장음표시 사용
411쪽
prouerbium venit,quod inultos: otacustas, id est auricularios de ei nissa- Fci, & Mia haberet,rum Orum captatores,& sermonum delatores, cuiusmodi h das ora u- bere solent principes mali qui stimulante conscientia securi esse nequeunt. p, ii uini Pythius Bitnynius longo ditissimus hominum priuatorum fuisse memollirnius, ratur, de quo tu perius diximus: is tamen munificetia inusitata magis quam DF opibus celebratus est, qui platanum auream vitemque illam insisnem Dario Regi donauit: Xerxis copias, id est supra decies centena millia hominum epulo suscepit,&insuper frumentum &stipendi una exercitui quinque mensium pollicitus est, ut maximo ex quinque filiis vacationem thili- Gliae impetraret. Ob quam pollulationem a Xerxe indignante hac poena barbarica mulctatus est, filium ut suum occisum in duas partes dissectum aspiceret, cum inter ambas corporis partes ab utraque viae parte disiectas exercitus pertransiret:qua calamitate maxime Pythius fortas lenobilitatus
est. Qui igitur seri potest ut diuitiae felices in hac vita possessores sui faciant, aut nobiles in posterum 3Mihi quidem diuitiae nihil aliud qu4m tra
ti Cho e gicum choragium videntur esse, ad usum temporariae scenae a sortunamrium' est accommodatum. Quid enim esse dicas aliud vitam administrativam,& instenicis nς publico rerum actu positam, quam scenam quandam hominum person FItorum,operam suam & industriam populo ostentantium, ludos vitta dinis fortui- canaledente diuina prouidentiat Hos itur choragio, ' si recte at di ordii in ta, actum quisque suum peragant. s. ecus eueniat, futurum esse ὀico vephorice,ca naale ac damnose cum eis sortuna egisse videatur, quae ut choragus tem nota is, rarius S praeposterus, eam ipsis periis nam imposuit, vel impegit potius, suppedit - cui serendae non erant. Eorum igitur qui honestiores personas gerunt,cum plurimos in actu suo conturbare videamus ut apposto verbo utari eorum c Hic fi- tandem errata nedum reliqua menta praestent necesse est ii velut sortunae
ac temeritatis' ministri, qui nulla publicae charitatis ratione ducti, quum a eos promouerent, ' fide sua etiam ipsos esse iusserunt. Sic enim seri r tio supremi ac post humi ratiocinii, etiam si iure moribus constituto me biode- fide eorum esse non solent apud homines. Tandem autem appello non Q 4acis, seculum Vnum dc alterum, sed lustrum unum fortasse aut summum tria. Vita enim in potentatu diuturna esse non solet. Tandem igitur ratio cuiusque iunctionis & actus a Christo summo diuinitatis ut ita dicamὶ institore,& generis humani creditore atque etiam sceneratore centesmario re si poscetur. Etiam si Galliae moribus sproh misera populi conditio) omnia atrielium errata, conturbamenta, reliqua,atque secus admissa,& quae cum K in que promi condi praemordent, suffurantur, compilant &interuertunt, i medias lini luunt. Nam quum sint ipsi ad omnia mandata no'. modo expositi, sed etiam dicto audientes, quicquid actores vel vicarii, promi vel suppromi non modo delirarint vel conturbarim, sed etiam quicquid a ciderint, circunciderint, suppilauerint, tametsi respublica ab ipsis actoribus
sponsor ritu fio.verbum est Iurisconsultorum priscorrum. Posthumae rariones seni qme post mortem reddim, tur in ratiocinio diuino. g Mediastini serui sunt qui biu viliora iniusteria per amensis Mactores imperamur, v plebs pullara in Francia. Rura est qAmnia podoid dicitur. Ora tio vn intelligenidum relloquit, vel ornamen
412쪽
& partibus eius liser v. cciiii.
A bus idoneis &locupletibus suum seruare possit, tamen praestare solent. Ets peculium non habent o morem iniquissimum) nexum statim ineunt. φsic magnis reis apud nos licet ν ob noxam plebe dedere, & aliis super alias in pecuniis imperatis succidaneam culpae suae subdere. Expeditius enim id esse visum est,quam aut reos istos cothurnatos,aut eorum fortunas pignera ri qui si crimen fateri aut culpa agnoscere cogerentur,sacra utique ope tanea in vulsus efferretur, quibus nemo non initiatus esse solet eorum qui eo no nutu oculi summa qu que circvagunt, tuique linguis fauere norunt in a
B ticulo, aut diris obstrepere iis quibus collibuit. Quae causa suit ut nonnulli buz:ω
aliquando interreos recepti, patronos potentes inuenerint,a quibus impen η' denti supplicio & penὀ praesenti erepti, ' quaesitores etiam ipsos subinde fortunis euerterunt. O magnam,o beatam, o memorabilem gloriam illius Briaret,qui non modo legibus reos, de populi votis, sed etia Ioui & sum- , ' i 'smae curiς raptim potuit excutere. Ob id credo facinus recte manes eius c5 oculi 3 pQ ditos existimare ilebemus. Is ille fuit cui nullum unquam fortuna praeter οἷ' his , summum & vltimum obsequium negauit,quem inaestorum aerarii natio νο ita, ut deum Aesculanum summa veneratione coluit. Eius enim prisenti DC simo numine seruati sunt non pridem mancipes argentariam factitantium, tores sunt quum ob repentinas quorunda diuitias opulentissima factio inuidia sum- res a m a flagraret. Vt autem luculentius potentiae suae specimen ederet, reis pri- iudiciis p mum ampliatis, mox codicillos veniales nouo exemplo inuito ac frementi principi extu aisse dicitur, atque ita formulam temperasse, ut nec depre- crimi ius p hensi rei crimen agnoscere cogerentur, & iudices rei compertae o conui- ct summi illius Curionis amicos,inter reos in posterum recipere vetaren- aulicorii tur. o velut euerriculo omnium delationum atque animaduersonu, i tantam impunitatis fiduciam feroci hominum generi instaurauit, ut legi-D bus hodie non teneri ea factio existimetur, cui princeps omnia concredi '. dit, i pro qua sponsor semel & probitatis expromissor interuenit petasa- 'ἔi 2 est. tus ille Curio. Iure igitur moribus nostris constituto,n5 modὰ magnis reis sed etia sceleratissimis licet rdes suas in caput populi & in oculos o quasthii . dinum excutere, atque eo amplius seras in plebem immittere, si earum se mitum in cauea sustinere nequeant: quo nullum unquam atrocius scelus poll&quia Nero dicitur excogitasse, nec tamen peregisse. Quid enim est aliud seras in plebem immittere, quam Volones profligatissimos, nullo stipendio sed in A. εfide tantum auctoratos, per rura palanteis,bacchanteis, grassanteis,plebecu-Ε iam tributis exhaustam obterenteis, circumagerer nisi vero eos circu agere non videntur, qui stipedio Daudatis o scelus ter capitale liberu permittunt diripiendi arbitrium. At vero iure perpetui edicti, quo edicto ad summu ωM C, tribunal propediem ius dicetur,noxa caput sequetur.certe ordinu ductores νὴ illo
habentes. g Quo vellit euer. Eu culti cinquit Cicero omni u malitiariun iudicium de dolo malo. o exemplo hic euerriculum delationum dictum. li sordes dicuntur status reorum .antiqui enim rei cri minum sordidam vestem induebant quoad absoluerentur alludit igitur lite ad ambiguam sordiu significatio nem. i Volones sunt milites voluntarii quos vulgo fominipetas vocant,nullo stipendio certo militantes. k Perpetuum edum in lex diuina dc immutabilis in eos qui indignos promouent.
413쪽
Macar 5 id estiora insitit alludit te ad Elγ-
liqui tras ire existi inabant,&beator ut
sulas esse dieebant, ut auctor e Sinaius. h sumum ius est ius diuinum. summu ius etia est ius strictu. hic autε allu fio est ad tranqi significatu.c Ius au Iae morib constitiuu.d Reco ctos auli
bis est Ho ratianum. e In au ctores c.
Gulielmi Budaei de asserui causas reruin male gestarum haud ita pridem dederunt, non modo ad- Ficti sortasse, sed etiam vincti dabuntur stygiis lictoribus, Gordii 4 nodo
constricti,id est eo scelere quod ante dieni extremum soluendum non curauerint. Hi sunt enim ipsi qui noxam luculenta nocuisse noscuntur, quos nunc plebis suspirantis miserescere non subit. qui, si leges valerent in aulicos,actus utique eorum quos potentiae suae ampliandae praeficiunt institores,aut quos transuersi ipsi acti propinquitatis amore promouent,noxis omnibus solutos liberos 3 praestare cogerentur. Nunc quum impune id faciunt, potentiae suae blandiuntur,nec quantu uis in rebus secularibus consi- Gderati, videre hoc mentis oculis hebetibus & noctuinis queunt, versuram se facere ingenti dispendio. Deus enim fortunatis hilaritatem saepe, nse teratis & impiis impunitatem saepissime sceneratur. Hoc est cur gaudeant, cur selicitate & potentia sua fruantur maximi curiones Franciae, quam ob rem sese sortems suam illam splendidam admirentur,& nos ciuili iure viventeis, atque in ordinem redactos, ex edito ipsi loco S legibus inaccei despiciant. Quidni enim sibi placeant, quibus diuinitus datum est ut boni iuxta ac mali meriti homines quos visum sit,in illas ' Macaro insulas eu cent quasi in coloniam suam,quas ipsi beatorum putant sedem ei se perpo II tuam tInsulas istas ego actus primarum &secundarum partium in rerum publicarum administratione esse censeo,in salo & iactatione ambitionis Secupiditatis sitas. Hac enim ratione latum hominum beatores esse possunt, ut Fauonio inconsulti fauoris quos velint vel homines vel familias ex obia curis natalibus in locum illustrem sinuatis velis provehant: contraj quos oderint, aut qui eorum placitis de institutis in comodi esse videantur aquilone quodam transuerse procul ab emporio honorum disiciant, aut mni aura efferentis sese famae suppressa, in vadis destitutos consenescere s-nant:& vero si maior aliqua eos transuersos egerit offensio, insigni aliquo naufragio fortunis omnibus ut euertant. Dictata sunt ista aulicae iurispruridentiae, quam curia illa profitetur,non summo iure,non ex aequo & bono iudicans, sed iure moribus illis constituto, at ciuili aduerio ex dia metro . cuius tamen interpretes sunt maximi curiones & cor pheti, ad quorum mores & placita aulici quidam ' recocti iuris illius consultissimi r sponsa sua temperat. Huius curiae illud esse institutum dicitur, ut de rebus omnibus sacris, profanis bellicis ac pacatis reseratur,de paucis ex c5sibi sententia statuatum ut in 'maximorum curionum non modὼ sententiam, sed etiam nutum ac voluntatem eatur: nec pedibus tantum transeatur,ut olim K
fieri solebat in Romano Senatu, sed & manibus de vultu assensioni atque etia assentationi scite asseruiatur. Illud sane memorabile post aliquot hosce annos contigisse dicunt, ut quum sere omnia decreta per discessionem facta sint de rebus quidem arduis nullum tame per dissensionem aut diuisionem sententiarum factum sit.vsqueadeo vel pedarii in sententiam principutransilire didicerunt vel ipsi potius sententiarum principes censendi ansam
consultis praeciderunt. Quo minus miremur tam claros exitus rerum n
strarum extitisse, quas in superos & mortales mirifice suscepimus. Superi
414쪽
A boni, quam erit illustre, quam splendidum, quam memorabile ad postes tatis opinionem, rebus bene consultis a quibusdam qui sese utriusque ver lices iuris existimari volebant, factum esse,ut liberi parentem, in officiosiim quidem, sed parentem tamen, & gens pietatis amantissima, summam arce
sede imi religionis inuaderent i ob idque piaculum maiestatem clarissimae prouinciae, pristinos spiritus,sublid dei numine decidis te, ut Galli abster Ia praesentis animi crista,lepores esse sibi galeati viderentur,pluse in calcaribus spei quam in ensibus ponereti Equidem haud libens summum in roB rum administratione locum mereri velim, si tantum ipse munus quoquo modo obire possim, ut simile aliquod dedecus aut portetum auspiciis meis accidisse aliquando proderetur. Praestare enim arbitror nomen viri probi ct honesti memoriet prorsus eximi,quam male & incommode posteris in notescere. En propter quod ciuilis vitae tranquillitatem, studiorum amoe-hitatem,& denique vitae aeternae cotemplationem posthabere debeas, ut in
oculis vel auribus unius prouinciae, per theatrum aulicum, cum strepitu a De eon comitii clientu. transuehare,aduersis saepissime h cuneis, gradibus, &o chestra. tametsi ut maxime secundo populo te ostentes, tamen si transeun- potelium.
C tis gloriae spectes celeritatem,hoc quidnam est aliud, quam veluti plausum inanem per transennam mererit Nam ut illud mittam, quod grandi pleruque aetate, quod versatili scena, quod lubrico ac praecipiti fere pro scenio
rodeunt, certe quum alii actores recenti gratia flagrantes subictunt, neces ei in s. e est exacti veteres ut facessant in cuneos aut in ordines, aut inter theatri 'imum inisterium tu miter ut subserviant. At illis de caelo se deturbatis, cons stim tartarus ipse bis patet in praeceps tantum,tendit4 sub umbras, Quantus ad aethereum coeli suspectus Olympum. Etenim quum latine loquentium consuetudo eos olim in coelo esse di- e In isto D ceret,qui omnium ore celebrarentur pret potentia, vel rerum egregie gesta- ' 'ε 'rum gloria:ego quidem tragicos istos reges &temporarios, quum ex fla- in aui ergrantissimae gratiae praecipitio deciderunt,in tantum frigus delabi video,ut
pene exemptos ex memoria credas, e numeri se expunctos hominum nominatorum. Ita si ut in tartarum rigentissimum ruisse videatur, cum ii qui r H lanullo iam famae plausu excipiuntur,latine Egere dicantur. Quanta est autem eorum sublimitas,quanta eorum admiratio, quantus, omnium suspectus quum velut fortuna succollante tolluntur: altero tanto maior est de orsum altitudo, quu ab eadem ipsa destituti, insultatium oculorum coni E ctus sic enim euenire iis assoletin velut quodam fascino exarescere videntur. Tot enim miseros homines oculorum radiis lancinari necesse est, quot in hominum ipsi aspectus obuiam incurrerint,dum quis' ob prςteritam ob sci uantiam non liberam sed obnoxiam, poenas sibi deberi insoletiae putat.
Sed fateamur sane, ut sunt humana, eos esse felices:tantummodo hoc exi gamus,ut actus ipsi suos recte ac decore peragant,& quisque eorum videat quid sui si muneris, quam personam sustineat, quantum ab ea oneretur. Nunc autem cum ita mores inclinatos esse videamus,partim ut ambitio &cupiditas, partim dissoluta disciplina grauitatem & nonestatem e medio
415쪽
sustulerint quis eos felices existimare possit rNam quomodo non miser si Fa In eo. se potest,qui ' in cothurno vel praetexta vel comitis personam vel suppa- 'm Q i4 rasitantis induit,ut latus cingere maximi curionis, & officiosus esse potenta si es ' tibus videaturi At hoc factitari ab ornatissimo quoque videmus, ut qui id δ φ 'i' non faciat, is aut absurdὸ verecundus esse, aut refractarius,aut aduersis pla-
si 'ritas citis prouidentiae natus existimetur. Quid qui in pontificio cultu,& sacrosanctae dignationis habitu scurrit eis actus imitantur, & velut in tragico in 'pristia, amictu mimos de planipedes actitantὶ nam id ita usitatu est,ut qui paulori d g', modestiores sunt,& decori retinentes,ii & aliis inuisi sint, & magnam lau- Gcim eni dem a nobis hac una virtute mereanturὶ num etiam illos felices esse dic pς φδ i' must Nes vero alienam ipsi personam, ab illo*suoi igio bhorrentem hi, qua libentes & cupidi induunt, & eos sortis suae ornatus, non pudet: nequei Rixi suo non eos sortis suae aut poenitet aut pudet, & non sunt plane miseri. Et hi seque Ita sunt, quos hodie propemodum solos diuites esse diximus. Ita patet quiddς ς ψ sequatur,si paulo argutiores esse pergamus. ' Linguis enim fauere necesse est cum ad sacrosanctos ventu est. Quare multo mihi fortunatius esse eorub Dς - - institutum videtur, qui literis se totos, quam qui opibus dederunt com-ums .isi parandis,duntaxat quibus Solomonis voti liceat esse compotes, ut nec ma H decox 'di' lesuada egestate eo usque urgeantur, quo secus de virtute atque honestate Lialis ' '' iudicent: nec rursus diuitiis redundantibus inicogitationes vanescanten e Mimi S ticas aut tapias. Nam quum literarum peritia ad oblectationem frui, dest 'hes, et: vitae per virtutem ac decus agendae tanquam instrumento uti solent: tum cominai e eo amplius post huius vitae cursum memoriam sui in aeuum prorogare hac fesciuis ki eadem facultate possunt. nquam haec fortasse nauci facienda ducerem, Ies.&a e nisi etiam praestantis doctrinae adminiculis uti bonos & graueis viros ita es existimarent,ut contra temerarios casus celli semper de recti esse pergerent, sturtiliter & aduersus iaciunae infestioris impetus animo praesentiore confirmaren- Id L, ,eii , tu sicut ad humanas iniquitates eosdem ita se compostos collectos' tenuere est nere par est, ut quicquid obuenerit, velut decretum prouidentiae aequi bo- si ' ni faetant. Est autem is tenor studiorum mea sententia tenedus, ut a care Delis et ceribus discendi per spatiosum illud stadium disciplinarum quaeliberales
dii, si rii, dis uritur,ad metam secularium literarum perueniant, & in flexu ne com-rum dedo Initiant,ut aut acquiescendum esse, aut diutius haerendum putent, sed quo Si , is, curriculum totum peragat,rursus a meta ad carceres & ad emissarium, d nor stu- nuo aliud spatium non currant, sed ingrediantur & incedant: quod pronuti .dis,n . ipsum est,& spei bonae plenum,salubri' voluptatis .etenim cum in eo
g indagia est spatio exhausti iam laboris orbicularis fructus praesentarius, quum vo a. .. indagine cinctam veritatem tenebunt, tum etiam multo maius praetur qui in- mium suturum aeternumque speratur. Est enim ea demum vera ratio phi-
2.9 a' losepibandi,non fallacem studiorum amoenitatem, non inane nomen bea- plagarunt titudinis persequens sed recta & honesta via veram de solidam gloria haud
.h.4.2 in ausi'icato petessens. Hanc viam quaerendae doctrinae summum illud par
tem ad ino amicitiaedagationem veritatis per vestigia monumenta sinorum scriptorii m.
416쪽
& partibus eius liber V. CCV1.
A amicitiae Gregorius & Basilius Graeci,& eorum aetati suppares Hierony- v silm Nmus& Augustinus cia tenuissent,de ante eos omnes CFprianus de Lactan- h. ,hitius,& deinde Hilarius,aliiij multi antesignani partium Christianarii, ma- Chnili. lorum4 gentium theologi, quorum hodie responsis ad intereretationem Ihi s Lirio diuini iuris utimur ad extremum iudicio iam solido ad sacrosanctum ipsi studium sapientiae, quasi ad buleae Themidis oracula venerunt, quam con tui taethesiliatricem latine appellare possumus. Scire enim auebant homines inge- nuis niosi quo modo viam inire possent ad pr 'positum finem,quasi in patriam
B serentem,quam ciuitatem amplissimam esse constat nomine Uranopolin, Vianopo
superis hominibus4 communem,duntaxat qui nihil in se impie aut perfide admiserint. In ea porro regiam esse sapientiae, quam prouidentiam anti- topinat. qui Latini,vi Graeci pronoeam vocitare voluerunt: in qua numeris omnibus scientiae atque intelligentis beatissimet animi humani simul cum omni pirata dicit ministerio de stipatu diuinitatis fruuntur, cum ordinibus illis scilicet caelestibus inenarrabili ratione descriptis. Hos Esaias prophetiae decus, argentu & sophia& aurum suum ad Christi obsequium cultum 4 testatur attulisse: quo ve bo tum rerum intelligetiam nullo emore concretam, sed ad puritatem excoctam, tum eloquentiae nitore splendorem j significat. Has enim illi prisci opulentas facultates in scribendis eloquendis rerum diuinarum ena rationibus consumpserunt.Verum hoc iis probare no possumus, qui no Eloquitiarantiae patrocinantes, eloquentiam ut curiosam,a sacris' studiis aliena, rocusant, ob id semper inuisam inertiae, quod forulis omnibus antiquae bibliothecae excutiendis, ac diu multum in discendo, nullum ad quaestum ab ingenuis comparatur. At nos philosopniam argetea supellectili sacris operantem,augustius & amplius saetentiae litare contendimus, quam si iam iis aut plumbeis sacra libamina aut icetur de peregerit. Quis enim in sacris,fi-D ctilibus vasis aut stanneis usus est,quum idem ipse argeteo instrumento no iandum. careretὶ Illud vero rursus summopere videndum, ne quod sanctuario domini usui esse potest, id in simulacra impietatis constetur, aut in usus voluptatis,aut alioqui ne inquinetur. Quocirca ego miserabilem eoru esse sorte contenderim, qui quum magnam iam partem laboris exanclauerint, vel inflexu acquiescunt,ut diximus, quasi pensum encyclopaediet consecerint: vel diutius adhaerescunt in humanioribus,titeris animo iam senescente, nimio utique venustatis eloquentiae, ac leporis amore capti de irretiti eorum plane similes qui apud Homerum in diuerticulo viae ad patriam serentis, aut EtLotophagorii sodalitate, aut Sirenum cantu deleniti, patriς meminisse no hsq,it , possunt. Nam qui1est aliud socios nauim in patriam tendentem egresbs, fere. Vlixis in patriam festinantis,& viae peragendae semper instantis, reminisci Vlixes. noluisse,quam in vita huius seculi voluptatem illectricem saluti praetulis. ser Vlyxes autem nobis quidam fuerunt,ii quos ante diximus, orthodoxae
persuasionis, id est collimantis philosophiae vindices,non palliati illi quide 'L.
Vlyxes, sed pastophori,qui multa & varia eruditione,ut temporibus qui'; credolescistis,imbuti, tuum omnia pene genera philosophandi partim pererrassent, partiin praeteriissent, salutem suam tandem anxie sociorumque perquire- duit.
417쪽
Lectio ca crosancta. a seotin scripta, Hevaeiiii di
aute sunt Sphetata oracula. dc Solomo
rabida loc b Mino res magi stratus Roms malo tib' obuia
proceden les.sasces suos sum mittebant. Gregoti Naraanete
bant: quae nihil est aliud qu4m aditus in patriam. Talis enim statim Vlyxes Fille decantatus describitura poeta. Atque ut ille vir heroici spiritus, & polytropus ab eodem Homero dictus id est multifaria ingenii dote, multiplici morum cognitione, versatili4 solertia praeditus, inseros adiisse dicitur: sic qui in coelum mente scandere, ad plenam 4 contemplationem diuinarum rerum euadere cogitat, commodius mihi facturus esse videtur sive nientcis annos in rerum humanarum intelligentia bona ex parte contriuerit,& maturo iam sacris disciplinis ingenio, ad veram philosophiam se cuomni commentandi apparatu contulerit. od mihi perinde esse videtur, Gatque si quis ex Floralium spectaculo ad Eleusinia m3ileria transeat,& veluti immigret. Quicquid enim a vetustate sacrorum nostrorum exorte discimus,id ego prςgredientem ac praecurrentem disciplinam esse iudico,ad veram & theologicam philosophiam nos deducentem. Et eam ob rem a Graecis propςdeumata dicta. id est ea documenta quae praesciscere nos oportet priuiquam accedamus ad rerum grandiorum arcanarum. cognitionem. Hoc porro labore exhausto, velut co secto sex dierum labore, tum demum sabbatismum domino dicare moribus Christianis conuenit,& sanctuarium sapientiae iam seriatos adire. Ibi videre est historiam mirificam, Heuentus varios, carmina plusquam heroica de cothurnata, conciones panegyricas, orationem figuratam ac versicolorem, tropis distinctam,& formis sente tiarum,omninoque locutionem humano captu augustiorem a que sublimiore. Adde symbola Pythagoricis multo argutiora, dicteria sententiosa scotinis inuolucris sensuum implicata, ut profanas aures s giant,ambages, omne genus multipliciter inuolutas. Quid dicam omnem rerum naturam non humano sed diuino ingenio indicatam & apertam omneis hominum inores, omneis sensus humanos brutosa explicitos r res omnino capaces praestantissimarum mentium, dignasiae quibus non modo Itoto ut dicitur pectore incumbere sed etiam quisus illiquescere toto corpore atque intabescere debeamus. Huius ultimae & su minae commetationis maiestati, poetica de oratoria oratio, copiaΦ omnis disseredi, eloquendi. ratio,concedat necesse est, ut humani captus altitudo ingenii fasces diuinis summittat monum et is & oraculis. Et quidem ita se fecisse vir sum mae doctrinae Gregorius Naaianzenus clara voce testatur: cui in auctoris exemplum imitari percupide debemus, ne literarum cognitione seculariu , quasi bacillo arundineo nixi, in veritatis cognitione de viae philosophicae progressu grauiter cocidamus.Sed citetur testimonium locupletissimi auctoris veritatis,& in literis secularibus in primis eruditi: qui velut in literis diu multumii negociatus & feliciter, inuento tandem unione, & sumnti boni tessera, peragrandi finem facere constituit, eum4 liceri fluxarum re rum contemptu, atque in eo uno postea acquiescere. Sic autem ille ait,
418쪽
CCVII.& partibus eius liber V.
Sola fuit cordi nobis facundia,quantam Orbis eoa manus simul,occiduusque coegit Tractus,dc illustres Graecorum gloria Athenaei Sed simul ac tandem multo peperisse labore Contigit ante pedes Christi amictam ipse reliqui. Cedit enim summi sermoni numinis omne B Humanae mentis varium ac versatile verbum. Quibus verbis intelligimus virum illum summo ingenio praeditum, sumis me studio literarum deditum, multam ac diuturnam operam eloquentiae S poeticae dedisse: ad quarum rerum amorem tota mente ferebatur : sed quum tandem venisset ad studium sacrae philosophiae, & sacramentum salutis humanae intelligere coepisset,cuius fuit unus Christus interpres & an tistes,illico ipsum illa omnia literarum ornamenta in conspectum domini abiecisse videlicet agnoscente & animaduertentem,quicquid in literis ρος-e philosophiae ac philologiae vidisset,longe id abesse a diuinis oraculis,a C que a sermone ipsius diuinae sapietiae. Sacra enim scripta omnem haud du- Desieri, bie elocutionem mentis humanae vincere intellexit, qualibetque figuris distinctam orationem, ac multiplici eloquio elaboratam, tamen prae diuini sermonis vi ac fulgore obscurari atque elanguescere. Ego quidem certe in ea sum opinione,ut existimem tropos oratorios multo sublimiores efficaciores. in sacra lectione inueniri,quam in priscorum Graecorum Latino rumve monumentis:posses oratoriam phrasim fieri ea lectione multo locupletiorem.Sed id persuaderi iis vix potest, qui humanorum scriptorum Iepore ac suauitate capti,horridi statim & refractarii styli lectione deterrentur. Neque vero concinnitatem eloquentiae in sacrosanctis libris requirere, sed vim sublimitatemque sententiarum consectari debemus: etiamsi haustos inde sensus,in scripta venustiora transserre, & pigmentis externis reddere floridiores, nec ius nec fas prohibet. Praestantis limae enim gemmae, a gento potius crassiusculo quam auro includuntur obryZo, ne thecaeniten- atis aspectus, quoquo modo pertinere aut accedere ad aestimatione tam pro uuae. ciosae rei videatur. Et alioqui deus arcere profanos voluit ab oraculis suis, qui orationis pigmenta,& elegantiae lenocinia,non sensus arcani & mystici nucleum eliciendum putant. Hic autem existit illa Theophrasti querela Eide breuitate vitae, quae velut in tyrocinio philosophiae sanctioris flagrantes animos destituit. Iam primum Talthybius ille coelestis Esaias praeconio v bano & eleganti,ac figuris illuminato,aduentantis sapientiae & veritatis sacramentum vociferans, sacris sui ita dicam in leporibus diuinisque salibus conditus&iucudus, a quo tandem satis explicati per totam vitam potesttHunc sequitur ut ita appellem Idaeus, Troiae captiuitatem fatidico prcco- Hieremionio atque lamentabili municipibus suis pronuncians: cuius explicatio mirificam quandam enarrationem commetationemque poscit. Hos duos soquitur numerosa turba vatum squos salutigeros proprie appellare posi
419쪽
mus res coelestes entheis rapsodiis effata humano captu omnino maiori- Fbus. Horum enim vocibus altiloquis quidem & canoris, sed parum in hoc
mundi strepitu exauditis humanae conditionis sacramentum prouidentia in omne aeuum depraedicauit. In uniuersum autem si cros illos vates canace Q'id sit p nas quasdam altiores esse dixerim, arcana caelestia persa dram cantitantes, eortimque vaticinia eodem pertinentia, citharam quandam augustam esse sto imς ii-- caelestem para cleti plectro varios in modos numerosque pulsatam, cu-3'e' tu, psaltilata percipere eorum est demum, qui aures a cantu profano seri
tas,quod rarum est,sacris. carminibus initiatas habent atque dicatas. Iam Gs bibistori Vero ipse tritaegistus sic Solomonem voco antistes sapientiae, germanaestem tandem in arce Mineruae, & in ipsius ut ita dicam contubernio sapientiae iam sese indulgentis benignius collocet. Id est autem summum bonu, quod annos plus mille humana philosophia omnibus indagas naturae v stigiis non ante,quam sese indicante sapientia di prodente,inuenire potuit. Sed parentem eius pene omisi lyricum illum vatem omni quamlibet ii Hroico vate longe sublimiorem: cuius poemata humanarum diuinarum. rerum descriptione argumentosa, ipsum ut ita dicamὶ Mercurium intemplocurius pretem postulant: quem ego Christum interuentorem diuinae atque hu- in Gh ii '' natur proprie esse censeo coelitus ipsum ad genus hoc mortale delapsum,mandata. caelestia deserente humanitatis habitu. Hic est enim se
ino, hoc verbum, haec ratio,quibus diuinitatis principium summum, arcana sacramenta mortalibus enarrauit: tuo etiam ipso ante usus erat idem pater uniuersiarchitecto,naturae,i concitore: ob id . a summo Euangelista Logos.s- logos Graeco verbo vocatus est. Ecce tibi in sermone ut aiunt ipsa sapien- I. 'si, i, tia,quae genus humanum naeuo illo primaevo inustum, purifico rore vosma signi- lut aqvula smectica, id est emaculatoria, lauit, atque e conditione obno- tibino isti adeo longo nexu & mancipio exemptum, natalibus restituit. iis eluit. Haec libris quatuordidascalicis quae Euangelia vocantur bona ex parte guratis,philosophiam quam olim Socrates e coelo in terram deuocarat, Ahominem terra rursus in coelum suprare coelos omneis erigit. Etenim quae ille symbo' iis c 'concionator ambagiose & allegorice de sapientia dixerat, ipsa de sese
eipatum dc sapientia proloquitur aperte & luculenter, tametsi graphos illa quidem in terim ex coelesti Φmposio allatos mortalibus proposuit, caeterum nectari
cai. ambrosiam is magnopere redolentes. Atque ut olim Prometheus ignem
aethereum e coelo Mineruae usus consilio rapuisse dicitur,hominibvss d disse: sic dei sapientia ignem aeternum charitatis humano generi comm e P0R4' nicauit, cuius scintillas quasdam pseudophilosophia in disputationum hi, , a se suarum semitibus asseruabat,e Iudaea utique quasi e ciuitate coelesti quo
iiiv quo modo petitas. Hunc ignem aeternum nostra aetas extinctum atque etiaes z. ii penὰ Vidit, aedituorum sanctuarii non tantum negligentia, sed
n semia'. etiam vecordia. Christus autem,id est veritas &upientia, velut Ianus quida geminus,
420쪽
& partibus eius liber V. CCVlit.
A geminus, utriusque naturae particeps, utrunque testamentum diuinitatis, instruinentum 4 utrunque indagandi summi boni coniunxit, finem a ui prisci cum principio renouati mundi connectens, dierum .i ipse antiquoruinstaurator, innocentiae serme priscet mortales restituit. Iain vero sapietiam sequitur e vestigio suus ille ' nypophetes Paulus, vir ad unguem diuinae ph die. manus factus, atque inter omnes veritatis emissarios lectissimus, eius fani sapientiae architectus, cuius forma symbolica 'graphide antistes ille sa- nuo, Mi pientiae Solomon quondam delinearat. Idem, sacra sapientiae iis gentibus impertiuit, quae antiqui immo decreto mysteriis arcebantur ut indignae ac bliis ... a profanae. Hic est qui classico praedicandae veritatis edictum alterius natalis
in Asa & Graecia tam strenue de sublimiter, quam clare atque exaudibiliter promulgauit ut qui mundi aut daemonis mancipio haereditatio tene. bantur, velut altero matris enixu ingenui nascerentur, priscas noxa soluti. Quid ille liber unus Euangelii Iohannis r nonne sacrarium pene totum v e.
ritatis contineti Hic est ille seruus domini ' receptilius, qui sapientiae si
super coenam incumbens,liaustam diuino numine sapientiam, inenarrabili libello posteritati tradidit. Eiusdem Apocalypsin id est annales reru no-C dum gestarum, quid aliud quam Parcarum commentaria esse censeast Illic rum signi- enim effusa vaticinia omnem seriem fatorum,omnia prouidentiae calenda- is R. ., ria in posterum continent, etiam si Oedipo ut aiuntὶ coniectore indigent. pinnis sese Iob autem alumnus ille sapientiae, institutionem sacrorum continet athle- id. xaruna. qui liber unus dramaticus veluti spectaculum quoddam visendum te aecede est philosophus consummatus de absolutus edens specimen sui. In eo sor- ιίι όδε 'tuna plagis multiplicibus saeuiens,aequanimitas nusquam instanti urgenti- eepit. dc teque aduersariae manus dans ac succumbens, velut in campo tolerantiae de aduersitatis,infestissimς committuntur. Quo ex agone tandem aequus ani- esset. allu mus velut hieronices,certaminis victor vere sacri, agono thetae dei iudicio ad id qa
meruisse praemium pronunciatur. Iam libri quinque Moss ut rem a capite, quod dicitur, arcessamus) cum sapientiae architecturam, atque opiscis naturae primordia, temporis incunabula,vitae tyrocinium continent,rursus se ilia malustrationem orbis, sacrorum cerimoniarum 4 ritus, religionise natales &pietatis mirifice descriptos: iuris etiam gentium elementa, legum. sunda- quasimenta complectuntur, quibus humani mores diuinitus consormati sunt: tum vero in illis prouidentiam plane est agnoscere,ex altissimo sinu diuinitatis se proferentem , summi etiam boni adipiscendi rationem humano generi indulgentissime exordientem. Certe quidem Genestos liber histo oriam quandam admirabilem refert, de aenigmaticam pollicitationem prouidentiae, augustioris cuiusdam fastigii natalem hominibus, immortalitatem. beatis mam mortalibus parturientis. In his autem libris res arcanae, dprofani se metibus abhorrentes,ita proditae sunt diuina solertia, ut ad prosop'poetarum varietatem, figurarum nouitatem, affectuum mirificam expressionem,accederet sublimitas sententiarum atque sensuum gemina ternem in ue,diuinis ingeniis interpretum enucleanda .Super omnia vero est beatet iamiam futurae vitae, si sepimus,securitatisque sempiternet, & summo