장음표시 사용
91쪽
carens hac uiuute,tumultuetur necesse est, ct sine rectore fluitet, nec cohaereat sibi: multa repetat,vς in*k multa trheat, velut nocte in ignotis locis erran ;3n parti nec initio,nec sine proposito, casum potius qua com
D pxoposiρ seliu sequatur.suapropter hic liber dispositionis er I ptata . uiat .Est autem dissositio rerum inuentarum in oratu sex' dine distributio. Cuius in infinita quaesione ordo eβfere idem,qui expositus es locorum. l n donita a Cur in eaus tem adhibenda sunt illa etia, qua ad motus anim rari di . rupertinet. Atq; eosit,νt Hama r Exordio, Nam mu . ratione, Cosirmatione,Per oratione. Hae sunt enim Duae partes quatuor orationis partes, per quas inuenta distri. .iuria iε buimus Q ara dua Valent ad rem docenda,narra- doeendam. tιo ct co matio:ad impellendos animos duae, prin
a: ..itae Gyμ π peroratio. de quibus sigillamn dicendu est.
De inueni. - De Exordio. Cap. II. iiiid sit e- V Xordium est oratio animum auditoris idonee
Cra ,. ita comparans ad reliquam dictionem. Id fieri tri
bus maxime rebus inter auctores plurimos costat, Audi oe in se bene flum, attentum, docilem auditor feceri- diobς mus:quorum primus locus, id est, ut amice audiaz r&,iiε mur, es in personis nostris,auditorum, aduersari ἰμβ βς i οφ rum, e quibus initia beneuolentia conciliands comm o parti paratur,aut meritis nostris,aut dignitate, aut alieonii)iui q/ 'genere Virtutis, maxime liberalitatis, o s- auditoris cis, iustitiae, fidei, contrariisq; rebus in aduersarios' ' RViς0 conferendis, m auditoribus aliqua coniunctio'nis, aμr causa, aut spe significanda. Cicero pro C.
92쪽
eum mea ita perpetua consuetudo, ad C. Rabiriudefendenduυ est adhortata:tum vero ut id studio si e facere salus se . Consulare officium, Consulatus denique irae mihi νω vobisu cum siluet ei' commendatus coegit. Hsc autem accurate in eo exordio, et ornate explicat. In oratione vero pro T. Sylla sic ait: Quaquam ex huius inco modis magnam arimo molestiam capiortamen in ceteris ma
lis facile patior oblatum mihi tempus, in quo boni
viri lenitatem meam, sericordiamq- notam omnibus Donia,num quasi intermissam agnoscerent; improbi,ac perditi ciues,edomiti atque vi cti; ρυ- cipitante 'p. vehementem me fuisse,atque forte,
conseruata mitem,ac misericordem faterentur. Et pro Cn.Plancio suam cum iudicibus colunctionem significat his verbis. Nunc aut e vester Iudices comspectus, ct confessus iste reficit, ct recreat merite mea cum intueor, eontemplor oumquemque Nestrum. video enim hoc in numero neminem, cui mea salus cara no fuerit, cuius non extet in me meritum, cui non sim obstrictus memoria benefici3 sempiterna.Itaque non extimesco, ne Cn. Plancio Rodia mea salutis apud eos obsit, qui me ipsum maxime saluum videre voluerunt. At in oratione pro P.Quinctio vim aduersariorum, gratiam iuinuidiam vocat. C. Aquitium,eosque,qui in con stio adpunx,orat,atque obsecrat, vi multis iniuriis iactatam, atque agitatam aequitatem in eo tandem loco consistere,atque constumari patiantur. Inteli Ingenter autem ut audiamur,et attenteta rebus ipsis
ordiendum est sed facillime auditor discit, ct quid
93쪽
'Id ibi docilis. t uram , casis est tiam eius impediis confusione partium, nec memoci ..e' ria multιtudine. Sic exorditur Cicero pro . q. Cluetio: Animaduerti Iudices, omnem accusatoris oratione in duas diuisam esse partes: qua distributione ait certum sibi esse in defensione seruare; νt omnes intelligant, nihil eum nec subterfugere voluisse re-
rara ratio- licendo, nec obscurare dicendo. Vt attente autem tur auehiot audiamur, trium rerum aliqua consequemur; nam attentu . aut magna quaeda proponemus, aut necessaria, aut
coniuncta cum ipsis, apud quos res agetur. Luculenter hunc loca Cicero tractauit in exordio nobilissia Io p xx- ma orationis pro domo sua: Quod si ullo tepore ma: 040 ψ gna caussa in sacerdotum populi Rom. iudicio,ac ρο testate versata embyc profecto tanta est; H omnis Reip. digritas, omnia ciuia salus,Nita, liberta ars, fici, dii penates, bona fortunae, domicilia,vestra sa-Qui in 'tru pientiae,sidet,potestatiq; comissa, creditaq; esse vi - Ν'r' ' deatur. vera ex his, quae propositasunt, aliμd atq; adiud pro varietate caussara desiderari palam est. De generibus caussarum. Cap. III.
si complectare ab initio genus v. definias,si distidas, si neq; prude
caussarum aut genera Quinct.lib. .cap. I. ci ce. I b. a.de inuenta Genus adistimabile.
Enera porro caussarum, plurimi quinque fer cerunt,honestum, humile, dubium vel ance sadmirabile, obscurum. Sunt quibus recte videatur
ad ei turpe, quod alii humili,alis admirabili su V
esunt. Admirabile autem vocant, quod eri praeter opinionem hominum constitutum. In ancipiti maxime beneuolum iudicem, in obscuro docilem n humili attentum, parare debιMus: nam honestu qui
94쪽
dm,ad conciliationem satis per se valetria admi- bili, is turpi remed)ue opus Ul: eo quida exordium iu duas diuidunt partes,prιnclytum, in L naarionem; νt sit in principus recta bene solentis, ct attentionis postulatio ; que, quia esse in turpi caussae genere non possis Unuatiosurrepat animis maxime ubi stons caussae non satis honesta es; vel quia res sit improba,vel quia hominibus paru pro betur. Et quidem quibus aduersus haec remed)s sit medendum, consilium ex causis sumetur: Illud in νniueuum praeceptum sit; ut ab uis qua udunt, ad ea, quae prosunt, refugiamus. Si caussa laborabiamus , persona subueniet; si persona, caussa. His etiam de causiis insinuatione viendu ess aduers rij oratio auditorum animas occupauerit; vel se dicendum apud fatigatos est: quorum alicrum ρr mittendo,nostras probationes, ct aduersas eludendo vitabimus: alter u spes breuitatis, ijs, quibus attentu fieri auditorem docuimus. Urbanitas etiam opportuna reficit animos, ndecumque petita auditoris voluptas leuat radium.
Cuiusmodi exordia esse debeant . Cap. IIII.
EXOrdia semper cum accurata, ct acuta, ct in- bentesie a structa sententijs, apta verbis,tum caussarum h ua: propria esse debent. Prima est enim quasi cognitio μ' ς' xij O commendatio oratoris in exordio, qua coqtinuo cum , qui audit, permulcere atque allicere debet. t De orat. Maxima autem copia exordiorum ad auditorem ij aut alliciendum,aut incitandum ex his locis trabi' in exordio tur, qui ad motus animorum cousiciendos inerunt is Ruini
95쪽
du,,udui, k' caqD:q os tamen totos in exordio explicari nooportebit, sed tantum impelli primo auditorem l . niter, νt, iam inclinato, reliqua incumbat oratio. De viiijs exordij. Cap. V.
-ordi, sunt Aec autem fiunt vitia certi ma exordioru, L a quae summopere Vitare oportebit: Nulgare De inuent. commune, commutabile, longum βρaratum transelb... h. coηtra praecepta. Vulgare est,quod riplures caussas potest accomodari, ut conuenire videatur. Exoxdium Commne es, quod nihilo minus in hanc, quam in
contraria partem caussae potes conuenireaeo mu- Commune tabile est,quod ab aduersario pote se leuiter mutatu R ex contraria parte dici Longum est, quod plurib L0 GR . Nerbi auisententijs, ultra quamsatis est,produc tur. Oportet enim ut aedibus,ac templis vestibula, O aditus,'sic cavis pro portione rerum principiasςp x xum praeponere. Separatum est,quod non ex ipsa caWga ductum est, nec sicut aliquot membrum annexum Transiitu. orationi. Tanslatu est,quod aliud conficit qua cain, β genus postulat, ut siquis docilem faciat auditorem, cum benevolentia caussa desideret: aut si prin...,ii ' ξ y cipio νtatur,ca insinuationem res postulet. Contra pracepta est, quod nihil eora escit, quorum caussa praecepta de exord s traduntur:hoc est,quod eum, qui auditinec beneuolsi, nec attentu,nec docile reddit aut, quo profecto nihil peius,ut cotrast,facit. De exordio quaedam in genere iudiciali.Ca.VI.
DIctum est de exordio in communi, restat ut breuitero quid in sngulisgeneribus in exordiendo
96쪽
diendo propriu est,adsiciamus. Et, vi a iudiciis incipiamus, veteres oratores diligerer id curabat, vi in genere iudiciali ex ipsis visceribra caussasumerent exordia:iudice conciliabant non tantu lauda-dο eu,sed laude eius ad utilitate caumesua coniungentes:allegando pro bonestis diguitate isti sua,pro humilibus iustitia,pro infelicibws misericordia,pro lassIeaeritatem, militer cetera: metum non numqNam amouebat, vi Cicero pro Milone, ne arma Pompeii contra se disposita putaret, laborauit: nonnumqua adhibebant, vi ide in Verrem facit. Dabant etiam operam,ne ostentarent in principi s curam. on semper autem exordio utebantur, sed inhonestis, in paruis etiam, atque frequentibuσ cause sis ab ipsa re, omisso exordio, incipiebant. De exordio in exornatione,& deliberatione. Cap. VII.
Ex eaussa visceribus exordia in genere iudietati sunt sumenda. Laus Iudi ea est eum utilitate cause R iungeda. No semper exordio utedum iu luindicio. Arist. Rhe.
ora. Σ. In exorna. tione Prin.
Poeter ea, quae de exordio dicta ingenins demon i stratiuu facile trans erri possunt, illud est no
randum: exordia in eo se maxime liber H Ari- ζ: ' lsoteles existimat. Na ct longe a materia duci, ct Quinct. u. ex aliqua rei vicinia posui. In deliberatiove Vero s. isaepe nulla,vel breuia esse debent. o enimsupplea si in 'i'.
νt ad iudice venit orator, sed bortator, atque au- Ruictor. Quare cu principio Nietur,proponere, qua me breuia '
te dicat . quid νelit, quibus de rebus dicturω sit, In Partir. debet; hortaris adje breuiter dicentem audiendu. De narratione. Cap. VILI ό ρο arNArratio est rerum explicatio , ct quaedam biem, i deq*as sedes, ac fundamentum constituenda proba - . D, sdes
97쪽
flis '. ia mi oportebit autem eam tres habere res,vi bre. In pari.de uis, i aperta t probabitis siser quas escitur. '.ὸ ἡ '' Vt a 'tor intelligat,mcminerit, credat. Erit auteii. i. Quin. breuis narratiosi constet simplicibus verbis, O si ,ά, '' mul VnaquaqMe res dicatur. tum etiam si recιderi-inyna lib. m omnia,quibi sublatis, neque cognitioni quid p, 3, quam,neque Hilitati detrahatur. 2 Nn tamen im
hi ta ..hi: ο ata debet esse breuitas,alioqui sit indocta. Erit non sit in autem perspicuas verbis usitatis, si ordine tempo2M ' rum conseruatos non interrupto narrabitur. v r Τ' ' babilis autem erit, si persionis, si temporibus,si l cis e qua narrabuntur consentient;si cuiusque *cti , ct euenti caussa ponitur; se testata dici videbuntur; si cum hominum opinione, auctoritate, si
cum lege., cum more , cum religione coniuncta et si
probitra narrantis significabitur; si antiquito, si
Narratio tu orationis Nerito, vitae fides. Ciceroni vehementi reui, ter placet νt laclida, ct suavis sit narratio, eamq; an pati. de Daum esse narrationem ait, quae babet admirati L nes ,ex*ectationes,etitus inopinatos, ct qua inter Iib. eap. i. positos,moluta animorum,colloquia personarum,dolores,iracundio,metur,utitias, cupiditates. Quando narratione utendum sit. Cap. VIIII. Be I iudic: s quando utendum esset, aut non essa I narratione id erat consilis . nec enim se nota res esset,nec dubium erat, quidgestum esset,narrario adhibebatur; nec se aduersarius narrauerat ; nises refellebatur. In exornatione νero narratio non erit νlla , qua necessario consequatur exordium , sed s. qua inciderit,cum aliquid cira.de quo loquemur,no, bis
98쪽
RHET. LIB. II. Irbis narrandum, sit cum laude, aut Nituperatione. praeceptio narradi de hoc loco ραιtur. 2 lec multu sane saepe in deliberatione narrandum esse est enim in parii. narratio prateritarum rersim, praesentiu: sum di., ζ' so autem futurarum. Privata certe deliberatio narrationem numquam exiget eius dumtaxat rei, dequa dicenda sententia est, quia nemo ignorat id, de quo consilit: extrinsecus possunt pertinentia ad deliberationem multa narrari. In concionibus sepe aes etiam illa, qua ordinem rei docet, necessaria. Nunc ad confirmationem transeamus.
mamenta causa coniuncte, infirmandis contrarijs,et nostris confirmandis namque una in calis n. t. ad Heiasis ratio quaedam est eius orationis, quae ad proban-k h. dam argumentationem valet: ea autem ct coinf-masionem, o reprehensionera quaerit. Sed quia nec
reprehendi quae contradicuntur, possunt, nisi tua commes:neque hae eonfirmari, nisi illa reprehendas, idcirco Me ct natura ct tractatione, νtilitate coniuncta sunt. Tota autem spes vincendi,ratioque perJuadendi in bae parte posita est. Nam cum argu in e6firmammia nostra exposuerimus, contrariaque dissoluerimra, absolute nimirum erit a nobis oratoris mu- lib. i. '' neris satisfactu. utrumque igitur poterimus commode facere,si constitutione caussae cognouerimus. Quid sit status. Cap. XI. Tatus est quanto, qua ex prima caussarum conflicti e nascitur, ut sit intentio accusato .ma tauri. '
99쪽
ris: Sylla eoniurasti cu Catilina: depulsio vero δε-li. fensoris:non coniuravi: Ex hac prima constictione 3 --ξ - nascitur illa quaestio, coniurauerit ne Sylla cu Cati lina: quam quaestione vel statum,vel constitutionem unde dia' oratores appellant. Status autem appellatio dici sit statu ..tur ducta vel ex eo, quod ibi sit primus causis con ci. in Top. g , ct cisiod in eo caussa consessat. ha u. Quot sint status. Cap. XII. Statua sunt trιa sint, quae in omni disputatione quaera Wς tu sit nec ne, quid sit, quale sit: sit ν consituit,''uit, ' tiones quoq; tres sint. Prima coniecturalis,in qua, quid sit. sit, nec ne, quaerimin; ut sit nec ne insidiatus Mil Finitionis ni Clodius Uecunda autem nominis vel finitionis,c
β' μ' 'μ' sis aliquid' quo nomine afficiendum tueuesti
Status qua gamus; vi Fuerit ne Iulius Caesar rex, an ranus,h qu/4 an dictator: tertia, in qua de utilitate , bonestate, Ad ME. lib. aequitate disperitur, deque his rebus, qua his sundi
3.Cic de in contrariae; ut, Rectene fecerit Romulu4 cum sta-& Qui ha trem interfecit. Eius costitutionis partes sunt duae, libV, p. . quarum νna absoluta , altera assumptiua nomina- hiati, bib. tvri absollita est, cum id i um quodHctum eri,ue partes duas aliud nihil foris assumatur, recte factum esse dic Absobria mus. ea est eiusmodi:pater lium Nerberauit ου iu- quid sit. iuriarum cum patre axit, pater nihil aliud defcn-Assumsi l . dii;nisi licere filium a patre verberari. Assumptiis, quid si μ est, cum siliquid nec Fario foris assumitur ut re In quoul, ese aliquid confirmemus:vi, Milo damgenere eauc netur, nisi foris assumat, a Clodio sibi esse factas in-: huic I sdias. Hae tres constitutiones ct in exornatione, Pin deliberatione,s in iudicio reperiuntur. De
100쪽
De ratione, firmamento, &iudicatione. Cap. XIII. R tionem appellant oratores eam, quae assem amrtur a rco,depellcndi criminis euuga. quae nisi 'μ ''. : et, quod defenderet,non haberet: firmamentum Cie.in par. autem quod contra ad labefuctandam ratronem re- iuu4n fertur sive quo accusatio stare non potest. Ex ratio- lib. 3. &nis autem, oe firmamenti costi tione, quasi concursu, quaesto exoritur quaedam, quam iudicatio' Firmamen. nem oppillant, in qua, quid deueniat in iudicium, 'si , quo de quo disceptetur,quaerisolet, hoc modo: Ore iastes,cum confiteata e interfecisse matrem,nisi at- Ex rationis
tulerit ratione,peruertit defensionem: ergo assert '
eam illa enim, inquit, patre meum occiderat.'ne nascitur Tum contra rationem defensoris firmavientum ab 'μ4 -- 'ς accusatoresubqcitur, hoc modo: Sed non abs te occidi tamen, neque in damnata poena s pendere oportuit. Ex coniunctione rationis, ct firmamenti iudi- 'catio constituitur,boc modo. cum dicat Orestes, se
patris ulciscendi caussa, matrem occidisse; rectumne fuerit, a filio sine iudicio Cliteinnestram occidi'
Ergo hac ratione iudicationem reperire conuenit, of ' nis ad q'am omnem rationem totius orationis conferri .d iudiς '
o Portebit. Na primus status diffam habet quae- π:ria
stoliem rationum vero ct firmamentorum contem Cici in paritio adducit in angustum disceptationem. Ea in com In eoniςct
iectura nulla est,nemo enim eius quod negat factu, nis: Ebi rationem aut potest, aut debat, aut solet reddere. - It qης in bis caussis eadem O prima quaestio, ct 'μ', ' i' fcζptatio es extrema. ςst extrema Quo