장음표시 사용
71쪽
nobilitatem ipsam prudelia.& industria comitatur: subtilius enim generosi inuestigat,
qualiter ue domi vivant,quis tenean vicini omnes nouerunt, & velut exploratores eoru
sunt constituti. Quo fit ut solliciti, intenti, prudentes, & cuncta prouidentes existanta is r Sexto nobilitas affabilis est, & plurimum eo drialis. Communiter enim versantur in regii domibus,& principum curijs sicut ὸ vestigio rustici,tanquam solitaris, rudes, & siluestres, in campis vi uitant,& ob eam rem, Ut philosopho placuit, nequaquam sunt bene conuersatiui. Postremo nobilitas ipsa non solum viuentibus, sed & morientibus, laudes, & praeconia pari nec modo nascendo quaeritur,&vivendo conseruatur,quinimo saepe etiam pmirabile est moriendo augetur. Idq; gloriosius ille Machabeorum dux non nega irit, de quo scriptura ait:quia elegit nobiliter mori, potius quam subditum csse peccantibus.
Vanitate nobilitaris humanae,& de vi ijs quet eam comitamur: & de plurimis excessibus nobilium,& de falsa nominatione nobilit lis : & de illius incommodis, laboribus, di
o G ΙΥ iam aduersantium turba , ut huius tam laudatae , ac caducae,sed inanis carnis nobilitatis vanitatem, ignauiam inconstantiam, caeteraq; incommmoda, afflictiones erumnas, & pericula paucula ex multis attingamus. In primis itaque illud vellem semper cunctis mortalibus me ii defixum esse quod unus ex sapientibus ait:
quia si humanae nature obscoenam foricam,
72쪽
ac tiarpem materiam cospicimus, de terrenae carnis nobilitate disputare nil aliud videbitur,quam de stercoris, aut luti claritate certare: unde apud Machabeos scribitur: gloria eorum itercus, & vermis. Quod&Esaias sisnorauit,cum ait:magistratus, & honor il- lius quasi lutum. Quid enim superbit terra,&'. cinis 3 unde Chrysostomus:vana est nobilitas earnis infructuosa & pudorosa, atq; nociva, nisi comitetur virtus. Et Boetius:quam in eo' inane , & quam fictile nobilitatis nomen, non videat Θ Quare iplendiduin te, si tuam non habeas . aliena claritudo non ossicit. Et Apuleius in honoribus inquit assequendis , noli aliena appetere. Aliena Voco, quae parentes pepererunt, cum ridiculosa iactantiast, de alieno gloriari. Et poeta Petrarcha laureatus,ait , Sicut posterorum maculae parentibus non obsistat, sic nec maiorum splendor descendentes illustrat. Unde ad quedam dicebat:mallem per teipsum aliJ:quam tu per alios nosceris. Et subdit: quia mira res est id videri cupere,quod non sunt. Fures,adulteri, tenebras Utierunt, sola haec vana,& falsa nobilitas licet viiijs obtenebrata luce quaerit, 'agnosci appetit, cui sanum esset consilium nesciri. Qui ergo veri nobiles esse cupiunt, aliquid agant, ut sint nobiles: quia & maiores sui nisi aliquid praeclarum egisserit nunquam nobiles fuissent: demum ut Hieronymus ait: nihil aliud video in generis nobilitate appetendum , nisi appellati nobiles ,
quadam necessitate consti inguntur, ne a progenitorum prsbitate degenerent. Quis tamenon videt plurimos filios a suorum claritate
generasseὸ Quippe qui qu ito patres fuere clariores, lato ipsi evasere obscuriores, ut tot labores filia perpeti videantur in sectandis viti js quot patres eorum in sectadis virtutibus. Tot denique studia, solertias, fili j in perdet nobilitate impendant, quot illi in acqui-
73쪽
renda habuere . Idque, ut quidam sapsens ait, in Africani filio libet intueri: qui liceeeκ patre clarissimo genitus, plurimis viiij ssorduit. Et si nobilitas per manus tradi potuisset,claristinatim illum Africanus pater eia fecisset. Verum illum pater potuit amare, sed non potuit illustrare, haereditatemque uniuersiam locupletem quae sua erat, ei in restamento reliquit, claritudinem dimisisse non valuit. Quae res apertisti me probataquia aut nobilitas ipsa nihil oinnino erat , aut pater qui omnia reliquit, eam in bonis suis
non habebat. Falso igitur asieveraretur nobilitatem a parentibus micepiste, quam ipsi
libenter dimisuen si valuiuunt, aut habuissent. omnis successio etiam vilissimartim rerum, iudicio testatoris accipitur, sola nobilitas si a voluntate non transmittitur.Ο quod
patres infinitam suae lucis eclipsum , in filiis patiuntur: ut verum sit quod scribitur , quia
dant maculam gloriae parentum. Demum quantum discriminii, quantum periculo proximum , sit inconstanti, & volubili rei an iamiam dare , nemo est qui nes lat. Volubilisonim atque inconstans est haec nobilitas, &omni mobilitate mobilior. Qui enim herilarabat, hodie militat, & qui heri per urbem medias,aureis habenis superbus incedere,populosq; regere solebat,hodie per squalentem campum pigros boves parito pugione solli citat. Semiorum filios in solio saepe vidimus,& filios regum in ergastulis. Quid ergo tam instabile, quid tam variabile ξ Quare nobilitatis assentatoribus minime aflenciendunx puto. Aiunt enim pro eo eam ipsam' ingenuitatem, magni fore praecij, dc quia naturaliter hominibus inesti Ego vero non satis video, quo pacto verum dixerint, quod
ex eo primo patet: quia tunc omnes homi nes nobiles essent. Adde, quia ea vere natu
74쪽
losopho placuit.nobilitas vero tam volubilis est,ut mulier quae heri clara Rit,hodie sine eius culpa,imo rectὸ & sancte agens,si plebeo nupserit,ignobilis essiciatur. Et idem in eo qui propter delictum,nobilitatem perdit. Quo fiet, ut aliqua temporis parte infaelix homo sit nobilis,&alia ignobilis, & e vesti-ν. . gio. Rursus nec omni locu nobilitas inest. Μενε -- Sarraconus enim nobilis, a nobis captus,pro
culdubio ignobilis eritὸ quia seruus effectus,
- α ό. di simili modo , si catholicus ab infidelibus
capiatur. Denique id ipsum, & in milite coni spicimus:non enim militia ubique, & unifori miter nobilitatem emcit. Nam cum de eque-istri dignitate, leges & ciuilia iura loquuturi solum milites urbis Romae nobiles appellat. . . Habent denique nobiles quςdam peculiaria, sibiq; naturalia sorte dixerim inaelebilia vi'vo Hiia,ad quae seste philosopho in rhetoricio
quam maxime natura ipsa inclinatur, ipsi tamen actuali ter operantur,Primo quidem nobiles plurimum sunt honoris appetitiuῖ, dc ambitiosi. Est enim ut Aristoteles ait naturale homines accumniare velle ad id quod habent: quare dum ditari incipiunt, in die volunt fieri ditiores,& qui honorantur, cupiunt essici honorabiliores. Nobiles vero cueκ eoru genere honorabiles videantur, idcirco POptant accumulare ad ea:quq habet: conanturq; fieri honorabiliores. Quo fit, ut nimium honoris,& potentiae sint appetiti ui, veluti ad id proximiores Secundo vituperabile admodum vitium & monstro simile, nobiles ipsi naturaliter amplectuntur. Sunt enim seo . dem philosopho teste adeo elati, ut etiam progenitorum sint ut plurimum despectores. Cuius ea ratio putatur: quoniam se reputandnobiliores, atque maiores, quam eorum Patres. Quod ideo contingit,ouia ut idem phi-Iosophus subdio semper nobilitas longecta maior est quam propinqua. Testis en ii
75쪽
nis detestandi facinoris,nobilis ille Alexan-
melcio si uirtutibus)maior extiti de quo Po
licratus alti, ii pateri rimis artibus
erit conlequendi fundamenta iecit
orbis imperii VIIIequenai tun menta iecisis tantam gloriam filius ferre non valebat. Quinimo tam inc6tinentissime fuit inuidus paternae glori Vt cum patris triumphos. Virtutes,praeciaraque gesta audiret, lachrymas prς dolore extorqueret,easq; despiciebat,sorte dixerim minuebat, ac si paterna virtus omnium a se sestorum gloriam eriperet. Eos Vero qui talia reserebant, propriis plerunq; maibus Interficiebat, aut rapi ad poenas iubebat. Rursus parua sunt nobilium vitia quae tetigimus,nis alia eis familiarissima addideris. IcPrimo quidem deum & ecclesiam, quae illosi ut A 'regenerauit,contemnunt: quos cum nobili tas Iaaura ipse comminatur inquies: qui mel
contemnunt non erunt nobiles. Secundo nui a Rμ -
i est illis plerunque in delinquando pudoh. ' 'D nu l .vςrecundia: Quippe qui falso putant d
cesilam peccandi,cum carnis ingenuitate impetrasse. Non attendentes,quia iuxta Ambrosium verecundia exercendi turpia ingenuos,& claros prodit natales, inuerecuncta vero obscuros reddit. Nec aliena virtus a propriis facinoribus.excusat.Hinc nobilis ille anator Boetius:nescio inquio quo pacto ex se obscumna aliena claritudo clarum reddat. Recte Igitur Apuleius tales vocat sorduia loca illuminata,aut Vmbras deformes. Et subdit:quiata nobilitatem ipsam quae Virtutis instrumentum constituta est ut scutum, & castrum fa- munt,quo cum ea licentius se flagitiis dedat
atque defendanti gertio ingratitudo, &insic a delitas plerumque eos comitantur. Vt enim 'inquit canon non potest erincipi esse fidelis, iqui deo est infidelis. Si igitur putantes se no Diles, deum cuius expensis vivuno diuersim peccatis offendunt, recte ingrati quippe oc
76쪽
. Q rarto cum Verum nobilem facit magnanimitas, qua quis bona corporis, dc parua contemnit, & magna videlicet bona animae appetat nobiles plerunque parara ample Act.2e-g ctuntur , & magna negligunt. iQuinto mus' nifica liberalitas,quae maxime nobilibus co-gruit procul est ab eis. Nam cum beatius siddare quam accipere. nobiles in eo se ingenuos & claros fore palant, si ab alijs extor- si rapiant. Interrogatus quidam sapi ensi nonnullis nobilibus, quam ana fored Verior, maiorque nobilitas. Ille indigentibus inquit munifice dare r. cui illi acquieriit.
Rursus sapies ipse ad eos,dicite inquit versa
is Vice quam putatis viliorem ignobilitatem Et illi oppositum inquiunt) iententiae tuae. Cum enim lumina sit nobilitas munifice dare, consequens erit, ut summa sit rusticitas , atque eAtrema ignobilitas auferre. Quibus sapiens, vermn inquit 3 rectum in caput Vestrum iudicium pronunciailis. Cum enim azsiduo a pauperibus sita auferatis,uiles, & seruiles, sed ignobiles vos olfendistis. Plurima certe detest da cant vitia nobilibus coniun- atque unita quaeIacilius ab eis commi ' runtur, quam scriptis quibuslibet referuntur. Et haec paucis verbis Hiero. eκplicabat, inquiens, plerunque nobilitas caruis ignobilitatem perit mendis. Liquet igitur ex praemis sis quanda sit hominum vanitas. tanta vanitate vexari, si verum est quod scriptura ait. Eccl. 3. a Quia in vanitate sua comprehenditur viris Comprehenditur inquam homo in ilia vanitate, dam plurimis sese periculis subiicit,
ut Van inani,atque nudo nobiliratis nomi-
Deut. 3. b ne se putat decorari, quod in Deute. scriptura Iuculenter insinuat, inquiens, non est sine periculo, qui super re vana nomen assumpsit.
Quid enim vanius, quid funestius, quam o
77쪽
. I I B E R I. romeritis parentum gloriari, qui in se sordet pQuid de patrum laude praedicari, qui a stis vitiis deturpatur λ Hinc pulchre Salustius in
oratione ad Marium . Nam cum aemuli, generis ignobilitatem ei obiecissent, in eos sic invehit. Quod si me iure,inquit, despiciunt, faciat idem maioribus suis, quibus uti mihi;
ex Virtute,ac praeclaris gestis, nobilitas coepit .s inuident honori meo, ergo inuideantre labori, inuideant innocentiae, atque pcriculis meis . Et rursus, nunc Videte, inquit, quam inique contemnant, quod enim sibi ex aliena virtute arrogant, id mihi ex mea non, concedunt. Scilicet, quia imagines non habeo , & quia mihi noua nobilitas est, quam ut puto longe satius est Peperisse, quam veillos acceptam corrupisse. Et iterum subdit: Non possum fidei causa imagines, neque triumphos , aut consulariis maiorum meorum ostentare.,At si res postulet, hastas, vexillum, faleras, alia militaria dona, praeterea cicatrices in aduerso corpore, hae sunt meae imagines, haec ingenuitas, non haereditate relicta, ut illa illis, sed quae ego meis plurimis laboribus,periculisq; quaesui. Hae ille. Haec paucula de nobilitate, quae clura via quaedam ad armatam militiam existat, ne tu fili charissime, qui militiae inermi, ii
cusque vacasti,armatam a te nondum expertam, tanquam Virtute carentem omnino despicias. Aut ad illam veluti summam, gloria & honore refertam, indeliberatus aspi-reMEκpediens fore puto, Vt huius militaris status & vitae, primo dulcia, di prospera, deinde amara di amictilia agno- .
78쪽
militia & exercitio armorum, & de laudibus
re comendatione huius exercitij:& an vacan
tes armis sint veri ciues,& partes ciuitatis. LURIMA & Iaudata,praeclaraq; exercitia mortalium hominum adinvenit industria. Sed anter illa omnia nihil armata mi
- . litia excellentius, nihil praeclarius & gloriosius. Ea enim exercitatio utilitate,honore, cieteris praestat. Per militiam si quidem, & armorum eXercitium, reip. quies atque salus quaeritur,ac coleruatur: & ab omni nostili vastitate liberatur. Cuius exercitii Iaudes , Utilitatem primo iesa humana indigentia demonstrat & extollit: ut enim antia
voluerunt, militia recte manibus comparatur, qt ae naturae imperio parata est ad corpus iuuandum. Sicut enim manus sitiat in corymre naturaliter i niti tute ad repellenda noctua, ad percutienda infestantia,ad attrahenda ne cessaria, & conseruanda alia membra corporis,iIlam aligenda ,sic milites ad istam conficiendam remp. pernecessaria existitia: unde Valerius de necessitate, ac profectu militiae ait. Disciplina militaris acriter retenta,principatum Italiae Romano imperio peperit, multarum urbium,multorum regnorum validissimarum gentium regimen largita est. Praeterea sunt aliae institutionis eius causae, ortus atque necessaria principia,quae illius necessitatem praeclare ostendunt. Est enim homo ipse imbecillis atque natura infirmus, sibi ipunequaquam Cissiciens Itaque societate 3d conuentit nominibus opus est , ut quod seorsum agentibus singulis aesit, id per mutuam opem
de multitudine liscia nanciscantur. Hunc in .
tum philosophus in Politicis ciuitatem V cat, cuius ut Hippodamus scripsit) tres cestiit Partes fore necessarias.Primam quidem agricola
79쪽
colarum, secundam arti scum, terti a propulsatorum belli, & arma tenetium. Qui ergo tam praeclarum militiae dc armorum initium cernit, nusquam tam insigne exercitium damnarbit. Nec enim agri cultores, sed nec artificcs
in ciuitate perstabunt absq; propulsatoribus belli,quorum opera salus ciuitatis, cuncti donique status,& ipsa sacra tuta sunt. Plato et ii in his quos & de rep. scripsit libris, cum caeteros status in ciuitate instituisset, unum necessarium genus hominum longe caeteris an-.tepositi oui arma tenerent, ciuesq; alios ab hostibus defenderent,quibus mirifica priuilegia tribuit, honoreq; & digni tale,catcros Volluit antecellere. Quod vi si minime honora iamtur, pauci sortes reperientur. Nam iuxta scm
tentiam Aristo. apud illos inueniuntur sortes milites & tyrones , apud quos fortissi iii quique honorantur, & Cicero riacent ea semiper & parum vigent, quae a id quosque improbantur. Ea ergo respu. tyrannidem sapit, quae fortes aut lapientes minime honorat. Quis enim clarissimos milites non cunctis anteponet, quorum pietas in patriam studiossest, & mors pro illius salute saepe ab eis Offecturὸ Hinc Bruti, Publicolae, Camilli, Scipi
nes celebrantur. Si enim milites in rep. deesta sent, virgines passim raperentur, matres familias ad libidinem traherentur, sacra sinitIdcprofana polluerentur , tandemq;. cuncta caedibus & incendi;s misera quadam conditione, miscerentur, 3c tandem cuicquid prauis, ho minibus liberet, id innoxios atq; innocentevpati oporteret Has vitae mi litavis &. bellicae 'tilitates Arist. t. conspiciens, in septimo Poeliticorum ait. Quam merito bellicis artibus vacantes proprie simi partes ciuitatis, & eos veros ciues appellat. Subdit enim ui praedi mbellici homines, item consitatiui, i uili caesui,
ac etiam sacerdotes, sitim vere partes, esuit ita Mercadores vero inquatum tales, de Agra
80쪽
eolae, at artifices, mechanici, & mercena xij, quantumcunque sint durites, licet neceIlariIDnt in ciuitate, non tamen sunt vere partes , nec ciues illius . Cuius ratio est, secundum
eundem philosophum , quia potissima causa
di ratio quare quis est ciuis, aut pars ciuitatis quaerenda est ex ratione totius ciuitatis. Et ratio totius ciuitatis quaerenda est ex fine, ad quem tendit onanis bene ordinatis politica, quae eii foeticitas,velut finis totius rei p. Con-itat enim impossibile esse foeticitate sine virtute existere, quae est principium eius. Itaque non facit ciuitatem, neque eam conitituit, plurimos in ea simul viuere, sed debet esse comunicatio bonarum actionum ad finem bene, & virtuose vivendi. Nec etiam constituit ciuitatem, ut ad inuicem vivant, nec iniustiuri sibi faciant, sed nec ciuitas noscitur instituta
gratia mercaturae, aut commutationum, lice
sint necestariae, sed est instituta gratia bene vivendi per le S sudici enter. Quo fit, Vt pa
tes ciuitatis, S cuiuslibet rei p. determinetur ex virtute,quae est operatio hominis virtuosa,& perfecta. Manifestum eth autem merca tores, agricolas , & mechanicas artes ducem
res, non proprie esse ciues, neque per se sissicienter fore partes ciuitatis: quia vita eoru admodum vilis, dc abiecta est,cum no ad virtutem diri git, aut ordinat homines, sed principalius ad lucrum,& ad qu stum proprium: imo contraria est virtuti, quae fundata est inhonesto: mercatura vero, dc caeterae mechanicae fundantur in utili. Pretterea veris ciuibus, di partibus ciuitatis nec estaria est vacatio ab operationibus vilibus, & oportet aliquando intendere actibus intellectualibus, & talibus Operationibus quae generant virtutem: quod lacere non poliunt inoccatores, agricolae ire artifices , qui omnino sunt dediti artibus suis. Sacerdotes vero secundum eun