Cypriani Soarii Societatis Iesu De arte rhetorica libri tres. Ex Aristotele, Cicerone, & Quinctiliano praecipue deprompti. Nunc ab eodem recogniti, & multis in locis locupletati

발행: 1585년

분량: 218페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

141쪽

s6 DE ARTE

verbo ad quod reliqua ressiciant,hoc modo r vicit

Pro Cluet. pudorem libido, timorem audacta,ratiohem amen Ox- tiaraut illato, quo plura clareduntur. Nec enim ises Catilina, vi te, aut pudor νnquam a turpitudine, aut metus a periculo,aut ratio a furore reuocauerit. Mediu quoqree potest esse quod prioribus, sequetibus Iussciat, ut formae dignito, aut morbo deforescit, aut vetustate. Quod cumst, conum cito RAra est. et bis . l. I 'ictio cvam persticuitatis gratia, qum exb5υ, - I niam superioribus contraria en, hoc loco tra/ιέναν. dimus) est cum eorum, de quibus dicimus unumquodque certo concluditur verbo. cicero pro Amchra. Me aut e quid pudeat, qui tot annos ita rivo, iudices, ut ab illis nullo me unquam tempore, aut comodu,aut otium meu abstraxerit, aut volupto auocarit,aut denique somnus retardariis Et in ea- Homerum dem oratione. Homerti Colophonij ciue esse dicunt

rui libri suum , chi, suum vindicant, Salaminij repetunt, . ... -- Smyr . Vcro esse suum confirmant. - Υnecdoche, cuius ct Cicero ct Quinctilianus

λη , Vel meminerunt,no tropus modo de quo ante dictu ροχ s, ris, sed verbornm etiana est exornatio. Eaft cum ad 'MEi. Hi βubtractum aliquot verbum satis ex ceteris inte -Pxα isio, sigitur: Praecisionem vocat auctor ad Her. ciccro

in My- ad Brutum: Sermo nullus1cilicet, nise de te . quid cnim potius e Simal enim intelligitur in priori qu, dein parte, est, tu posteriori verodaciamus, aret ali

quid si ite. D ert ab Aposiopes, quae sententia-

142쪽

RHET. LIB. III. 97rum est exornatio; quod in ea vnrem verbum, ct ma i α' nifestum quidem desideretur,νt in superiori exem- . aposio-plo, ct in illo etiam Ciceronis: Data Lupercalibus p si quo die Antonius Caegari. ubi nihil aliud intelisti pila Eesue potest,qua boc,diadema imposuit.at in Myosiopest, ς ae aut instri u est, quod tacetur, aut certe longiore semmone explicandum. Sinoeciosis es quae duas res diuersas colligat, hoc modo : Tam des auaro,quod habet,quam quod non babet. De figuris verborum tertij generis. C.XXVIII.

TErtium en genus figurarum, quae aut simili-

tu me vocum, aut partibus, aut contrarijs, Nertunt infe aures, ct animos excitant. ra μὰ ominatio, quam Graeci Puro musiam vocant, est cum paullulum immutata νιrba,atque deflexa, in oratione ponuntur. EamuL C .austatis ct varijs rationibus cosicitur Adiectione hoc aua di4i modo, Cicero pro Clueutio: Si in hac calamitosa tui. '' fama, quasi in aliqua pernitiosi ma flamma. Et, emit morte immortalitatem. Detractione sic, con- tionibus fierra eηm, qui se legationi immoriturum dixerat, p- ψηψ pater auinctiliant,no exigo, H immoriaris legatio Quina. ii. ni : morare. Comutatione hoc modo: Cicero in O '' P tilina, Hac reipublicae peste pauli per reprimi, non Q 'μ' in perpetuum coprimi posse. Et in M. Antonru. Hecur magicter eius ex oratore arator factus sit. Traf U.s. llatione:Videte Iudices utra homini navo, an vano Paron mocredere malitis. Haec figura leuis alioquiseutentia- Meet ru pondere implenda est. Merito igitur illa exppla xa implς ritori potius,qua imita di gratia ponit Quincti ''s lianusc

143쪽

liantu r Autum dulcedo ducit ad auium, O non Pisonum,sed pistorum: pessimu vero, rie patres Conscripti, circumscripti videantur: ct, Raro euenit, sed νehementιr venitealiaque smilia. Imiliter cadens exornatio est, ctim in eosde c

Osua verba cadunt. Graci Homoloptoton appel- Pro Lege Iant. Cicero. Ac primum quanta innocentia debent λέμμ' esse imperatorese quanta deinde omnibus in reb teperantia quantamicitateὶquanto ingenioὶ qua Pro archia ta humanitate' Et alibi: Hunc ego non illiga j non admirerenon omni ratione defendenda putes Simialiter cadens est in illis verbis, Diliga, admirer,pusimiliter te. Na verbora ut nominu sui etiasunt casu .

nomini. . Imiliter dsinens est,cusiue casus set in Vero , in. bi' O sue no, tamen miles cxιtua sunt. Cicero. Ita-ν ' ' S que non sum praelicaturus, Quirites, quatra ille res domi,militiaeque;terra,marique quantaq; felicita- regesserit; νt eius sempcr voluntatibus non modo ciues assenserintJocii obteperarint, hostes obedie-' rintsed etia venti, tepestate1': e obsecudarint. Et pro Milone, No modo ad salute eiu extinguendis, simili hi sed etia gloria per tales viros instigenda. Differt ς 'hi, R β' haec figura a stiperiori: est enim similiter cades, i 'Ilen quo tum cum similis, etiamsi dismiliami, qua decli

0404 O nentur:at similiter desinens in eosdem exit a cadit,ut Audacter territas,humiliter placas. At i, - que eo fit, vi similiter cadens in verbis nomini-i bus tantμm esse possit, cum similiter desinens non

modo tu bis, sed tu illis etiam, quae declinari non posse

144쪽

RHET. LIB. III. 90 possimi reperiatur , ut proximum declarat ex m

Compar Graeci vocat socolon, habet membra orationis,quae constar et pari fere numero ollabarum. Hoc non de enumerati osse nostra si ς, a ,hiesi bid quidem puerile es: sed tantum affert Uuri, ct dam sensit exercitatio facilitatis; νt animi quodam sensu par

membrum superiori referre pvimus. Cicero pro iione coni. lege Manilia: Ita tantum bellum,iam diuturnum, γ' tam longe ateque dispersum, quo bello omnes gentes tenebantur, Cn. Pompeius extrema hieme a paruit meunte vere suscepit,media estate confecit.

Loquitur autem de bello, quod Pompeira gessit

contra Piratas.

Contrapositum, autem vel, t quidam Nocant, Contentio antitheton Graecis dicitur no vno

fit modo. Vam ct fit, se singula singulis opponum

tur , νt, Vicit pudorem libido, timorem audacia, Cicer.pro rationem amentia: ct bina binis r non nostri inge- 2 ἡ .n3 , vestri auxilii est. Euententiae sententuis . Odit Pio Mur. populuU Roman priuatam luxuriam; publicam magnificentiam diligit. Nec hemper contrapositum subiungitur, νt in hoc, Ciceronis pro Milone. Uenim haec Iudices non scriptased nata lex.sed crobra etiam crebris opponuntur,ut in eo,quod sequi tur:Quam no didicimus,accepimuπ,legimu ;versi ex natura ipsa oripuimul bausimus,expresmus. Sunt quidam auctores, qui duplicemisciunt cotem rionem, νnam νerborum, quam Antithesin appellant sententiarum alteram,quam Antitheton ν G a canti

145쪽

eant. Eas autem ita discernunt; Ni contentionem, verborum figuram esse dicant, cum ex verbu cou- trariis conficitur oratio,vi, Inimicis te placabile, amicis inexorabilem praebes. Et quod Caecit. Metellus dicit apud Liuiumramicitio immortales, inimicitias mortales debere esse: sententiarum Nero,

cum sententia contrariae ex comparatione referumtur. Sed cum Quinctilianus, Cicerone secutus, An titheton inter verborum numeret exornationes,

ct discrimen illud tenue sit, ct exile,satis e Fe d Quid' ii bet,quod de contentione dιctum est. Magna Neteri veteres eae bus cura fuit gratiam dicendi e quatuor his proxi . a m Rum acquirere. Gorgiaa in hoc immodicus, guris sunt copiosus νtique prima aetate Isocrates fuit.delecta. auita ditus es bu etiam Marcus Tullius,uerum, o mora tendi. adhibuit no ingrata nisi copia redudet) voluptati; 2. d.' a ct rem alioqui leu sententiarum pondere implehu fis xi . uit.nam per se frigida, ct inanis assectatio um in aereis incidit sensus ,innata videtur esse,no accer sta. Et quoniam contrapositum saepe fit assumpta. i pariter commutatione:de ea hoc loco dicamus. ἄντιμισα Ommutario est,cum duae sententiae inter se di βαλὴ vel x screpautes ita efferuntur,vi a priore posterior contraria priori, prosicycatur: non ut edam ius, 'd H xivum edo. Item, si poema loquens pictura -- est,pictura tacitum poema debet esse. Et apud Cr-Pro cluet. ceronem: ut sine inuidia culpa plectatur, si ne culpa inuidia ponatur . Hxc de verborum D ris dicta silat: in quibus illa i notandum est; multra earum cadcre freq/entcr tu easdem sent entias,

146쪽

RHET. LIB. III. I Iique cum magna venustate. Cicero: Si quantum in agro ocisque desertis audacia potest, tantum in rae in ean- foro, ac iudiciis impudentia valeret. Compar est. et : h. smiliter cadens: et lyn minus nuc in caussa cederet eadum. Aulus Caecina Sexti Ebuti, impudentiae, qua tunc exoc in vi facienda cessit audaciae. Compar similiter cadens , si liter desinens. Accedit sex illa figura gratia, qua mutatis casibus νerba repetuntur, Non minus cederet, quam cebsit. Quid verborum figurae orationi conserant, &quid in eis cauendum sit. Cap. XXIX. SI qμis autem parce, cum res Poscit, erbo--λrum figuris Hatur ucundiorem faciet orationem. qui Nero immodice, dr siue iudicio eas adbi- bollum imbuerit nam ilia gratia varietatis amittet. Danda igitur opera est, ut nec multae sint supra modum, non sunt. nec eiusdem generis,aut iunctae,aut frequetes: quia Figurae versatietas vi paucitate earu ta varictate quoq; Vi- sin musiaetatur. Quod de his verborum Duris, quae nobiles 's,f-t,atque insignes, intelligendu est, non de illis quae z. 'i' valde sunt Utatae, ac vulgares; quae etiamsi sunt

crebriores,consueto aures minus feriunt. Ridic dum etiam est, neglecto rerum pondere, O viribus sententiarum, inania Nerba in hos modos deprauari. cum enim figura sint quasi quidam gestus oratio nis, eas sine sententia sectari, tam est ridiculum,

quam quarere habitum, genumque sine corpore. Non hunt etiam nimis densandae. Sciendum vero inprimis, quid quisque in orando postulεt locus, quid persona, quid tempus. mador enim pars harum

147쪽

Ior DE ARTE

figurarum 'osita est in delectatione: ubi vero atrocitate nuidia,miseratione pugnandum est, quis si rei contrapositis, o stariter cadentibus, ct consimilibus irascentem,stentem, rogantem y cum in his rebus cura verborum d roget assectibus fidem, O ubicumque ars Uetatur, veritas abesse Nideatur.

Quid sit

sententia in tu figura. Cieer. . de Orat.& in

lib. 4. Rufinianus: Aquila &Rutilius Maiorasut senietiaru

osnam ela. quam ver

borum. Demosthenes cur orato. Tu princepsi u dicetur. ερωτησις.

De figuris sententiarum. Cap. XXX. N Unc res ipsa monet, ut, deinceps adsenten

tiartim exornationes transeamus. f st autem sententiaru exornatio quae m n in verbis, scd ini' sis rebus qrandam habet dignitatem. Atque ea de caussa sententiarum ornamenta maiora sunt. Quo genere qhia prostat omnibus Demosthenes, idcirco a doctis oratorum est princeps iudicatus. Schemata, ea Vocant Graeci quae maaime ornent oratione,

eaque,vi di finitio dimonstrat, non tam in verbis pingendis pondus babeant: qua in ili minandis sentenths. nec aliud quid qua est dicere,nisi omnes, aut certe plerasque aliqua specie istuminare senternio.

J Vterrogatio Rhra s quoties no sciscitandigra

tia asi,mithrested ii sandi: Quo usque tande abuo a. tere Cat ira paruicntia no stra' , Tatere tua consilia non sentis8 Et totus deniqtie hic locus. Quanto ex Og xio' enim maxu ardet Auam se diceratird Diu abuteris

patitntia nostra: , orant tua consita. Interrogamus etiam,quod n gari non possit. c icero pro Cluentio: Diait ne tandi m Gisiam C. Fidiculanus falculuὰ qui ubi res odendi dissicilis is ratio, vi vulgo Hi Iolinus: u odoraui seri potestaut inuidia

148쪽

RHET. LIB. III. Iosaut miserationis, vi Sinon apud virgilium. Heu quae nunc tellus,inquit, quae me aequ ra possunt. Rem Accipereὶ Conuenit etiam indignationi. Et quisquam numen Iunonis adoret3 Am.1. Et admirationi. Quid non mortalia pectora cogis, Aen. . Auri sacra fames Es interim acrius imperandi genus. Non arma expedient, totaq; ex urbe sequetur3 Aea. .

Et ipsi nosmet rogamus:Quale est illud Turni apud Virgili , quid agam 3 aut quae iam satis ima dehiscat. Aen. 1

Terra mihi λ

RHφρηβο figura es, cum aliud interroganti ad

aliud ,quia sic utilius sit, occurritur: tum a gendi criminis gratia rvt testis in reum, rogatus,aua reo fustibus vapulaseid Et innocens, inquit: tum declinandi, quod est frequentissimum. Quaro an o cideris hominem 3respondetur latronem. SUbiectio est,cum orator vel interrogat seipsum, αἰαι Minoe respondet sibi:vel cum alium roga&crit,non κα- exspectat reisonsum,ut Cicero pro Ligario: Apud quem igitur hoc dico' nempe apud eum,.qui,cu hoc scire tamen me,antequam vidi reipublicae reddi' in otiodit. Et, domus tibi deerat at habebo: pecuniasmperabat Zat egebas. Sunt autem interrogandi, respondendi sibi non ingrata vices. Ccupatio, quam Quinctilianus Praesumpti nem, Graia Prolepsim dicunt, est iis id quod 'γ δ ἡ ε

149쪽

ectone vocant, est occupationis

sen' quodHamaossia Correctio est vera borudi sentetiata figura. aut adHeri lib. . Pro Mur. Act. 3

objci potes occupamus. Huc pertinet illa Cicer nis praemunitio contra Quinct. Caecilium, quod ad accῆsandum descendat, qui semper defenderit. verborum quoque πis, ac proprieto confirmatur, vel praesumptione. Quamquam illa non poena, sed pro

bibitio sceleris fuit, vel reprehensione, quam alij

correctionem Myellant.

Correctio est quae tollit fententiam aliquam,

eam alia, quae magis idonea videtur, emendato corrigit, Cicero, Italiam ornare, quam domum suam maluit equamquam Italia ornata, domus ipsa mihi videttir ornatior. loquitur autem de L. Mummio. En etiam correctio in verborum fxornationibus, quae tollit verbum, quod dictum est, ct pro eo, id quod magis idoneu videtur, reponit, hoc modo: O virtutis comes inuidia, quae bonos insequeris, axque adeo infectaris. Et illud: Atque hac ciues , ciues inquam, si huc eos appellari nomine fas estὶ de patria sua, ct cogitant, ct colitauerunt. Praecla rum illud Cic. in Verrem: Non enim fure, sed ereptorem et non adulterum, sed expugnatorem pudicitiaemon sacrilegum, sied hostem sacrorum, religionumque:non sicarisi, sed crudelissimum carnifice ciuium, Iociorumq; in vorti iudicium adduximus. h.. V, Vbitatio est, cum quaerimus Nnde incipien-

m. dum, ubi desinendon,quid potissimum dicen

dum,an omnino dicendumst. Cicero pro Cluentio: Equidem, quod ad me attinet, quo me vertam, neq

scio. negem fuisse infamiam, iudicii corrupti: ct

150쪽

RH ET. L I B. III. Ioshuius figura exemplum apud Liuium in P. Scipionis ad milites concione. Apud vos quemadmoua lo. quar, nec cosissisi,nec oratio suppeditat: quos ne quo nomine quidem appellare debeam,scio: ciues qui a patria vestra desciuistis. an militesρ qui imperium, auspiciumque atrastis,sacramenti religione rupiasis. hostes ρ corpora,ora, vestitum habitum citusim agnosco: ficta, dictu, consilia, animos hollisi video. Communicatio non procul abest a dubitatione, α-ν. ca aut ipsos aduersarios cosulimus. Cicero:Tu . denique Labiene quid faceres tali in re, ac teporeρ eum ignauiae ratio te in fuga,atq; in latebras impellereti mprobitas, furιr L. Saturnini in Capitolia arcesseret: consules ad patriae salute, ac liberta

tem vocarent: quam tande auctoritate, qua vocem

cuius sectam; equi, cuius imperio parere potissimuvelles e gut ca iudicibus deliberamus, ut Cato, Si Nos in eo loco essetis, quid aliud fecissetis' P, Rosopopoeia est ρ rsonarMm ficta inductio, vel προ η ' grauissimum lumen auge di : hac ct aduersario

rum, nostros cum algs sermones, coe aliorum imter se credibiliter introducimus; Radedo,obium gando,qucredo, laudando, miserando, personas id neas damus. quin mortuos excitare in hoc genere dicendi concessum est. urbes etiam, populique Vocem accipiunt: in quibus hoc modo mollior sit figura: Ox x. Etenim si mecum patria, quae mihi vita mea multa ' ς'

to est carior , se cundita Italia, si omnis respub. sic loqueretur, M. Tulli quid agis y quae sequuntur. Sed magna quaedam vis eloquentia desidera- Magna vis

turifaJa enim, oe incredibilia natura necesse est, m.

SEARCH

MENU NAVIGATION