere ex iis quae ante doni onstrauimus. Vtrobique autem sestertium centies legendum esse argumentis probari non leuissimis potest. Nam praeterquam quod veritati honcongruit visunus imperatorum cetum sestertiis aestimaretur, quum Nero imperatorum omnium flagitiosissimus, qui destitutione conterritus, pugione sese interemerat, sertim raptimque a libertis sepultus, bis tanti lam funeratus sit, de quo idem Tranquillus, Funeratus est inquit impensa ducentorum millium, stragulis albis auro intextis quibus vlus caledis Ianuariis fuerat. reliquias Ecloge de Alexandria nutrices cum Acte concubina, gentili Domitiorum monumento condiderunt. Cum igitur id simile vori non est, ut poeta mimographus Vespasiani lanus, ut deparci principis, ita optimi, centum millibus nummorum aestimarit, cum princeps nequis. sinus ante eum Nero ducentis funeratus fuisset: tum vero sapientis poet non fuisset tam licenter illudere fastigio principali, ut ob paruam pecunia eo usq; commotum fingeret,ut vel in Tyberim se abiici praeoptaret, quam tantula pecunia funerari. Eodem igitur errore apud Tranquillum centum pro centies scriptum est librariorum temporum j vitio, quomodo apud ICicerone in Actione prima in Verre quadringenta pro quadringenties, ut supra diximus: & apud Pliniti no semel idem error deprehenditur, ut infra ostendetur. Maioris est illud anxietatis, quod apud Plutarchum in Antonio Iegitur his verbis, Antonii miinificentiae unum exemplum narrabo. Cuidam ex amicis dari iusserat millia vigintiquinque. hoc Romani decies appellant. procuratore autem admirante, &'ut magnitudinem donationis ostenderet,in conspectu eius pecunia depromente, rogauit Antonius quid hoc esset: illo autem respondente eam esse pecuniam quam dono dari iussisse conspicatus hominis improbitato, Equidem inquit in arbitrabar am- Κpliorem pecunia decies sestertium continere. hoc vero parum est.itag tantundem superadde.Sic in Plutarcho latino facto legitur, & ille locus uno in loco ab Antonio Sabellico citatur, & ab Roberto Vulturio in libro de
re militari,& ab aliis itidem, qui de re nummaria sin ibetes,locum eum v re traductum existimauerunt: cuius tamen sensus pugnat cum eo quod omnes de sestertiis censuerunt. nam cum illi omnes concordi errore decies
sestertium decem sestertia significare dixerint. Plutarchus, si locus ille non mendosus est, vipntiquitas significare dixit. Ego cum in eo quod tuendu
76쪽
& partibus eius liber I. XXXV i.
A suscepi,pertinaciter haeream: possim fortasse,si alium exitum rei non inueniam,vel in hanc praecipitem defensionem erumpere, ut dicam Plutarchuhominem Graecum in Romanorum consuetudine falli nonnihil potuis. se.Sed cum veritatem tueri alia via possim, temerarium omnino esset,&inscitiae plenum,sutili uti umbone,& e medio sumpto, auctoris tanti eleuata a uctoritate,praesertim cum eius testimonio ut graui & irresutabili v&rus sim insequentibus. Proinde eum Plutarchi locum accurate mihi anxieq; versanti,hoc etiam in mentem venit, posse me &. hoc 'uoque eius dio cto uti ad confirmandum id quod dixeram,& id quod mihi obiici potest,
in meam rem vertere. Primum igitur hoc dico cosentaneu in veritati non
esse,vigintiquinque millia nummum magi ficam donatione a Plutarcho dictam esse, praesertim eius imperatoris qui bonam partem imperii Ro. t neret,& in sitos usus verteret, ut infra ostendemus. Paruam autem esse eam summam interim saltem ex eo liquebit,qudd Martialis puerum amasium centum millibus emptum esse in eo epigrammate scribit,quod supra retulimus. Deinde hoc dico, hunc errorem ex eo inualuisse, quod haec verba quanuis mendosa, veritati tamen magncisere alludunt. Qulo modo enim C testertius duos & semis asses valet, de sestertia singulas duas libras & selibram,ut antea docuimus: sic illud genus tertiusestertii duo millia &quingentos nummos valere posse videbatur. Quare pulchre ratio quadrare videbatur. ut decies sestertium vicenaquina millia valeret. Eso autem cum dixerim eius generis sestertium cetum millia valere, quod alii singula millia valere dixerunt,sed apud Plutarchum tame pro binis millibus & quin entis legi, se enim inquit Sabellicus inuenteda ratio est, & quidem huieoco consentanea, quς hunc isupulum lectori eximere plane posmi. vi autem hoc fiat necesse est accedere in singulas sestertii huius unitates nona-D gintaseptem millia de quingentos num os . hoc vero pulchre fiet si ita apud Plutarchum legamus, Cuidam ex amicis dari iusserat vigintiquinque my- Loo PD. riadas drachmarum.Singulae mIriades,dena millia drachmarum,id est de nariorum valent:quae quinquies & vicies multiplicata, ducenta quinqua ginta millia denariorum faciut.quae summa rurius quater ducta, cum quilibet denari ux quaternos sestertios valeat, mille sestertia essicit id est deciescentena millia sestertium .sca Plutarcho graece scriptum esse aliquado ne dubitarem antequam scilicet Plutarchi historiae aereis formis editae essent, secit mos aliorum Graecorum,ipsiusei Plutarchi,atque ipsa rei veritas, qua
E consertis manibus retentanti mihi,nec mendae librariorum eripere, nec emrores interpretationum possunt .argumento erit ille locus eiusdem Pluta chi in Galba, inae οῦ, ἁδ mi I u μόνον κληρονομν,
Galba Othonem ne in priuato quidem patrimonio succe rem sibi destinasse ut quem sciret & vitae incontinentia luxu. praeditum,& insuper aere alieno mersum ad quinque millia narriadum. Hoc ut recte interpres quin-ruagies decies centena millia colligit, quod quidem ad numerum reddenum attinet: sic ego latine de usitate quingenties sestertium verterem,ita lium.
77쪽
tamen ,ut narriadas nummorum intelli amus: quod genus loquendi asso Fqui nemo recetiorum potuit.quae cauis est ut in libris e Graeco versis alias prorsus summas legamus quam in libris antiquis Latinoram, ut apud Appianum idetidem,& apud Orosium uno in loco mox videbimus:qui cum
supra mille annos fuerit, priscum tamen morem non tenuit. Eum autem morem Graecorum fuisse,ut non per numerum nummorum, nec per sestertia, sed per myriadas drachmarum, omnes summas pecuniae memoriae traderent, duntaxat de Romanis scribentes ex dicendis constabit, cum eorum auctoritatibus utemur. Sed&de hoc more loquendi libro . iii. videbi- Gmus ex Demosthene. Cum autem post primam huius libri editionem l gere mihi historiam graecam eiusdem Plutarchi contigit, recens ex ossicinis Transalpinis publicatam,certam iam fidem habere coepi eius quod coiectura exacta antea collegeram. sic enim eo in loco historiae l*itur,4N
cuidam narriadas quinque & viginti dari iusserat: hoc Romani decies appellant. QEanquam autem per ea quae hactenus dicta sunt satis demonstrasse videri possini,quid sestertium decies a sestertiis decem differat,& ea quae
occurrere poterat dubia distatuisse: iam 4 ut arbitror lectores cum ad nucio cum accurata intentione legendo peruenerint,sdem dictis nostris accomodare no dubitaturi sint,vlteriorem 4 nobis probatione remissuri, quod ad hoc quidem attinet: hanc tamen in me legem ultro serre planeti sancire hoc in opere statui, ut nilquam perfunctus pollicitatione videar, nisi ita omnia perspicua secero,ut negare omnino quisqua ea quae demonstrauero,
citra improbitatem nequeat.Vt hoc autem essicere possim, utar rursus Ciceronis auctoritate,qui in Actione. iii. in Verrem, cum multa Verri furta obiecisset per totam eam orationem, ad extremum velut summam criminum exaggerans,unius tantum oppidi furta ac paucorum mensium colli- Igere statuit,ut de uniuersis pecuniis per iniuriam ablatis documentum c5iecturam j daret. A it igitur se publicanoru tabulas conquisitas obfgnasse,& ad iudicium illud Verris attulisse, ut ex perscriptis sub nomine Praetoris nauium commeatibus, constare iudicibus ratio posset earum mercium quas Verres tunc Siciliae Praetor in Italiam deportandas curasset. Eius igi- Loe Ver- tur haec verba sunt circa finem orationis, Cum haec paucorum mensiu ra- libellis sit,facite vi vobis triennii totius veniat in mentem .sc c5tendo, ex his paruis libellis apud unum magistrum societatis repertis, vos
iam coniectura assequi posse cuiusmodi praedo ille in illa prouincia sui cisi Κmultas cupiditates,quam varias, quam infinitas habuerit: quantam pecuniam non solum numeratam, verum etiam in huiuscemodi rebus positam consecerit,quq vobis alio loco planius explicabuntur. nunc hoc attendite:
His exportationibus quae recitatae sunt,scribit sestertia .lx. socios perdidisse ex vicesima portorii Syracusis. Pauculis igitur mensibus,ut hi pusilli & co- tempti libelli indicant,surta Praetoris quae essent sestertium duodecies, ex uno oppido solo exportata sunt. Nego quequam esse acu tu ac perspica cem lectorem,qui post haec verba Ciceronis au bitare potuerit de eo quod adstruimus
78쪽
& partibus eius liber I. XXXV 11
Α adstruimus. quod ut omnibus etiam crassioris Mineruae lectoribus planusat,paucis verbis rem explicabo. Cum enim affirmet Cicero societate publicanorum ex vicesima portorii sexaginta sestertia,id est sexaginta nummorum millia, ideo perdidisse,qudd Verres immunes merces tanqua praetorias nec tamen improfessas transportabat,& ex eo colligat furtivas me
ces ad sestertium duodecies ex uno oppido abstulisse: certo iam certius habeo sestertium duodecies mille ac ducenta sestertia fgnificare. si enim sexagenarium vicenario multiplicaueris,mille& duceta fient in summa. at-B qui Cicero furtorum summam a portorio vicesimae probare facile potuit. Si ergo vicesima pars sestertii duodecies, sexaginta sestertia esse ab eo dicitur, necessarid sestertium duodecies,mille ac ducenta sestertia eodem auctore erit. Hoc etiam post Ciceronem Martialis libro primo Epigrammatum docere his verbis potuit, Si dederint superi decies mihi millia centum, Dicebas nondum Scaevola factus eques: Qualiter o vivam, quam large,quamque beatet Riserunt faciles & tribuere dei. C In ius o fallax atque inficiator eamus, Aut uiue,aut decies Scaevola redde deis.
Sic enim & ipse & alii poetae loqui solent sine adiectione sestertii: ut idem
ad Calenum, Non plenum modo vicies habebas, Sed tam prodigus atque liberalis,
Et tam lautus eras Calene,ut omnes Optarent tibi centies amici. .
Vbique enim sestertium subint iligendum. Et in tertio, D Empta domus fuerat tibi Tongiliane ducentis,
Abstulit hane nimium casus in urbe frequens. Collatum est decies: rogo,non potes ipse videri Incendisse tuam Tongiliane domum Nec poetas modo decies absolute, sed etiam prosa oratione loquentes solito, esse dicere Plutarchus in loco supradicto docet, ἐώ -aον - , M.,x R., i Πν. Docebunt & auctoritates priscae quae a nobis sparsim in sequetibus citandae sunt. Verum Martialis aperte docet decies sestertium maiore mututo pecuniam esse sestertiis ducentis : quo in loco Calderinus non ducenta E sestertia,sed ducentos nummos ridiculo errore intellexit. sic enim ducenta absolute dicuntur a Martiale,ut a Iuvenale quadringenta in i . Satyra, - Sed quinque tabernae Quadringenta parant id est centum Equestrem. Et in quartadecima,
Sume duos equites,nc tertia quadringenta.
Oratores plerunque adiiciunt sestertium. Rursus Martialis, Dederas Apiti bis trecenties ventri, Sed adhuc 1ii pererat centies tibi laxum.
Quo in loco Calderinus, Apitius linquit; habebat septingenta millia: sesc
79쪽
tertium .copendiosa locutio. Μos io
consumpserat luxu :& cum adhuc centum superessent, veritus ne non pos Fset explere gulam ea pecunia, venenum bibit. Centies ille pro centum millibus intellexit, centuplicato scilicet ut alii omnesὶ falsus. Martialis enim centies centena millia intellexit,id est centies sestertiu. Oreus est enim apud antiquos ille loquendi modus ex conarendio sermonis. Nam cum primu dicerent centies centena millia sestertium nummum, pollea usus obtinuit, ut compendiose centies sestertium dicerent: quem loquendi modum no- nulli recentioris memoriae scriptores non percipietes, centies talentu protulerunt,quasi sestertium rectus aut accusandi casus sit,& non potius geni- Glitius. Poetae aut e &alii interdum scriptores compendiu illus iterum contrahentes, non centies sestertium, sed centies tantum dicunt, ut in exemplis
suprascriptis, subintelligi voletes centena millia sestertium:vt in illo Martialis Epigrammate in secundo libro, Illa diues mortua est Secundilla, Centena decies quae tibi dedit dotis.
Decies enim centena millia intelligendum: ut apud Iuvenalem, - Et ritu decies centena dabuntur Antiquo Quam magnam esse pecunia ex Horatio in primo Sermonu intelligimus, H- Decies centena dedisses Huic parco,paucis contento,quinque diebus Nil erat in loculis Asconius quodam in loco Luscius notus Centurio S3llanus, diues e viatioria factus, nam amplius centies possederat. Caeterum ex obseruatione antiquorum didici,nunciuam infra denarrium numerum sic esse eos locutos, ut dicerent septies vel octies vel novies sestertium: sed intra denarium per millia vel sestertia loqui solitos. Cicero libro primo Epist.ad Atticum, Lucio Cincio sestertia nongenta pro signis Megaricis,ut tu ad me scripse- Iras, curaui. Et pro Cluentio, Initio perna Unam pecuniam poposcit, post ad id peruenit quod confici potuit, de sestertia sexcenta quadraginta millia deserti ad se domum iussit. Idem,Sedecim dico Iudices, ut Oppianicus absolueretur,corrumpendos suisse: ad Staienum sexcenta & quadraginta millia nummum esse delata. Et ad Rullam scribens in quinto Epist. Nam de sestertiis nongentis millibus certe ita relatum est, ut tu siue frater tuus reserri voluit. Supra decem per adverbium de genitiuu antiqui sere locuti sunt,ut in exemplis omnibus superius adnotatis. Non me latet apud Plinium lib. xxxvi.ad sestertia mille legi,& sestertiis mille ducetis: sed vetusta lectio no adstipulatur impressis libris. Tranq. in Caes Seruiliam Bruti matrem ante alias dilexit, cui do proximo suo Cosulatu sexagies sestertiu margaritam mercatus est. Sic Pli. lib.ix. de Lollio, Vt neptis eius quadringeties
1estertium operta spectaretur ad lucernas. In quibitinam tamen exemplaribus sestertio legitur. Tranq. in Caligula: Nota res est, Aponio Saturnino inter subsellia dormitante, monitum praeconem ne praetorium virum crebro capitis motu nutantem sibi, pretieriret:nec dicendi finem factum,quo- ad. xiii. gladiatores sestertium nonagies ignoranti addicerentur. QEo i
80쪽
dc partibus eius liber I. XXXV 111.
A men in loco non dicendi sed licendi lego cotra fidem exemplarium, id est licitandi in auctione. Verum sestertium in superioribus exemplis gignendi casu dicitur, ut apud Cic. in Verrem aet. prima: Cognosceret ex me populus Ro. quid sit quod iudiciis ad Senatorium ordinem transsatis, sublat rue populi Romani in unumqucque nostrum potestate, Quintus Cali- ius damnatus dixerit, minoris sestertium tricies pr torium hominem honeste non posse damnari. Quae verba licet notis scripta sint in libris impressis, Asconius tamen ita legit. In quo more loquendi ut supra dixi) aliquid B subaudiendum facile intelligitnus, ut sit integrum, hominem praetorium
damnari minoris tricies centenis millibus sestertium.& quoad. xiii. gladia tores nonagies centenis millibus sestertium addiceretur Saturnino dormi tanti. Sestertium enim per syncopam pro sestertiorii dicitur, ut auctor est Cicer. in Oratore perfecto. Frequetius tamen per ablatiuum legitur,ut Tacitus lib.xvi.Cladem Lugdunensem quadragies sestertio solatus est prin- Sintilio. ceps,ut amissa urbi monerent. Plinius ad Cal isium lib. iii. Epist. Vt scias quanti videantur posse emi sestertio tricies: .non quia non aliquado quinquagies fuerint: vertim ex hac poenina colonorum , & temporis iniqui- C tate ut redditus agrorum, sic etiam precium retro abiit. Tricies sestertio pro tricies centenis millibus dixit Plinius: tametsi vir alioquin & doctus &diligens,opinione inueterata omnium enarratorum ductus, triginta millibus id verbii interpretatus est.Valerius lib. ix.de Cneo Domitio & L. Crasso loquens, Quem cum continuo Crassus quanti ipse domum suam aestimaret,interrogaret,atq ut respondit se messestertio: c o ergo eam inquit minoris fore aestimas, sit decem arbusculas inde succideror Ipse tricies
sestertio, inquit Domitius. Apud Ciceronem in Philip .ii. sestertii in geniti- Sestinis. uo legitur,Syngrapha sestertii centies per legatos viros bonos, sed timidos D & imperitos facta in gynaeceo. Sic apud Tacitum lib.xii. Fixum est aere publico Senatusconsultum quo libertinus sestertii ter millies posses r,antiquae parsimoniae laudibus cumulabatur.Idem, Eodem oratore Bononiensi Coloniae igni haustae subuentum est centies sestertii largitione. In Tranquil semel omnino legi,ubi in Τ3berio sc inquit, Publice munificentiambis omnino exhibuit, proposito millies sestertio gratuito in trienti tempus. Illud apud Tacitum aut mendosum est,aut inseres, Bis & vicies mille ses. τ G.lo. tertium donationibus Nero effuderat. Millies enim lego,non mille. Liuius poetarum more absolute dixit libro octauo de bello Maced . In L. sinquit) Liuilio. E Scipione malim equidem mendum quam mendacium scriptoris esse in summa auri atque argenti, & potius quadragies quam ducenties quadragies litem aestimatam, eo magis,qud diatae summae rationem etiam ab ipso requisitam P. Scipione in Senatu tradunt,librum s rationis eius cum L. - trem afferre iussisset,inspectante Senatu suis ipsum manibus compressisse, indignatum quod cum bis millies in aerarium retulisset, quadragies ratio ab se posceretur.vbi tamen non compressisse,sed concerpsisse lego. Sic Cicero in frumentaria, Sic per triennium ad hanc frumenti emptionem centies de tricies erogatum est. Illud Plinii ad Calvisium in quinto Epist. An punitio.