장음표시 사용
81쪽
Ix tuli silentium , ut etiam advertat 1 f- - , . ωὐκ--- . Dominicus Soto lib. 6. Q I. a. 3. S. Thomas IV. Familiare est omanibus illis Mi Sanin expresse illum improbat, quidquid cavilien-ictorum implicare , Sc obscurare doctrinam tut nonnuli I. Item Dinandus, Scotus , I iconantur , aliqueta a cupari d. ctum D II norocent: us iis per cap. Navigaπτι, doeissimas extra eo troversiam , ut Iuculenti is vis te-P. Ienxtius de Camargo , de alii hunc risistimonias focum faciant . Loro a me cita otulam rei: lunt . Primus qui hunc titulumi inesse , dc ex institato S. Thomaes loqui. Iucri cessantis eum timore , Ac Pavore prinitur de lacro cessante; Ac adeo aperte δι cia. Pugnavit, MII Cauradus smabem-ν pluribus re negat vi Musdem quidquam percrpi R. condit innibus septum . Pωὲ Sul vester , Ca-ipra sortem nosse , ut nihil reponere stard istanus, Adrianus , qua tarentur doctrinam i advertam valeam . Idcirco ad aliam euae hanc esse minetern rum . stionem citatam a d Elam cantanὲ appellantis II. QuI 0. I. Quid seMias S. Thamas Al Tantum vero abest ut illis faveat, ut Ee ibi Me Meno refrae REs . Aperre neght, Hr- illorum doctrinam labeiae et . Manifestum est cui l exigi posse supra sortem ratione lucriti, S. Iocem loqui de vero damno quod cessantis, absolute loquendo. Sic enim λα invitus creditor patitur a debitore moroso . 73. art. M ad I. Dic a- , νω ille qia illatum. Idque evidentius constat ex arς T.
mutuum ara , potest absq- peccaro in pacta squod sibi ibidem opporari inquiens : Illa qui
Aabet , s p es a mea. N miat pliciter ab M- niae creditor patitur , quia lacrum pecuniae M a. votest multipl. arter impediti. Distinguen III. opponet post alios Thomistis syl-isus, inquit Angel; cus, mara tur qui it --vius ex z. z. qu. 62. a. 4- hunc S. Thomaeire se pecuniae lucro privat, a debitore tuo textum. Dicen m, quod emtam Me damnι- roso, qui vim infert mutuatori , dum rem feaι a ιquem, videtur m auferre id m q- σμον pore pia finito pecuniam non rem tuit is In Eamnoscat. Damuum enim Δειραν ex es q-a i primo cala allegari non potest l. rulus lucri πιι quis minus habest quam debet habere . . . . t cessantis, cum hu et titulo sponte, & libere D ta o homo tenetur rid restitutionem eius in renuntIet multa toc , dum l Ibere mutaum tis aliquem damnificavit. Sed atiquis damm- dat. Alioquin aba incar a muruo , si velit Matur duliciter . Um - qma is en- ει l sua pecvnx lucrari. Io secundo eatu licitumma quia ista babebat ; in rate damistim est lucrum est , quia muruhtor invitus sustinet se re r Rrnendum fecun m re intonsistoclem l vim sibi a debit e illatam . Non debet ta- aquam et FHa, si al/quis damni et ala em men, inquit Ang licus, loturn damnum re atruens d-um eius, te. tur ad tauro ' πω -- compens ν , quia turrum pecunrae potest inul- νυm valet domur . Atio mori si damnifieor tipi:citer impestri . H1ne esse S. Thomae aliquem , imperienda ne ad scatur Dis erat mentem fatet ar vel l pse Cai tant et , qui in in via habend/οῦ γ tale damnum non oportet alsequenda Angeliri mente, Ae sylvio , &νecompe re ex aeruo a quia minus est habere ceteris Interpretibus ualde praestatia Aee re aliquid virture quam habere actu et qxi autem ratio extrinsecus arce Iita. Tempore L TE
82쪽
DIs S. IT. DE MUT. iratum Ineri cessantis . Porro S. Thomas snunquam recessit a doctrina eommuni Theo- llogorum sui temporis . Futile, & ineptum
est quod obtrudi solet, Angelicum sibi eontradicere , nisi admittatur mutua lorem voluntarium posse exigere luerum ratione i eri cessantis. Nam loco a nobis allegato de
mutuatore voluntario, loco vero ab adversariis opposito loquitur de debitore moroso. Ubi ergo vel umbra contradictionis Et aliunde eoniistit sana doctrina. Hi ne sit
possis aliquid exurre rationa Leri cessantis λRκsp. Illi ipsi Theolosi qui defendunt titulum tueri cessantis , inter alia duci postulam. . ut pecunia mutuo tradenda sit negotiationi uere Ae reapse destinata. a. ut mutuator velit potius ex negotiatione quam ex mutuo luerari. Ergo necessario sateri debent , non posse mutuatorem ultroneum de
lucro cessante pacisci . Quare falsa est do. orina Bonacinae, qui de Contra di P. I. f. q.
apud Emantielem Sa. VI. QuκsT. III. QMOt conditiones assignans propugnatores tueri essetis, ut in pactum δε- Mei queat REI P. Conradus Sanhemari, qui iuxta Sotum primus fuit qui lucrum cessans titulum reputavit sufficientem ad aliquid exigendum supra sortem , Octo requirit condi-giones . I. Quod luerum istud vere, & non ficte eesset. a. Aecessio exacta supra sortem non debet excedere luerum istud. g. Necense est ut mutuator malit lucrum ex nego elatione quam ex mutuo. 4. Lucrum cessa
re debet praecise ratione mutui . s. Quando mutuum cadit sub praecepto caritatis , nullum erigi lacrum potest, ted solum quando est meri consili. 6. Abesse seandalum debet am activum , quam passivum . Exactio lueti fieri nequit ante, sed solum post tem-Pus quo mutuator luerum obtineret. 8. Neinquit totum lucrum exigi, sed diminuendum est iuxta expensas , pericula , labores , & lalia quae necessaria erant ad lucrum assequendum. Ull. Posteriores auctores ad quatuor redegerunt conditiones istas. r. Ut mutuum sit revera impedimentum lucri cessantis. a. Ut mutuator non habeat aliam pecuniam otiosam . 3. Quod lucrum ex negotiatione sit probi biliter saturum. 4. Quod mutuator m neat mutua arium ante contractum , & Ω-
cum paciscatur. Se usu R. C A P. Vr. 63VIII. Continuo ae aliqua optato favens eupiditati invecta est , tractu temporis la xior evadit. Suntimari exigit quoa luerum vere & reipsa cesset: novilumi iuniores re quirunt dumtaxat, quod lucrum sit probabialiter futurum. Lucrum istud debet esse certo moraliter futurum saltem in genere , &solum quantum ad quantitatem maiorem, vel minorem dubium. Quod est enim tan tum probabiliter latarum , est simul pro obiliter non futurum , seu est indifferens ad suturitionem , & non suturitionem. Haec a tem indifferentia vendi nequit. IX. Fuso ealamo Tom. 7. Lib. ς. Diff. 7. cap. I s. pluribus g. g. explicui has conditio. nes, de laxas opiniones plurium , praelertim Bonaci me , Lessi, Tamburini, & aliorum o pugnavi . Ad hunc locum, ne longus sim,r remitto . Hic paucis sententiam meam, uam similiter ibidem explicui, perstringam. f. Unicus.
I. Onsideratio prima. Exoro te, Lector, ut evangelicam legem, missis parumper easuisticis commentis, in mentem revoces. Seria quaeso meditare illud: Facitius 1 eameiam me. ει rursus aliud : Vae υobis dia
visos fieri, incidunt in tentariosem , o in la- u um diaboli me. Secundum hanc legem, non secundum Casu istarum opinationes, i dieandus eris. De damno emergente loquun tur antiqui Patres ; de lucro cessante profundum apud eosdem silentium. Nihil hodie avari homines ad fenera fucanda invonerunt, quod oppositum ab antiquis avaria Basilio, Gregorio , Ambrosio, Hieronymis, Augustino non fuerit. Videbant & commer cii , & negotiationis necessitatem e nec munus quam iuniores Theologi aestuabant aeter nae hominum salutis desiderio. At non propterea legis evangelicae severit tem delini tunt , nec titutum lucri cessantis approba runt I sed quo acutiores homines erant iausurae palliis, & larvis excogitandis, eo ipsi
vehementius in senora invecti sunt. Quo sum tam ardenter usuras damnassent, si una aut altero verbo, & suco adjecto, usurae iunihilum occiderent
Il. Considerario secunda. Si opiniones eon sisterent, quas iuniores Moralistae excogit runt , & quarum aliquas indicavi, & pluri
do orutis sere usura. kt 1iu soli senerat
83쪽
res e gent qui talium auet 'rum ignorarent opiniones. Calvinus, Molin- , , Salmasius, Budaeus , & ceteri haeretici juniores a L theto ipso in hoc recedentes usuras moderatas negotiatorias a divitibus exactas propugnant, secus a pauperibus , & indigentibus. Nonnulli Moralissae probi alioquin &docti catholi et , qui usuras omnes damnant,& pro haereticis habent, qui illas sive mordentes , sive moderatas , live parvas de sendunt, tot titulos excogitarunt ad honestandum lucrum ex mutuo, ut ad praxim quod attinet , senera sere omnia de medio sustulerint; & ipsis Lutheranis laxior videtur doctrina quorumdam nostrorum Morat: starum de usura , λ quocumque exigenda ratione alicuius tituli a o iisdem conticii, quam propria lententia de usura moderata negotiat 1ia a solis divitibus repetenda. Quare Franeiscus Budaeus Lui heranus in IV. TMODO morat. 2. p. c. 3. sec. I. g. 27. adversus Catholicos obganniens sic bacchatur. Turpiter aurem Ela st traducunt Pontificiorum Amrali.
F.e, quι dum acriter contendunt omnes usuras
esse ivitatas, adeo ut haeresis sit, si fenus ea-νere peccato dicatur , tepidissimis tamen comis mentia, aliisique rebus impositis nominibus, usuris imquissimus Deum concedant. Iniuria summa Lutheranus homo traducit indiscriminatim Moralistas Pontificios, quia istorum aliqui aberrarunt, & usuras pia intentione deincepti suearunt . Istorum opinationes plures damnavit Ecclesia catholica , & alias tolerat , sed non probat . Immo graviores Ee-elesiae catholicae Theologi istorum laxaes opiniones resulant, & convellunt. Sed his se
sis ad rem venio . III. Confitium meMm paucis expono. Re compensationem damni emergentis iuxta re-κulas supra traditas cum antiquis Patribus& Theologis probo. Lucri cessantis titulum ob moram culpabilem debitoris admitto. Ad
merum lucrum cessans quod attinet , quod nempe cessat mutuatori libero, vix ego alicui auctor ero ut hoc titulo quidquam lu- Cretur. Occurrere ne aliquando casus possit,
in quo licitum sit lucrum istud , ignoro.
Unum scio vix in praxi Omnes conditrones
illas occurrere quas vel ipsi adversarii pro iusto lucro requirunt. Et tamen si vel una deficiat, ipsis talentibus, lucrum senebre est.
Interrogentur omnes mutuatores , qui continenter mutua tradunt, num memoria has
conditiones teneant. Risu excipient inferringationem. Homines lucro inhiant, & pecviniarum cupiditate abripiuntur. Concupisceu-UST. ET IUR.
tia carnis, & cupiditas divitiarum dao sent scopuli , ad quos communiter homines imis
pingunt, & aeternum naufrag:um patiuntur. Pietatis, & beneficentiae suco usuras incru stant. Quid λ Si caritatis praeceptum urgeat, gratis tradendum mutuum est. Quandocon. t silium suadet, abstinere sine erimine a mutuo potes . Cur er o mutuum tradisi Ut
succurras amico postulanti mutuum λ At sit subvenire amico negligis , & a peccato, &l a peccandi periculo liber es. Ergo manifeste stultus es , qui cum periculo aeternumi pereundi distrasere pecuniam tuam vis, quanol do absque peccato retinere in arca pecuniami tuam vales . Verum reipsa stultus non es, sed manifestus senerator , quia non animo
succurrendi amico , sed cupiditate lucrandi
ex mutuo, tradis pecuniam mutuam . Quamobrem , ad praxim quod attinet, iuxta ipsos
lucri cessantis patronos , communiter mutua. tores usurarii sunt , quia vix unus ex ced-
tum servat conditiones quas illi ipsi praeleribunt. Communiter plures pecunias conse
vant mutuo tradendas , quia securius, & minori molestia lucrantur ex mutuo Ruam ex aliis contractibus: ideo, his contractibus mi iasis , mutuo negotiantur, & senerantur. Aiunt utique ore, se posse alios contra ius inire, sed rei pla mutuum exercere volunt , quia hac via facilius avaritiae indulgent. IV. Ceterum si quis vero earitatis zelo succensus erga indigentes , & animo christiano iisdem succurrendi, exesusa omni cupidi late lucrandi ex mutuo , omitteret emere parata & prompta praedia, promptasque merces, ut medio mutuo succurreret indigenti, nec ipse improbare auderem', si proportionatam lucri, quod sponte omittit , ut officium beneficentiae exerceat erga Indigentem, recompensationem exigeret . Uerum quia
in praxi vix hoc contingit , & me latet an studio adjuvandi indigentem , an cup: dilate
lucrandi ex mutc, id praestent mutuatores, ideo nemini consili uem ut ratione lucri cessantis accessionem supra sortem mutuo tra
ditam exigeret. Aliorum sententiam in h1c causa nec approbo, nec improbo. Sed do ctrinam, quae tempore Innocentii II l. com munis erat, quaeque a peccato , & a peti culo peccandi liberat, consulo. Si plura ca'
pis, lege Tom. VII. M. ῖ. di f. a. c. I S.
84쪽
De usura mentati, o de pactis mutuo adjectis.
spe, ut lucrum assequatur tamquam sibi degitum , lieet nullum pactum sve tacitum , sive expressum interveniat , usurae
ll. Usura mentalis duplex. Altera, quae intra mentem sistit. omni actione exteriore seclusa, cum quis videlicet, quamquam cum spe accessionis supra sortem mutuum det, et men detulus nihil praeter sortem recipit. Haec nunquam onus restitutionis inducit. Altera , quae actum exteriorem coniunctum ha . bet , scilicet cum quis citra pactam expresilv m , juxta spem accessionem reeipit; & haee affert debitum restitutionis. Distinguitur haeca reali usura , quia realis praeter accepti nem realem adjicit pactum seu usura reali accipit accessionem supra sortem ex pa-e o aut tacito, aut expresso. Contra mentalis accessione in sperat , & recipit , omni exteriori pacto sublato. III. Oufis T. I. Licet ne sperare aliqαid ex mutuo Rusp. Licitum eis cuique sperare benevoleutiam , & amicitiam. Lucrum vero sperare nullo modo licer, ut ex evangelico Iextu patet, neque tau quam ex benevolentia debitum . Idcirco Innocentius XI. hane damnavit thesim : inura xon es, dum Dura
sortem aliquid exigitur tamquam ex benevole
ria , oe gratitudine debitum ; sed stam si exigat ιιν tamquam ex justitia debitum . Exigere itaque, vel sperare aliquid tamquam ex benevolentia, Zc gratitudine debitum usura est. Caietanus , Serra, Pradus , quos sequuntur plures juniores , docent non modo licitum esse sperare in mutuo lucrum ex benevolentia, S. ex gratitudine , sed insuper manife-sare te posse hanc intentionem, aiunt, dicendo te sperare officia amici, & beneficium mutui fore remunerandum, Θummodo ex pacto nulla imponatur Obligatio. Salmanticenses inquiunt , non esse coram avaris exponendam . Si falsa est, uti est, neque coram avaris , neqhe coram aliis proponenda est. Tamburinys lib. 8. cap. g. s. a. n. s. docet, Iicitiam per se, speculative esse, mutuantem
erram antequam mutuet , rogare , vel excitare
mutuatarium , immo oe eum illo pacisci , ut aliq-a ri, sinem impertiarur ex mera tib rati me , ψ uere istumaris, quia nihil ext
& U SUR. si AP. vis. 6 Aiatur vi mretus. Ita Molina. Palliola usurae speculatiis proponuntur, & ceteri ad praxim reducunt, & feneratores iisdem se induunt. IV. Mutuum date nihil inis sperantes, inquit Christus. Mutuator absolute gratis muωrgum tradat , ita paraetus, ut cessante qua
cumque re uneratione , mutuum traderet,
si hane absolutam voluntatem aliqua spes
gratuitae remunerationis comitaretur, non
elset usurae mentalis damnandusi ut docet S. Thomas. Ceterum si lucri spes esset ea uinta princeps, ab usura liber non esset. Imis probandi tamen sunt mutuatarii, qui liberalitatis, & grati animi ossicia exhibere negligunt . Propter avaritiam mutuantium , &infidelitatem , & ingratitudinem debitorum accipientium inutuum, caritatis osticia exuislant a Christianis plurimis. V. QUAEST. II. QM eel bravit tantractum usurarium bona sis, potest ne retinere lucrum , cognita usura , dum poterat alium licitum eoo tractuna inire REsp. Adfirmant aliqui; sed haee opimo falsa mihi est. Conditiones quae adjiei solent , licet laxitatem temperent, probabilem tamen. ut ego quidem arbitro opinionem non efficiunt. Siquidem mutuator reipsa consentit in contractum fenebrem. Eius habitualis dispositio ad celebrandum alium contractum iustum non tollit quin hic & nune consentiat n usuram , ut v cant, malerialem . Quod bona fide recipiat lucrum, non impedit quominus eognita luis cri usura, restituere debeat. Qui bona fide vendit supra iustum pretium, cognito erro re restitutioni obnoxius est. Bona fides exiscusat a peccato , secus ab onere restitutioonis. Vide ram. VII. lib. 7. diff. 3. c. IIUI. EST. I ii. Cuius μοι fructur pigre ris traditι mtituatori in as curationem sortis REI P. sunt mutuatarii, quia penes hune pi-enoris dominium manet. Res aurem quaeli in et domino suo fructus parit.
ugis commissoria in pigucirum traditione δ REs p. Hoc pactum perperam lex vocatur. Est enim mera conventio , ut pignus sit mutuatoris, quando praefixo tempore sors non restitui tur. Illicitum esse hoc pactum leges decrevere , & hoc adfirmant omnes : quoniam pignus communiter sortis mutu Hitiae excedit pretium.
ribus , ω dotatibus dicendum y REsp. Uluras pupillares vocant, quas tutores, de curato
res ob fraudem in administranda pupillorum pecunia solvere debere contendunt aliqui r
85쪽
LIB. II. DE IUS T. & IUR. ut quando pecuniam pupilli in proprium commodum tutores convertunt : aut quia praesaram pecuniam otiosam servarunt: aut quia pupillis non succurrerunt tempore necessitatis. In his, & simit: bu casibus pupillis usu.ras deberi jus civile decrevit Sed hoc ius civile abrogatum est jure naturali , divino, di canon: co. Neque enim aliud Evangelium est pro pupillis, & viduis, aliud pro Christianis. Nisi ergo alius iustus titulus adsit, nihil pro pecunia pupillis debetur. IX. Fructus pignoris dotalis suscipere gener valet, sicut te fructus dotis, ut decrevit Innocentius III. cap. Salubriter de usur. Vos ad onera matrimonii sustinenda datur. Ergo usque dum gener dote caret , fructus pignoris iure percipit, cum pignus loco dotis datum sit X. QUAEsT. VI. Fenerator ne es qui mutuum dat ut beneficium, vel ossicium, vel munus a lingua, ab obsequio , a manu assequatur λ REsp. Si in pactum deducatur, inquiunt aliqui , ut mutuatori beneficium , vel otii. cium ex mera liberalitate , & antidotali , ut aiunt, gratitudine , & amicitia conseratur , nulla per ipso usura est ; secus si pactum apponatur, ut ex justitia remineratio fiat. Haec distinctio usurae larva, & pallium esse videtur . Appositio pacti onus est quod mutuum prave , non Rratuitum ei scit , ut docet S. Thomas opust et r. O D. Ψη. 78. ar. a. ad 7. Praefata officia a l:ngua, abo, sequio , a manu pretio aestimabilia sunt. Quamobrem eadem deducere in pactum si .
ve expressum , sive tacitum usura est. XI. Qv sT. vii. Dur mutuum das cum pa-m, Di aa ejus molendinum, incinam c. mutuatarius accedat, fenerator ne es 3 REsp. Qu: quid oneris imponitur praeter sortis restitutionem usura est . Praefatus itaque mutuator , qui obligat mutuatarium ad emendas merces in sua ossicin , ut ad molendum frumentu' in suum molendinum conveniat,& similia, senerator est. Quando duo invicem sbi mutuas res fronte tradunt, nihil usurae perpetrant; sed mutuae caritatis , vel
benevolentiae ossicia exercent. XII. QUAE IT. viii. Deet Q mutuum dareetim tamγ ut alter in posterum re mutuet 8 RE-s p. Negat S. Thomas loci eis. Haec omnia pacta abesse a mutuo debent. XIII. QuaesT. ix. Fenerator ne est qui obluat mutuat aratim ad reddendam eamdem tritici , υini, olei ci . mensuram, si pretium au-mm sit Φ Rxsp. Licitum pactum est reddendi eamdem mensuram , quando aeque dubitatur , num minuendum, vel augendum diu flatum rerum pretiam sit, quoniam tunc ae quale est commodum, vel incommodum. Si militer , quando bona fide mutuum traditur , nullo habito respectu ad augmentum , vel detrimentum pretii , restituenda eadem mensura, si rem reservassem Mutuo trado tibi mense Ianuarii tres in ros triti ei redis dendos inense Maii, quos ad sustentandam familiam reservare destinaveram. Tempore restitutionis auctum pretium est. Reddenda omnino est eadem mensura ejusdem quantitatis , & qualitatis. Disputant Moralistae, num qui mutuum daei stumentum servati rus in tempus maioris pretii, possit exigere hoc majus pretium. Sed haec disputatio su-l tilis est. Nam vel mutuatarius restituit a
j te tempus praefixum , & tu serva illud urul que in tempus majoris pretii; vel restituit tempore pratoris pretii, & tu vende illud
hoc tempore . Vel denique mutuatarius moin rosus est : & tune ratione morae compensa
tionis regulis obnoxius debitor est, juxta di-l ela cap. s. n. 5. IN.
XIV. QuaesT. X. In resistitione. pecuniae mu- maritiae urior ne, an species constarranaa λ REsP. Mutuos tradidisti centum aureos tempore quo
singuli valebant viginti ivliis, tempore voro restitutionis valent viginti quatuor , aut duodeviginti . Innumera sunt subtilitates, quas excogitarunt Iurisconsulti super hae quaestione. Sed vera sententia est in re si tuti ne pecumae mutuatitiae , non speciem , sed pretium spectandum esse : atque adeo non monetam eiusdem speciei, sed pretium, quo valebat traditionis tempore, restituendum eruis. Quamquam enim in mercibus usa physico consumptibil: bus tantumdem ejus dei speciei in numero, pondere, & mensula restituendum sit aliquando taxia didit a numero praecedenti; tamen pecunia excipitur, in qua non consideratur ejus physica species ; lea valor extrinsecus, qui a Principis lege pendet. Regula generalis semper prae oculis habenda eii , nempe rem quamlibet domino
crescere vel decrescere . Dominium autem rei mutuatitiae est penes mutua arrum. XU. Quando mutuator pactum apponit, u mutuatarius eamdem specie monetam re
stituat, spectandae sunt regulae generales. Si periculum aequale sit incrementi , & detrimenti , licitum pictum est . Si periculum non sit aequale , sed maius respectu mutua tarii, fenebre pactum est. XVI. QUAEST. xi. Probabitas ne opinio es,mtitIatariam eligere posse in filiu rem ipsum
86쪽
DIss. Iv. DE MUT. & UsUR. CAP. v Ir. s mutuantem REsp. Mutuatarius inquit non. sit revera periculosa ι Haec fideiussio, quani nemo, potest eligere tertium pro fideiusso-ifictam appellant, peior est praecedenti. Estre: ergo & ipsum mutuatorem; & sicut sol-Iquippe versuta , & fraudulenta . Tota haee vere pretium tertio jure valet ἰ ita & mu- machinatio eo tandem recidit , ut Petrus tuitori. Ut huiusce opinionis falsitatem dein mutuatarius tibi solvat lucrum supra sortem prehendas, considera diserimen inter fideius- mutqo traditam. Uerum usura seipsa intersorem, & assecuratorem. Assecurator sortisthaee artificia visendam se praebet. Nec in re periculum in se suscipit , & pretium pael- manifesta diutius immorandum est. scitur. Si furto, incendio, naufragio, alio- XIX. QuaesT. x I. Probabilis ne est remn ve ea su sors perit , ipsi assecuratori perit ., imo qui mutuatori accipienti pignus , simul Fidejussor periculum dumtaxat quod est apud lucrum concedunt RΕsp. P. Paulas Laymam
mutuatarium suscipit, quatenus si mutuat hunc casum proponit lib. trari. 4. eap. I 6. xius aut impotentia, aut infidelitate sortem n. a. his verbis. is Civis maiore anni parte non restituat , ipse fidejussor reddere tene- ,, pecunias paratas habet , ex quibus indi tur , & actionem retinet in mutuatarium, is gentibus opificibus , pnelertim textoribus,
quem ad compensandum , si solvendo sit, is mutuum dare possit, relleio ipsi in sem
togere iure valet . Assecurator autem nul- ,, ritatem solutionis pignore, v. g. tela a Cum
iam actionem retinet in debitorem . Brevilis autem, recepto pignore, solutio facienda assecutator suscipit periculum iuris; fidei uiasse est , post annum medium in singulos florenos sor periculum facti. His positis patet quam is mutuo datos auelarium adiiciendum est, sit commentitia opinio relata . Nam silis v. g. unus pazius . Considerandum enim ipse mutuatarius pro te ipso fide juberet apudlis est , auctarium istud non accipi ratione mutuatorem, nonne ridiculum & stultum se is mutui, sed ratione obligationis , oneris, proderet λ Ergo non minus ridicula, Et stul-iis ac curae, quam civis ille ob gratiam texinta est fideiusso quam ipse mutuator susci- l is torum in se suscipit , ut toto serme anopit pro mutuatario. Numquid haec fideiussolis no pecnnias pro illis in promptu habeat, magis securum , magis divitem, magis fidum i is quocumque tempore in domum suam adesticit mutuatarium t Ergo haec fidejusso mu- ,, ventantes intromittat, pecunias numeret tuatoris est purum putumque usurae pallium ,, Ne . quae obligatio pretio aestimabilis est. improbatum a Gregorio IX. in cap. μυλ XX. P. Patritius Sporer tr. 6. e. 4. fec z. eanti. g. 2. n. 3st. hanc opinionem Laymani ado
XUII. Lepidior est fideiusso quam quidamipiat, & pro eadem citat Molinam, aitque
excogitavit. Petes secundo, inquit, an de . esse communem. Eam quoque defendit Tam tur usura in fidusessione fieta. V. G. Petrusiburinus. Admissa Lomani, Dorern, Tamin petit a te mutuum. Tu dicis: nolo tibi mu-iburini, & aliorum opinione, nemo tam im tuare, sed Paula, qui postea mutuabit tibi. munis ab usura , quam manifesti senerato Paulus mutuat Petro id quod a te mutuo res. Nam isti, non anno medio, non toto fer
accepit, & vult te fidei ubere pro Petro. Tu me anno, sed per plura lustra, & per totam fidei ubes, & pro Metillime pretium exigis vitam pecunias paratas tenent, non plo ex
a Petra , quod iam ultra sortem lucratas. toribus modo , . sed pro omnibus indigenti
Dieitur autem haee fideiusso fidia , quia re-ibus . Quin isti exigere pignus non solent,
vera non te obligas ad solvendum PauIo, sed alicui se exponunt periculo. Libest te elicet Petrus non solvat, cum Paulus tantum lis seipiunt omnes in domum suam adυentan dem tibi debeati res, pecunias numerant &c. Quid ni ergo exi-XVI Il. Mutuum istud e reuuiorsum vocareigere pro singulis florenis unum paetium, pro possumus. Hae sunt quaestiones quas igno- singulis scutis duos Deios , pro singulis da Tarunt Patres , quasque ver sant , ut verbi siphonibus sex paetior poterunt Ubi ergo usu utar P. Reginaldi, Doctores temporum. Vis ra in mundo Telam op .ficum in pignus ac dare mutuum perro petenti ; sed ut ilierum cipiunt ei ves Germani , & simul paetiorum assequaris absque usura, hoe mutuum debet auctarium ex ignnt Si haec usura non est, Dervenire ad manus pauli ; deinde a inani lquaenam erit At recipiunt auctarium , Ἀ-bus PatiIi ad manus Petri , ut hoe eircuit utponunt benigni probabilistaeo non mutui vi, faecem usurae exuat lucrum , quod inde ea ised quia se obligant ad mutuum tradendum, mare anhelas. Concludit qui naee eonfixit, & ob onus excipiendi in domos suos adven- nullam in hoc contractu reperiri sive inju. tantes mutuatarios, & numerandi pecuniam,
at tiam, sive usuram, si fideiusso pro Petros, custodiendi pignus reia. Fuerunt ab orba
87쪽
condito senetatores, qui pecunias mutuo tra-lsas, oe alia m rerum ad Eurum eo firmat inditas non numeraverint , qui non excepe. n. - , ut praefertur , pertinentium, pro eorum rint in domos suas mutuatarios ' Scandalum indemnitate dumtaxat, nitra sortem, absque lupatiuntur vel ipsi avari, dum audiunt, ali- ero eorωmdem montium. Si accessio cederet in quos seneratores ita effera os , ut eum pia i lucrum montium, senebris esset. guore in manu lucrum exigant. Effugia, qui-l IV. Tres conditiones requiruntur. I. ut
bus secare hane improbam usuram P. Lay-l pecunia pauperibus tradatur intra limites man conatur , labefacta vi Gm. VII. Lib. 3. l certae summae pro tempore determinato re-Diff. a. eap. t 9. Excusanda est bona piorum stituendae. a. ut pignus a debitoribus exhi- Theologorum intentio. Viderunt illi in pro-l beatur , quod a ministris proprio custodiri priis regionibus , Tam burinus in Sicilia, periculo debet. Si pecunia tempore praefim-Layman , & Sporer ins in Germania , Les- to non restituatur, sub hasta pignus vendisius in Flandria, ejusmodi similesque nego- tur, & pretio quod monti debetur, retento, Nationes inveElas , consuetudine roboratas, id quod superest , domino pignoris resti-
Populorum multitudine vallatas. Ausi i lii tuitur. I. ut tenuis supra sortem accessio non sunt patrias improbare consuetudines,lexigatur in ministrorum mercedem , monti contraelus diu obtinentes damnare . In- l tiumque expensas, quae domorum conducti
quiebant isti : Si senebres declaramus hos ne, & aliis rebus fieri debent. Si quid ex
contractus , bonam fidem tollimus , & spes accessionibus supersit, non in montium aug- emendationis non apparet , & sic infinitam mentum , sed vel ipsis mutuatariis pro ra- hominum multitud: nem in orcum deitudi- ta, si fieri potest, restituendum, vel in pau-mus . Centies P. Diana haec ratiocinia in- l perum eleetnosynam convertendam est. euleat Consessariis. Pia iuniorum Theologo. U. QuaesT. I. An qui reυera pauperes nouaum salvandi omnes animas intentio lau- sunt, neque ob paupertatem levandam mutuam danda , commendandus illorum gelus. Veis pecuniam a sacro mante accipiunt, peccent, clarum si salsae opiniones sint , si populi usu- ad restitationem teneant- Rrsp. Aliqui aesturam perpetrent , neque pia Theologorum i avaritiae succens, levi accessione monti sa- desideria , inquit S. Augustinus, nee error, cro solvenda allecti, pecunias ab eo em mu- quia publicus, subdit S. Cyprianus, animas tuas accipiunt , ut vel negotiationI ea luemanserno subtrahunt. applicent, vel mutuas aliis cum maiore ac-l cessone tradant. Hi omnes & furti, &ava
CAPUT VIII. l ritiae rei sunt. Animo quippe haudulento
montem decipiunt, atque pecuniam pauPe
De montibus pietatis . t tum indigentiis sublevandis destinatam surripiunt, ut propriae avaritiae indulgeant. Τρο
1 mine vocantur montos Christi, vel δε-l8c damnum , fi quod contingit , compe posita apostolica delibabo. Mons pietatis sum- l sare. ma pecuniae est ex piorum fidelium eleetno- VI. Quaes r. ii. Qui in his montibus p syn S in pauperum. levame* , & subsidium eumas collocant , postunt ne licite accessionem collata , ut iisdem indigentibus mutuo tra. accipere dempto titulo Τ REsp. P. Pasqualigus datur, pignore demsito, 6e aecessionis con-iDecisi M. Contendit ex pecunia collata in tributione, qua ministri alantur. montes pietatis percipi lucrum possa, dem II. Concilium Lateranense sub Leone X.ipto titulo damni emergentis, vel lucri ceu velebratum sacros istos montes approbavit. tantis. In aliqu:bus pietatis montibus, quos Decreto Cone: lii subscripsere Theologi omnes,imixtos vocant, pecunias conquirunt ut Pau exceptis Caietano, & Soto, qui nimio sa-iperibus subveniant. Pecuniarum collatoribusne Rusu , etiam post decretum Concilii, usu-ipensionem praeter sortem solvunt. Disputarirae arRuere montes istos non cessarunt . Etieceptum est , num haee accessio licita sit lad hor quod attinet, tametsi Dominicani, Theologi omnes , & Canon istae usurae eam improbamus eorumdem errorem , quia per- damnarunt. P. Pa ualigas eamdem ab usa-
sonarum acceptatores non sumus , nec eon - ra purgare nisus est, quem secuti sunt Baiatra personas, cuiuscumque sint instituti, sedilatus, & Pignatellus. Ut suam opinionem contra. errores stilum armamus. evincat P. Pa ualigus obtrudit litteras Pauli
III. Declaravit Cone ilium accessionem su- j III. quibus id eone editur Monti Ferrariensi. Pra sortem exigi ad Aui minis imm evra. t G. Petrus Ballerinus in opusta de hiι --
88쪽
DIss. IV. DE MUT. &tibur l. 3. invictis argumentis evincit has litteras apotryphas, & supposititias esse.
Mutinensi an . is et. Iulius III. pro monte Vicentino an. 13 3. Pius IV. pro monte Veronensi an . II 6ῖ. non aliis s olvi aeceiasionem concedunt, nisi. illis qtii caritatis υ- se adducti, ac pro pauperum subventione, non
fenerandi animo, pecuniar aeponunt tempore i se , quando merces pararas ac praedia ad emenis dum parata haberent , ex quorum reditu qua suor er Mora pro centenario percipere possent.
cisare salsa mihi est P. P quasigi opinio,1 ma licitam eiusmodi accessionem asperit , sub
vias eollocant in montibus illis , non retoisubveniendi pauperibus , sed cupiditate luctandi Ne easdem domi otiosas habeant, ut luerentur , in montibus pietatis easdem
Te ponunt, repetendas continuo , ae occasio 'occurrerit emendi praedia, census, vel exercendae negotiationis . Hi omnes maniselli feneratores sunt.
ministris dicendum y Montes isti, ut dixi,
Heposita apostolica nuncupantur, & patrimonia Pauperum. Ministri eorumdem sunt ministri pauperum , fc pauperum mercede conducti , pauperum stipendio aluntur. Et tamen non raro contingit ut hi ministri splendide vestiant , laute nutriantur . Isti
non raro magnam accessionum portionem
absorbent , & pauperum sanguine saginantur. Respectu istorum montes isti non pie. tatis, sed impietatis sunt. Eiusmodi corruptelae causa fuere cur Casetanus, & nto invecti fuerunt adversus montes istos. Sed in hoc errarunt , quod non distinxerunt abusus , & hominum vitia ab ipsa re honesta& pia . Sed prosecto non minus errant illi qui benignitatis humanae suco tam enormes abusus honestant.
De tontractu trino, aliisque eontractibus. I. UNIT. I. Quid siι contractus trinus λ REsp. Trinus vocatur, quia triplici contractu constat. I. est societasis. I. asseeuratronis . ῖ. υenditionis . Contractus societatis est conventio duorum, vel plurium de contribuendo aliquid pretio aestimabile incommune lucrum , dc damnum pro rat A. Omnium consensu licitus est contraelus iste . . Tom. H.
Quatuor conditiones postulat. r. Qui via vum ponit, periculum subire debet. a. Neis potiatio, aut ars , in qua collocandum vivum est , honesta sit oportet. Κquitas servetur. q. Uivum seu capitale tradendum est viro industri', pecunia mercatori , animalia rusticis &c. In hoe primo contractu Caius ponit pecuniam , Mevius negotiator
industriam , de ambo lucri, & iacturae prorata participes sunt. Secundus contractus asseurationis capitalis voc Atur. Caius , qui pecuniam contulit, paciscitur cuin Mevioni suum capitale immune ab omni perieulo restituat ; & pro hac assecurarisne partem lucri remittit. Dedit Ioci. Lucrum ex ne. gotiatione percipiendum est , ut praesumitur, duodecim . Remittit quatuor pro capitalis securitate a Mevio praestanda. Tertius est venditionis maioris Iucri incerti proluero minori ceras . Lucrum ineertum sper tum , est praeter propter duodecim in Io ut dictum est . Hoc Caius vendit pro lucro certo quatuor. Itaque Caius ex tuo capitali assecurato quatuor vel quinque plus minus. ue percipit in centum omni molestia, labore , & periculo sublatis. II. Sola simplex, & perspicua quaestionis
expositio usuram tibi in oculos ingerit. Si Caius dicat simplici sermone μυιο : Do tibi , Mevi, centum mutuo, ut quatuor vel quinque in annos singulos mihi pendas, s nerator est . Si praelato ver luto verborum involucro & circuitione utatur, usuram d clinavit III. Istius trini contractus inventum tribuit P. Tamburinus lib. 9. cap. s. g. J. n. I. 2. acumini iuniorum Calui itatum se seribens . o Ex vi solius contructus societatis, , non licere totum periculum in socium re
is licere, nimis clare pλtet . . . Uerum IN NIOSI THEOLOGI, forte ab ipsis mere ,, roribus, quorum re interest, admonιti , invem nerunt modum reiicienda totum perieulum in is unum ex sociis SINE INIUSTITIA.
IV. Ingeniosi Theologi , inquit, ab ipsis
mercatoribus admoniti modum invenerunt i erandi ex mutuo absque usura . At modus
iste latuit Patres , & Theologos , qui nor a mercatoribus, sed a lege evangelica , & a sacris canonibus Theologiam didicere . Sed teponit P. Ioseph Gibal nus acerrimus con
tractus trini propugnator lib. b. de usuri c. s. a. a. pag. y8ῖ. n. I. hoc monitum . , , Monori dumtaxat impraesentiarun, , plurιmas senis tentias ubi primum in scholis inductae sunt
,, contra syriones receptas, in vulgares, non.
89쪽
LIB. In DE J V ST. & IUR.,, nisi timiis admodum a suis auelocibus
is suisse prolatas , tum ne vulgus Doctorum se ostenderent . . . Ubi vero aliquandiu pense si tarnu examinatae sunt eiusmodi sentenis ,, riae, Zc discussa nube , luce veritatis per- suis, magno consenis recipiuntur, quae pri- ,, mum nata: vix Partentem prodere aude- , , tant . . . . Idem in nostro casu accidit . A Cum enim societas aequalitatcm consti-
, , tuat inter socios , hae obligationes certa, , lacri, quamvis minoris , & securitatis sorisse tis maestandae ab altero socio, cum socie- ,, talis natura pugnare iure merito sapienti- ,, bus visae sunt . Ubi vero adverterunt haec ,, Onera non imponi socio vi contractus so- ,, cietatis, sed per nova pacta &e. V. Mirifica vis istius novi modi opinandi . Olim vulpur Doctorum , nempe SS. Patrum , Ss. Thomae , Raymundi, Bonaventurae, Antonini , Bernar i , & discipul
rum eorumdem ostendebatur ad novitatem ton tradius trini. Sub .initium pavebant novi opinatores , dc vix audebant prodere talis contractus parentes. At postea discussa nube, sub qua caeligarunt sanctissimi Patres, lux veritatis apparuit iunioribus . Et istorum opiniones magno consensu recipiuntur , quia cupiditati favenr. VI. Hune contractum damnavit perspieuis verbis Sixtus V. pecialiari constitutione Detestabilis avarisiae an. I 86. ex qua sequentia decerpo . ' Multi speciosum ει son ,, stum societatis nomen suis seneralitiis cones tractibus praetexendo, hoc quasi colore Zese suco mercatoribus , opificibus , o negotiato- ribus, Ac eadem conditione, ut sors ipsa, is seu capitale tam pecuniarum , quam an is malium , 5c rerum salvum semper Et in- tegrum exaltat pro eo qui non industriam, ,, aut operas , sed pecunias , O animatia, M aut res eiulinodi in societatem consert, se ut omne Periculum & damnum ab altero
se socio recipiente sullineatur contra aequa
se rem , & societatis iustitiam diversmode se paciscuntur: eos denique socios .cum quiri bus contrahunt, plerumque pauperes , &is egenos, suoque labore, & industria victiis tantes, quicumque tandem casus , & re-6,-ἀum eventus consequatur, pacto & obli- , natione constringunt, simulque etiam certam incri quavit utem , in sum nram , veI πιι ια,, pro qualibet centenario is si gulos annos, aut , munses, pre alterum socium , durante serie- , , rare solvendam promunt, o praesicνibum ..., i Proinde nos φ . . huiusmodi uroibi con-Μ ta Sium , antequam in communem fide.
- lium perniciem serpat, quantum Deo favit is vente possumus, tollere cupientes, de at-
l is tributae nobis apostolicae potestatis pleniis
l is tudine, hac nostra perpetuo valitura comis si tutione damnamur, reprobamus omnes quociamque contractur , moventiones, o P
,, ctiones post hac impudos, seu ineundas, μιν, quos, seu quas cavebitur personis, pecu. is mas , animalia , aut quaslibet alias resis societatis nomine tradentibus , ut ei iami is si fortuito casu quamlibet laicturam , da- D mnum , aut amissionem sequi contingat, i ,, io is ipsa, seu capitale semper salvum sit,
is & integrum a socio restituatur : Me ut is de certa quantitate , veι summa in Indiguissi ,, annos, aut menses, durante societate, res n- is deatur: statuimusque huiusmodi contractus is conventiones, ει pactiones usurarios , &,, illicitos posthac censeri debere: atque in is posterum non licere iis qui pecuniam,ri vel animalia, aut alias res in societatem ,, tradent, de certo lucro, ut praesertur, perori ficiendo inter se pacisci , dc concordare, i is neque etiam sive ad certum , sive ad i is certum luctum convenerint, socios qui ea ,, recipient , ad sortem , seu capitale sab,, vum, & integrum, ubi illud casu fortuis,, to Perierit, vel amissum erit, quovis pari elo, aut promissione sibi obligare. Aeneis de cetero societates i neantur sub hu,μο- , , Et pactis O eonditiovibus , quae Morariam ,, praυitatem sapium, directe interdicimtis, ois Frohibemus. MUII. Sanctissimus Pontifex BL NEDi crus XIV. Lib. VII. de Duodo c. i. deelarat Sin.
tum V. damnasse tamquam senebr m con traelum trinum his verbis . se Hic porro estis trinus ille contractus quein celebrem se- ,, cit exorta inter Dominicum Solum , Scis Martinum Navarrum discordia . Putabat ,, nimirum Navarrus , tres praedictos con ,, tractus simul, de cum eadem persona, ,, ta conscientia iniri posse , atque abri raria pravitate immunes esse ob rat. Onesis quas adducit in suo Manuali cap. IT. num. is as . oe seq. Solus ex adverso asserebat, ,, trium allorum contractuum coniunctionem, , degenerare in mutuum feneraritium , dcri societatis leges, quae lucri damnique comis munione in expol cunt, evertere: luam qua ,, assertionem pluribus propugnabat argu- ,, mentis, quae vider I possunt Iii eius operasi de ivllitia Lib. I I. quaest 6. art. a.
Causa delata est ad Statum U. Pontia, , licem maximum , qui diligenter quaestio, , ne discussa, duplicis securitatis pactionem , is socie.
90쪽
D I s s. 1 v. DE M U T. , , societati ad tectam, Usu RARIAM PRONuN- Υι AvIT: ean que deinceps FIERI PRO Hl. Bisi T sua constitutione 68. quae vacipitis Grestabilis , edita anno I 86. tom. fluit. pag. 26ῖ. UIII. P. Leonardus Lelliust vanam reddere si ximam constitutionem, & , ea promulgata, defendere contractum trinum praeceteris aggressus est. Mimis plurimis eiusdem commentis , haec ι. 2. e. 2 s. dub. R. num. scribit . Nec obstat quis Sinus V
damnet , ω reprolu omnes eunt ratius imposterum ineundas, per quos cavebitur . . . . . suis non obstante hae eonstitutιone , in Italia maxime viret, cir semper viguit forma ista contrahenui . IX. Nonne haec venusta argumentandi ratio t Evangelio promulgato grassantur surta, pεriuria, fraudes, adulteria. Ergo haee scelera Evangelio non adversantur ἰ Post constitutiones pontificias contra proposimo. res Bajχnas, lansentanas, Quesnelii anas, superstitiones sinenses , & Malabaricas, visent errores Baiani, Ianismani, Quesnelli ni , superistitiones Sinicae , & Malabaricae. Quid inde obsolevere ne proptetea pontificiae eonstitutiones λX. Reponit ibidem P. Lemus, in Italia
nunquam receptam fuisse Sixtinam constitutionem . Multo minus, inquit, Dis recepta hic in Bestis, ubi neque fuit unquam promu/δata , neque eos ita. simiti modo Pisu V. an. I s6 p. multa statuit de eensibus υ. g. ut sta-rtiantur super re immobili, frugifera circ. . . . . Tamen quia his in Belgio illa eo tris o non
es recepta, nemo sibi facit scrupulum , etiamsi
X l. Quam ansam Ian senistis praebeat hie opinandi modus resistendi pontificiis constitutionibuς, sapientiores me judicent. Tandem ibidem concludit P. Lessius. me fusius praeter morem meum perseeutur sum, quod videam adhue a quibusdam propter UMBRAS quasdam usurae , hunc contractum damnari, cuius trabibitionem hoc tempore cum damno pubsieo furaram non dubitaverim . Umbras ergo usurae , non usuras ipsas constitutiones
pontificiae damnarunt ρ Non potest contractus iste improbari absque damno publico 'Damnum publieum ergo intulit constitutio Sixtina ' Nam haec adeo luculenter reiicit,ti senoris damnat contractum trinum , ut vel ipse P. Lemus, Theologus alioquin celebris & perdoctus, non audeat negare h nc dam rationem : idcirco sese recipit ad non 3c U S U R. CAp. IX. 7 Iaeeeptationem Italiae, & Belgii: ae si coli. stitutiones pontificiae , quae legem evangeliis
earn interpretantur, a populorum acceptatione penderent. Tom. p. lib. Q. aeus ' P. c. 2 r. rei cripsi acceptationes Episcoporum, &Synodorum , & fusius Tom. de Uur. tr. trio. Rationibus evincitur usura contra lustrini. XII. Contractus trinus ex tribus contrae ibux specie diversis & mutuo pugnantibus
eoaleicens , purum putumque commentum est sola mente eonceptum: quod ita probo. Natura & essentia contractus societxtis et
quod ieii damni & lucri participes sim.
Secundus contractus assecurationis sulcipit rei alienae periculum , quod excludit omnem communionem damni & tueri societari necessariam . Essentia tertii contradiu ς venditionis, & emptionis incri maioris incerti sperati transfert dominium a venditore in emptorem talis lucri . Hoc autem dominium in societate commune sit necessum est. Ergo contractus iste trinus ex tribus invicem pugnantibus coalescens purum purumque commentum est; commentum fulicet, ut nsurae larva sit. XIII. Ulterius societas quae omnia peri. eula in unum sotiorum reiicit, injustitiam prodit . Verum est , inquis, nisi pericula compensentur pacto pretio. Quodnam pretium istud l Di in inutio futuri lucri ineerti. At turrum istud incertum est. Hoc autem luerum incertum , licet maius, aequare i Ortem certo restituendam , & pretium certo solvendum nequit . Monstrum inaequalitatis exemplo declaro. Confert Sempronius capI. talista mille scuta . .egotiand Cajo mercatori , quocum societatem init per decem annos. Caius ponit industriam , quae aequat sortem. Una paciscuntur, quod Cajus elapso decennio reddere sortem debeat, & si gulis annis solvere quatuor in centum , ut pretium certum, deducendo ex Iucro incerto negotiationis. C ius elapso anno vel naufrageto, vel surto, vel incendio sortem alnis mittit. Quid tune Solvere singulis annis qu draginta scuta debet, & elapso decennio debebit restituere sortem. Quamvis prospero eventu succederet negotiatio , aequar unum ex his casibus, qui probabiliter ita negotiatione eveniunt, nequit. XIV. Praeterea ut pactum securitatis iussum sit, pretium solvendum proporticina tum esse debet periculo sortis reddendae is Porro assecuratio , quam pro trino contracta excogitarunt ingeniosi Theologi , ad ec