장음표시 사용
71쪽
De amplificatione a caussis conglobatis,& his, quae sunt orta de caussis. Cap. XXXVII. C.Avsse etiam, oe ea quae sunt de causis orta, mustum valent ad amplificandum, si conglobentur: Cicero multo, varias causso, propter quas multi essent ab eo alieniores, iunxit hoc mo-D O Cum alii me susticione periculi sui non defendorent,alij vetere odιo bonorum incitarentur,alij r uiderentialis obstare sibi me arbitrarentur,alij οἰ-cisci doloremsuum aliquem vellent, alij rem sam' publicam , atque hunc bonorum statum ociumq; Odissent, ct ob hasce caussas tot,tamq; Varia me νnum deposcerent. Orta vero de caui se ad ampliaet ἡ,'ta. Et si v Mu adhibuit contra M. Antonium. Doletis ms pop: Ro tres exercitus P. R. interfectos, interfecit Anto--ui i cit, η us: Desideratis clari mos ciues,eos quoque νο-ri, & Pom - bis eripuit Antonius: Auctoritas huius ordinis afia sini' ' stim est , a lixit Antonius: Omnia denique qua postea vidimus mala quid aut e mali non vidimus os recte ratiocinabimur, uni accepta referemus Astomo. Ex hoc loco Meeteuth immamem crudelit tem auget Euander apud Vir lium. Lib. r. Quid memorem infandas caedes 3 quid saetit
Effera 3Dij capiti ipsius, generiq; reseruent. Mortua quin etiam iungebat rpora vitiis, Componens manibusq; manus,atq; oribus Tormeti genus,&sanieraboq; fliietes sora. . . Complexu in misero, l5ga sic morte necabat
72쪽
De amplificatione a similitudine, atque exemplo. Cap. XXXVIII. CIcero verris auaritiam, qua multorum bona In Ver.aα, deuorauerat, exemplis exaggerauit bis vera Phis. 'On enim Charibdin tam infesta, neque Scyllam nautis, quam Ulum in eodem freto fuisse arbitror . Virgilius etiam ex hoc loco pulchritudinem Enea pulcberrimis vermus amplificavit. Restitit AEneas, claraque in luce resulsit, os, humerosque deo similis: namque ipsa
Caesariem nato genitrix, lumenque iuuentae Purpureu , & tatos oculis ad sarat honores: Quale manus addui ebori dec',aut ubi flavo Argetum, Pariusve lapis circumdatur auro. Idem mirifice expressit vim, qua Eneas in Turnum bassam coniecit. Cunctanti telum Atineas fatale coruscat, Sortitus sortunam oculis,& corpore toto, Eminus in torquet: murali c5cita numquam Tormento sic saxa fremui, nec fulmine tanti DisIultant crepi tus: volat atri turbinis instar, Exitium dirum hasta ferens.
Ab exemplis vero eis illa Ciceronis amplificatio
pro Milone.Quamobrem uteretur eadem confessio- Probii Lne Titus Anniu qua Hala, qua Nasica, qua opimiu qua Moturi qua nosmetipsi. Et in Catilina, oratis. An Hro νir amplisimus P. Scipio,Pontis ex ma. ximus
73쪽
ximus Tiberia Gracchum,mediocriter labesctautem statum Reip. priuatus interfecit: Catilinam vero orbem terrae cyde, atque incendiis vastare cupientem nos Consules perferemtis e nam illa nimisi antiqua pratereo, quod Q. Servilius hala Sp. M lium,nouis rebus Liudentem,manu sua occidit. De fictis personis& mutis rebus. C. XXXIX. Magnavim Icero in oratione pro Coelio, Appio Caeco viri re p. ta olim functo sermonem attribuit. Illa etiam
Quςndo ora tio ad permovendos animos ma nam vim ha
personis set bet; cum mutis personis sirmonem damus ut Cire-
monςm d- ro c&ra Catilinam. Et enim si mecum patria, s mihi visa mea multo est carwr, si cuncta It lial -nis R Jub. loqueretur, M. Tussi quid agis eo ea, quae sequuntur. Eamdem etiam in eadem oratione cum Catilina loquentem facit eleganti oratione, cuius initium est. Nullum iam tot annos O- cinus extitit,nisi per te: nullum flagitium sine te. Fecit o Lucanus eamdem cum Iulio Casare loquentem , priusquam ille Rubiconem fluuium , qui dirimit Galliam ab Italia, transireto
vt ventum est parvi Rubiconis ad undas Ingens visa duci patriae trepidantis imago, Clara per obscura vultu mςstissima noctem: Turrigero canos effundens vertice crines Caesarie lacera, nudisque astare lacertis ,
Et gemitu permista loqui Quo teditis vltra Quo fertis mea signa viri 3 si iure venitis , Si ciues: huc usque licet . Quae
74쪽
Quae sint ad amplificandum adhibenda . Cap. X L. SI eaussa patitur, easunt ad amplificandum assi Ad amplifibibenda, qua magna habentar: quorum est du-- dbiplex gessus. Alia enita magna natura videtur, alia ἰur es,'' Uu. Natura vi calem ut diuina, ut ea, quorum gR b-bm obscura caussae, ut in terris, mundoq; admirabilia Dis plex est
qua sunt: ex quibus similibusque, si attendo, ad misi agaugendum multa suppetunt . Usu habentur ma- In stare.' nia, qua νidentur hominibus , aut prodesse, aut ν ementius:quorum suntgenera ad amplia mandum tria. Nam aut caritate mouentur homi' Rerum usu ut Dei, νς patriae, ut parentum; aut amore, m/gu rum Ni fratrum, Niconiugum, H liberorum, νtfami- τ α tiarium taut honestat ut virtutum,maximeque ea- - 44 φ .rum, Mad co munionem hominum ct liberali- ῶΣh ratem valent. Ex his ct cohortationes sumuntur hQm,R . ad ea retinenda,ct in eos,a quibus ea violata sunt, Vmmoria incitantur,o miseratio nascitur, troprius is 'μη -d G
cus augenvi in Dis rebus,aut amissis, aut amιttem hominum
di periculo. mamuis enim neque ad probandum, et uiuneque ad amplificatam adhiberi quidquam potest, xur e locis quod ex locis petitum non sit: tamen ea ipsa, qua petuntur e locis ad amplificandum, magna ust δε- Pa ςsset debent. Sic fecit Cicero in Catilinam, ait. Qua irccului. propter de summa salute vestra, populi Romani Q Α- P. C.de vestris coniugibus,ae liberis;de aris,ac δε- eis; de fanis, ac templis; de totius νrbis tectis, ac sedibus;de imperio, de libertate, de salute Italiae, des uniuersa Rep.decernite diligenter,ut innituti
75쪽
stis,ac fortiter. Pleraque omnia sumpta sunt e loco ab adiunctis,sedsunt usu magna.virgilius etiam, eum Iulii Caesaris deplorat morte a rebus natura maPiis, quo ad locos supradictos referre tamen possis,amplificationem duxit.
Ille etiam extincto miseratus Caesare Roma, Cum caput obscura nitidum serrugine texit: Impiaque aeternam timuerunt s*cula noctem.
suam que ad libri sine elegantisme prosequitur. Quid in amplificatioue seruandum. Cap. XLI.
ulnis , .st , T Ihil in amplificatione nimis enucleandu est. omnis dili' Minuta est enim omnis diligentia,bic autem 1 pati locus grandia requirit. Illud est iudici', quo quaquem caussa genere utamur augendirin istis enim causesonis v in sis,qua ad delectationem exornatur,ti loci tractandum in '--t. mouere possunt exHectationem, adm
1a eohorta- ratιonem, Noluptatem. In cohortationibua autem
tib iis es, bonorum,ac malorum enumerationes, ct exempla lorum enu valet plurimum.in iudici's accusatori ferre qua ad Im Misie,' iracundiam, reo plerumque quae ad miserationem joΠςm xxa pertinent: nonnumquam tamen accusator miseeri' --4- φν'' cordiam mouere potes, defensor iracμηdiam . Cur quaedam inuentionis praecepta ad caussarum genera dentur accommodata :& de dignitate exornationis.
Cap. XLII. Fτ si ex supradictis fontibus omnis ad omnem
orationem manat inuentio:tamen veteres Ora
tores de generibra caussarum, τι discentium mo
76쪽
riverent laborem, seorsum praecepta tradiderunt. De praeceptis autem exornationis in primis dicem dum est. Nam ct latum genua est sanes varium, ' ut quod ad laudandos claros viros, edi ad impro- strativi. bos vituperandos fuscipiatur: ad aliorum etia velamimalium vel carentium anima laudem vel vitti- 3. cap. s. perationem adhibetur, ut Cicero Pompeij . in Oratione pro lege Manilia; Siciliae in actionibus is verrem; Hudiorum vero humanitatis in oratis Act. 4.ne pro Archia poeta exornauit. Accedit etiam ad eira commendationem, quod nullum est genυ orationis, quod aut uberius ad dicendum, aut viilius ciuitatibus esse possit, aut in quo magis orator incognitione virtutu vitiorumq; versetur. Confici ''is,
tur autem genus hoc dictionis ad animi motus lem in exo ma- .
niter tractandos, magis quam ad fidem faciendam M'' Raut confirmandum accommodate. Proprium enim Arist. lib.r.
laudis est res amplificare t ornare. Quam ob co sum Aristoteles, ct postea Cicero, 'i ctilia' l. . nus idoneam maxime inter omnia genera caussura μ' ' Vexistimauerunt ad scribendum exornationem. Ex tempore praeterito quomodo laus d catur. Cap. XLIII. LMus bominum, cuius cognita praecepta facile '' I ad res alias transferentur,diuiditur in tempo tempora dira, quodque ante eos fuit,quoq; ipsi vixerunt in his t*μα autem qui vita functi seunt, etiam quod insecutum. tuoru i tria i me bomine patria,ac parentes,maioresq; erunt, quorum duplex tractatus est , aut enim respondisse Quinct lib. . nobilitati,pulcbyum erit,aut humilius genus nobi bivii i
maxime lindonea adviseribendu .
77쪽
ara' et v litassesictis. Illa quoque interim ex eo, quod ante ante homi. Ipsum fuit tempore trabentur, qua responses, - - oraculis, velsignis futuram claritatem promiserint, ut in diuo Ioanne Baptista, multisq; alijs
De tempore, quo vixit is, qui laudatur. Cap. X LIIII. Iumi laus hominis ex animo, ct corpore, O extra positis peti debet. Externa sunt,ut educa
re, di rebus tio,opes, diuitiae,propinqui,amici,potentia,gratia,
: ἡ:Δ'Ess. ceteraq, huiusmodi. In corpore vero sunt hscio Quina lib. ma, vires, aletudo, o bis similia. Qui Me habue- Cieet . d. rit, laudabitur quod bene illis sit usus s non habueris,quod sapienter carueriis amiseerit, quod mod rate tulerit. ct quamuis ct corporis, ct fortuitaqus dicuntur bona,in se veram laude non habeant,qus deberi virtuti uni putatur: tamen , quod ipsa
Nirtus in earum remu usu, ac moderatione maxime cemnitur,tractata etiam in laudationibus Me sunt.. ix V i' in quibus en summa laus, non extulisse se in pote-ihium' .su state, non fuisse insiolentem in pecunia,non se prstu- ας modςx ' i me alus propter abundantiam fortuna; Vt opes me cerni- copis, non superbiae videantur, ac libidini, Ieα - ' bonitati, ac modernioni, facultatem,ac materiamlh s... Odisse. Inter corporis Nero bona, forma, qua vi corpori, Gr tutem significat, facile laudatur, quod elegantissim ςHii me rauinus poeta his verbis significauit.
AEn. s. Tutatur favor Euryalu, lacrymqq; decorae, si ς -xum Gratior & pulchro venies in corpore virtus, animi sem Sed horum omnium teruor, at ammi semper vora
78쪽
RHET. LIB. I. est laus:qu quoniam a virtute proscisiatur, de i
la nunc dicendu est. De animi bonis,& virtute, quae scientia cernitur. Cap. X L V.
V Irtutis duplex est vis: aut enim scientia cer- 2 ζ' . R:
nitur virtus , aut actione. Nam que pruden- his aut quaeq; gra9i fimo nomine sapieutia apyellatur, e ς' - haec scientia pollet una; quae νιro moderandis cupi-ῶ atibusaegendisq; animi m 'tibis laudatur, eludes munus in agendo. P rudentia est rerum expeten. Prudet xi virum, fugiendarumque scientra. O lentia aute vir omelo. M princeps, est diuinarum humaniaruq; rerum scientia. Sunt autem ali e quasi ministrae co- ξ δ ς' mitraq; Iapientiae: quaru altera, qua dialectica dι- quasi minicitur, sint in disputando vera atq; falsa distinguit, iudicat: altera est oratoria.' hil enim est mentiae eloquentia, nisi copiose loquem sapientia, PAE tioquεhu,
ex eodem haustu genere,quo illa in d putando ube- copioserior est, atque latior, ad motuU anιmorum, vulgique sensus accommodatior. Studia etiam omnium bonarum artium ad hunc locum pertinent. De virtute, qine in actione consistit. Cap. X L VI. Tres
' Irtuta, quae in actione posita est,tres habet paret aliis.'
tes, Iunitiam, Fortitudinem , ct Tempe- Arist. lib. i. rantiam. Iustitia est virtus, quae in hominum socie- '. Δ'' 'tate tuenda, tribuendoque suum cuique, O rerum 'md si , contractarum side versatur. Illa erga deum religio iustulaec ga parcntes pietas, vulgo autem bonitas, credi- pδ xv
79쪽
tis in rebus fides, in moderatione animaduertendu' 2M lenitas,amicitia in beneuolentia nominatur. Forti l De inuet.1. tudo est considerata periculorum susceptio, ct imboris perpessio, cuius est liberalitas in usu pecuniae. m et Temperantia est rationis in libidine,atque in alios 'μ non rectos impetus animi firma ct moderata d
vh hessala minatio . custos Vero Nirtutum omnium, dedec sest eustos fugiens audes maxime cosequens,verecundia est.
Quomodo laus ab hoc loco sit ducenda . Cap. X L VII. singulata V T quoniam singularum virtutum sunt cerea es ta 'A.ἡ n officia,ac munera, ct sua cuique vim da ossieta. tuti laM propria debetur erit explicandum in lavi Mς ψ - iniustitiae, quid cum fide, quid cum aequabilitate, quid o huiusmodi aliquo oscio is,quι laudabitur, Phili. s. fecerit. Huc spectat illa Ser. Sulp. laus apud Cic ronem. Nec vero silebitur admirabilis quaedam, O incrassibilis, ct pene diuina eius in legibus intem pretandis aequitate, explicadis scientia. Omnes,qui ex omni aetate hae in ciuitate intelligentia iuris habuerunt,si unum in locum conferantur,cu Ser. Sulpicio non sunt comparandi. neque enim ille magis iuris consultus,quam iustitia fuit. itaque qua proficiscebantur a legibua, O a iure ciuili,semper ad Res gest facilitate aquitatemq; referebat:neq; constitum
.iiiiii: se re litium actiones malabat,quam cotrouersas totimen α vim iere. Itemq; in ceteris res gesta ad cuiusque Ur tuinondat. tu gen , ct νιm, ct nomen accommodabuntur.
Gratissima autem laus eorum facto m habetur, quasi scepta ridentur a virusortibus me emolu--πρὸ
80쪽
mento,ac praemio: qua vero etiam cum labore, Opericulo Usiorum, bac babent νberrimam copiam ad laudandum, quod oe dici ornati me possunt, est audiri facillime . Ea enim denique νirtus esse ridetur praestantis viri,quae estfructuosa alijs, ipsi
autem laboriosa, aut periculosa, aut certe gratui 3a . Drances apud ita Virg. Aeneam alloquitur. O fama ingens, ingentior arinis .
Vir Troiane, quibus cano te laudibus arquet Iustitiae ne prius mirer, belli ne laborum 3Hinc Seruium Sulpicium mirifice Cicero laudate quod discissimo Reip. tempore, graui periculosoque morbo affectius,auctoritatem senatus,salutemque populi Rom. νita sua praeposuerit, contraque Nim, grauitatemque morbi contenderit, νt ad ca. stra Antonj, quo Senatus eum miserat, perueni ret. Magna etiam illa laus, ct admirabilis videri
Diet:tulisse casus sapienter aduersos: non fractum esse fortuna. retinuise in rebus asperis dignitate Sic Cicero Milonis in graui, ac distili tempore
Nullumsemper eumdem, vocem, oe orationem sabile ac non mutatam commendat, ct eius imstactum, ct excelseum animum extollit. Sumenda autem res erunt,aut magnitudine praestabiles, aut nouitate primae,aut genere ipso singulares. eiusmodi rerum plena sunt orationes Ciceronu pro lege Manilia, O pro M. Marcello, in quam altera Cn. Pompeium,in altera Iulium Caesarem laudat. ne que enim parua, neque Utatae,neque νulgares admiratione , aut omnino laude digna videri menti
ugae virtua praestantis viri si . . AEu. Isa