장음표시 사용
101쪽
mo statu quaesti , quae in scripto existit contineatur. Cap. XIlII. Niti,68 C epe ex seripti etiam interpretatione existiem odis in . contentio quod quatuor modis potes continge- sit eomici . Aut enim defenditar, non id scriptum dicere, υς si quod aduersarius velit, sed aliud:id autem contiu- blh- ζ cumscr tum ambiguum est, ut duae disserentes .eap. 6. sententiae accipi possint; tum opponitur scripto ν i . . .'' '' luntas scriptoris; scripto scriptum corrarium in assertur: aut ex eo, quod scriptum est, aliud qu que, scriptum non est ducimus .ata junt qua tuor gcnera, qua controuersiam in omni scripto facere possunt; ambiguum, discrepantia scripti ct νοluntatis Iriptura contraria,ratiocinatio. Ambi guum hoc modo. Testamento quidam iussit poni staebuisti: si, tuam auream hastam tenentem ε, quaeritur, statua Quinct.lib. bactam tenens,aurea esse debeat, an hasa aurea in 7 p x . alterira statua materia . Ex discrepantia νcrooe voluntatis eiusmodi oritur, controuer- Iunii,. ' fa . Lex est, Peregrinus si murum Gend rit, capi-rdem ii. 7. te puniatur: cum hostes m&rum astendissent, per
iὸό- s grm V eoi depulit: peritur ad supplicium:ille vo--νI.'' η' luntatem allegar Ariptoris. Ex contrariis striptu contrariae ris hoc modo existit contentio: lex est. vir fortis optato praemum, quod valet; altera lex est, Magistratus ab arce ne discedito: Magistratus qui fortiter egit,optat hoc praemium,ut ab arce liceat di-Τ sedere ex illi posterior opponitur, ipse Vero priore se tuetur. In ratiocinatione vero quaeritur, an
Mipropria lex non emimili sit nendum. νt, lex
102쪽
est,ianas Tarento vehere non liceat: quidam oues vexit: si nulla lex certa est,quaefactum eira nominatim prohibeat, tamen illa, quae similis est, accusatur. Itaque ex eo, quod certum est,id, Quod incerrum est, ducit haec cotrouersia:quod, quoniam ratiocinando fit,nomen etia ratiocinationis accepit. Haec scripti conquatuor controuersarum ge era. qua ιnscripto na semper iascuntur,semper in qualitatis statum cadere cu Cic. debemus existimare. ut in primo genere status sit, santur. νtram aequum sit ex diserentibus sententiis accipi . in secundo Nero,verba ne plus, an sententia Valere debeant:in tertio, utra legem sequi sit iustius: in quarto , oporteat ne legemsimilem ad factum, , quod venit sine lege in iudicium,accommodare. . Quomodo status tractetur. Cap. XV. Udicatio cum est constituta, proposita esse de' DE inuenti
l bet oratori, quo omnes argumentationes reperis lib. ta ex inueniendi locis consciantur, quod satis est V, quι νιdet,quid in quoque loco lateat, quique tuos locos laquam thesauros alii quos argumentorum no De Din. a. ratos habet. Quibus in mente, ct cogitatione defixis, ct in omni re ad dicendum posita excitatis,ni- mεte & eo.
hil erit quod in ullo dicendi genere oratorem post
lugere. Diligenter tamen ordinem ollocationem omodo qκe argumentorum attendet, ct curabit i firmis h simum quodque sit primum; dum ea, qua exccllant, loeari. seruentur ad extremum, siqua erunt mediocria, Vitiosis a mam itiosis nusquam esse oportet locum in me diam turbam coniiciantur. Reliquum nunc est,quan tomu ςsisse de argumentorum locis caussarum constitu. ' ''
103쪽
tionibus dictum est,ri rationem, qua expoliunturas oratore argumenta,quorum propria sedes es tu, Urmatione,accu rate doceamus. De 'rgumentatione. Cap. XVI.
A momentatio eri argumenti vel explicatio,
vel artificiosa expolitio. Sed ea conficitur,cie i . de cum ex locis, de quilibus superiori libro dictum: s, 'μφη ' aut certa, aut probabilia surn eris; ex quibus id hic io' escias, quod aut dubium,aut minus probabile persiis se videtur . dubijs enim probari dubia quomodo', ' possunt e Procertis autem habemus primum, quae Ide, lib.,.βη ibm percipiumtur, Ni quae Nidemus, audimus p. io. deinde ea, quae commmi hominum o inione, at wλε bδh que sententia sunt comprobata : ut assciendos esseritii. '' honore parentes. praeterea,qua legibus cauta sunt, . Τμα persuasione, si non omnium hominum, eius cem te ciuitatis, aut gentis, in qua res agatur, in mores recepta sunt. si quid inter νtramque partem conuenit: si quid probatum est, denique cuicuque ad Probabiliu uersaritis non contradicit. Probabilium autemg -' nera sunt tria; unum firmi mum, quod fere accidit; ut, liberos a parentibus amari rasterin velut propensus; cum qui recte valeat, in crastinum peruenturum : tertium tantum non repugnans, in domo furtum Octam ab eo, qui domi fuit. Ad pr bandu vero Al, quod si dubium, hoc modo id, quod probabile est,potest adhiberi. Sit dubium, an Catilina coniurauit, sumatur istud, quod credibile est: Homines aeris alieni magnith sine oppressos,eos denique egentes, O sumptuosos, facile adduci, re
104쪽
coniurent. Iam id, quod dubium erat,efficitur probabile: Catilinam coniurasse. Sed haec oratores non tenuiter, more dialecticorum, sed copiosissime expoliunt. Dicitur autem illa argumenti expolitio argumentatio. De cuius quatuor partibus, ratiocinatione, enthymemate, ct exemplo breuiter, enu-eleare disperemus. De ratiocinatione. Cap. XVII.
cher a Graeci νocant, constat propositione, eum qua eius ratio iungitur, deinde assumptione Oeius probatione, postremo complexione. Propositio est, per quam breuiter locus is exponitur, ex quo
omnis vis oportet, emanet ratiocinationis. Propositionis vero approbatio est, per quam breuiter id, quod expositum est, rationibus firmatum probabilius, ct apertius fit. Usumptio,per quam id, quod ex propositione ad ostendendum pertinet, a sumitur . . sumptionis approbatio, per quam id, quod breuiter sumptum est, rationibus firmatur. Complexio,per quam id, quod conficitur ex omni argumentatione breuiter exponitur, hoc modo. Sicpropositio: Melius gubernantur ea, quae consilio geruntur, quam qua sine consilio administratur: deinde subibciatur ratio, Exercitus enim is, cui praepositus est sapiens imperator omnibus partibus ιξmodius regitur, quam is,qui stultitia, ct temeritate alicuius administratur. Assumptio deinde ponitar t Nihil
aut omnium rerum melius quam omnis mundus
administratur. .Assureptioni probatio adiungitar:
uinct. liis ad Here ki. a. συλλεγιιτ me vel μαGraecis appellat ur. Proposi. io quid sit . Proposi tionis approbatio. Assum ptio. Assumptio
105쪽
clo . DE ARTE Nam ct signorum obitus, ortus definitum qundam ordine eruant, cor annua commuta Hones mom ado hemper eodem modo fiunt,verum ad Hilitates quoque rerum omnium sunt accommodata. Tereio loto inducenda est coplexio quae id infert, quod ea su erroribus partibus coetitur, hoc modo: Conmtio jιtur mundus administratur. Haec Herius, Odoctius dicuntur in oratio me,sed praecipiendi ratio hanc simplicem , ct apertam brevitatem requirit.
' 'ἡ, iis Quot sint partes ratiocinationis. Cap. XVIII.
9 s . V X 'pradictis manifestum est, vita referrem
si siuεui Ita ue tripartitam siue quinquepartitam pκtes es, Parin ,siuq se hanc argumentationcm. Commodior tamen illa
itia latioci partitist videtur esse, quae in tres partes diributa n xionρ ς est; quod si in propincionem, eius rati e Vnam Rhasu, EYi partem exdi emas:alteram vero assumptionem, si maxux ct eius exornationem: at Mestares propositionem
tio esse .iti. a ratione, asumptione ab exornatione, in quin-r xxj -,qΠη que partes distributa erit. Cu propositio ex se intes' ' ' ξ' si itur sine ruitione absumenda est. Assumptio eti x Lita' cum perspicuam, nudius approbationis indiget.
Quod si ct propositio, ct assumptio perspicuM
snt, traque approbatione praeterita rutiocinatio- in yd0 nem conficiemus hoc modo: Summopere Nirtus extis mater petenda es: otat prudentiam ese virtutem in conis nil ohi fisso S mmastere igitur prudentia expetendabus unetur est. Uitare autem militudinem, qua satietatis encie in rat. msiter, poterimus,non semper a propositione ordiε di tib r. de tes, sed interdum a complexione, ab assumptione
106쪽
RHET. LIB. II. De Enthymemate. Cap. XXIII. Nthymema est imperfectus syllogisnus, Vel, ut alis desiniunt,frsiui sint pars. ratiocietatio
enim tripartita est: ex tribus igitur eius partibus se una praetereatur, bipartitam argumentario, Τ est entomema; νοῦ, Omnes artes sunt eVe enda, igitur expetenda est eloquentia. intelligιtur' cnim assumptio. Propstione vero praeterita sit enthymema 3oc modo: Eloquentia est ars rigitur est empetenda. Optimum aut e ridetur enthymema, quod si ex pugnantibus, quod etiam solum enthymema quidam νocant;non quod non omnis argumentatio bipartita proprio nomine enthymema dicatu ed, H Homerκs propter excellentiam commune poetarum nomen effecit apud Graecos Dum; sic, cum Om'nis argumentatio bipartita enibymema dicatur, quia Nidetur ea, quae ea contrarijs conficiatur, acutissima;*la proprie nome comune possidet. Eiusgeneris est illud Cic. Eius igitur mortis fidetis vltores cuius Nitas putetis per vos restrui posse, nolitis Et illud Micipse ad Iugurtham apud Sallustium. Quem alienum sitam inuentes,si tuis hostis fuerise
Em memate sepius νtuntur oratores, quam ra' tiocinatione: quod mouit ristotelem, νt enthymema syllogisminn oratoriis esse diceret. Enthymema
Quinctilianus commentum, aut commentationem interpretatur. quo nomine cum posnt omnes ansemi cogitationes significari, argumentatio bipartita signatur. Alij propterea credunt bipartitam argumentatione enthymema appellata, quod in ahsimo maneat condita illa pars,quae silent ιο es prsterita. De
Cie. in tuo Pro Mil. ita Iugurti Lib r. Rhe.
107쪽
finductio. Cic. lib. I. de inueu I. Breuior inductionis definiti a In pie. Qiιinct. lib. Inductione Socrates Plurimum usus est. Atis .li. I.
De inductione. Cap. X X. I 2 ldactio en oratio, quae rebus no dubiis captat assensionem auditorum quibus assensionibus D cit,ut illis dubia quaedam res propter similitudindearum rerum, quibus asscnserint probetur: vel, Inductio est argumecatio, quae ex pluribus collation bus peruenit, quo Vult, boc modo. Quod pomum g
nerosissimum' puto quod optimom: equus'qui velocissemus: plura in eumdem modu edeinde: cuius rei gratia illa proposita sunt illa hominum, non qui claritate nascendi, sed qui virtute maxime e cellet, erit generosissimus. Hoc genere argumentationis plurimu Socrates νsus est,propterea quod nihil asserre ad persuadenda volebat,sed ex eo, quodsbi ille dederat, qui cum disputabat, aliquid conficere malebat:quod ille ex eo, quod iam concessissct, necessario approbare debebat. Sed in oratione perpetua di simile en . Etenim sibi ipsi respondet orator. Poets νehementer inductione delectantur: Virgilius inducit Aeneam a Sybilla petent ,πt iter
doceat ad patre M oratione fictis . lla quidem fabulis plena,sid qua nihil esse post ,vel blandius, Nel magis artificiosum :in qua haec es inductio.
Si potuit manes arcessere coniugis Orpheus, Treicia stetus cithara, fidibusque canoris; Si statrem Pol lux alterna morte redemit I tq; red i tq; via m toties; Qui cl Γ hesea λ magri u Quid memorem Alciden ξ & mi genus ab Io
108쪽
Sed maxime omnium eam frequentauit Ouidius, apud quem, O multa, o praeclara sunt exempla. nos νno erimus contenti. Probat ille ad consolanda uxorem hac inductione; pero res,oe tricles segete ac materiam esse gloriae. Materiamque tuis tristem virtutibus imple: Trist.lib. Ardua per praeceps gloria vadit iter. φὶς 3
Hectora quis nosset, felix si Troia fuisset 3 Publica virtutis per mala facta via est. Ars tuaTiphy iacet, si no sit in quore fluct':
Si valeant homines ars tua Phoebe iacet. Quae latet, inq; bonis cellat no cognita reb Apparet virtus, arguiturque malis. Hoc in genere duo sunt diligenter cauenda, primu Qv sint in
H illud, quod inducemus pro similitudine, eiusmo' disiit, ut sit necesse cocedi. Deinde νt illud, cuius co
firmandi caussa fiet inductio, simile iis rebus sit,
quas res quase non dubias ante induxerimus. De exemplo. Cap. XXI. EXemptum est inductio imperfecta, vel, quod Exeptu est idem est, Inductio Metorica. Cicero pro Milone. legant,intueri lucem esse fus ei, qui abse bominem esse occisum fateatur. In qua tandem urbe hoc homines stulti mi disputant'nempe in ea, quae pri cap. 2O.mum iudicium de capite vidit M. Horatis, fortismi Niri; qui, nondum libera ciuitate, tamen Populi'. comitiis liberatus est; cum sua manu sororem Rhiste Aris: esse interfectam sateretur. Aliqui Aristotele,sum ς pium mum in omnis ientia virum, temere ausi sunt re- πβ bendere, quod exemptu genus argumentationis xςm ςsiς d
109쪽
fecerit Ied magnus ille vir, ct acuta mente ρ ῶ- ei, supra tus,maius quiddam perspexit:nimirum exemplum dicti h esse argumentum quidem a similitudine; sed in am:&lib. igumentatione positum, escere nouum argumenta. PQRς P nionis genus, quod a ratiocinati e, ct inductione sine cotrouersa dissert. Em mema aute esse no potest, cu in enthymemate sepergenerale aliquid vel ponatur, vel intelligatur: in ex is vero ex νna ret,Embium singulari alia inducatur. Vndept,ut sit quartu ex V φ gumetationis genus; quod ea ratione ab inductione alias dueti. separatur, qM enthymema a syllogismo disugitur. De Epicheremate. Cap. XXII. Vamuis argumentationis partes omnes sint iam exposita, tamen operaepretium fuerit,
quion icherema, quid Sorites,quid Dilemma sit, explicare. 'tam auctores, ct qui dem grauissmicorum mentionem fecerunt. Ea ubi eaplicata fuerint, facile intelligittir, cur nouae argumentationis partes non debeant existimari. Epicherema igitur
Graeci aliquando argumentationem Nocant, non . QuinELub. πηmquam eam arg*mentationis partem, quam CL .cap. 34..cero ratiocinatione appellauit, de qua paullo ante Σpiςhς dictum est. Aliquando etiam epicberema vocant
subdohre. bremter comprehensam ratiocιnatronem, cuius om
nes partes in unam conferuntur, hoc modo: Sineti inatio. caussa dominum seruus accuset/ Similis enim est lomo rete. cus apud Ciceronem pro rege Deiotaro, que iteruuxDς ψ - apud Caesarem accusabar: En crime, en ca sa, cur
regem fugatiuus, dominum seruus accuset. ubi ν hemens argumentvm epiciar ate inclusum O
110쪽
involutum es. erit autem absoluta ratiocinatio, si hoc modo euolueris. Sine caussa non deber domi. numseruus accusare:hic medicus est seruus Deiotarirnon Urtur debet sine caussa dominum accusare. De Sorite. Cap. XXII.
SOrites contra multas argumentationes acerva σωρε, raratim conuoluit,atque complectitur: Vnde nomen L s
etia inuenit. Cicero scripsit de eo in libro de diuina Nisi citi tatione bis verbis: Si necesse sit, inquit, Latino verbo ς ς ι β' liceat, aceruale appellaresed nihilopus est, ut enim Λου rei is, ipsa philosophia , s multa verba Graecorum , sic ' rsorites satis Latino Iermone tritus est. Pulchrum tari' 'r' tu primis est eius exemplum apud eundem Cicer nem: Atque si etiam hoc natura prascribit,ut homo homini quicumque sit, ob eam ipsam caussam, quod is homo sit, conjustum velit: necesse essecun dum eandem naturam, o nium utilitatem esse c5munem. quod si ita est, νna continemur omnes, ct eadem lege naturae: idq; ipsumsi ita est, certe ri
lare alterum lege naturae probibemur: verum au- gume incio tem prima, verum igitur intremum. Sed apertissime concludit sorites ille, qui est in quincta Tu sculana.propositum erum erat probare: quod esset honestum, id solum esse bonum;id aut e sic probat Etenim quidquid si quod bonusiit d expetendum:
quod aurem e etendum, id certe approbandum: quod vero approbandum,idgratum, acceptumquet habendum: ergo etiam dignitas ei tribuenda est. bonum igitur, omne laudabile. ex quo licitur, Ut