장음표시 사용
81쪽
ratio in laudatione praeclara. Sic apud Vergilium Augustua Caesar cum his comparatur , quorum erant illu tres victoria.
Lib. Aen Nec vero Alcides tantum telluris obivit. Fixerit aeripedem cerua licet,atit Erymanthi Placarit nemora,& Lerna tremefecerit arcu.
Nec qui papineis victor iuga flectit habenis, Liber agens celso Nice de vertice tigres ,r i. 3- Et Cicero in Philippicis M. Antonium cum tarquinio superbo comparari, D. Bruti, qui regnare non patiebatur Antonium beneficia in Rem . maiora esse docet, quam L. Bruti, a quo Tarquinius expulsus est. De tempore, quod finem hominis insequitur. Cap. XLVIII. x, T Ec mors eorum, quorum vita laudabitur,s
iam sibi: ' lentio praeteriri debebit: si modo quid erit
animaduertendum,aut in imogenere mortis,aut in tu .'' ''' i s rebus, qua mortem erunt consecuta. In temρο- , hi sui . re otem,quod Mem hominis insequitur Uunt habe, eddito. biti post morte honores; decreta virtutis praemia; ita. res gestae iudicijs hominum comprobata. Aferunt M ius laude etiam laudem liberi parentibus, urbes conditori--in ib. b ,leges litoribus, artes inuetoribus,nec non in-3 ς p. s. stituta quoq; auctoribus. Hinc est illud Ciceronis1. De Seruio Sulpicio. Quamquam nullum monumentum clariuU Ser. Sulpicius relinquere potuerit, quam effigiem morum Dorum, virtutis, constatiae,
pietatis, ingen3 filium: cuius luctus aut hoc bonore vestro,aut nusso solatio lexari potest. Et in alia
82쪽
oratione: Romulum, qui hanc urbem condidit, ad in eaxilis. jeos immortales beneuolentia, famaq; sustulimra. Ouidius laudem eorum,quid astrorum scientiam inuenerunt, bis elegantissimis versibius celebrauit. Felices animς quibushqc cognoscere primu . Fast. lib. s. Inq; domos superum scandere, cura sitit. Credibile est illos pariter viiij ' , iocisq; Altius humanis exeruisse caput. No Venus & vinum sublimia pectora fregit, ossiciumq; fori, militiaeq; labor. Nec leuis ambitio, perfusaq; gloria suco, Magnarumve fames solicitauit opum. Admouere oculis distantia sidera nostris Aetheraq; ingenio supposuere suo. Omnis ordo supra dictus in vituperatione costabit, latum in diuersu, id quod in orationibra Ciceronis in Pisone, in Vatinium,in M. Antoniu, maximeq; ex secunda Philippica animaduertere licet. De laude urbium. Cap. XLIX.LAudantur urbes similiter atque homines. Napro parente est conditor,'multum auctori- hominestatis assere vetustas, virtutes ac vitia circa res gestas, eademque in singulis. Illa propria, qua ex s.cap. s. 'loci positione, ac munitione sunt. ciues illis ut hominibuis liberi,decori. Ad hunc locum pertinet illud υirgil. de urbe Roma . En huius uate,auspicijs illa inclyta Roma. AEn. s.
Imperium terris, animos aequabit Olympo, Septemque una sibi muro circundabit arces, Felix prole virum . . h
83쪽
Idem etiam poeta Italia laudes elegantissime celsbrauit ex his locis, in secando libro Georgicorum.
De deliberatione. Cap. L. Mornatio- quae tradita sunt exornationis praecept multi titii tum ad sententiam dicendam valent . quia Olaxunx ad plerumque eadem illic laudari, hic suaderi solent. nem . In deliberando sinis et dignitas, ad quem omnia: ἡ ,'' ,h referuntur in consilio dando, sententias dicenda.
synct lib. sunt autem et in suadendo, in dissuando tria priDEM. . mvm θectamia; quid sit, de quo deliberetur; qui Tria sunt sin qui deliberent; qui sit, quisuadeat.
..i: sis. De re, de qua deliberatur. Cap. LI.
m. at ' stio sola, aut potentisma. Me enim accidit, Mus '' lib. prius dicamin, ne si possit quidem feri, essefaciena' P Q deinde fieri no posse. Cum autem de hoc P 'ritur, coniectura est; νt, An Rex Alexander temras ultra Oeeantim sit inuenturM. Sic ait Cicero Phili. 7. Pacem ctim M. Antonio esse nolo; quia turpis est,
quia periculosa, quia esse non potest. Quae tria dili- quina lib. gentissime in oratione explicat. Quaedam ct feri 3' ς'P '' fistura esse credibile es; sed aut alio te Paries sua- pore,aut alio modo.Partessuadendi in Miuemum ἀς di sun -tres . prima est , ut doceamus esci posse id, si quid em quod suademus; fecunda deinde honestum esse; p αἰ ὰElib. fremo vero esse utile. In primis itaque videndum io xollic est,an esci post i quod suademus.nam si quid ess, i.ear sci non possi, deliberatio tollitur, quamuis O h nesum REm,de qua deliberatur, aut certum est posse fieri,aut incertum. Si incertum,bac erit quς
84쪽
RHET. LIB. Lnestum O Hile sit: videndum etiam est quam faci- 2iq .β η' te possit.nam quae peta cilia sunt, perinde habem sunt, ac si risici non po t. ct cum de necesω-
te astendemus, si aliquid non necessarium videbitur,videndum tum eritequam sit magnum.quod enim permagni interest, pro necessariosam habe turis apud T. Liuium praeclara P. Scipionis ora- Lib.
tio,in qua ct posse Hanibalem in frica vinci demonstrat; ad dignitatem populi Romani amas
apud regessi tessexternas pertinere,non ad defendendam modo Italiam, sed ad inferenda etiam Africa arma, videri Romanis animum esse: oe in primis esse Hile requiescere aliquando diu να tam Italiamvri popularique inuicem Africam. De his,qui deIiberant. Cap. LII. DIuersisunt deliberantium animi: siue confulteniplares,sime singuli, in utrisque disse , delibet ent. rentia est. ia ct in pluribus multu interest senatus sit,an populus; Romani,an Hilpant,an Galli ct in singulis, to an Cicero; sar,an Pompeius de- .ἡ Tlibereti inde intuenda sexus, dignitu ato, sed te, eius qu, mores praecipue discrimen dabul. Duo enim sunt ho 2: ζ' minum genera, alter u indocthm, oe agreste, quod antefert semper Militate honestati tali erom expositum, quod rebus omnibus dignitatem anteponit.
De prima parte suadendi. Ca p. LIILSI honestatis pulchritudo cerat oculis possesimi , is ait
rabiles fui amores excitaret. Sed quoniam g Ai,a s bominam, ad bonestatem natum, malo cultu,
85쪽
'- prauisq: opinionibus eorruvium est diligenti enhornesta apud taraone Ostus est. Et honesta quidem apud bonestosos h. . si dere, facisiimum est: si vero apud turnet recta
Quinct.l b. obtinere conabimur, nρ videamur, exprobrare dia 3' P ς' uersam vitae .m, cauend .m est. Et animus deli berantis non siola virtutis commendatione permo
ne :βed laude, vult opinione,insecutura utilitate;aliquanto vero magis obiiciendo aliquos,si di- Lenissinii uersa fecerint,metus. se moraeter id, quod bis lerii muriati uissimi cuiusiq; animus facillime terretur, nescio ani' ς ς' naturaliter apud plurimos plus valeat malor ut sem'r, quam*es bonorum. Gems est enim eiusmodi, ait Cic. quod vestros animos excitare, atq; insta mare debet, in quo agitur populi Rom. gloria quae vobis a maioribus, eum magna in omnibus rebus, tum summa in re militari tradita emagitur salus sociorum, atq; amicorum; pro qua, multa maiores Nestri magna, et grauia bella gesserunt : Uutur remtissima populi Ro. vectigalia, re maxima; quιbus amissis, ct pacis ornamensis, s subsidia belli requiretis. Sola virtutis commendatione incendit militum animos Cato apud Lucanum. ad aggrediendum iter difficili num, periculosissimum. v =- O quib'una salus placuit, mea castra secutis,
- Indomita ceruice mori, componite mentes. Ad magnu virtutis opus, summosq; labores. Quam orationem pulchra illa claudit sententia . Serpens . sitis, ardor, arenae, Dulcia virtuti. Gaudet patientia duris. Laetii s est, quoties magno sibi constat , honestum.
86쪽
, saepe etiam controuersia inter hominum sententrias in illo en, utrum iit honestius. Alfirmant autem viri Dolentissimi omne oscium, quod ad com anteponeniunctionem hominum,inad tu'ndam societatem q- νalet Anteponendum esse illi oscio, quod cognitione ct sicientia continetur. In ipsa autem communι-tate siunigradus; ex quibus, quid cuique praestet, intestigi potest: vi prima Deo optimo Max.fecu da patria, tertia parentibus, deinceps gradatim reliqua reliquis debeantur. ex quibus atque similibus intelligimus, quomodo hanc suasionis partem, quae ad honestatem pertinet, tractare debeamus. De utilitate. Cap. LIIII. sit autem facile, magnum ducundum, ine periculo, ad quaestionem pertinet νtilitatu. suasor itaque vel omnia hac, vel eorum pleraque luesse in eo, quod suadet, ostendet. Ilioneus his verbis alloquitur Latinum regem apud Virgilium. Dijs sedem exiguam patrijs, litusq; rogamus
Innocuum,& cunctis undamq; auramq; pa
N5 erimus regno indecores, nec vestra fere Fama leuis, tantiq; abolescet gratia facti.
Mui vero dissuadet, ille discite, paruum, iniucun-
dum, periculosum monstrabit. Hoc modo Fabius Maximus apud T. Gimum, ne P. Scipio in Africa traiiciat, contendit:cum Hannibal hostis in columi exercitu quartumdecimum annum Italiam obsi
deat . Nam nunc quidem prater quam quod, ct in Italia , oe in Africa duos diuersos exercitus alere
87쪽
ararium non potest praeterquam quod unde elassis tueamur, unde commeatibus praeboridis susciamus nihil reliqui est: periculi tam in quatum adfatur, quem MilitfD indegrauiter, e Iapienter dissicuutates multas peri la co memorat,qua futura sint,ni consul uterque in Italia retineatur. Eodem etiam modo propositis duobus utilibus utrum siem φ - - Hilius controuersa est.Cum aut elpecies Wilitatis cum honestate certat,qui Nilitatem defendet,e-merabit commoda pacis, opum, potentia vectig lium,praesidii, militum, utilitates . ceterarum rorum , quarum fructum νtilitate metimur, itemst,
' incommoda contrariorum. Ex his locis Catilina apud Sallustium ad nefarium farinus, quod ille
maximum,atque pulcherrimum vocat, conis aratos
hortatur, vobis, inquit, est domi inopia, foris aes alieni mala res, spes multo asperiori denique quis reliqui habemus praeter miseram animam' quin igi tur expergiscimini3en illa, quasepe optastis, libemtas : praeterea diuitiae, decus , gloria in oculis sita sunt. Curio militer apud Lucanumspecie Milit
tis Iulium Caesarem ad ciuile bellum bonatur. Iib. τὰ Bellantem geminis tenuit te gallia lustris, Pars quota terrarum: facilr si praelia pancar Gelliris euentu, tibi Roma subegerit orbemo cui ad dignitatem impellet,maioru exempla, quaerunt vel cupericulo gloriosa colliget, posteritatis νε Eum ἡ inmortale memoria augebit, νtilitate ex laude nasotiare em sci defendet,sempers ea cum dignitate esse colummost. φst, Hae autε exercitatio defendedilhecie Hil raris cara Mnestate, in qua νυ vera in Hilitas.
88쪽
ad scholarum exercitationes utilis es:nam ct intiquoru ratio noscenda est, u melius aequa tueamur. De eo, qui suadet. Cap. LV. MVltum etiam refert, qua sit persona dicem tis. suadere enim aliquid, aut dissuadere grauissima est personae. Nam ct sapientis est, comslιum explicare suum de maximιs rebus: ct hone-βι diserti,xt mente prouidere,auctoritate probare,oratione perluadere possit. Nunc,ait Cic. cumo auctoritatis in me tantum sit, quantu vos bonoribus mandandum esse voluistis ad agendum siet cultatis tantum, quantum homini vigilanti exf rensi usu prope quotidiana dicendi exercitatio potuit abferre:certe, siquid in dicedo conjequi pin i, s ostedam potis inum, qui ei quoq; rei fructu suo iudicio tribuerunt. Ante acta vita si illastris fuit,aut clarius genus,aut atra, aut dignitata assert pectationem, videndum est, ne qua dicuntur, ab eo qui dicit dissentiant. Hoc egregie seruauit Vi Ilius in Latino rege, quem sic dicentem introducit. Olli sedato respondit corde Latinus. O ptae stans animi inuenis,quantu ipse feroci
Virtute exsuperas, tanto me impressius quum est, Consulere, atque omnes metuentem expendere partes.
At his contraria submissiorem quemdam modum postulant. Nam qua in alijs libertas est, in aliis lucentia vocatur; ct quibusdam suscit auctoritas, quosdam ratio ina aegre tuetur.
Quinct.Iib. I.cδP. 1.4suadere a ligd aut disesuadere grauissimae est personae.
89쪽
Quaedam in deliberatione obseruanda. Cap. L VI.
Arist. lib. . Ihse Rempublicam, addicendum vero proba N. .' ,' biliter nosse mores ciuitatis;qui,quia crebro mutau .ino lib. tur,genus quoque orationis est e mutandum. IuMinoi p. senatu minori apparatu dice dum est. Sapiens enim p R ' ' est consilιwm,multisq; alijs dicendi relinquendus lore, di Edd cus,vitanda etιam ingenij, ostentationisq; si pisi Concio ea- concio capit omnem vim orationis, ct gravitatem, moiatio Varietatemq; desiderat: maximaq; pars orationism . admouenda est ad animorum motus. Hoc videre essin quibusdam Ciceronis orationibus contra M. Ac-- . to um in senatu habitis; quae, cum sint elegantes, ct disertae, nulla tamen apparature habet. At Or tio pro lege Manili et orationes de lege Agraria, multo magnificentius habent, ct ornatius genus di - Σηempl0xv cendi. vis autem ad suadendum excmplorum est
Α a is i r H o plus auctoritatis habent.Plerumq; enim Rhet e. 3. Nidentur respondere' ura praeteritis,habeturque Ξν b. experimentum vellit quoddam rationis tesim tu. Cie. in par. Suadet Fabius Maximus in sinatu, ne P. Scipio, Hannibale in Italia relicto, in Africam tra clatriui quodd me deficiat unquit,si reges . mperatoresq; te
stimoniu. mere in hostium terras transgressos,cum motimis cladibus suis xercituumq; tuorum enumerare ν lim.Deinde νetus assert Atheniesium ea plum,
qui classe in Siciliam transmissa,rempublica mamin perpetuum a taerunt. Et nouum M. Alb,qui in ea
90쪽
rictus,et captus est. Sequebatur, ut ea,quae iudiciis accommodata sunt xplicarentur sed quia iudiciorum mutata ratio, ut ea praecepta parum sint ne cessaria, efficit, ct ex orationibus Cicero is, ct locis seupradictis,tum etiam bis,qua de partibus or tionis dicentur, facile cognosci possuntsequitur H de secunda parte Rbetorica dicams .
pari diligentia. quae inuentasunt, collocentur/excellentis ducis virtus non magis in deligendo fortismo, strenuissimo quoq; milite ad bell/m,quam in instruenda ad pugnam acie cernitur. ct si quam in
corporibus nostris, aliorumve animalium partem permute atq; transferas,licet habeat eadem omnia , prodigium sit tamen. ct artus etiam, leuiter loco moti, perdunt,quo Niguerunt Uum: turbam
ii exercitus sibi ipsi sunt impedimento . sic oratio
I tionis praecepta cotinebit,quae ora tori perutilia sunt, ct maxime n A cessaria'. quid enim diligenter a