장음표시 사용
401쪽
dum nullam temporariae lucis habere existimetur: prudentissimus autem Equisque,ac sui amantissimus, ita minacibus edictis obtemperet, ut non nisi v cordes homines, aut lucis taedio capti, in staudem quoquo modo capi - 'py talem incidant: a qui fieri posse dicemus ut tot Christianet legis capita ho- Ch ist ζε, mines sanae mentis pro nihilo pene ducanit Quippe cum humanae leges, p ψ quidem aliquid vetent, minaces tantummodo esse soleant siquiis cus dolo malo admissum sit: lex charitatis & innocentiae, qua nemo non aequali sorte tenetur, non minis modo horrendis,& inauditis antea,sed etiapraemii & oper precii centuplicata pollicitatione, atque aded sexcentupli-Gcata sancta est: & nihilo secius mens humana spiritalibus auribus capta,pollicitationes iuxta atque interminationes diro stupore publice priuatim stransmittit.Videlicet sc natura comparatum est ob capitale principum parentum admissum vi cordatissimi ad sensu percepta mortales, ad intelligibilia, atque in spe aut expectatione posita, excordibus similes sint. Quod futurum prouidens vates deo plenus, in funebri carmine, quas threnodias vocant, quia funere elatam ecclesae maiestatem in uniuersum queribunda voce cecinit, tum sigillatim animae cuiusque Christiano sacra meto initi tae,huiuscemodi mulctam lamentatus est. Ait enim ecclesiam,vel animam Hhumanam,quae quondam diuinae disciplinae tenax, templum domini dices n. ἡ, b tur,&scamnum pedum eius quippe cuius mores & instituta e vestigio iodoracti sequebatur)obrepete sensim rerum caducarum desiderio, ' de caelo ita effedetractam, ut quae prius in rerum aeternarum contemplatione caelesti vita gloria exin praesumpta,inter superos agere videbatur,de in imaginaria diuinitatis intela. tiari Ε'. -cquiescere,nunc caelo delapsam, in caligine multiplici erraticorulo esse di- a ctuum esse mersam,propemodum ut dominus in obliuionem sui san- - η rqμ ctuarii venisse videatur: ac ne id quidem modo,sed etiam regnum bierase
ubi an- chicum, & principatus eius ais ordines mirifice distinctos descriptosque I
xv Hiς δμ euertisse,aut certe ipsa contaminasse:eorum etiam castella ac propugnacu-cipiat, la disturbasse, cornu principatus c5 Degisse,& brachium suum quod prius μ' β ei porrigebat ad hostem propulsandii, retrorsus reduxisse, postrem ὀ in eo. omnia vasta igni fiammis. reddidisse. Quibus verbis mystice exau- ό ditis,quid aliud quam Christum intelligimus, ut ecclesiae, ita animae sacris
Ha. sta' in suis initiatae sponsum,insensum eidem sponsae, ex contubernio ipsam suo anum 'μ' depulisse,id est ex innocentiae & sanctitatis statu, atque adeo ex editissimo h reum. tmoriae gradu ignominiose deiecisse,quasi stupri comperta mi atque earn re colem- ob rem illico factum esse,ut hostiles copiae peruigiles excubias agetes, ecqe ΚΓ i. ', vel animae praesidia satellitio diuino vacua nactae, pro arbitrio suo irru- renatu rς perent,& praesidiaria manu in potestatem redacta,arce etiam religionis potirentur,vel animi principat ut Ita quum principes ordines hierarchiae,&per suspi- mentis atque intellectus humani principatum , aduersarii humanae naturae ιζ. itit, potentatus velut in deditionem acceperint, a quibus nunc res summa vel me sto I- ecclesiae vel animae magna ex parte regitur,quum subeunte rerum fluxarsi
V amore,pietas & ratio depulsi ,rerum perdiderint habenas:quid superest, ni-licti itis. si ut ambitione & cupiditate dc libidine omnia utrobis ardere videanturi .
402쪽
Λ Quat ob res Threnodus ille vates lamentabili carmine dolorem suum te- ,
statur, ' multiplici tropo orationis inculcatum. Dolet enim atque moeret plextro
ipse salutem conisi oratam generis humani sibi videri, ob fractam ab clero huius aetatis tesseram ut ita dicam hospitii atque amicitiae,inter diuinam multiplici pridem humanamque naturam in ara cruciata Christi sanguine ' consa irratae,unde adoream aeternam sperare mortalibus, & in caelestium collegiti si ea, & ro
optari licebat, si iure gentium stetissent quod Christus promulgarat. Ecquis est autem obsecro, qui si statum ecclesiς, motum,flexum, habitum, aD omnes maBisectiones denique corporis &animi,& ' sessiones ipsas aestimet,quales no pridem vidimus,ullam rationem haberi oraculorum, aut omnino sacroru b Tisio monumentorum iudiceti quasi vero non monodias veras in funus anima- zm Ν' ruin entheus ille vates,sed plane naenias effatus sit. Non pontificiam iuris- piis M'. vi dictionem ita degenerasse cernimus ex charitate prisca, ut ubi aequi boni. 5: benignitatis sinus solebat esse, ibi litium ossicina capturarum ij impro- tertii amici biorum nunc esse videaturr Inde illa ' formularum aucupia,&rituu pontificiorum cautiones ad circuscribendam familiam domini concinnatae. Inde mulctarum compendia praesulibus enata, acceptorum paginas lucu- N spi ii C lenter augentia. Indidem sacrilegae nundinet earum rerum qu in commer- a o, iacio humano sine piaculo esse non possunt. Mitto nunc tesseras non mo-dd veniales sed etiam venales,impunitatem scelerum & solutionem sacrarum legum sordida benignitate largietes. Itaque si crosanctos canones in res hospitalioribus annis factos, ut iis velut regulis vita clericorum dirigeretur,& velut quos M., patrum praescriptis posteri sorinarentur, iam in amusseis plumbeas euasisse is prebe
quis non videliquales olim fuisse canones Lesbi ς structuret tradit Aristote Isb. uales. Nam ut canones plumbei & molles non structuram operum tenore ae- renunciare
qua bili dirigunt,sed ex structorum commodo & libidine flexiles,structurae
D accommodantur: sic φ canones pontificii ex usu ecclesiet antistitum flexibi- g bant,les plumbei de cerei facti sunt, ut ladiu instituta maiorum & sanctiones p5- stificiae non moribus regendis usui esse,sed propemodum dixerim largenta- trahere aeriae factitandae auctoritatem accommodare videantur. Quotus enim quisque qui gratias factas annalium legum,& collidentium inter se sacerdotio- ficio inter rum aestimarit,vacationes istas legum, & non solutiones vocarit 3 nec istos non una aut altera lege aut munere, digna aliqua de causa, sed plane sacra- duelli,quo
mento solutos esse contenderiti Haec cum finium Christianorum luculentit dispendiis expiata saepe sciamus fuisse historiarum testimonio, numine bantur ad E non obscure iram suam in suos distringente: mirum est sane, atque utinam non diru,qudd sacrosancti potentatus solutos se esse omni lege confidunt, ira veiba, propterea quod institutis pontificiis principes sacris inaugurati, e caelo iura petunt ne de maioribus quidem sceleribus capitis causam dicentes. Miseri fidat. cum ipsi quidem,si apud '' supremum disceptatorem mitiore transigi conditione censent scelesti & deplorati,si illic omnino non disceptati sperant. d Ei se
fore ipsas. sessio vocabulum est allusionε liabens ad concilia linius aetatis.speciosiora scilicet quam religiosiora. e FO mu Iarum aucupia.Rescripta cancellariae Romanae hie significari putem. f Tesse, veniales sunt θngraphκ indulge tiarum. g Taxantur fortasse pontificii iuris libri eaptionum pleni, Sextus liber, Clememinus. ii supremo disceptator est extremus de summus iudex Cluistus.
403쪽
tiuae linmanae insensissimos , de assiduoscaptatores 3creis de da
se ausimos. Alastores enim sani
de ordi nates signi seruar, qvi pro rebus male gestis puniri a regibus sine piaculo ne
riu pyrum hic signifi care puto summi apicis ambita, re pervicace petitio nE cs certa spe potia di.'d Calix erroris hic fignificare videt opi nionE pti nacE Itali
a pernicie regni pse quenda u. e Ps5 me dic deoruesti unde Paeonia manus inceria 5e auxilii prssentarii dicta
Qui si aliquado recordari possent diuino tribunali apparere toruum illud satellitium Minois & Rhadamanthi poenas,surias, criniaJas& alastoras,
eas ipsas animas captantes, quas in reatum impulerunt: certe quavis animo excaecati de vaecoraes,tamen toto corpore cohorrescerent. Solenne tamen
regibus Franciae sere Lait rerum suarum summam iis hominibus credere, quorum secus vel consulta vel admissa ipsi vindicare nequeant. Nostra aetas vidit unum in rerum actu summo liberooe praefectum,qui a vinea domini procul agens,rationes imperii nostri ex sententia animi sui perputabat, inscite aut incommode circuncidens: in quo actu aulicum omnemi' Gnisterium ei subseruiebat. Hic vir quide haud improbus fuit, animi Φ haud degeneris, sed regendis fatis intentus, ' anginarium pyrum vorauit: unde Franci propemodum strangulati, ne queri quide aut expostulare sunt ausi, quoad inter aulicos simul de vivos agere ille desiit: qui etiam ipse cum in opulento fastu sese ingurgitauisset, haustum inde ' calicem erroris patriae exitiabilis, nonnullis suorum amicorum successorum a propinauit: cuius utinam manibus omnium si supradictorum summus ille iudex secus admissorum gratiam ad extremia fecerit. Sedenim squod dicere coeteramus status ciuitatis orthodoxae e sede seueritatis & disciplinae conuulsus, manu Hquandam ' Paeoniam poscit,ut apte & placidὰ in eam reponatur, luxata. ecclesiae membra in artus suos aliquando redeant: sic fiet ut principes ecclesiae non auro ob Io, non argentea supellectili, non opimis obuentionibus,non numerotis titulis opum suarum magnitudinem metiantur, quae gazas regum prouocare, non diuitias priscorum antistitum aemulari videntur,sed bonis interioris hominis,sed copia doctrinae, sed iis animae Christo desponsae dotibus,quae in cordis scriniolis tanquam in gazophylaciis mystici fani conduntur. Etenim qui ad superos viam non modo anectare, sed etiam aliis sternere munir ue volunt existimari, quique id omni titulo o- Inamque sunctione munerum suorum profitenturiit Christum diuinitatis emissarium, ac salutis humanae sponsioni' magnificae sequestrem, neces se est ut sequantur,qui eam viam primus secuit & aperuit: de sequantur,si non euestigio ut maioria illi gentium pontifices olim feceriit, at certe prospectu quam longissimo, modd ne obliquo, aut etia diuersissimo. Haec via
vox Chii m asseclas episcopos.
cum unica sit una est enim tantum veritas) eam quoquo modo ingrediendum nobis est. nam oc ipse praemonstrator superne delapsus, non modo illac ire sed etiam venire eos iussit, quos in numeros aeternos delectus sui rotulit. Nunc vero cum ab hac via principes nostri orbis ordines profani iuxta atque initiati diuersissime expatientur,quid inde sequatur, nemo pr tereos non videt: qui & oculis & auribus capti sunt, nec oraculorum praedi cta,nec concionatorum monita exaudientes. Quae malum autem insania
est hanc errori publico indiligere patientianar Ego ne ut credam fidem eos bonam agnoscere, qui sub exuuiis domini nos ri, aram de sacra tenentes,&ipsum denique dominum exosculantes, eiusdem ipsus placita & instituta floccipendant, eisque e diametro opposita pugnantias amplectantur Assectae & comites Christi dum inter homines agebat, quibus ille decedes e prouincia,
404쪽
A e prouincia,velut compertae fidei ministris prouincias detulit, quoad in illis fuerunt nauicula iam solicitam factitantes, de procellis agitati, nihil sui habuisse,nihil unquam sibi possedisse traduntur. Istos autem qui illorum prouinciis successerunt, eadem cum illis potestate praeditos id quod ipsi gloriabunde praedicant proh superi,non pudet argentariam facere,opulentianas redundantem omni ope vendicare& cumulare. At ab huiuscemodi bonorum possessione illi interdiuos relati eorum ipserum auctores cupide se abdicabant,disciplinam ipsi parentis sapientiae & veritatis consertis 'B, ut aiunt)digitis retinentes. Ecciuid autem esse abhorrentius, & magis disi sentiens ab innocentia de simplicitate discipulorum Christi potest, quam
sacerdotem ad altare sacra facere,& interim comitatu eius stricatum, comptulum, calamistratum,versicoloribus insignem, machaera succinctum,autera manu capulo serri subnixum, altera accipitrem gestatem, samstuarium dominicum stipare,&oberrare mensae ncri summoto clerico ministerio, gesticulatione gaudentem proterua de profanat At huiuscemodi spectaculi indignitatem oculis saepe detortis exorbere obmurmurates cogimur. Itaque eo iam indignitatis atque insolentiae ventum esse populus vociferatur, C ut quos hieronomos esse decebat, hoc est sacrae disciplinae de institutionis Hierono magistros de exactores,auctores ipsi fuerint distatuendae atque explodendae continentiae.Vnum eius rei remedium praesentissimum esse certum est, si in constitu eda aliquado re clerica de ecclesiastica, opimorum reddituum circvfluentia ad certum quendam modum decentem4 circuncidatur, pro captu de dignatione cuiusque, ' isonomia quadam decenti & commoda lango interuallo relata,ad rationem geometricam, qua ius optimatum regitur. Haec enim sentina degravans exhaurienda est omnino primo quo se ij
tempore,ne sacrosancta nauis pestim eat tandem, coorta quadam tempe- b Chomo
state maiore. Hoc autem Leonem decimum pontificum verticem,& sym- gphoniacorum domini v chorostate,praestare,cum moribus eius de doctri- α hii Pnae, tum vero auspiciis initi ab eo pontificatus conuenit: ut de ipse & amplissimus purpuratorum patrum Senatus,tanquam in naui Apostolica iam e ca v expeditiore sedentes, canere turbae nauti celeusma videantur. Absit
enim,absit inqua, ut quod de Iulio siue iure sue iniuria creditu est superi, laeum & mortalibus fucum factitare cogitasse,&concilii obtentu frustrari bonorum & sapientium expectationem piam,id de eo quoque suspicemur pontifice maximo , qui dissicillimo tempore, de rebus propemodu perdi- PhQm ς EJtis&profligatis, omnium senioru se fagus renunciatus esse dicitur, pr rogatiua tribu doctrinae suffragantium,& indoli magnae spei atque pontifi- pu iciae, idque iis comitiis in quibus nec vitium ulluna obuenisse fama est,nee d'p-ο- ' obnunciationem ullam extitisse, aut intercessionem cuiusquam, quae conspiranti patrum volutati posset quoquo pacto incommodare. O prae- ω biit
gerat in comit is Romanis,ut prima suffragia ferret in errandis magistratibus,dc eam saepe reliqui sequebantur assentietes ei. e obnuntiare dicebamur augures quando aliquid se vidisse malum ae scaeuum.id in finimum renunciabat, ob id quemni dissoluebantur comitia. Ac haee obnunciatio vitiabat creationε magistratuum.hic aut ε metaphorise ob nunciatio ad stinam transieitur quae creatione Leonis secura est. Intercessio erat tribunoriun,qiuintercedere terant ne comitia haberent .est enim intercessio quam vulgo oppositionem vocant.
405쪽
sentissimam vim numinis, quam suiffragia ineuntes patres sui vocantur ro Fuerendiis mi, hausisse repente crediitur. Verum id praecipue homines tum, sesisti. stupebant, morem tanto interuallo relatum seruandi de caelo: atque id de caelo di eo tempore, quum id minime futum quiuis existimaret. Adde quod eius . ..... cuiusquam, pontificii iuris constitutio, qui literarum studium quod qua obsese iamdiu a publica quidem beneficentia per pontificu inscitiam incuriam his,' ' id a stigebat, memorabili in omne aeuum exemplo excitatum ire dictitatur. At-
quod .ii ii qui ego hunc decimia, claris olim rebus actis decumanu fore spero: quan-kώ -'bs, iaOquidem Veteres Omnia decumana,magna esse censuerunt. Is igitur cum Gnunei abii. deo beneuolente labantem sacrosancti ordinis maiestatem confirmabit, de .. iasi' decus ac dignitatem clero populos restituet.Verumenimuero vi ki doe i redeam ad id quod dicere institueram, quum translatitii & pene vulgaresciςς ψ dς priscae aetatis census, ingentes hodie & pene inusitati existimentur, mundo eonsutisi' iam versente ad pauperiem,ego demissi animi & angustae mentis esse arbibus hic tror toto ut dicitur pectore incumbere ad comparandas opes, quum ea ini,horieὸ ae re gloriam aut famam in posterum nemo possit assequi, ac ne voluptatem ci pix ροψ quidem nisi per transennam sentire. Nam ut hians auaritia ingentia lucrata' .h's,' cum summa deuorat voluptate, sic raptim deuoratorum saliua nunquam Hbere ei ira in os recursat: ut cibus etiam suauissimus in ingluuiem trasmissus inexplo,ii sit; ερ bilem,nullo delectat edentem regustatu: quo fit ut auaritiam sere intendi sciam' 'ςς videamus pro portione qu stus. Quare in literata innocetia ut olim, ita ho,butia 4 die,&verioris Voluptatis &solidioris gloriae maius & copiosius argumen ambitioni tum esse censeo. Siquidem homines ingenio mediocri praediti, in sapientia disis' mi inquirenda omnibus vestigiis monumentorum quae maiores reliquerunt. HSed san- quum in dies maiora ea inueniant,atque impressiora, Voluptate quos sentalia da sim fruuntur acriore,etiam si inuentis illis haudquaquam acquiescat: quud ς- rerum humanarum captus implere auidam mentem intelligendi nequeat. Ieadem 4 esst ratio unicuis in memoria ingenii sui atque industriae proden-h Philo- da,qua nulla hodie nec eminentior nec diuturnior potest esse gloria. Au ... . , ris& quaestuariis quid aliud immodici quaestus faciunt, nisi curaru
iarum stu aceruum anxietatum sexaggeranti aded qui magnarum opum congeries. i. j. struunt, malorum quoque sibi & perturbationum ut aiuntliliadas partui iis huma- Eant igitur ν philopluti diuitiarum amore perditi, quos Christus ut Crata infitiata sanos non Christianos limine suo repulit: vitae suae institutum admiretur humana si lubet ut beatum.Studium etiam literarum irrideant ut inane & ieiunum,iaziis, duntaxat non quaestuosum,quae Philologia nuncupatur. Nos enim nobis innitae dc persuasimus, iis incrementorum Madibus quibus multi hodie ad summas .--ἰ- honores summos ungulis sui dicitur omnibus arrepentes euad ut nouita. α ascensum in caelum non arduum esse, ut vulgo dictitatur, seu praecipitem potius,ac deorsum. Mitto qu0d Christus pauperum se vindiecit sera, , & assertorem, diuitum reiectorem frequenti concione professus est. Nonis . N. μ' interpoli humanitate per Christi sacramentum, post eiuratu
mines mi in mundi vies Christi fiunt.& mundo ac fastui seculari amicitiam renunciant, de mancipatu daemonis munituitur.
406쪽
dc partibus eius liber V. CCt.
A mundi fastum in purifica perfusione lustralis eius aquae qua natura humana sibi natalibusque restituitur, alia prorsus studia hominum esse conuenit, quam ut ad temporarium aliquod bonum spectare videantur. Ista non ad normam veritatis, non ad exemplum Christi,non ad canonem vi tae per innocentiam agenda: nunc exigimus: scimus hanc rationem licentia temporum ita explosam esse, ut aures iam non habeamus ferendae verita ti. Vt omnia haec transmittam: nonne etiam sensus humani iudicio longe videntur aberrare,qui titulosis nominibus aucti,& nomenculatura vel ho-B norum vel sacerdotiorum vel praediorum seroces, quasi his cothurnis tunae in viros praegrandes euaserint, pusilli tamen este quasis ridiculi gratia latores vulgo intelliguntur, utpote qui nullis aut paucis bonis suis atque animi locupletes esse noscantur Atqui hoc sere huius aetatis fert conditio in Francia praecipue, ut homines singulari ignorantia praediti, saepe etiam ingenti luxu perditi, summis ac multis honoribus praediti sint. Nam & illi
ipsi si aut oculis aut mente quoquo modo cernere germanam huius vitae beatitudinem possent, verasque diuitias,haud dubie suam sortem deflerent ut inopem de egentem. Cuius rei inter prudenteis compertae & consesse, C auctorem tamen laudabo tum scriptorum omnium opiniosissimum, tum rerum humanarum aestimatorem callentissimum. Nam ut Tiresias olim
Thebanus, qui utruque humanitatis sexum vicissim habuisse traditur, ido neus iudex esse visus est apud quem Iupiter de Iuno disceptarent utrius se xus maior esset voluptas: sic Solomon, qui ditiissimus idem sapientissi ritusque suisse elogii sacri auctoritate creditur, unus est ut opinori omnium qui hoc possit rectissime iudicare, &in cuius sententiam pedibus omnes ire debeamus. At is in eo libro qui auctore incerto ut multi opinanturi inscribitur Sapientis sapientia Solomonis, ita de sapientia loquens cap. lud D opinor septimo inducitur, Antiquiorem eam sceptris habui, ac solio rogio:& diuitias nihil esse duxi cum ea comparatas. Et rursus,Vencre autem mihi bona omnia una cum illa, & innumerabilis opulentia in manibus eius. sic enim verti debuit ille locus: etiam si honestas pro opulentia eo irrloco & alibi in eodem libro saepenumero legatur. magis mirum est totum eum librum admirabili ac recondita doctrina plenum, ab ignaro interprete versum esse.quo apparet quantam ignominiam irrogarint divo Hiero nymo ii qui eam traductionem eius esse asserunt. Ignorantiae autem in terpretis omnino hoc tempore, hac literarum claritate, hoc pontifice non E serendς unum aut alterum dare specimen satis erit. Primum in eodem ca
rat. Dedit inquit mihi deus ut scirem solstitiorum vicissitudines,& mutationes temporum,annorum orbes,& stellarum situs. In ea autem editione quam ignari literarum graecarum sacrosanctam esse contendunt, ut iure recepto comprobatam ita legitur, Vicissitudinum permutationes,& consummationes temporum ,& morum mutationes, diuisiones temporum,
&anni cursus,&stellaru in dispositiones. Ex quibus verbis nullus sensus
hie pro in nocetiae αpuritati primς restitui dieiiun est. Solomon. Interpretis lib. Sapien
407쪽
cohaerens elici potest. quid enim morum mutationi cum temporum con- psummationer is autem non percipit interpretem praeter absurdam interpretationem, & caesurarum confusionem, etiam aequi uocatione d
ceptum in verbo tropon, quod sola accentus distinctione solstitiorum &morum significati Apud Origenem τ .homilia in Leuiticum,quae ab Hi
ronymo versa esse dicitur, ita legitur, Permutationum vicissitudines, &conuersiones temporum,anni circulos,& stellarum dispositiones. Sequitur in eadem editione: Vim ventorum, & cogitationes hominum, γαμουρ quod ego sermocinationes vertissem, hoc est disputandi ra- Gtiones . . d illud quale est capite secundo, ubi Epicureorum sententia reprehenditur, qui interitum animae cum corpore asserebant: in qua sententia Plinius secundus fuit. zm lacn taxuti, ini μώ ται m
ἐμίν,οῦ Mer ἔχω τέπρο-ου σῆι-,id est, quia temere geniti sumus,& posthac erimus velut non existentes: quoniam sumus est spiritus in naribus nostris,& modica scintilla in motu cordis nostri, 'qua extin ista corpus euadet in cinerem. Interpres noster vel ignorantia, vel supina emendandi exemplaris inertia lapsus,ita transtulit,& eum secuti sacri interpre-sItes ita legunt: oniam sumus afflatus est in naribus nostris, & sermo scintillae ad commouendum cor nostrum, quia extinctus cinis erit corpus. vi delicet quasi non ἱλID: ire ρ,sed . λι,st,auctor libri scripsisset. Illud non minus ridiculum capite duodecimo, Devoratores sanguinis,& auctores parentes animarum inauxiliatarum perdere volu rsti. Vbi auctores pro ol
truncatores versum est ignorantia linguae ita αυιέω ν άων aut obtrucatores animarum destitutarum perdere voluisti. Hoc enim loco αυεί- idem significat quod αηοώρ, licet aliquando auctorein significet. Eodem capite. Tu autem dominator virtutis cum tranquillita- 1 te iudicas,& cum magna reuerentia disponis nos. - λα; ζ νxρώθ. --P- MP. Sic verti vere potuit,Tu potentiae imperitans, ex bono & aequo iudicas,& cu multa indulgentia regis nos. Quis enim unquam epticiam tranquillitatem vertit Haec obiter adnotata sum-ciunt ad id quod nunc agimus. Sed Solomon rursus de sapientia loques capite viii. eiusdem libri, γλ - Α λοῦ GH or, L heris Q ρων -τοῦ. id est, Initiatrix est enim scietiae Dei,& in uentrix operum eius qui locus itide oscitanter ab interprete trafactus est. Proinde si Solomon omnium rerum humanarum diuinarum s intelligentissimus,sapientiam initiatricem scien Atiae dei operumque eius inuestigatricem appellauit, Ac regiam opulentiam prae sapientiae possessione aspernabilem esse dixit,atque etiam cum sapientia omnia bona sibi obuenis te quasi comitatum eius afirmat: quanto magis compendii studium posthabere debemus studio literarum 3 squidelm hoc studium perducere nos ad intelligentiam sapientiae potest. Intelligetia autem admiratione ciere solet, & admiratio desideri u eius in uestigand .at in uestigatio adeptionem parit,&adeptio ut quidam vocant) stultionem ita fiuctux
408쪽
dc partibus eius liber V. CCli.
A ita fructus adeptionis beatos facit, in suprema sorte humani fastigii consti
sutos, quam Democritus Euthymiam vocavit, quasi dicas felicem de re- zmhymiaetam animi constitutionem. cuius hanc summam maxime esse dico, ut res omneis sensiles & caducas altissima mente calcemus, intelligibiles & aeternas semper animo volutemus. Id enim demum est humani sacramenti inia telligentiam tenere, quum animum celsum &sublimem in rerum humanarum aestimatione, demissum &supplicem in aeterni boni postulatione seruamus. Haec illa est humilitas, apud priscos posita ignominiae loco, a B Christo autem auctore manans: cuius propria est illa functio in animo, ut quisque optime sese noscat: quod dictum antiquitas veritatis imprudens, auctori tamen deo consecrandum putauit. De noc animi habitu cum innocentia coniuncto dici illud verim me potest, Ingrediturque solo,& caput inter nubila condit. Sperati porro summi boni atque etiam promissi pignus hic nullum malus habere possumus, quam illam euthymiam, donum haud dubie diuinum, quo vitam illam caelestem quodammodo praesumunt quibus id diuinitus datum est: qui orbis est ex omnibus numeris humanae selicitatis aptus, in C sese semper vergens, id est in bona & sua& animi, non in externa pronus: aliud nec principium nec finem alium quaerens in hoc faecillo quidem, quam in sese diuinitus positum. Haec est in vita humana summi boni me cdulla,quam veluti thesaurum in sacrario sapientiae conditum,tot philosophorum classes omnem lapidem molientes sui est in prouerbioὶ inuenire nequiuerunt. Existimabant enim non ex deo sed ex sese ita aptum sapientem esse, ut in eo plane situm esset an ipse talis esset. Nos autem ex factis
monumentis accepimus arbitrium tantum nostri iuris esse, rectam autem
firmamque animi constitutionem muneris esse diuini , sed ita promiscui, D ut nulli recte atque ordine id petenti negetur. Huius summi boni formam habitumque describens ille sapientum ut ita dicam) Plato,in parabolis ita inquit, Beatus homo qui inuenit sapientiam. Longitudo dierum in dextera eius, de in sinistra illius diuitiae & gloria. Ex quibus verbis patet beatitudinem huius secuti in inuentione sapientiae a prudentibus positam esse.nec immerito. Longitudo enim vitae atque anni vivendi in dextera eius, di in sinistra eiusdem opulentia & gloria. Quibus verbis Solomon fgnificauit sapientiam & bonorum aeternorum conciliatricem esse, quam ipse vitam appellat: & eorum bonorum quibus haec vita censetur quae in sinistra fa-E pientiae eiusdemque dei esse dicuntur,ut auctor est Aretha in Apocalypsim nunc locum enarrans. Αtenim haec de sapientia in conlata sunt apud omneis qui se probatae & verae persuasionis tenaces videri volunt. quis enim negare audeat quae oraculorum instar habenti Sed quq nos hodie studia literarum vocamus nihil ed pertinent. Quid enim literis priscis cum studio sapientiae,quae a Christo genus ducit' Quare sapientiae oracula in rem nostram vertere non possumus:quibus per M andros multiplices secularium scriptorum discendi curriculum auspicantibtis,ad nullam unquam metam labor euasurus est, ac ne ad legitimam quidem aliquam aut frugiferam
ut nihil tinta ad veram philosopluam.
409쪽
Quonam modo philosophi rationediora insti
tuere de beant. Solomon En cIo
scientia in peruenturus: quippe qui numerose aut disertae orationis aucu- ppio sensus omneis accommodates, in luto semper haeremus lectionis illocebrosae & blandientis ex eorum ut arbitror)numero, quos grandiloquus ille vates Ezechiel cap.xxiii. Chaldaeorum pigmentis & Babiloniorum i nociniis nimium captos esse testatur, earum rerum usu animum polluisse vociferans, rebusque diuinis commentandis atque animaduertendis in ptum reddidisse. Quo loco ego ascensores equorum appellatos ab eo esse suspicor,qui eloquentiam vel metricam vel numerosam atque oratoriam, figurisque distinctam,nim topere concupiscunt, oratione prosa & pedestri Gnon contenti sensa mentis & conceptus simpliciter indicare. Huic inertis segnitiae patrocinio atque anthrpopnoret nunc ut obiter respondeam, symbolicum illum concio natorem excitabo, qui cap.vii. concionis suae ita inquit: Lustraui uniuersa animo meo, ut scirem,& considerarem,& quaerere sapientiana & rationem,& ut cognoscerem impietatem stulti ,& errorem imprudentium .vel ut graece legitur, Circuivi ego & cor meum ut cognoscerem & considerarem &quaererem sapientiam & calculum, & ut cognoscerem impii amentiam & molestiam,& erraticum circuitum. Dico
igitur eos qui ad philosophiam hodie studium suum collaturi sunt, sapien ra
tius esse facturos,ii non a rudimentis literarum statim ad eam trafierint, sed velut gnaui ac strenui indagatores, per omnia omnisque disciplinae monumenta sapientiam vestigauerint: non ut ii solent hodie,qui sapientiam qu Pstui habere instituentes, temporis compendia sequuntur doctrinae dispendio,quae numerosissima pars est studentium in omni genere disciplinae. Ut enim aues in locum arduum subvolaturae,non a solo protinus eum locum rectis lineis petunt, sed volatu verticoso eo commodius evadunt & facilius: sic animus humanus ad contemplationem sapientiae melius per cochleam iustae disciplinae scandere de intelligentius potest, quam si proti- Ιnus ab infimo genere doctrinae ad summum senus discendi compendio euaderet, scansi lena disciplinarum seriem transiliens. Hoc modo Solomonen cyclopaediet gyro lustrasse se omnia ingeniorum monumenta signi sticat,ut ego quidem interpretor: nosque hortari videtur,rt per omnia philosophiae secularis de priscae dogmata, vestigia sapientiae siqua sunt ut ce te multa suntὶ colligere non grauemur, ac lucum saltumque opacum de abstrusum in quo ipsa stabulatur magistra, iusta & perpeti indagine accurat ue cingamus. sic fiet ut quum ad studia sanctiora & monumenta si crosancta peruenerimus,&' velut ad cubile veritatis & sapientiae propius K accesserimus, iacentem quidem illam, sed inuolutam,certius agnoscamus. Hac via & ratione cum & commodior est & certior sapientiae indagatio, tum vero quum ad speculandam ipsam ex edito eualeris, uberior est multo constantiorque contemplatio et nec tam facile de gradu intelligentiae & peribasionis certae deiicietur, qui molli ascensu & ans actuoso eua serit, quam is qui recta per arduum assiliit vel arrepsit. Etenim per deum immortalem,quid aut praestantius esse ad doctrinae maiestatem putamus, aut ad compertae veritatis fiduciam firmius & stabilius, quam quum per
410쪽
& partibus eius liber V. CClI1.
A per insina naediaque studia ad culmen speculaminum subuectus sis, nosse vel angustas porticus, in quibus Stoici sessitando & soritas aceruando
aerumnosas contriuerunt aetates: vel excipulas amoenas ab illo versuto ani- 'marum aucupe in hortis concinnatas, in quibus Epicureorum animi omni abstersa religione, voluptate ad extremum vitae deleniti sunt: vel erra ticas & ex patianteis ambulationes Peripateticorum, qui tantam vim diis rendi in nugis consumpserunt: vel denique copiam ubertatemque dicendi in Academia illa a Platone nobilitata, odoranda tantum,non etiam tra
B ctanda aut propius aspicienda veritate prosus anat ut nunc eos omittam qui nihil constituendo,& de omnibus addubitando, annos bonos perdiderui, quasi in Labyrintho philosophiae commentandum esse constituissent. Sed quando harum rerum omnisque priscae doctrinae cognitio, vel oratione prosa vel metrica traditae, sine Latinae linguae peritia comparari non potest, quae etiam ipsa Graecae linguae adiunctione fit longe adna iniculatiori hic discendi cursus certis mansionibus distinctus si necesse est, quarum modum & rationem vel hominum propositum, vel ingenium, vel fortuna temperat. Quare qui hunc orbem doctrinae quodam rectae rationis cir- En clo C cino ita circunscripserit, ut vel augere vel contrahere pro re nata, aut ingenii captu, aut vitae denique instituendae necessitate nouerit: is si intra eum orbem ita includat eloquentiam, 'Per omneis eius partes aequaliter su-sam teneat,quas in corpore sangritim: is demum mihi videbitur ad si
pientiam inuestigandam uberrimum quoddam viaticum atque etiam amplis limum attulisse. Neque nunc de eloquentia illa mirifica loquor rerum Eloquen omnium tractandarum arbitra,quam susiorem esse amplioremque volunt
quam ut ulla circuncurrente linea praestitui aut definiri possit. Hoc ego instru mentum philosophiae ex opibus sui ita dicam) Chaldaeorum atque D Aegyptiorum coactunt, praestantius esse arbitror ad vitam hanc etiam per voluptatem honestam quidem & probabilem transgendam, quam diui
tiarum cumulos qualibet opulentos, non Stoicis ipsos ' consectariis, sed , c., , aulicis ut nouimus auctariis aceruatos:adde etiam si placet) & ad futuram ctaria sunt vitam per gloriam illam adipiscendam : quae mortuorum apud posteros sin ..in' memoriam in perpetuum renouat, cum in manibus hominum libri eorum quasi per semper versentur vi uanis, id est ingeniorum morumque simulacra tem pore non peritura. Contra autem diuitiae etiam Persicarum aut Lydia- eones '. rum aemulae, quum in vita vel avaris anxiam solicitudinem, vel profusis
E ignominiam, liberalibus etiam interdum stultitiam ab assentatoribus pa- q'IT 3 riant:quid post mortem conserunt,nisi si squod rarum est) in pias largitiones erogationesque misericordiae exhauriantur Omnium ut opinor diui- babibis tu, Croesi de Midae nomina multo decantatissima sueret: at ille calamita- ι te & summo atque ignominioso vitae discrimine magis quam diuitiis in- s euilon. claruit: hic auribus asininis non aureis in senibus innotuit. Ex eo enim in Ro partium argumenti deinceps illatamim.Argumentatio est raptiosa minutatim gradatimque id quod vult eaiciens per interrogationes: quaret Graecis sorites quasi acerualis ves eoaeeruata dicitur ad quod hic auctor alludit in verbo aemiatos.